Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

233
I T O R 1 A O M N I I 1 1 R y

Transcript of Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

Page 1: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 1/233

I T O

R 1 A O M N I I 1 1 R

y

Page 2: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 2/233

.

/

p ; ' . N

.

.

.

N l i r c e a c e

e n

i c u f i u l

P o a r e t m u r a l d e l a m A n g s t i r e a / C o d a

M i h a i l

Page 3: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 3/233

4

1

. : a

7 . 7 1

P

,

; 4 4

r i '

° . .

9

-

f

1 . '

P I .

A l e x a n d r e c e B u n

P o r t r e t m u r a l d e l a m A n I s t i r e a B i s t r i j a

Page 4: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 4/233

T O R I A

H M I

I L O H

I h N

D E

A . b . X E N O F O L

P R O F E S O R L A U N I V E R S I T A T E A D I N 1 , 4 1 , M E M B R U A C A D E M I E I R O M A N E

M E M B R U T I T U L A R A L I N S T I T U T U L U I D I N F R A N T I A .

E D I T I A 1 1 I - a , r e v 6 z u t 6 d e a u t o r

i n g r i j i t

i

i n u t à l a c u r e n t d e

I . V L A D E S C U

D O C E N T D E I S T O R I A R O M A N I L O R L A U N I V E R S I T A T E A D I N B U C U R E S T I

N u s u n t v r e m i l e s u b a r m a o m u l u i

c i b i e t u l o m s u b y r e m i .

P T I R O P I C O S T I I Y .

V O L U M L I I I

P R I M I I D O M N I

S I

V E C H I L E A S E Z A M I N T E

1 2 9 0 - 1 4 5 7

B U C U R E T I

E D I T U R A « C A R T E A R O M A N E A S C A »

Page 5: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 5/233

Page 6: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 6/233

L A E 1 ) I T 1 A A C E A S T A

I n a f a i i l d e c e l e s p u s e i n p r e f a t a p r i m u l u i v o l u m a m d e

p r e c i z a t a c u m a c à u n e o r i a t r e b u i t s à f a c c a t e u n a d a o s l a

n o t e s a u c a t e o r e c t i f i c a r e . T o a t e a c e s t e a s u n t i n s e m n a t e p r i n

a c e s t s e m n [ J .

C u p r i v i r e l a n o t e l e d e l a v o l l i m u l I § i I I , a c e l e a § i l u c r u r i

c a r e m ' a u i m p i e d e c a t s a l e d a u a t u n c i s u n t § i a c u m a .

S p e r c à p a n s á I n t o a m i f ä , l a a p a r i t i a v o l u m u l u i V § i V I ,

c A r t i l e d e l a t i p a r v o r a p à r e a , a s a c à n o t e l e n e d a t e

p o a t à f i a a u g a t e l a v o l u m u l V I .

I M p à c u m s e v e d e d i n n o t e l e a c l a o g a t e l a

f i n e l e v o l u -

m u l u i a m c à u t a t , I n p r e z e n t a r e a l u c r u r i l o r n o u i , s a i n s i s t m a i

m u l t a s u p r a l u c r u r i l o r d e o r g a n i z a t i e , d e c a t a s u p r a c e l o r p o l i -

t i c e § i d i p l o m a t i c e c a r e o c u p ä u n l o c m a i p u t i n i m p o r t a n t .

I V L A I D E S C U

Page 7: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 7/233

I n v o l u m u l I a m e x p u s i s t o r i a I n c e p 4 t o r n i c A a p o p o r u l u i

r o m a n , i s t o r i e c e s ' a d e s f ä § u r a t a p r o a p e i n t r e a g ä I n c e t a t e a C a r -

p a t i l o r 1 6 s A n d u - s e c A t r e s f â r § i t u l e i

i p e c o a s t e l e m u n t i l o r d e d i n

a f a r ' 6 , a c e l e i n t o a r s e s p r e D u n A r e a , N i s t r u § i M a r e a N e a g r g ,

I n s 5 . a c o n d u c e l a I n i g h e b a r e a u n o r m a i p u t e r n i c e a l c a u i r i p o -

l i t i c e ; c a - c i v i a t a d e S t a t c e f n c o l t i s e d e l a o v r e m e i n s i n u l p o p o -

r u l u i r o m a n f u s t r i v i t á c h i a r i n l e a g ä n u l e i d e c u c e r i r e a m a g h i a r à

I n v o l u m u l I I a m s c h i t a t t o e m a i r f i s ' ä r i t u l

v i e t e i p o l i t i c e

a R o m â n i l o r § i f n c e r c a r e a l o r d e a I n t e m e i à u n t r a i u n e a t A r n a t

I n p o a l e l e m u n t i l o r c e l e

o c r o t i s e p A n ' a a t u n c i n a t i o n a l i t a t e a

A c e s t v o l u m v a e x p u n e l u p t e l e c e l e m a r i i s f o i t r i l e s e r i o a s e

a l e u n o r S t a t e d e a b i a a l c a u i t e , c o n t r a t u t u r o r e l e m e n t e l o r c e

s e n ' A p u s t i r à a s u p r a l o r a l e n i m i c l . A m b e l e S t a t e , M u n t e n i a

M o l d o v a , i e § i r à m i c § o r a t e d i n a c e a s t à v a l t o a r e , § t i r b i t e I n n e a t A r -

n a r t a l o r i l o v i t e I n p u t e r i l e c e l e h e á n i a u v i a t a , t o t u § i O s t r A n d

I n c à r à m à § i t e d i n v i r t u t e a l o r o r i g i n a r á p e n t r u a i n c e r c h m a i t A r z i u

r e d o b A n d i r e a b u n u r i l o r p i e r d u t e .

A n t u r e a i n s 6 c u e x p u n e r e a i s t o r i e i p o l i t i c e v o m a t i n g e

d e s v o l t a r e a a § e z k n i n t e l o r b u n e s a u r e l e , a § a c u m l e c r e a s e m i n t e a

p o p o r u l u i r o m a n § i c a r e a § e z m i n t e a u d e t e r m i n a t I n m a r e p a r t e

i s t o r i a I n s g . § i d e m a i t a r z i u a a c e s t u i p o p o r .

Page 8: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 8/233

C A P U L I I

O E S C A L E C A R E A T A R R O R R O M A I I E M A L A U E F A H ( E i M A R E

1 2 9 0 - 1 4 5 7

D E S C Ä L E C A R E A V R I L O R R O M A N E

1 . D E S C A L E C A R E A M U N T E N I E I

I n t e m e i e r e a c e l o r d o u g S t a - t , e , M u n t e n i a § i M o l d o v a , p o a r t g

I n t r a d i t i a n a t i o n a l g n u m e l e d e d e s c a l e c a r e , t e r m i n c e s a i n t r o d u s

§ i i n g r a i n ] o b i § n u i t , p e n t r u a i n s e m n A c o l o n i z a r e , a § e z a r e , b i t e -

m e i e r e . A c e s t t e r r n i n a r a t à p r i n e l i n s u § i , c à i n f i i n t a r e a S t a t e l o r

r o m f t n e s a f A c u t p r i n o a m e n i v e n i t i m a i d e d e p a r t e § i c a r r s o s i r g

I s t o r i a R o m â n i l o r i n f A t i § a z g m a r i g r e u t g t i i n e x p u n e r e a e i ,

d i n p r i c i n a l i p s e i i z v o a r e l o r p e c a d a c e a s t g e x p u n e r e s e p o a t e

i n t e i n e i à . A m a v u t u n § i r d e e x e m p l e a l e a c e s t o r g r e u t A t i i n c u r s u l

i n t r e g e i p e r i o a d e p e r i n d a t e O n g a i c i , m a i a l e s i n c e e a c e p r i v e § t e

i n s e m n a t a i n t r e b a r e a s t g r u i n t e i p o p o r u l u i r o m â n i n D a c i a T r a i a n g .

A c u m a c u p r i l e j u l d e s c g l e c g r O , m a i a l e s a M u n t e n i e i , i n t u n e r e c u l

s e l a s à d i n n o u p e e v e n i m e n t e i n u e s t e s t r g b A t u t d e c g d e l i -

c g r i r i c e t r e b u

p r i n s e d i n t o a t e p g r t i l e , p e n t r u a i n m ä n u n c h i à

d i n e l e c A t e v a r a z e d e l u m i n g . .

N u m a i r a r e o r i a v e m s i g u r a n t a i s t o r i c g . C e l e m a i a d e s e ,

n u m a i i n f e r g r i i p o t e t i c e c e t r e b u i e s g i a § t e p t e c o n f i r m a r e a p r i n

d e s c o p e r i r i d o c u m e n t a l e p o s t e r i o a r e . A c e s t p r i n c i p i u l o g i c , c g

p e n t r u f a p t e l e i n d i v i d u a l e , c u m s u n t i n d e o b § t e f a p t e l e i s t o r i c e ,

a r g u m e n t a r e a p o a t e c e l e m a i a d e s e o r i n u m a i a t i z v o d i i p o t e z a ,

M i l a o p u t e à . i n s g § i a d e v e r i , e s t e p r e a a d e s e o r i u i t a t d e i s t o r i c i ,

§ i d e a c e e a e s t e b i n e a l a m i n t i l a p r a g u l c h i a r a l c e r c e t g r i i c e v o i m

s g i n t r e p r i n d e m 1 . A t a s t a b i l i r i l e n o a s t r e , c â t i a c e l e a l e i n v g -

1 N a t u r a i p o t e z e i I n I s t o r i e a m s t a b i l i t - o e u p e n t r u p r i m a o w l , I n c o -

m u n i c a r e a m e a l a c o n g r e s u l d e I s t o r i e c o m p a r a t a , d i n P a r i s , 1 9 0 0 : L H y p o t h è s e

d a n s l H i s t o i r e , p r o b l e x n a t r a t a t i l d i n n o u I n c a r t e a m e a , L a T h é o r i e d e L H i s t o i r e ,

P a r i s , 1 9 0 8 , P . 4 7 1 § i u r m . , § i I n a r t i c o l u l m e u , I s t o r i a ; i G e o l o g i a , p u b l i c a t I n V i a f a

R o r n d n e a s e l i , N o . 1 2 p e 1 9 1 0 § i I n l i m b a f r a n c e z a l H i s t o i r e e t l a G i o l o g i e i n L a

R e v u e d u M o i s 1 9 1 1 .

Page 9: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 9/233

1 2

  S T O M A R O M I N 1 L O R

t a t i l o r c e c r e d a l t f e l d e c k n o i , n u s u n t , i n c e e a c e p r i v e s t e d e s c d -

l e c a r e a M u n t e n i e i , d e c k s t a b i l i r i i p o t e t i c e ,

i

v i i t o r u l , d a a l v a

a d u c e v r e o d a t à l a l u m i n a ' u n d o c u m e n t h o n . a t o r , v a a r ä t a p e a

c u i p a r t e a s t a t a d e v ä r u l , a f a r ä d e c k d a c a n u c u m v a n e v a d a p e

t o t i d e g r e s , a r k a n d c à l u c r u r i l e s ' a u p e t r e c u t a l t f e l d e c u m c u

t o t i i l e i n c h i p u i s e r A m .

N e g r u - V o d a .

P e n t r u a i n d r u m a c e r c e t a r e a n o a s t r ä , e s t e

d e n e v o i e a p l e c a d e l a f a p t e c u n o s c u t e , p e n t r u a n e u r e a a p o i

l a c e l e n e c u n o s c u t e .

I n I s t o r i a M u n t e n i e i a v e m f a p t e a b s o l u t s i g u r e , b i n e i n -

t e l e s n u i n a m ä n u n t i m i , c i i n t r ä s ä t u r i o b s t e s t i , a s u p r a p e r i o a d e l o r

a t a t p r e m e r g a t o a r e , c a t s i u r r n a t o a r e i n t e m e i e r e i S t a t u l u i e i ;

f a p t u l i n s ä a l i n t e m e i e r e i a c e s t u i S t a t i n s u s i , e s t e o v e r i g ä c e l i p -

s e s t e d i n s e r i a d e s v o l t k e i p o l i t i c e a a c e s t e i t ä r i , s i e a t r e b u i e § t e

f A u r i t ä i n a c e s t l a n t p r i n m i j l o c u l i n f e r e n t e i s i a i p o t e z e i .

A m c e r c e t a t m a i s u s s t a r e a M u n t e n i e i I n n a i n t e d e d e s t ä -

l e c a r e s i a m c o n s t a t a t c á a c e a s t a r e g i u n e e r a a l c a t u i t ä d i n m a i

m u l t e S t a t e m i c i p u s e s u b a u t o r i t a t e a u n o r v o e v o z i § i k n e z i , p r e -

c u m e r a u a c e l e a l e l u i L y t u o n , S e m e s l a u , I o a n s i F a r c a s , R o m a n i i

d i n T a r a L y t i r a s i a c e i d i n E p i s c a p a t u l C u m a n i l o r 2 A m v a z u t

c s á a c e s t e S t a t e p o s e d a u b i s e r i c i s i o o r g a n i z a r e r e l i g i o a s ä , p r e c u r n

§ i o c l a s a n o b i l i a r ä ; c à p l ä t i a u d ä r i c k r ( c ä p e t e n i i l e l o r s i

b u t u r i c a t r e r e g i i m a g h i a r i , c ä r o r a e l e e i a u s u p u s e i n g r a d e d e o -

s e b i t e , a s a c à a s u p r a u n o r a , c a v o e v o d a t e l e l u i L y t u o n s i S e m e s l a u ,

r e g e l e u n g u r e s c n u a v e a d e c k f o a r t e p u t i n e d r e p t u r i ;

c s á l o -

c u i t o r i i a c e s t o r v o e v o d a t e l u c r a u p ä m â n t u l s i m ä c i n a u

g i f t -

n e l e I n m o r i ; e a f ä c e a u c o m e r t a t r ä g a n d l a e i p e U n g u r i i s i p e

S a s i i d i n T r a n s i l v a n i a , c a r e ' s i p r i m e j d u i a u c h i a r c r e d i n t a c a -

t o l l e d p r i n a t i n g e r e a l o r c u R o m â n i i ; c à p o s e d a u s t i i n t ä d e c a r t e ,

i n v ä t a n d p e S e c u i l i t e r i l e a l f a b e t u l u i ; c à e r a u i n s f a x § i t d e s t u l

d e p u t e r n i c o r g a n i z a t i m i l i t a r e s t e , p e n t r u a d a a j u t o r r e g i l o r

m a g h i a r i l a r e s p i n g e r e a d u s m a n i l o r , a s e o p u n e n a v ä l i r e i M a r e

s i a c a n t à c h i a r s a s e s u b s t r a g A d e s u b s u p r e m a t i a U n g u r i l o r .

A c e a s t a s t a r e a m c u l e s - o d i n d o c u m e n t e n e i n d o e l n i c e , c u p r i n s e

i n t r e a n i i 1 1 6 1 , d a t a a r ä t ä r e i l u i C i n n a m u s a s u p r a R o m â n i l o r

d i n t i n u t u l d e a z i a l B a c ä u l u i , s i 1 2 6 5 - 1 2 7 5 , a c e a a r e v o l t e i

l u i L i t e n , v o e v o d u l O l t e n i e i , i m p r e u n ä c u f r a t e l e s ä u B a r b a t ,

c o n t r a r e g a t u l u i u n g u r e s c .

J u m ä t a t e d e v e a c d u p á a c e a s t ä r ä s c o a l a g ä s i m M u n t e n i a

I n o c u t o t u l a l t ä s t a r e ; v o e v o d a t e l e m i c i a u d i s p ä r u t s i a u t o r i -

t a t e a p o l i t i c ä s t a . I n m a n a u n u i s i n g u r s t ä p a n a l i n t r e g e i i n t i n -

d e H a t ä r e i . A l e x a n d r u B a s a r a b , c e l d ' i n t a i d o m n i t o r p o m e n i t

c u s i g u r a n t ä a l n o u l u i S t a t m u n t e a n , s e o p u n e u n u i a t a c a l / u i

C a r o l R o b e r t N e a p o l i t a n u l , r e g e l e m a g h i a r , § i - 1 b a t e i n f r i c o s a t

M a i s u s , v o l . I I , p . 1 5 5 5 i u r m .

Page 10: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 10/233

D E S O X L E C A R E A T A R I L O R R O M A N E

1 3

I n o m a r e l u p t ä d c l â n g ä C u r t e a d e A r g e § , c a p i t a l a c h i a r a M u n -

t e n i e i 3 . N u s e m a i p o m e n e s e i n a c e s t t i m p a l t i v o e v o z i d i n M u n -

t e n i a c a r ä m t i § i t i a l e v e c h i l o r p r i n c i p a t e a c u m a u n i f i c a t e . D a c A

p a p a t r i m i t e i n 1 3 4 5 n i § t e s c r i s o r i , i n i n t e r e s u l C a t o l i c i s m u l u i ,

n u n u m a i e p i s c o p u l u i A r a d u l u i § i

l u i A l e x a n d r u B a s a r a b , c i

i n c ä i

l u i N e c u l a i p r i n c i p e d e R e m e c h a , l u i L a d i s l a v v o e v o d

d i n B i v i n i s , l u i S t a n i s l a u d i n S y p p r a c h , l u i A p r o d d i n Z o p u s

l u i N e c u l a i d i n A n g i n a s , n u t r e b u e s á v e d e m i n n i c i u n u l

d i n a c e § t i v o e v o z i n i § t e u r m a § i a i v e c h i l o r v o e v o z i m u n t e n i ,

d e o a r e c e n u m e l e l o c a l n i c e i n d i c a t e d e d o c u m e n t e § i c a r i s e p o t

i d e n t i f i e d , s u n t d i n T r a n s i l v a n i a , c a R e m e t e a p e n t r u R e m e c h a ,

S i p l a c p e n t r u S y p p r a c h , T ä p u § p e n t r u Z o p u s § i t o t d e p e a c o l o

s a u d i n B u l g a r i a p a r a f i § i c e l e d o u ä m a i g r e u d e r e g ä s i t a s t ä z i :

B i v i n i s c a r e a r f i V i d i n s a u B e i u § § i A n g i n a s c a r e p o a t e f i o n c e

d a r n u A r g e § u l d i n M u n t e n i a 4 .

E d r e p t c a d o u t i r e g i u n i a l e T ä r e i R o m â n e § t i p ä s t r e a i ä

§ i s u b s t ä p â n i r e a u n i t a r á ,

i p â n t i c h i a r m u l t m a i t h z i u , o p o -

z i t i e m a i a u t o n o r n ä , a n u m e O l t e n i a § i V r a n c e a ;

d a r a c e a s t ä

a u t o n o m i c n u m e r g e a t k t d e d e p a r t e , i n c k t s à d e s f i i n t e z e u n i -

t a t e a S t a t u l u i m u n t e a n .

C e s ' a i n t A m p l a t i n a c e a j u m ä t a t e d e y e a c , a s u p r a e ä r e i a

n u a v e m § t i r i l ä m u r i t e , § i m a i a l e s c u m s ' a c o n t o p i t i n u n u l s i n g u r ,

v o e v o d a t e l e c e l e d e s t u l d e n u m e r o a s e d i n v e a c u l a l X I V - l e a ,

s a u , p e n t r u a i n t r e b u i n t à r o s t i r e a c o n s f i n t i t ä d e t r a d i t i e , c u m

s ' a f A c u t d e s c ä l e c a r e a S t a t u l u i m u n t e a n ?

J a t á i n t r e b a r e a i n d e s t u l d e g r e a c e a v e m d e d e s l e g a t .

P e n t r u a p u t e d g ä s i o r i g i n e a S t a t u l u i m u n t e a n , s à i n -

t o a r c e m p e d o s d e s f i l § u r a r e a e v e n e m e n t e l o r , d e l a c e l e m a i n o t i ä

§ i c u n o s e u t e c t i l t r e c e l e m a i v e c h i § i n e c u n o s c u t e .

E s t e n e t t i O d u i t c à A l e x a n d r u B a s a r a b a b a u t p e r e g e l e

U n g a r i e i C a r o l R o b e r t l i I n g ä C u r t e a d e A r g e § 5 a d e c ä c h i a r

l k n g A c a p i t a l a d e a t u n c i a M u n t e n i e i , p e c a r e r e g e l e v o i d s ' o

T h u r o c z ( l o a n d e K i k u l l e w ) I n S c h w a n d t n e r , S c r i p l o r e s r e r u m h u n -

g a r i c u m ,

I , p . 2 0 5 .

S c r i s o a r e a

d i n 1 3 4 5 , I n H u r r n . , D o c . , I , p . 6 9 7 : O l a c h i R o m a n i c o m -

m o r a n t i s i n p a r t i b u s U n g a r i a e , T r a n s i l v a n i e , U l t r a l p i n i s e t S i r m i i s v i a m v i r t u t i s

a g n o v e r u n t p e r s u s c e p t i o n e m f i d e i c a t h o l i c a e . E p i s c o p o V a r a d i e n s i n e c n o n n o -

b i l i b u s v i s i A l e x a n d r o B a s s a r a b a e t a l i i s t a m n o b i l i b u s q u a m p o p u l a r i b u s O l a h i s

R o m a n i s : N i c o l a o p r i n c i p i d e R e m e c h a , L a d i s l a o W o y v o d e d e B i v i n i s , S t a n i s l a o

d e S y p p r a c h , A p r o z y e d e Z o p u s e t N i c o l a ° d e A n g i n a s . P e n t r u i d e n t i f i c a r e a

l o c u r i l o r , v e z i I g n a t z v o n T r a u e n f e l d , G e o g r a p h i s c h e s L e x i c o n S i e b e n b i l r g e n s , I I I ,

p . 3 8 6 s i p . 1 7 2 ; N . I o r g a , S t u d i i s i D o c u m e n t e I , p . 2 3 1 ; H a s d e u , E t y m . M a g n u m ,

I I , p . C C . I o r g a , C o n o . l i t . , X X X I V , 1 9 0 0 , p . 9 7 6 c r e d e c A a c e s t i v o e v o z i s e

a f l a u I n M u n t e n i a I m p A r t i n d d o m n i a t A r e i I n m a i m u l t e c A p i t A n i i . R u b i n P a t i t a ,

T a r a T o p l l o r , p . 3 , i n d e n t i f i c A p e Z o p u s c u T o p i i .

A c e s t a p o a t e

f i

I n t e l e s u l l u l C a s t r u m A r g a s d i n d o c . c i t a t d e H a s d e u

d i n 1 3 4 7 d i n K a t o n a . V e z i E t y m . M a g n u m , I V , p . C L X X X I X . .

Page 11: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 11/233

1 4

I S T o R i e R O M A N 1 L O R

a t a c e ; a c e a s t a l a a n u l 1 3 3 0 . A c e s t A l e x a n d r u e r a f i u l l u i T u -

g o m i r , s i e l t o t B a s a r a b .

M a i s u s d e a l t a n u l 1 3 3 0 i n t a l n i m a l t e d o u i l d o c u m e n t e

I n c a r i s e v o r b e s t e d e u n B a s a r a b , f ä r ä a ' i i n d i c A n u m e l e d e

b o t e z . U n u l , o c l i p l o m ä a r e g e l u i C a r o l R o b e r t d i n 1 3 2 4 , p r i n

c a r e c o m i t e l e S e l a g i u l u i , M a r t i n B u l g a r u l , e s t e r ä s p l ä t i t I n t r e

a l t e l e

i p e n t r u c i l a p u r t a t d e m a i m u l t e o r i s o l i i l e n o a s t r e l a

B a s a r a b v o e v o d u l n o s t r u t r a n s a l p i n " § i a l t u l d i n 1 3 2 7 , o s c r i s o a r e

a p a p e i I o a n a l X X I I - l e a , a d r e s a t ä i u b i t u l u i n o s t r u f i u , n o -

b i l u l u i b ä r b a t B a s a r a b v o e v o d u l t r a n s a l p i n " 6 S e v e d e d i n r e -

p e t i t a p u r t a r e a s o l i i l o r , e a ' a c e l B a s a r a b d o m n i s e i n M u n t e n i a

c u m a i m u l t i a n i i n n a i n t e d e 1 3 2 4 . A c e s t B a s a r a b p o a t e s ä f i f o s t

t o t A l e x a n d r u , p e c a n d t r ä i a î i 1 b u n e l e g ä t u r i c u U n g u r i i , d a r

s e p o a t e s ä f i f o s t p r e c e d a t A l e x a n d r u d e u n a l t v o e v o d . C a r e

s ä f i f o s t a c e s t a ? I z v o a r e l e a r a t ä p e d o i : p e u n u l I v a n c u B a s a -

r a b s i p e t a t ä l l u i A l e x a n d r u , T u g o m i r , c a r e s i a c e s t a e s t e n u m i t

v o e v o d , h a c h i a r m a r e B a s a r a b v o e v o d ,

i

d e c i a t r e b u i t s ä

d o m n i a s c ä . L ä s A n d c h e s t i a e x i s t e n t e i l u i I v a n c u p e n t r u m a i

t A r z i u , o b s e r v A m n u m a i c A , f i e C A a d o m n i t

i a c e s t a , I n t r e A l e -

x a n d r u

i t a t ä l s à u T u g o m i r , f i e c 5 . T u g o m i r s ä f i d o m n i t p a n ä

c e a f o s t I n l o c u i t d e A l e x a n d r u a d e c ä f i e c A T u g o m i r s ä f i

a v u t d o i f i i , p e I v a n c u s i p e A l e x a n d r u , f i e c ä s ä f i a v u t n u m a i

p e u n u l , A l e x a n d r u ,

t a t ä . 1 T u g o r n i r t o t a t r e b u i t s à I n c e a p ä

s i r u l B a s a r a b i l o r d i n M u n t e n i a M a r e . A c e s t T u g o m i r e s t e m i l

i d e n t i c c u u n N e g r u v o e v o d B a s a r a b , d a t d e u n f r a g m e n t d e

d o c u m e n t d i n 1 3 5 2 c a t a t ä a l l u i A l e x a n d r u B a s a r a b . I a t ä c e

z i c e a c e s t e x t r a c t d o c u m e n t a l ; H r i s o v d i n 6 4 7 0 , 1 3 5 2 a l u i

N e c u l a i V o e v o d B a s a r a b c e l d i n t a i u , s i n A l e x a n d r u v o e v o d

B a s a r a b , f e c i o r u l N e g r u l u i V o d c i B a s a r a b , p r i n c a r e d à m o s i a

B ä d e s t i i s ä f i e a m a n ä s t i r e i C â m p u l u n g e n i l o r " 7 . T u g o m i r B a -

H u r m . D o c . , I . p . 6 0 1

s i 5 9 2 : I t e m i n d e f e r e n d o p l u r i b u s v i c i b u s n o -

s t r a s l e g a c i o n e s a d B a s a r a b v o y v o d u m n o s t r u m t r a n s a l p i n u m " .

F r a g m e n t u l a c e s t u i ( p e n t r u a i n t r e b u i n t a t e r m i n o l o g i a l u i

H a s d e u ) ,

i m p o r t a t i s i m d o c u m e n t e s t e r e p r o d u s I n t r a d u c e r e r o m a n a d e R a d u G r e c e a n u

I n I n c e r c d r i l e l u i a t a t d e n e r e u s i t e d e i s t o r i e c r i t i c A , d u p à p i s a n i i

i h r i s o a v e ,

R e v i s t a r o m c i n d , I I , 1 8 6 2 , p . 2 4 5 . C r i t i c a d e s t r u g A t o a r e f a c u t a a s u p r a l u i G r e c e a n u

d e H a s d e u , 1 s t . c r i t . , p . 1 2 6 s i u r m . , n u p o a t e s t i a t i n g A a c e s t f r a g m e n t . O n c i u l ,

O r i g i n e l e , p . 1 8 4 , a r a t a c d a c e s t d o c u m e n t a f o s t c u n o s c u t

i l u i F o t i n o , I s l . G e -

n e r a l d a D a c i e i , t r a d . S i o n , I I p . 1 3 . [ L a F o t i n o s e d à a n u l 6 8 6 0 , a d i c A 1 3 5 6 "

p e c a n d d a t a e x a c t a a r f i 1 3 5 2 , d a r a c o l o n u s e v o r b e s t e d e u n d o c . p r e c i s ] .

D . O n c i u l . O r i g i n e l e , p . 1 7 6 , m a i z i c e , c d a n u l 1 2 9 0 c a I n c e p u t a l d o m n i e i l u i

T u g o m i r

e s t e a c c e p t a b i l c a d a t a a p r o x i m a t i v 5 , B a r b a t f f i n d n u m i t I n 1 2 8 8

f à r â m e n t i u n e c A a r f i m u r i t . D a r , a d a u g A d - s a ,

i d e n t i f i c a r e a l u i T u g o m i r B a -

s a r a b c u R a d u N e g r u a l c r o n i c i l o r , f à r à a l t t e m e i u d e c A t a p r o p i a t a c o i n c i d e n t a

c r o n o l o g i c A n u e s t e d e a d m i s . D . O n c i u l u i t A I n s A d o c u m e n t u l d i n 1 3 5 2 , p e

c a r e c u t o a t e a c e s t e a 1 1

c u n o a s t e ( v e z i p . 1 8 4 ) A p o i n u m e l e d e T u g o m i r s a u

T i h o m i r e s t e i d e n t i c c u D r a g o m i r c a r e D r a g o m i r e s t e r e d a t I n r o m a n e s t e p r i n

R a d u . A s a e s t e c u n o s c u t c d P a i s i e d i n 1 5 2 1 s e n u m i a R a d u s i D r a g o m i r . M a l

j o s , v o l . I V , c a p . : D e l a m o a r t e a l u i N e a g o e B a s a r a b l a a c e a a l u i R a d u P a i s i e .

Page 12: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 12/233

D E S C X L E C A R E A T A R I L O R R O M A N E

1 5

s a r a b l a t a l l u i A l e x a n d r u B a s a r a b e s t e d e c i s u p r a m u n i t § i / N e g r u

v o e v o d B a s a r a b . T u g o m i r N e g r u v o e v o d a

f o s t d e c i d o m n i t o r

I n M u n t e n i a i n n a i n t e d e A l e x a n d r u B a s a r a b ( § i d e I v a n c u B a -

s a r a b ? ) . N e - a m p u t e à d e c i u r e a l a a n u l 1 2 9 0 , d a t a p u s 6 , d e t r a -

d i t i a c r o n i c i l o r , d e s c r d e c k e i .

E x i s t e n t a u n u i p r i n c i p e N e g r u § i c o b o r i i r e a l u i d i n T r a n -

s i l v a n i a i n M u n t e n i a e s t e a f i r m a t à § i d e u n i z v o r f o a r t e v r e d n i c

d e c r e d i n t k R a g u z a n u l G i o a c o m o d i P i e t r o L u c a r i , c a r e s c r i e

p e l a 1 5 9 0 n i § t e a n a l e a l e p a t r i e i s a l e . P e n t r u a p r e t u i i n s e m n 5 . -

t a t e a a f a r t r i l o r l u i L u c c a r i a s u p r a i m p r e j u r k i l o r i s t o r i e i r o -

m a n e , t r e b u i e s i l § t i m c r t m a i m u l t i m e m b r i d i n f a m i l i a l u i a u

j u c a t r o l u r i i n s e m n a t e i n O r i l e d e l a D u n k e . A à u n s t r A b u n a l

M a r c u L u c a r i , f u s e s e a m b a s a d o r a l r e p u b l i c e i R a g u z a

r e g e l e S e r b i e i U r o § , i n a n u l 1 3 2 3 . U n a l t u l N e c u l a i L u c a r i , m i j -

l o c i s e c e v a m a i t k z i u , c k 6 t o r i a f i i c e i l u i V l a d i s l a v B a s a r a b ,

d o m n u l M u n t e n i e i , S l a v a , c u U r o § a l V - l e a a l S k b i e i . ' M a t e i

L u c a r i d e v e r d h a n a l S l a v o n i e i i n t i m p u l t i n e r e t e l o r l u i I o n

C o r v i n d e H u n i a d e § i a j u t i l m u l t a c e s t u i a a s e u r e a i n f r u n t e a

S t a t u l u i u n g u r e s c . S c v e d e d e c i c ä a n t e c e s o r i i l u i G i o a c o m o d i

P i e t r o s e p u r t a s e r r i § i p r i n t à r i l e r o m â n e , s a u t r à i s e n i i . i n v e c i n ' ä -

t a t e a l o e , I n c a e l p u t u s e c u l e g e i n f o r m a t i i l e s a l e d i n I n s e m n k i l e

l A s a t e d e e i . A c e a s t a e s t e c u O a m a i n e c e s a r d e a d m i s , c u

t a r e i z v o a r e l e c o n s u l t a t e d e G i a c o m o d i P i e t r o , p e n t r u a l c à -

t u i r e a c r o n i c e i s a l e , s e v k l a r k a t i n u m a i B o n f i n i u s , B o t e r o

§ i C r o m e r , c a r e t o c m a i n u c o n t i n n i m i c a s u p r a f a p t u l u i d e s c ' ä -

l e c k e i M u n t e n i e i , i n c a s e c u n o a § t e d i n a c e a s t à i m p r e j u r a r e ,

c à e l a t r e b u i t s r i ' § i f i l u a t § t i i n t i l e , p r i v i t o a r e l a a c e a s t à p a r t e

a r e l a t i i l o r s a l e , d i n a l t e i z v o a r e . I n t r e a c e s t e e l a m i n t e § t e p e

u n u l , d e o m a r e i m p o r t a n t r i p e n t r u j u d e c a r e a v a l o a r e i p o v e s t i -

r i l o r l u i , a n u m e m e m o r i i l e , a d i c à l e t o p i s e f u l r o m e i n e s c a l b o i e r u l u i

m u n t e a n M a r g u , a m b a s a d o r u l d o m n u l u i m u n t e a n D a n ( p r o -

b a b i l l a c u r t e a r e g e l u i

A c e s t c r o n i c a r , c e l m a i v e c h i u

p o m e n i t a l O r i l o r r o r n â n e § t i i n ( I e o b § t e § i i n s p e c i a l a l M u n -

t e n i e i , t r r t i s e s u b u n u l d i n c e i d o i D a n i d i n t r e a n i i 1 4 2 0 - 1 4 5 2 ,

d e o a r e c e L u c a r i a d a u g A , c à a c e s t D a n i n c h e i a s e u n t r a t a t

s u l t a n u l A m u r a t a l

I I - l e a ( 1 4 2 1 - 1 4 5 1 ) .

C r t L u c a r i t r e b u e s r i

f i a v u t l a i n d r t m â n r t c r o n i c a l u i M u r g u , h a c r t e l c h i a r t r e b u i e

s r i f i § t i u t c e v a r o m e t n e § t e , s e v e d e d e p e u n l o e d i n s c r i e r e a l u i ,

I n c a s e e l , p o m e n i n d d e s p r e 5 t e f a n c e l M a r e , d o m n u l M o l d o v e i ,

s u p r a n u m e l e c u n o s c u t d e & U r e a - 4 e x p l i c â n d a c e s t c u v A n t

r o m A n e s c p e l i r n b a i t a l i a n k p r i n S t e p h a n o i l V e c c h i o 8 ) ,

C o p i o s o

R i s i r e l l o d e g l i a n n a l i d i R a g u s a l i b r i q u a a u o r d i G i a c o m o d i

P i e t r o L u c c a r i . V e n e z i a , 1 6 0 5 , p . 6 0 : V u l a i c o R e d i V a l a c h i a a c c a s o S l a v a s u n

l i g l i o l a c o l P r i n c i p e U r o s e d i S e r v i a , I r a i l a n d o l e n o z z e N i c o l o L u c c a r i ;

p . 9 6

D a n R e d i V a l a c h i a i s p a v e n t a t o d a l l a t r o p p a f e l i c i t à d e ' T u r c h i , . . f e c e . . p a c e c o n

Page 13: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 13/233

1 6

I S T O R I A R O M I N I L O R

D u p à c e a m a r ä t a t a s t f e l c r e d i n t a c e t r e b u i e s 5 s e d e e

s p u s e l o r l u i L u c a r i , r e l a t i v e l a i m p r e j u r 5 r i l e i s t o r i e i r o m â n e ,

s r t v e d e m c e c o n t i n e e l a s u p r a f a p t u l u i d e s c A l e c r t r e i M u n t e n i e i .

E l s p u n e c A : N e g r u V o d d , d e n e a m U n g a r , t a t A l l u i V l a i c u ,

l a 1 3 1 0 p u s e s e T u b a p e a c e a p a r t e d i n V a l a h i a , c a r e e r à v e c h e a

l l a c i e , i g A s i n d t a r a i m p 5 r t i t ä i n § e s u r i , s t r ä b r i t u r ä d e m u l t e

r i u r i § i C u l a c u r i p l i n e d e p e § t i i c u c l i m a p r e a s ä . n 5 t o a s 5 , p e n t r u

a r e t i n e 5 i z b a n d a d o b a n d i t à , f A c i t c e t a t e a U m p u l u n g u l u i , § i

z i d i p r i n n i § t e m e § t e r i , c e t A t u i i n B u c u r e § t i , T h r g o v i § t e a , F l o c i

B u z A u . M u r i n d e l , f u i m m o r m ä n t a t i n A r g e § . V l a i c u f i u l s ä u

l u ä d o m n i a § i M a i u n c a s t c l i n G i u r g i u 9 .

I z v o a r e l e c o n s u l t a t e d e L u c a r i , d i n c a r i l e t o p i s e t u l l u i

M u r g u s e u r c à p e l a 1 5 0 0 c e l p u t i n , c o n t i n e a u d e c i § t i r e a c r i

S t a t u l M u n t e n i e i f u s e s e i n t e m e i a t d e u n u l N e g r u V o d d p e l a

1 3 1 0 . M a i c o n s t a t A m c 5 L u c a r i i § i l u à § t i i n t e l e s a l e d i n t r ' u n

i z v o r i n d i g e n m u n t e n e s c , d e p e d e s c r i e r e a f ä r e i c u c â m p i i b o -

g a t e , s t r e t ä i e t e d e m u l t e r i u r i , c u l a c u r i p l i n e d e p e § t i § i c l i m a

s k i ä t o a s r , c e e a c e l a s 5 a i n t r e v e d e ä c à s c r i e r e a p e c a r e e l o

t i r m ä e r à a l e A t u i t 5 d e u n o m d e t a r à c a r e § t i e à s 5 p r e t u i a s c i i

b u n 5 t 5 t i l e p A m â n t u l u i e i . T o t a § a s e r o s t e s c

i c r o n i c a r i i M o l -

d o v e i , a s u p r a p r i c i n e i c e a d e m e n i s e p e D r a g o , a s e a § e z 5 i n

M o l d o v a , a n u m e l o c u r i l e d e s r á t a t e , c â m p i i l e d e s c h i s e c u p t i d u r i

d e s e

i a p e c u r g 5 t o a r e 1 0 .

S p u s e l e l u i L u c a r i c á N e g r u V o d 5 e r à d e n e a m u n g u r ,

n u p o t a v e à a l t i n t e r e s c l e a t r A s t ä l m A c i r e a f i r e a s c 5 l a u n R a -

g u z a n a l u n u i t e x t r o m â n e s c n e d e p l i n p ä t r u n s d e e l , c a r e t e x t

p o a t e s p u n e à , c u m s p u n e

i i n s c r i p t i a l u i M a t e i B a s a r a b d e l a

b i s e r i c a r e z i d i t ä d e e l i n C â m p u l u n g , c 5 T a r a R o m â n e a s c A f u s e s e

M u r a t , o b l i g a n d o s i a l l ' i m p o s i t i o n e d e t r i b u t o s i c o m e

l u t t o c i d

c o n s t a

d a l l e m e ,

m o r i r d i M u r g u s u o o r a t o r e , p . 1 1 6 : M a n e l m a r M a g g i o r e P a i a s i t p e r t r a -

d i m e n t o d i V u l a d m o n a r c h o d i V a l a c h i a , S i m p a d r o n l d i K i e l i e e M o n c a s t r o -

o l t i a l l a b a n d a d e l B o r i s t e n e c h ' o b e d i a n o a S t e p h a n ° B a t r i n ( q u e s t a p a r o l a

m o l d a v a s i g n i f i c a S t e p h a n o

t i

v e c c h i o .

9 L u c c a r : , R i s t r e t i o , p . 4 9 : N e g r o V o e v o c i a d i n u t i o n e u n g a r o p a d r e d i

V i d e o n e l 1 3 1 0 s ' e r a i n p a d r o n i t o d i q u e l l a p a r t e d i V a l a c h i a l a q u a l e . . . l i i l ' a n -

t i c a D a c i a . . . E t r o v a n d o i l p a e s e r i s o l u t o i n c a m p a g n e , t a g l i a t o d a g r o s s e f i u -

m a r e e t l a g h i p i e n i d i p e s c a g i o n e e l ' a r i a m o l t o s a n a , p e r r i t e n e r l ' a q u i s t o n e l l a -

f e d e f a b r i c o l a c i t t à i n C a m p o l o n g o e t i r ò a l c u n e c o r t i n e d i m a t o n l i n B u -

c u r i s t e , T a r g o v i s t e , F l o c e t B u s a .

9 0 U r e c h e

I n

L e t o p i s e t e , I , p . 9 8 . [ e d . I I , p . 1 3 2 e d . G i u r e s c u p . 1 3 7 ] , D .

O n c i u l , O r i g i n e l e , p . 1 1 3 , r e c u n o a s t e I l

d - s a c d a p e l a t i v u l d i n a l i o n e u n g a r o

c h i t d e L u c c a r l l u i N e g r u V o d d , p a r e a i n d i c d t r a d i t i a d e s p r e d e s c A l e c a t u l d i n

A r d e a l . P e n t r u a s l d b l I n s à v a l o a r e a i z v o r u l u i , d . O n c i u l s u s t i n e c à s c r i e r e a l u l

M u r g u f n t r e b u i n t a t d d e L u c c a r i n u e r a u n l s t e l e t o p i s e t i c o n t i n d r i d i s t o r i a V a -

l a h i e i , c l n u m a i n i s t e m e m o r l i p e r s o n a l e a l e J u l a s u p r a s o l l e i s a l e l a A m u r a t .

C a c e e a c e L u c c a r i n u m e s t e m e m o r i i n u e r a u n I s t e s i m p l e f n s e m n d r i d e c 6 1 6 -

t o r i e , s e v e d e p r e a b i n e d i n c e l e c e e l e r e p r o d u c i a s u p r a c d r o r a s ' a a t r a s l u -

a r e a a m l n t e I n

t e x t .

H a s d e u , E t y m . M a g n u m , I V , p . V I I , r e c u n o a s t e a p r e t i e r e a

a c e a s t a f d c u t d d e n o i a m e m o r t i l o r J u t M u r g u . I o r g a S t u d i i s i D o c . , I V , p . L X I I I

e s t e d e p d r e r e a l u i O n c i u l .

Page 14: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 14/233

D E S C X L E C A R E A T X R I L O R R O M A S I E

1 7

d i n t r u U n g a r i a d e s c g l e c a t g 1 1 , s a u p o a t e c o n t i n e a t e r m i n u l

d e U n g r o - V l a h i a , i n s f a s i t v r e o a f a a r e a U n g a r i e i i n l e g g t u r g

c u M u n t e n i a , c a r e a r g t a r e a f A c u t p e L u c a r i s à i e e d r e p t U n g u r

p e N e g r u V o d ä . A c e a s t a i n s g . n e d o v e d e s t e , c í a n a l i s t u l R a g u z a n

g g s i s e i n i z v o r u l s g u r o m g n e s c l e g g t u r a i n t r e d e s e á l e c a r e a M u n -

t e n i e i i T a r a U n g u r e a s c g , c a r e n u p o a t e f i c l e a t T r a n s i l v a n i a ,

a n u m e p a r t e a e i c e a m a i a p r o p i a t g d e M u n t e n i a , F ä g g r a s u l .

E d r e p t c g L u c a r i s p u n e , c à N e g r u V o d d e r à t a t g l l u i V l a i c u

( V l a d i s l a v B a s a r a b ) , i n c a p a r e a i n d i c g d r e p t i n t e m e i e t o r a l

M u n t e n i e i c h i a r p e A l e x a n d r u B a s a r a b ( c d c i s e s t i e c g e l e r à

i n t r ' a d e v g r t a t g l l u i V l a d i s l a v ) , i a r n u p e t a t g l l u i A l e x a n d r u ,

N e g r u V o d g d i n L u c a r i p a r e d e c i a i n d i c A c h i a r p e A l e x a n d r u

B a s a r a b . N o i p u n e m a c e s t e g r e s i t e i n d i c a t i i t o t p e s e a m a s l a b e l o r

c u n o s t i n t i r o m â n e s t i a l e l u i L u c a r i ; a c e a s t a c ' u a t a m a i m u l t

c i l , V u l a i c u p o a t e u s o r f i s u b s t i t u i t t e r m i n u l u i d e V u l a c o , V a l a c o .

S e v e d e c r i L u c a r i c o n f u n d g d o m n i t o r i i s i d e p e a c e i a , c g e l f a c e

d i n a c e l V u l a i c o t a t g l s o t i e i l u i U r o s , p e a n d i n a d e v g r i t e r à

f r a t e , i a r t a t g l e i f u s e s e A l e x a n d r u B a s a r a b 1 2 . D i n a c e a s t a s e

v e d e ,

c g .

e l ( M u s e g r e s i t n u m e l e u r m a s u l u i l u i N e g r u V o c i t t

c a V u l a i c u i n l o e d e A l e x a n d r u ; d a r d o c u m e n t u l d i n 1 3 5 2 f a c e

d i n N e g r u V o c l g t a t g l l u i A l e x a n d r a s i d e c i n u m a i a c e a s t ä . ' f i -

l i a t i u n e t r e b u e s c o a s g s i d i n c o n f u z i a a r ä t g r i l o r l u i L u c a r i .

D a r i n a f a r à d e a c e a s t a , m a i a f l g i n t o t i n m u n t i , i n s p r e

T i a n s i l v a n i a , c e t a t e a a c g r e i r u i n e s u n t

i a s t g z i n u m i t e d e p o p o r

c e l a t e a l u i N e g r u V o n § i c a r e p r i n a s e z a r e a e i p e A r g e s , s u s

l a i e s i r e a r i u l u i d i n m u n t i , i n d i c g t o t o b a s i a t r a n s c a r p a t i n g

a c e l u i c e a i n l f d l t a t - 0 1 3 . A . p o i i n d i c a r e a l a i L u c a r i , c à N e g r u

a r f i f a b r i c a t c e t a t e a U m p u l u n g u l u i , i n d i c g i a r g s i o

v e n i r e a d e s c g l e c g t o r u l u i p u m

p a s u l T u r n u l u i - R o s . A l a i a d g o g i m

s i i m p r e j u r a r e a , c r i a c e s t N e g r u V o d g z i d i s e b i s e r i c a c e a m a r e

d i n a c e l o r a s , d u p r t c u m s e v e d e a c e a s t a d i n i n s c r i p t i a l u i A l a t e i

B a s a r a b ,

i

c r t A l e x a n d r u B a s a r a b e s t e n u m i t C c i m p u l u n g e a n u l ,

c e e a c e a r a t r i , c g f u s e s e n g s c u t i n C â m p u l u n g , u n d e

l u c r u

v r e d n i c d e i n s e m n a t

e l e s t e s i i n g r o p a t , f a p t d i n c a r e r e z u l t g '

c l i C â m p u l u n g e r g p e v r e m u r i l e l u i c a p i t a l a A l u n t e n i e i . T o a t e

a c e s t e i m p r e j u r g r i d o v e d e s c i n s g c r i t r e b u i e s r t

f i f o s t o l e g g -

t u r g T a r e o r a s u l d i n p o a l e l e C a r p a t i l o r

i i n t e m e i e r e a S t a t u l u i

n n i n t e a n 1 4 .

1 1 V e z i m a i j o s .

1 ' O n c i u l , O r i g i n e l e , p . 1 7 8 .

A s u p r a c e t A t e t

i b i s e r i c e i l u i

N e g r u V o d ; . 1 s ' a p a t à I n s t a r t e d v e z i V i r g i l

D r A g h i c e a n u I n B u l e t i n u t m o n . i s t o r i c e V , 1 9 1 2 , p . 8 9 - 9 4 .

A s u p r a e p i t e t u l u i

d e

C á m p u l u n g e a n u l v e z i H a s d e u , E t y m . M a g n u m ,

I V , p . C L X X X V . C o n s t . C A p i t a n u l I n M a g . i s t o r i c , I , p . 9 2 . I n s c r i p t i a l u i M a t e '

B a s a r a b , m a i j o s . I n s c r i p t i a p e m o r m a n t u l l u i A l e x a n d r u B a s a r a b d e l a b i s e r i c a

d i n C A m p u l u n g , O n c i u l , O r i g i n e l e ,

p .

1 8 1 .

Page 15: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 15/233

1 8

I S T O R I A R O M A N I L O R

A l t a r g u m e n t p e n t r u e x i s t e n t a l u i N e g r u V o d à , s c o s d i n

n i s t e d o c u m e n t e p o s t e r i o a r e , e s t e u r m * ä t o r u l : U n . h r i s o v a l l u i

C o n s t a n t i n S e r b a n d i n 1 6 5 6 c o n t i n e j u d e c a t a d i n t r e G r i g o r e

E g u m e n u l c a t o l i c a l

m â n ä s t i r e i B a r a t i l o r

( F r a n c i s c a n i ) d i n

C â m p u l u n g ( D o l g o p o l p e s l a y . )

i E g u m e n u l M e l c h i e d e l a m ' a n a -

s t i r e a o r t o d o x ä t o t d e a c o l o , p e n t r u s t A p a n i r e a u n u i l o e c a r e

l o c , s p u n e d o c a m e n t u l , 1 1 a r e b i s e r i c a d e m i r ( c a t o l i c d ) , d e l a ¡ A p o -

s a t a d o a m n a M a r g h i t a , c a r e a l o s t c a t o l i c d a r d p o s a t u l u i N e g r u l u i

V o d d ,

i f i i n d a c e l l o e i m p r e s u r a t d e i g u m e n u l M e l c h i e ,

g ä r i i c a t o l i c i / 1 c e r u r à i n d ä r ä t . D o m n u l r â n d u e s t e i n c e r c e t a r e

p e j u d e t u l G h e r g h i n a s i p e o r ä s e n i i , o a m e n i b u n i

i b a r â n i i d i n

R u i n e l e c e t i t I e i l u i N e g r u V o d ä .

C A m p u l u n g . C a r t e a l u i G h e r g h i n a c u 1 2 p A r g a r i i m p r e u n 4 c u

t o t i b ä t r á n i i C â m p u l u n g u l u i ( I A ' l a m â n à l u i p o p a G r i g o r e

c e / o r l a l t i B a r a t i c à a c e l l o e c e s e c h i a m A C l o a s t i r ( K l o s t e r

n ä s t i r e ) a f o s t a l B a r a t i l o r ; c A b i s e r i c a c e s e c h i a m ä . C l o a s t i r

l o s t o a I d e a l M a r g h i t a d o a m n a N e g r u l u i Y o d e l * ; c L a c e a d o a m n d

l o s t - a c a t o l i c a c a r e s e c h i a m d p a p i V a 5 d § i a c e a b i s e r i c d c d n d

a l o s t m u l t d c i u d d ( l u c r u r i c i u d a t e , m i n u n d i i i ) , s ' a M a d m i n u n i

m u l t i b o l n a v i c e s ' a u v i n d e c a t , 5 . D o m n u l h o t ä r ä s t e p r o c e s u l

I n f a v o a r e a B a r a t i l o r .

A c e s t d o c u m e n t c o n f i r m ä t r a d i t i a d e s p r e N e g r u V o d ä c u

i n

s e m n a t u l a d a o s a l e x i s t e n t e i s o t i e i l u i , M a r g h i t a = M a r g a r e t a -

A r h i v a d i n l a i , X I V , 1 9 0 2 , p . 1 7 9 - 1 8 1 . O r i g i n a l u l s e a f l à l a d . l o c o -

t e n e n t P e t r e s c u d i n b a t a l i o n u l d e g e n i u g r a d c e

' I a v e a I n 1 9 0 2 , p r o p r l e t a r u l

f o s t u l u i C l o a 5 t e r d i n C A m p u l u n g .

Page 16: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 16/233

D E S C X L E C A R E A T X R I L O R R O M i N E

1 9

c a t o l i c a , c a r e d r t r u i s e l o c u l d e p r i c i n ä b i s e r i c e i c a t o l i c e d i n C a m -

p u l u n g .

C a s a t o r i a l u i N e g r u V o d a c u o c a t o l i e a e r a c u a t a tm a i f i r e a s c a c u c a t p e a t u n c i e r a o b i s n u i t a l a n o b i l i i r o m a n i

d i n T r a n s i l v a n i a . A r t i t ä r i l e B a r a t i l o r a d e v e r i t e s i d e R o m a n i ,

c a p a t a o d e o s e b i t a t a r i e p r i n a c e e a e a e l e e r a u a l i p i t e d e o b i -

s e r i c a I d e d t o a r e d e m i n u n i , c a r e t r e b u i à s a i n t i p a r e a s c a m a i

a d a n c I n m i n t e a o a m e n i l o r t o a t e

i m p r e j u r a r i l e p r i v i t o a r e l a e a .

a c e a s t a a m i n t i r e p o m e n e s t e

i n s a n u m a i d e N e g r u V o d a f i l e d

.

a d a o s u l n i c i u n u i n u m e d e b o t e z .

E x i s t e n t a M a r g h i t e i s o t i e i p a -

V

,

p i s t a s e a l u i N e g r u V o d a e s t e

a d e v c r i t a s i d e a l t a t r a d i t i e a l i -

p i t a d e c e t a t e a l u i N e g r u V o d a

u n c l e s e a l l á o b i s e r i a I n c a r e L , A ' l i s r t , . . t ,

- 1 .

; ,

o s c o b i t u r a d i n p r o n a o s u l p a r a -

4 i

. ,

l i s u l u i e s t e a r a t a t a c a a l t a i u l -

, ; . . . - 4

- . , - . , 1 , 1 d

p a p i s t a s e s c a l s o t i c i l u i N e g r u

'

t

R i i k e -

V o d . a * 1 6 .

M a i a d u c e m I n s f a r s i t s i p o -

; . . . . .

,

m e l n i c u l d e l a C a m p u l u n g p a s -

n e s t i

d e

M i h a i l

C a n t a c u z i n o ,

J ' ' ; I :

t

t r a t I n C r o n o l o g i a T a r e i R o m a -

4

c a r e a r a t a , c a I n t a i a c t i t o a r e a

-

b i s e r i c e i , p e d o a m n a M a r g h i t a

s o t i a B a s a r a b u l u i c a r e a a v u t

r a z b o i u c u C a r o l R o b e r t r e g e l e

r .

U n g a r i e i . A c e s t B a s a r a b n e n u m i t

C u u n n u m e d e b o t e z e s t e i d e n

t i c c u a c e l a l d o c u m e n t e l o r c a r e

s i e l e v o r b e s c n u m a i d e B a s a -

. °

  '

, , . -

r a b W A a l t a p r e c i z a r e d e n u m e .

I ,

-

I v

' .

.

A c e a s t a a r i l t a r e a p o m e l n i c u l a

i n t a r e s t e i d e n t i t a t e a l u i B a s a r a b

t a t a l

l u i A l e x a n d r u ( t u t o a t a

r a p o r t a r e a g r e s i t a a l u p t e i l u i

c u C a r o l R o b e r t p e c a r e a

p u r t a t - o f i u l W I A l e x a n d r u ) C u

N e g r u V o d a a l t r a d i t i e i p r e c u m o f a c e s i d o c u m e n t u l d i n 1 6 5 6 ,

c a r e r a p o r t e a z a p r o c e s u l , a m b e l e i z v o a r e ( l a n d p e M a r g h i t a d r e p t

s o t i e a l u i N e g r u V o d a .

1 1

.

r

=

d

- ' '

. P

U n c i l l u g u r f r a n c i s c a n B a r a t ) .

1 1

V i r g i l D r a g l i i c e a n u , S l u d i u a s u p r a

c e l ü l e i

i s c h i t u l u i l u i N e g r u V o d 6

I n B u l e t i n u l m o n . i s t o r i c e , V 1 9 1 2 , p . 8 9 - 9 4 .

1 1 A l . L e p f i d a t u , M a r g h i t a d o a m n a N e g r u l u i V o d d I n C o n y . l i t . , X X X V I ,

1 9 0 2 , p . 1 1 1 2 , a d m i t a n d c a o d o g m a . n e r i i s t u r n a b i l a M l a t u r a r e a , M t e m e i e r e i C a m -

p u l u n g u l u i p r i n F ä g r e n i I l u i N e g r u V o d a , e x p l i c a p e M a r g h i t a d i n p o m e i n i c u l

Page 17: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 17/233

2 0

1 S T O R I A R O M A N I L O R

D o v e z i l e i n d i r e e t e a l e e x i s t e m e i l u i N e g r a v o a r i . D a r i n

a f a r i l d e a c e s t e d o v e z i m a i d i r e c t e a s u p r a e x i s t e n t e i l u i N e g r u

V o d i l m a i s u n t § i a l t e f a p t e c a r i i n t i l r e s c a c c a s t A e x i s t e n t à § i c a r i

s t r i l p o a r t à o r i g i n e a l u i d i n c o l o p e s t e ' m u n t i .

i n n a i n t e d e t o a t e d e u n c l e s i l p r o v i n i l a c e s t n u m e d e

M u n t e n i a d a t p i l r t e i § e s u l u i d u n l í r e a n c a r e i n f 4 i § e a z 6 a p r o a p e

i n t o a t ä I n t i n d e r e a l u i o m o n o t o n á u n i f o r m i t a t e p l a n à , n e i n t r e -

r u p t à n i c i m A c a r d e c o l n i c i , d a r i n c à d e m u n t i ? N u m e l e d e

M u n t e n i a s e i n t á l n e § t e d i n v r e m i i n d e s t u l d e v e c h i . A § A I n t r a t -

t a t u l d e c o m e r t i n c h e i a t m i r e M c l d o v a § i P o l o n i a i n 1 4 0 7 , d e s i

V a l a h i a e s t e n u m i t à B a s a r a b i a , c e a r a c e p r o v e n e a d e a c o l o

-

A l t a r u l p a p i s t A s e s c a l M a r g l i l t u l u i N e g r u V o d 5 .

e s t e n u m i t à m u n t e n e a s c i i . B o n f i i i i u , s c r i i t o r u n g u r , c a r e t r i i -

e § t e f i l t r e 1 4 2 7 § i 1 5 0 2 , n u m e § t e M u n t e n i a : V a l a h i a m o n t a n a 1 9 .

C r o n i c i l e § i s c r i i t o r i i i n t e r n i i n t r e b u i n t e a z r t § i e i m a i d e m u l t e

o u

a c e s t t e r m i n , p e n t r u a i n s e m n a V a l a h i a ;

a s a i n c r o n i c i l e

C A m p u l u n g u l u i ¿ u n i z v o r d e c e a m a i m a r e c r e d i n t i i ) c a o r e f n v i e r e m u n t e a n 5

a

c e l a r d o t a M a r g h i t e m o l d o v e n e a l u i P e t r u M u s a t

A l e x a n d r u c e l B u n . s i

d . C . K o g i U n i c e a n u , B a s a r a b z i s N e g r u V o d a , 1 9 0 8 , a d m i t e p e u n N e g r u V o d i l c a

t a t à a l l u i A l e x a n d r u B a s a r a b . M A Y A e d e s t u l p e n t r u e x I s t e n t a u n t i l a l t u i I n t e m e i e -

t o r

a l M u n t e n i e l d e c i t A l e x a n d r u B a s a r a b . D e o s e b i r e a n o a s t r d d e v e d e r e c a d .

K o g A l n i c e a n u e s t e e a d - s a a d u c e p e a c e s t B a s a r a b ( N e g r u V o c l a ) d i n O l t e n i a ,

c a n d c e l e m a l p u t e r n l c e a r g u m e n t e c e r c a e l s i l s e f l c o b o r A t d i n T r a n s i l v a n i a .

J . A k t a Z a p a c I n o i R o s s I I , I , p . 3 2 : a m u n t i a n s k i v o s k . T r a d u c e r e a d o c .

I n A r h .

( s i . ,

I , 1 , p . 1 3 1 - 1 3 2 .

1 ° B o n f i n i u s , R e r u m u n g a r i c a r u m , l i b r i X I V , V i e n n a e , 1 7 4 4 , p . 2 1 : a d

T i b i s c u m u s q u e s p a t i a t u r , q u o d m o n l a n a e D a c i a e c a p u t e s t , q u a m r l p e n s e m

p l e r i q u e d i x e r u n t e t n u n c m o n l a n a m V a l a c h i a m a p p e l l a n t . A l t e r a y e r o V a l a c h l a ,

c u í M o l d a v i a e n o m e n e s t , i n t e r I s t r u m e t T y r a m a b H i e r a s o m o n t a n a e V a l a -

S i

Page 18: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 18/233

D R S C A L E C A R E A À R 1 L 0 R R O M A N E

2 1

m o l d o v e n e t i , e s t e a p r o a p e s i n g u r u l c u n o s c u t , a n u m e :

T a r a

M u n t e n e a s c d . C h i a r c r o n i c a r i i m u n t e n i 1 1 I n t r e b u i n t e a z 6

d e s t u l d e d e s , c u t o a t e c . e i

o b i p u e s c a n u r n i t a r a l o r m a i e u -

r A n d T a r a R o r n d n e a s c d " . O r i g i n e a a c e s t u i n u r n e d e T a r a i l l u n -

t e n e a s c d n u p o a t e f i a u t a t r t i n f a p t u l c r t V a l a h i i , f i i n d

a d e s e o r i

s i l i t i a c h i t e ) . m A n t u i r e I n m u n t i i l o r I n c o n t r a n t i v i l l i r i l o r d i n

c A m p i a v a l a h r t , s e d e p r i n s e r r t p r i n o p r o c e d a r e f i r e a s c s á , a i d e n -

t i f i c A c o n c e p t i u n e a d e p a t r i e c u i d e e n d e m u n t e , I n t o c m a i p r e -

c u m o r 4 a n u 1 s a u s A t e a n u l , s i m b o l i z e a z i l t a r a , p r i n c a s à , p r i n

p r i n v a t r A " 2 1 . P e n t r u c a o a t a r e e x p l i c a r e s l r § i a i b A l o e n ] ,

a r t r e b u i c a R o m A n i i s ä " s e f i a f l a t c a l o c u i t o r i a i § e s u l u i m u n -

t e a n , c e e a c e t o c m a i a m v A z u t c à i n n a i n t e d e d e s c r t l e c a r e n u a

a v u t l o c d e c A t ( l o a r p r i n e x c e p t i e , § i d e a i c i s ä f i c A u t a t e i a d t i -

p o s t i r e I n m u n t i I n v r e m i d e r e s t r i § t e ; d a r

i a t u n c i p e t r e c e r e a

I i i m u n t e n e f i i n d d e c A t t r e c A t o a r e , e a n u p u t e A h o V i i r t n u m e l e

A c e s t n u m e a t r e b u i t s ' A p r o v i n i l d e l a u n f a c t o r c o n s t a n t ,

p e c a r e p o p o r a t i a l ' a a v u t n e c o n t e n i t I n n a i n t e a o c h i l o r

i c a r e

a I m p i n s - o a a l i p i n u m e l e t A r e i d e i d e e n d e m u n t e .

D a c r t i n s r r a c e a s t r t e x p l i c a r e t r e b u i e s ' A c a d i l , u n d e s à g A s i i n

n o i o r i g i n e a n u m e l u i d e M u n t e n i a , d e c A t I n c o b o r A r e a

a d i c i l a o a m e n i l o r d e l a r u m i e c r i t r e c A m p i e ; § i d e a c e e a a c e s t n u m e

e s t e d a t i n t A i V a l a h i e i d e s t r i l i n i i n t r e c a r i s e a f l A

i M o l d o v e n i i ,

d u p r t c u m s t r n i i i n u m i a u a c e a t a r i l § i B a s a r a b i a a m b e l e i n i -

m i r i i z v o d i t e d u p I t n u m e l e s t r i p A n i t o r i l o r e i : M u n t e n i a , d e l a

M u n t e n i i s c o b o i A t i d i n T r a n s i l v a n i a ; B a s a r a b i a d e l a d i n a s t i e a

d o m n i t o a r e I n e a i n f i i n t a t t i a i c i , p r i n T u g o m i r ( N e g r u ) V o e v o d ,

d u p i l c u m M o l d o v a s e n u m i a B o g d a n i a d e l a B o g d a n I n t e m e i e -

c h i a e t e r m i n u s a d E u x i n u m u s q u e P u n t u i n e x t e n d i t u r " . C o m p . O r t e l i u s r e d i v i v u s

e t c o n t i n u a l u s " N i i r n b e r g , 1 6 6 5 ( B i b . A c a d . , C o l . S t u r z a , N r . 6 6 9 4 ) , p . 5 : E r s t

g e d a c h t e W a l a c h e y i s t d r e y e r l e y a l s :

W a l a c h i a i n f e r i o r s o a u c h T r a n s a l p i n a

u n d i l l o n t a n a ( d i e B e r g w a l a c h e y ) u m b d e r g r o s s e n B e r g e w i l l e n g e n n a n t w i r d

p . 6 . D e r a n d e r e T h e i l d e r W a l a c h e y w a r d g e h e i s s e n W a l a c h i a s u p e r i o r o d e r m a j o r

d e s s g l e i c h e n W a l a c h i a n i g r a , v o n w e g e n d e s s c h w a r z e n G e t r e i d e s s o d a r i u e n g a r

r e i c h l i c h w ä c h s t , h e u t z u T a g e d i e M o l d a u e r s t r e c k t s i c h g e g e n M o r g e n a n B e s -

s a r a b i a m " . E s t e I n v e d e r a t c A n u m e l e d e m o n t a n a n u e s t e d e c ä t r e p r o d u c e r e a

l a t i n i z a t ä a n u m e l u i d e M u n t e n i a ; d e a l t f e l i z v o a r e l e l a t i n e a l e c e l u i t i m p n u m e s c

I n t o t d e a u n a T a r a M u n t e n e a s c i l , T r a n s a l p i n a .

C o n s t a n t i n C A p i t a n u l t n t r e b u i n t e a z A r u u n a i t e r m i n u l T a r a R u m d n e a s c d ,

v e z i M a g .

i s t . ,

I ,

p .

9 1 , 1 0 2 , 1 0 5 , 1 1 1 , 1 1 3 , 1 5 5 , 1 7 5 , e t c . ; d a r c h i a r a c e a s t ä c r o -

n i c a n u m e s t e p e l o c u i t o r i i t A r e i , M u n t e n i § i p e d o m n i t o r D o m o = m i g a n ; n u

p u t e a n u m l p e l o c u i t o r i i T d r e i R o m d n e s t i , R o m d n i , f A r A a s t e r g e d e o s e b i r e a s p e -

c i f i c A I n n u m e l e a c e s t u i p o p o r d e a c e l d e R o m A n i i n d e o b s t e . I n I s t o r i a T d r e i R o -

m d n e s l i d e c d n d a u d e s c a l e c a l

R o m d n i i g A s i m s i T a r a M u n t e n e a s c d ; M a g . i s t . ,

I V , p . 2 4 7 , 2 4 9 , 2 6 6 , 2 8 0 , 2 8 4 , 2 9 5 , p e l ä n g a T a r a R o m d n e a s e d l a p . 2 7 3 , 2 7 7 , 3 0 1 .

I n I s t o r i a T a r e R o m d n e s t i , d e l a 1 6 8 9 t n e o a c e g a s i m i a r A s i T a r a M u n t e n e a s c d .

M a g . i s t V , p . 1 0 1 ; c h i a r I n B i o g r a f i a p a t r i a r h u l u i N i f o n s e g a s e s t e d e v r e o 1 0

o r i t e r m e n u l d e t a r a M u n t e n e a s c d . V e z i H a s d e u , I s t . c r i t . , p . 5 2 .

2 1

I l a s d e u ,

I s t ,

c r i l . ,

p .

1 9 .

Page 19: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 19/233

2 2

I S T O R I A R O M A N I L O R

t o r u l e i 2 2 . V O n a v e d e ä m a i l a v a l e c u m a c e a s t ä e x p l i c a r e a c u -

v â n t u l u i M u n t e n i a e s t e s i n g u r a c a r e d à s a m à d e s p r e i n g e m ä -

n a r e a n u m e l u i a c e s t e i

t ä r i i n M u n t e n i a § i T a r a R o r n l i n e a s c e i ,

p r e c u m § i d e s p r e i m p r e j u r a r e a c á p o p o r a t i a s u p u s ä a M u n t e n i e i ,

c l a s a § e r b i l o r , c a p ä t ä a i c i n u m e l e d e R u n i c i n i , a j u n g â n d a s t f e l

n u m e l e e t n i c a l p o p o r u l u i u n t e r m i n a p r o a p e d e o c a r ä § i i n -

s e m n a n d o c l a s ä d e c A z u t à .

T o t d i n a c e a s t ä c o b o r ä r e a S t a t u l u i m u n t e a n , d i n p a r t e a

i n n a l t ä . . a t ä r e i c A t r e a c e a j o a s ä s e e x p l i c ä § i s u c c e s i u n e a c a -

p i t a l e l o r - s a l e

C e a d i n t a i u a f o s t C e i m p u l u n g u l , a § e z a t m a i a p r o a p e d e

d u p ä c u m s e v e d e l u c r u l d i n z i d i r e a m ä n ä s t f r e i a t r i b u i t à

l u i R a d u N e g r u d e M a t e i B a s a r a b c a r e a r e p a r a t - o ; d i n z i d i r e a

C l o a § t e r u l u i d e c A t r e c ä l u g ä . r i i F r a n c i s c a n i ( B a r a t i ) § i d i n ' h u m o r -

m â n t a r e a l u i A l e x a n d r n B a s a r a b C a m p u l u n g e a n u l i n m â n t i s t i r e a

l u i R a d u N e g r u 2 3 .

A d o u a c a p i t a l à a f o s t A r g e § u l s a u C u r t e a d e A r g e § c a r e

s e c o n s t a t ä d i n m a i m u l t e d o c u m e n t e d a t e d e d o m n i d i n a c e l

o r a , d i n c a r i u n u l d i n 1 3 7 2 a r a n ' s t r ä m u t a r e a d o m n u l u i

a t r e i a c a p i t a l ä T ä r g o v i § t e a , u n d e s e a § e z A d e s ä v ä r § i t s c a u h u l

d o m n e s c i n 1 4 5 6 2 4 .

P e c â n d i n s ä n u m e l e d e M u n t e n i a § i s u c c e s i u n e a c a p i t a -

l e l o r , d e § i d u c i n m u n t i o b ä r § i a S t a t u l u i v a l a h , l a s ä n e h o t ä r i t ä

I n t r e b a r e a d a c ä e a t r e b u i e c A u t a t à d i n c o a c e s a u d i n c o l o d e

e i , a l t e d o u à i m p r e j u r g r i i n d d a m n ä n u m a i d e c A t a t r e c e p e s t e

c r e s t e l e l o r § i a c A u t à l e a g ä n u l a c e s t u i S t a t a c o l o u n d e ' l p u n e

t r a d i t i a , i n d u c a t u l F r i g ä r a § u l u i , c a r e s e i n t i n d e p e p a r t e a T r a n -

s i l v a n i e i t o c m a i i n d r e p t u l C â m p u l u n g u l u i .

A c e s t e d o u ä i m p r e j u r A r i s u n t : s t A p á n i r e a d o m n i l o r m u n -

t e n i c e l o r v e c h i a s u p r a d o u ä d u c a t e d i n T r a n s i l v a n i a , F 6 0 -

  C a r a b o g d a n i a

c i v e i l

s i g n o r d i M o l d a v i a . S p a n d u g i n o C a n t a c u z e n u s

I n N . I o r g a , A c t e s i F r a g . , I , p . 1 3 . D . O n c i u l , T i t u l a t u r a l u i M i r c e a , I n C o n o . l i t . ,

X X X V , 1 9 0 1 , P . 1 0 2 0 . N u p u t e m p r i m l p A r e r e a d - l u i O n c i u l c A M u n t e n i a a r f i

t r a d u c e r e a l a t i n a * a c u v A n t u l u i

T r a n s a l p i n a t n t r u c a t n i c i o d a t A n u m e l e p r o p r i i

n u s e t r a d u c , c i s e i m i t e a z A I n s u n e t e l e l o r .

2 3 D o v e z i l e v o r

f i

a d u s e p e r A n d m a i j o s , v e z i s i N . l o r g a , 1 s t . b i s e r i c i i

r o m t i n e

I ,

p . 3 1 .

P e n t r u A r g e l v e z i :

1 3 7 2

d e l a V l a d i s l a v V o c I A ( l a t i n e s c ) : d a t u m

i n A r g e l i n n o s t r a r e s i d e n t i a . H u r m . , D o c . , I I , 2 , p . 2 0 0 ; 1 3 8 7 , M i r c e a c e l B A t r a n .

A r h .

i s t . , I I I , p . 1 9 3 ; 1 4 1 8 M i h a i l ; 1 4 3 0 D a n ; 1 4 3 8 V l a d D r a c u l , I b i d e m , 1 , 1 .

p . 1 1 9 , 7 4 s i 8 5 . D o c u m e n t u l a c e s t a d i n u r m i l c o n f i n e i n d i c a f i a l n c e p u t u l u i s t r A -

m u t A r i i c a p i t a l e i : d a t I n A r g e l d a r s c r i s I n T A r g o v i s t e , u n d e I n 1 4 5 6 s c a u n u l

f i l r e i s e s i a s e a z i l d e s A v A r s i t , c u m s e v e d e l u c r u l d i n d o c . l u i V l a d i s l a v f i u l l u i D a n .

I b i d e m , I , 1 , p . 1 4 2 . B u c u r e s t i i d e v i n c a p i t a l A m a i t A r z i u , s u b G h e o r g h e G h i c a

1 6 5 9 . T o t u s i s i I n B u c u r e s t i d o m n i i I n c e p u s e r A s u i r e s a d A d e m a i t n n a i n t e . O s c r i -

s o a r e a

l u i Z a m o y s k i d i n 1 8

S e p t . 1 5 9 5 n u m e s t e B u c u r e s t i i : T r a n s a l p i n a e

c a p u t s i u n d o c . d i n 1 5 7 4 , s p u n e : B u k a r e s t i u m s e d u m V o i v o d u m T r a n s a l p i n a -

r u m . H u r m . , D o e . , s u p l . I I , 1 , p . 3 8 4 s i 6 8 2 .

Page 20: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 20/233

D E R C I L E C A R E A T I R I L O R R O M I N E

 

r a § u l § i A m l a § u l , § i n u m e l e d e , U n g r o - V a l a h i a d a t M u n t e n i e i

I n t i t u l a t u r a p r i n c i p i l o r e i .

S A l e c e r c e t a m p e a m A n d o u à :

D o m n i i M u n t e n i e i , c e i m a i v e c h i , s ' a u i n t i t u l a t t o t d e a u n a

d e s t A p a n i t o r i i W e i U n g r o - V a l a l d e i a i p d r f i l o r d e p e s t e C a r p a l i

a i f d r i l o r t i l t ä r e 5 t i ,

d u c i a i A m l a § u l u i § i F d g d r a w l u i " . C e

i n s a m n A i n t A i u t e r m i n u l d e U n g r o - V a l a h i a c a r e a p a r e d e l a

p r i m e l e d o c u m e n t e § i s e p A s t r e a z A p a n

a s f á z i i n t i t u l a t u r a

M i t r o p o l i t u l u i ? O r i e t m s ' a r e x p l i c a a c e s t t e r m i n , f i e c A i n s e m -

n a n d s t A p A n i r e a . M u n t e n i e i i n h o t a r e l e T A r e i U n g u r e § t i , f i e m a i

p r o b a b i l c a d e p e n d e n t A a M u a t e n i e i d e U n g a r i a , e l a m i n t e § t e

I n a m b e l e c a z u r i o l e g A t u r à i n t r e a m b e l e t A r i , l e g A t u r A c e t r e b u e

s à s e r a p o a r t e l a o r i g i n e a ' c e l e i m a i n o n e , M u n t e n i a . A c e s t e e y e - Y u r i

s t r a m u t d l i m a l a _ n o r d o r i g i n e a S t a t u l u i m u n t e a n .

A d m i t e m m a i c u r a n d c a U n g r o - V a l a h i a s à i n a m n e g a r -

n a r e a V a l a h i e i d e U n g a r i a , e a c i a l t f e l c u m n e - a m p u t e à i n c h i p u i

c à M u n t e n i i p e c a r i , i n t o t d e c u r s u l i s t o r i e i l o r I n c e p A t o a r e ,

v o m v e d e a p u r a n d u ° § i t o a t e p u t e r i l e I n r A s p i n g e r e a t e n d i n t e l o r

d e d o m i n a r e a l e U n g u r i l o r , s ' a ' i f i a t a c a t e i p e a c e § t i a i n t a r a

l o r , § i s A l e f i r A p i t d o u 6 i n s e m n a t e d u c a t e ? D i m p o t r i v A , d a c A

a d m i t e m c à i n t e m e i e t o r u l M u n t e n i e i a f o s t d u c e d e F A g A r a §

§ i d e A m l a § i n n a i n t e i n c A d e d e s c A l e c a r e , a t u n c i p A s t r a r e a s t A -

p A n i r e i d u c a t e l o r t r a n s i l v a n e d e v i n e u § o r d e i n t e l e s , m a i a l e s

C A o v e d e m p u s A I n l u c r a r e a t u n c i c A n d d o m n i i M u n t e n i e i

e r a u i n b u n e r e l a t i i c u r e g i i u n g u r i , § i i n t r e r u p t 6 d e ' M a t t i c e

l e g A t u r i l e i n t r e e i s e s t r i c a u .

T o t d i n a c e a s t A i m p r e j u r a r e s e e x p l i c A § i p r e t e n t i i l e d e

s t A p A n i r e a l e U n g u r i l o r a s u p r a M u n t e n i e i . A n u m e , d u c i i F A O -

r a § u l u i c u p r i n z A n d § i . M u n t e n i a , c u t o a - t e c A i § i i n t A r i s e r 6 p u -

t e r c a l o r i n t e u n c h i p i n s e m n a t , n u i n c e t a s e r A d e a r A m A n e a

t o t v a s a l i r e g i l o r u n g u r i , p r e c u m d . e x . n u i n c e t a s e r A d u c i i d e

N o r m a n d i a a f i v a s a l i r e g i l o r d e F r a n t i a , c u t o a t A c u c e r i r e a

A n g l i e i d e e i § i i n c i n g e r e a f r u n t e i l o r c u o d i a d e r n A r e g a r d . D a c à

n u e x p l i c A m a s t f e l o r i g i n e a p r e t e n t i i l o r d e s u p r e n i a t i e a l e U n -

g u r i l o r a s u p r a R o m A n i l o r , a t u n c i e l e r A m O n f A r à n i c i u n i n t e l e s

c A c i U n g u r i i n i c i o d a t A n ' a u i n t i n s p n t e r e a l o r i n t r ' u n c h i p e f e c t i v

d i n c o a c e d e m u n t i i C a r p a t i . N u e v o r b A , e i s e I n t i t u l a u t o t -

d e a u n a r e g i a i C u m a n i e i , a d e c A a i M u n t e n i e i r A s A r i t e n e § i a i

M o l d o v e i , § i c h i a r p r i n d o c u m e n t u l d i n 1 2 4 7 e i c o n c e d e a z A c a -

v a l e r i l o r d e I e r u s a l i m n i § t e t e r i t o r i i i n C u m a n i a ; d a r a c e a s t a

d A r u i r e c u t o t u l p l a t o n i c A , n u f u n i c i o d a t A p u s A I n l u c r a r e .

R A m O n e d e i n d e p A r t a t o i n t i m p i n a r e a d u s A I n c o n t r a

f a p t u l u i d e s c A l e c A r e i , m a i a l e s c a f A c u f a d e u n d u c e d e F A g A r a §

s c o a s 6 d i n t r ' u n d o c u m e n t u n g u r e s c .

E x i s t A a n u m e o d i p l o m A d i n 1 2 9 1 c a r e p o m e n e § t e d e s p r e

c o n g r e g a t i a t i n u t A l a A l b a - J u l i a , c u t o a t e p o p o a r e l e T r a n s i l -

Page 21: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 21/233

2 4

1 8 T O R I A R O M I N I L O R

v a n i e i , a n u m e i C u R o m A n i i , p e n t r u i n d r e p t a r e a s t à r e i l o r ,

i n c a r e c o n g r e g a t i u n e u n m a g i s t r u , U g r i n u s ,

c e r e

d e l a

r e g e

s ' A i s e i n n a p o i a s c A m o s i i l e s a l e , F ä g ä r a s u l

i S A m b ä t a , d e M I T A

f l u v i u l O l t , c a r i i s ' a r f i l u a t p e n e d r e p t , i r e g e l e p r i m i n d

c e r c e t e z e a c e a s t A p r i c i n ä , a t A t p r i n n o b i l i c k

i p r i n S a x o n i ,

S e c u i , i V a l a h i , d ' A d r e p t a t e c e r e r i l o r m a g i s t r u l u i U g r i n u s , r e -

s t i t u i n d u ' l I n s t ä p A n i r i l e s a l e 2 5

A c e s t d o c u m e n t e s t e a d u s i n c h i p u l u r m A t o r , c a a r g u m e n t

c o n t r a e x i s t e n t e i l u i R a d u N e g r u : S e i d e n t i f i d i i n t A i u p e U -

g r i n u s c u R a d u N e g r u ( U g r i n u s = N e g r i n u s )

i a p o i s e i n t r e a b A :

c e m o t i v a r f i a v u t R a d u N e g r u a s e s u p A r à p e U n g u r i s i a t r e c e

m u n t i i , c A n d v e d e m c à r e g e l e d ' A a s c u l t a r e c e r e r i l o r s a l e s i , d u p A

c e r c e t a r e a f A c u t A , f i r e s t i t u i e a t a d u c a t u l F A g á r a s u l u i c a t

S a m b ä t a ? U n d e r e i m d n e d e c i l o c , i n a c e l q a n , p e n t r u a l d o i l e a

d u c e r o m e i n . R a d u N e g r a d i n F e i g e i r a g , c a r e s ' A f i i n t r e p r i n s c o b o -

r A r e a i n M u n t e n i a ?

I n c h e i e r e a a c e a s t a p A c A t u e s t e p r i n u n

s i n g u r p u n t c a r e o r ä s t o a r n A d i n t e m e l i e , a n u m e p r i n i d e n t i t a t e a ,

a d m i s A o a r e c u m c a i n t e l e g A n d u - s e d e l a s i n e , i n t r e p o s e s i a F u -

g r o s r e c l a m a n d e U g r i n u s ,

i d u c a t u l F e i g e i r a p l u i a l l u i R a d u

N e g r u ,

i a p o i d e l a i d e n t i t a t e a p o s e s i u n i l o r s e c o n c h i d e l a i d e n -

t i t a t e a s a u i n a i b i n e l a n e p u t i n t a c o e x i s t e n t e i a c e s t o r d o i s t A -

p A n i . D a r m a i i n t A i u U g r i n u s e s t e a r k a t n u c a R o m ä n , c i c a

n e a o s U n g u r , f i u l c o m i t e l u i B a a r c h d i n f a m i l i a C h a l ( ( C i a c ) 2 6 .

C u m d e c i s A s e p r i m i a s c à a s A d e p l a n o i d e n t i t a t e a l u i U g r i n u s

c u R a d u N e g r u ? A p o i c i n e n e s p u n e o a r e c ' A U g r i n u s a r f i r e c l a m a t ,

i n d i e t a d i n A l b a - J u l i a , p r o p r i e t a t e a d u c a t u l u i F e l g e i r a p l u i ? E l

s p u n e n u m a i c A i s ' a l u a t d o u ' A p o s e s i i : F A g A r a s u l

i S A m b A t a ,

s i

c u v A n t u l p o s s e s s i o , i n l i m b a d o c u m e n t e l o r u n g u r e s t i , a r e

a c e l a s i i n t e l e s c a

i c u v A n t u l r o m A n e s c s a t , m o 5 i e , E s t e c h i a r

g r e u d e a d m i s c a s ' A f i v e n i t U g r i n u s s à r e c l a m e p r o p r i e t a t e a u n u i

d u c a t , m a i a l e s c A n d o b i e c t u l c e l a l a l t r e c l a m a t . d e e l a l k u r e a

c u F A g A r a s u l , e r à o s i m p l A m o s i e , S e i m b e i t a , § i c a s à s p u n A e l

d e s p r e u n d u c a t , c ' A a r f i f o s t i n s t r ä i n a t p e n e d r e p t u l , c a d e o

m o s i e c e a r f i f o s t v a n d u t A d e u n n e p r o p r i e t a r . F A g A r a s u l r e c l a m a t

d e m a g i s t r u l U g r i n u s n u a r e c u d u c a t u l n u m i t t o t a s t f e l I l i M i C

a l t c e v a c o m u n d e c k n u m e l e . E s t e v o r b a i n d o c u m e n t u l d i n 1 2 9 1 ,

d e s a t u l F A g A r a s u l u i , c a r e e x i s t a § i a s t e i z i c a o r e i 5 e 1 , i n c o m i t a t u l

c e s ' a f o r m a l d i n v e c h i u l d u c a t c u a c e l a q n u m e ,

i a c e a s t A i n t e r -

p r e t a r e e s t e c u a t a m a i f i r e a s c A , c A a l A t u r e a c u o r A s e l u l

r a s u l , I n t A l n i m a s t d z i i n c a S d m b e i t a d e s u s , a s a c s d r e g A s i m

i a c u m a

a l A t u r e a a c e l e d o u ä l m o s i i a l e m a g i s t r u l u i U g r i n u s , p e c a r e e l l e

V e z i d o c u m e n t u l

r e p r o d u s

m a i s u s ,

v o l .

I I , p . 1 7 3 ,

n o t a 1 4 2 d i n

T e u t s c h u n d F i r n h a b e r , U r k u n d e n b u c h , p .

1 6 7 , 1 2 9 1 .

  T e u t s c h

s i

F i r h i h e r , p . 1 2 2 , 1 2 8 1 : m a g i s t e r U g r i n u s I f i c h a e l B a a r c h

i l i i ; p . 1 2 1 , f i l i o s B a a r c h d e g e n e r e C h a k .

Page 22: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 22/233

r e c l a m a d e l a r e g e , i a m b e l e a c e s t e l o c a l i t ä t s u n t a § e z a t e l a n g A

r ä u l O l t , p r e c u m l e a r a t ä

i d o c u m e n t u l d i n

1 2 9 1 2 7

A à d a r p o s e s i a F u g r o s a m a g i s t r u l u i U g r i n u s n u a r e

m i n k a f a c e c u d u c a t u l F A g A r a p l u i , d i n c a r e a p u t u t f o a r t e b i n e

s a s e c o b o a r e i n M u n t e n i a R a d u N e g r u , p r e c u m n i c i a c e s t a n ' a r e

n i m i c d e i m p A r t i t c u m a g i s t r u l U g i i n u s , f i u l l u i B a a r c h .

B a n o i c r e d e m c h i a r a v e d e a i n p i e r d e r e a p o s e s i u n i l o r s a l e

d e c a r e m a g i s t r u l U g r i n u s , u n e f e c t a l r A z b u n A r e i l u i N e g r u V o d ä

c a r e , i n n a i n t e d e a p ä r A s i F I g ä r a § u l ( d u c a t u l ) , i § i v A r s A f o c u l

a s u p r a c e l o r c e ' i p r i c i n u i s e n e a j u n s u r i , p r e c u m v o m v e d e a

f a c e r ä s v r A t i t o r u l B o g d a n , i n t e m e i e t o r u l M o l d o v e i , c u p r o p r i e -

t ä t i l e l u i D r a g o , f i u l l u i G y u l a .

S ' a r p u t e a c h i a r p r e s u p u n e c á t u r b u r A r i l e p r o d u s e p r i n

i e § i r e a R o m a n i l o r d i n T r a n s i l v a n i a i n d e m n a s e r ä p e r e g e a t i n e a

a c e a m a r e c o n g r e g a t i e i n u n d e c o n v o c a s e

§ i p e

V a l a h i , § i s e o c u p à d e i n d r e p t a r e a s t A r e i l o r ( p r o r e f o r m a t i o n e

s t a t u s e o r u n d e m ) .

M u h l N e g r u . D i n t o a t e a c e s t e

a r g u m e n t e i n t e m e i a t e

p a r t e p e f a p t e c o n s t a n t e , p a r t e d o b a n d i t e p r i n c a l e a i n d u c t i e i

i n d i v i d u a l e , a d i c A a m e t o a d e i p a r t i c u l a r e i s t o r i e i p e c a r e n o i

a m p r o p u s s à s e n u m i a s c A i n l e r e n t e l 2 8 , r e z u l t a o m a r e p r o b a b i -

l i t a t e c à d e s c A l e c a r e a M u n t e n i e i s A s e f i p e t r e c u t a * a c u m o

e x p u n e t r a d i t i a , a d e c s ä p r i n o c o b o r a r e a u n u i g r u p d e R o m a n i

d i n F A g A r a § s u b c o n d u c e r e a - u n u i d u c e N e g r u V o d A .

C a r e s A f i f o s t i n s ' A n u m e l e d e b o t e z a l a c e s t u i N e g r u V o n . ?

c A c i i z v o a r e l e c e r c e t a t e p a n ä . a c u m a 1 1 n u m e s c s c u r t a § a ,

a d a o s u l u n u i n u m e d e p e r s o a n a 2 9 . N o i c r e d e m C A e l i n a d e v a r

s e n u m i à R a d u N e g r u c u m 1 . 1 i n s a m n A t r a d i t i a s c r i s A a c r o n i c e l o r

m u n t e n e .

A s u p r a a c e s t u i n u m e e x i s t ä o p o m e n i r e a l u i I n u n d o c u -

m e n t c u m u l t p o s t e r i o r , a l l u i M a t e i B a s a r a b d i n

1 6 3 6

d a t l o c u i -

t o r i l o r d i n C â m p u l u n g p e n t r u i n t A r i r e a u n o r p r i v i l e g i i , c a r e

h r i s o v a l l u i M a t e i B a s a r a b , e n u m A r ä i n t r e a l t e h r i s o a v e § i p e

h r i s o v u l s t r t i m o 5 u l u i d o m n i e i m e t e , p r e a l u m i n a t u l

i b l a g o c e s t i v u l

c i d e H r i s t o s i u b i t o r u l I w R a d a N e g r u v o e v o d , l e a t

6 8 = 1 2 9 2 3 ° .

P e n t r u a j u d e c a d a c A a c e a s t A a r A t a r e p o a t e a v e a v r e o

v a l o a r e , t r e b u i e s a c e r c e t ä m a c e s t h r i s o v i n l e g A t u r A c u a l t e 7

3 7 L a u r i a n ,

I s l . R o m . , B u c . . 1 8 7 8 ,

P . 2 4 3 , s u s l i n e c a F u g r o s a r f i d u c a t u l

R i g ä r a s u l . l o a n P u s c a r i u , U g r i n u s - 1 2 9 1 , i n A n a l e l e A c a d . R o m , 1 9 0 1 , p . 8 , e d e

p 5 r e r e a n o a s t r à , c A F u g r o s i Z u m b u t e l e r a u c o m u n e l e F à g à r a

i S â m b a t a .

I . P u s c a r i u a d a o g a c 4 d u c a t u l F A g i l r a s u l u i a r c u p r i n d e v r e o 8 0 d e s a t e .

1 1 A s u p r a m e t o a d e i

i n f e r e n t e i , v e z i a m e a T h e o r i e d e

l ' H i s t o i r e , P a r i s ,

1 9 0 8 , p . 4 6 5 s i L ' I n f é r e n c e e n H i s t o i r e I n L a R e v u e d e S y n t h è s e h i s t o r i q u e , 1 9 1 1 .

2 ° N i g r o v o e v o d o , i n

L u c c a r i ; v o e v o d u l N e g r u , i n

d o c . d i n 1 3 5 2 ; m a -

r e l e B a s a r a b V o e v o d , i n i n s c r i p t i a d e l a C a m p u l u n g . D o c . c u M a r g h i t a .

3 ° : V a g . i s t . , V , p . 3 3 8 .

D E S G X L E C A R E A T X B I L O R R O M I N E

2 5

Page 23: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 23/233

h r i s o a v e p a s t r a t e i n c o p i i l a p r i m a r i a d e C â m p u l u n g . A c e s t e

h r i s o a v e s u n t 3 1

U n h r i s o v d e l a R a d u V o d a , f i u l l u i M i h n e a , d i n 1 6 1 5 ,

c a r e s c u t e § t e p e C â m p u l u n g e n i d e g a l e a t a , s l u j b a d o m n e a s c ä s i

d e v a m a , p e n t r u t o a t e v A n z a r i l e § i c u m p a r a t u r i l e c e v o r v o l

f a c ä ; d e a s e m e n e a m a i p r e v e d e h r i s o v u l , c a n i c i d o m n u l , n i c i

v r e u n b o i e r s i i n u p o a t a m o s t e n i v r e o d a t a o a v e r e v a c a n t a , c i

s ' o i c e i n s t a p a n i r e o r a s e n i i . D o m n u l s a n u p o a t a d a r u i n i c i o a v e r e

a o r a s u l u i , c e e a c e a r a t a c i i p a m â n t u r i l e o r a s e n i l o r n u e r a u d o m -

n e s t i , c i a p a r t i n e a u l o c u i t o r i l o r o r a s u l u i I n c a d i n n a i n t e d e d e s -

c a l e c a r e , p r o p r i e t a t e p e c a r e d o m n u l n o u v e n i t I n t a r a v r o i à

s a o r e s p e c t e , p e n t r u a n u ' § i i n s t r a i n A s i m p a t i i l e l o c u i t o r i l o r .

I n c a z u l c a n d i m o b i l u l u n u i m o r t s ' a r v i n d e p e n t r u d a t o r i i ,

n u f i e n i m e n i v o l n i c a ' l c u m p a r à a f a n a d e o r a s e n i . A c e s t i a m a i

a u a p o i d r e p t u l d e a j u d e c à e i I n s i i d a r a v e r i l e i o n , s i p a s t r e a z a

d e p l i n a p r o p r i e t a t e a s u p r a m u n t i l o r I n c u n j u r a t o r i o r a § u l u i , c a r i

s u n t a n u m e e n u m a r a t i . H r i s o v u l a r a t a c a a c e s t e p r i v i l e g i i a u

f o s t d o v e d i t e d e o r a § e n i p r i n a l t e h r i s o a v e , u n u l d e l a M i h a i l

V o e v o d d i n 6 9 0 0 ( 1 3 9 2 ) , a l t u l d e l a V l a d V o d a 6 9 4 7 ( 1 4 3 9 ) s i

u n a l t r e i l e a d e l a V l a d i s l a v V o d a 6 9 0 0 ( 1 4 5 2 ) .

U n h r i s o v d e l a L e o n T o m a d i n 1 6 3 3 , c a r e r e p e t e a z a

I n t A r e s t e p e a c e l a l l u i R a d u M i h n e a .

A l t r e i l e a h r i s o v a l C a m p u l u n g e n i l o r e s t e d a t l o r d e

M a t e i B a s a r a b , I n z i v a d e 1 2 A p r i l i e 1 6 3 6 , I n t a r i n d u - l e p r i n e l

n i s t e a l t e p r i v i l e g i i c e n u s e m i d i n d o c u m e n t e l e l u i T o m a s i R a d u ,

p r e c u m a c e l a c i i o a m e n i i d e a f a n a s a n u f i e I n v o i t i s i i a d u c a v i n

I n o r a § s i c ' ä o r a s e n i i s a n u f i e I n d a t o r i t i a d a p i t a r i l o r , v i n a r i l o r ,

d i j m a r i l o r s i t u t u r o r c e l o r c e u m b r a ' c u s l u j b e d o m n e s t i , n i m i c

a l t a M a n u m a i u n p l o c o n d e b u c a t e . A c e s t e l e I n f ä r e s t e M a t e i

B a s a r a b : p e n t r u c a a u v a z u t d o m n i a m e a m u l t e h r i s o a v e b a -

t r â n e i v e c h i f r i c u t e t o t p e n t r u a § e z a m â n t u l o r a s u l u i : I n t â i u

h r l s o v u l s t r e l m o q u l u i d o m n i e i m e l e , p r e a l u m i n a t u l 5 i b l a g o c e s t i v u l

5 i d e H r i s t o s i u b i t o r u l r e p o s a t u l I o R a d u l N e g r u V o e v o d , t e a t

6 8 0 0 ( 1 2 9 2 ) , s i h r i s o v u l l u i M i h a i l V o e v o d l e a t 6 9 0 0 ( 1 3 9 2 ) , s i

h r i s o v u l V l a d u l u i V o d a , l e a t 6 9 4 7 ( 1 4 3 0 ) s i h r i s o v u l l u i V l a d i s l a v

V o e v o d , l e a t 6 9 6 0 ( 1 4 5 2 ) 3 2

I n a c e l a s i a n M a t e i B a s a r a b m a i d a o r a s e n i l o r s i u n

a l d o i l e a h r i s o v , p r i n c a r e l e I n t a r e s t e p r o p r i e t a t e a a s u p r a m u n -

t i l o r

o r a s u l u i , r e f e r i n d u - s e

l a a c e l e a s i d o c u m e n t e c a I n h r i -

s o v u l p e n t r u I n t a r i r e a p r i v i l e g i i l o r ,

i

a m i n t i n d a n u m e p e a c e l

a t l u i R a d u N e g r u d i n 1 2 9 2 3 3 .

C . o n t i n u t e t o a t

f t

M a g r . i s l . , V , p . 3 3 1 - 3 á 4 .

2 ' 2 M . i s t . ,

V .

p .

3 3 8 .

  I b i d . , p . 3 4 0 .

2 6 I S T O R I A R O M A N I L O R

Page 24: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 24/233

D E S C À L E C A R E A T A R I L O R R O M A N E 2 7

A l c i n c i l e a d o c u m e n t a l o r ä r n i l o r d i n C â m p u l u n g ,

e s t e d a t d e M i h n e a V o d à i n a n u l 1 6 5 9 , r e p e t â n d i a r 4 i i n t ä r i r e a

p r i v i l e g i i l o r a m i n t i t e § i

e n u m ä i A n d i n t r e h r i s o a v e l e v e c h i , p e

b a z a c A r o r a l e i n c u v i i n t e a z ä a c e a s t ä f a v o a r e , h r i s o v u l l u i R a d u

N e g r u V o e v o d d i n 1 2 9 2 , § i . a c e l a l l u i M i h a i V o e v o d d i n 1 3 9 2 .

A l § e a s e l e a d o c u m e n t p o r n e § t e d e l a G h e o r g h e G h i c a

d i n 1 6 6 0 .

A l § e p t e l e a d e l a G r i g o r e G h i c a d i n 1 6 7 2 .

A l o p t u l e a , d e l a G h . D u c a , d i n 1 6 8 2 , § i a c e s t e t r e i d i n

u r m à r e f e r i n d u - s e , p e n t r u i n t ä r i r e a p r i v i l e g i i l o r , l a h r i s o v u l l u i

R a d u N e g r u d i n 1 2 9 2 .

O r i g i n e l e a c e s t o r h r i s o a v e a u d i s p ä r u t , § i . e l e s u n t p ä s t r a t e

n u m a i i n n i § t e c o p i i c e s e a f l ä l a p r i m ä r i a d i n U m p u l u n g . C r i -

t i c a l o r e x t e r n ä e s t e d e c i p e s t e p u t i n t ä d e f ä c u t , § i . n e r ä m â n e

d e s t a b i l i t a u t e n t i c i t a t e a l o r n u m a i p e c r i t e r i i l e i n t e r n e . A c e s t e

i n s ä v o r b e s c n u m a i d e c A t p e n t r u e x i s t e n t a l o r r e a l ä , § i . n u p o t a d -

m i t e n i c i i n t e u n c h i p p l r i z m u i r e a l o r .

I n t e a d e v ä r , d a c ä " e l e a r f i f o s t p l ä z m u i t e , a r t r e b u i c a

a t A t d o m n i i , d e l a c a r i s e s p u n e i n e l e c à p o r n i a u h r i s o a v e l e c e l e

v e c h i , C a t i

d a t e l e l o r , s á c o r e s p u n d ä c u a r e i t t i r i l e

c r o n i c e l o r

m a i m u l t s a u m a i p u t i n c u n o s c u t e a l e M u n t e n i e i ; c ä c i d e s i g u r

f a l § i f i c a t o r u l s e v a f i i n g r i j i t a d a o a p a r e n t ä d e a d e v ä r o p e r e i

s a l e , § i t r e b u i à d e c i s ä b a g e d e s a m ä a n u a t r i b u i d o c u m e n t e

u n o r d o m n i c e n u a r f i e x i s t a t s a u n u a r f i d o m n i t l a d a t e l e i n -

d i c a t e i n e l e . E i b i n e

t o c m a i a c e a s t a n u s e i n t a m p l ä . C r i t i c a

i s t o r i c A a s t a b i l i t p A n ä a c u m a a p r o a p e c u s i g u r a n t ä . § i r u l i i n

d e o b § t e c h i a r d a t e l e p r i m e l o r d o m n i i m u n t e n e , c a r e § i r § i d a t e

n u c o r e s p u n d d e l o c c u a c e l e c o n t i n u t e i n c r o n i c i . E i b i n e , a c t e l e

C â m p u l u n g u l u i s e p o t r i v e s c d e m i n u n e c u § i r u l a d e v ä r a t s t a b i l i t

d u p ä d o c u m e n t e § i d e l o e c u a c e l a r n a t d e c r o i n i c i . A à u n u l d i n

h r i s o a v e l e v e c h i , e s t e d a t c a d e l a V l a d V o d e i d i n 1 4 3 9 . C e r c e t â n d

c r o n i c i l e M u n t e n i e i , a f l ä i n c ä d e l a 1 4 2 7 - 1 4 4 5 , e s t e a r A t a t c a d o m -

n i n d u n u l V l a d i s l a v V o d ä , p e c â n d d o c u m e n t e l e c o n t i m p o r a n e

n e a r a t ä c a d o m n i n t r e a n i i 1 3 4 0 1 4 4 6 p e V l a d V o d ä . D r a c u l .

m a i c i a r r e i e s e a d e v ä r u l e x i s t e n t e i a c t e l o r v e c h i , c i t a t e I n

d o c u m e n t e l e C â m p u l u n g l u i , l a a c t u l d i n 1 4 5 2 . A c e s t a e s t e a r ä t a t

c a p o r n i n d d e l a V l a d i s l a v V o d e i . C i o n i c i l e p u n i n s ä s á d o m n e a s c ä

d e l a 1 4 4 5 - 1 4 6 0 p e R a d u c e F r u m o s , p e c A n d d o c u m e n t e l e

c o n t i m p o r a n e n e a r a t ä , c a d o m n i n a c e l a n , i n t e a d e v ä r p e

V l a d i s l a v a l 1 1 1 - l e a 1 4 3 2 - 1 4 5 6 3 4 .

D o v a d a I n s á c e a i n v e d e r a t ä

i n e r ä s t u r n a b i l à a a u t e n t i c i -

t ä t e i d o c u m e n t e l o r C â m p u l u n g u l u i , § i . d e c i § i a e x i s t e n t e i d o c u -

" G A O L , M a g .

i s l . , I , p . 9 9 ; C r o n . a n o n . , i b i d e m , I V , p . 2 3 4 . C o m p . m a l

j o s , c a p . U r m a i i l u i M i r c e a .

Page 25: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 25/233

2 8

I S T O R I A

m e n t e l o r - v e c h i p e c a r e e l e s e i n t e m e i a z i l , s t a . ' i n i m p r e j u r a r e a

t o a t e p o m e n e s c d e s p r e u n d o c u m e n t a l l u i M i h a i l V o e v o d d i n

1 3 9 2 . S ' a r p A r e d l a p r i m a v e d e r e , c r i t o c m a i a i c i s ' a r d e s c o p e r i

d o v a d a f a l s i f i c u i r e i , i n t r u a t e s t e c u n o s c u t a d e l a 1 3 8 6 - 1 4 1 8

d o m n e § t e M i r c e a c e l B A t r a n ; p r i n u r m a r e n u a r f i l o c p e n t r u

u n M i h a i l V o e v o d i n 1 3 9 2 . S e § t i e M A . c r i a c e s t A l i h a i l V o e v o d

e r a f i u l l u i M i r c e a , § i e s t e a p o i i a r à § i c u n o s c u t c r i & m u l l r o m A n i

o b i § n u i a u a ' § i i n t o v A r 4 ì l a d o m n i e p e

f i i l o r i n c r t d i n t i m p u l

d o m n i e i l o r , a n d a t u n c i e i d a u d o c u m e n t e i n n u m e l e l o r c a a d e -

v A r a t i s t ä p â n i a i t r i r e i 3 5 . C r o n i c a r i i n u c u n o s c e x i s t e n t a u n u i

M i h a i l V o e v o d c a f i u l a l l u i M i r c e a c e l M a r e , c i î i d a u c a u r m a §

p e V l a d T e p e . E i d a u p e u n u l M i h a i l V o e v o d d e p r e d e c e s o r a l

l u i M i r c e a , i n d a t à d u p à R a d u N e g r u .

N e i n t r e b A m a c u m a :

f o s t - a f a l s i f i c a t o r u l d o c u m e n t e l o r

C â m p u l u n g u l u i u n i s t o r i c c a r e c e r c e t a s e , I n c à d e p r i n s e c o l i i

t r e c u t i , d o c u m e n t e l e O r e i , i n c a p u t u s e d e t e r m i n A c u o p r e c i z i e ,

m a t e m a t i c 6 § i r u l d o m n i l o r § i . d a t a d o m n i e i l o r , a § à c a s ä c o r e -

s p u n d A t o t d e a u n a c u r e a l i t a t e a ? I n t r u c a o a s e m e n e a i p o t e z A

c a d e p r i n e a i n s ä ' § i , n u n e f ä n i â n e a l t s ä c e v a d e a d m i s , d e c a

n i § t e d o c u m e n t e c a r e c o n s t a t à f a p t e i s t o r i c e a d e v k a t e , i n c o n t r a

c r o n i c a r i l o r c a r i l e a a t a u g r e § i t e , n u p o t f i d e c k e l e i n § e l e o g l i n d a

a d e v k u l u i .

A l a i a M o g i m i n e á o b s e r v a t i a

c r i

h r i s o a v e l e c e l e

d o u r t

d i n t A i u a l e l u i R a d u M i l m e a § i L e o n T o m a , n u p o m e n e s c d i n

d o c u m e n t e l e v e c h i , d e c a p e a c é l d i n 1 3 9 2 d e l a M i h a i l V o e v o d ,

p e a n d d e l a M a t e i B a s a r a b i n n a i n t e h r i s o a v e l e , a m i n t e s c § i

d o c u m e n t u l c e n e i n t e r e s e a z ' ä , d i n 1 2 9 2 , a l l u i R a d u N e g r u .

A p o i d a c a s ' a r f i f a l s i f i c a t a c e s t e d o c u m e n t e , p e n t r u c e

n u a r f i p o m e n i t f a l § i f i c a t o r u l e x i s t e n t a h r i s o v u l u i f u n d a m e n t a l

d i n 1 2 9 2 , c h i a r i n h r i s o a v e l e l u i R a d u M i h n e a § i L e o n T o m a ,

a r f i i n c e p u t a ' l m e n t i o n A n u m a i d e l a a c e l a l l u i M a t e i B a -

s a r a b i n n a i n t e ? A c e a s t à i m p r e j u r a r e n e f a c e s O c r e d e m c r i o r i l -

§ e n i i , a n d s ' a u i n f á t i § a t l a a c e i d o m n i d ' i n t i l i u , n u p o s e d a u

I n c d o c u m e n t u l o r i g i n a l a l p r i v i l e g i i l o r

l o r , a c e l d e l a R a d u

3 ' I n

e d . I a d m i s e s e m d u p a M e l h i s e d e k , M i t r o p i t G r . T a m b l a c , I n R e v .

p .

i s t o r i e a l u i G r . T o c i l e s c u ,

I I I , 1 8 8 4 , P . 2 7 c a I n a c e s t a n M i r c e a f u s e s e

p r i n s d e T u r d i s u r g u n i t l a B r u s a . G r . T a m b l a c t r i s a p u n e a c e s t f a p t d u p à l u p t a

d e l a N i c o p o l i I n 1 3 9 6 , s i d e c i n u s e p o a t e r a p o r t a l a 1 3 9 2 , c h i a r d a c a a r f i s a l d a m

c r e z a r e . M i h a i l s e m a i c o n s t a t a a f i f o s t a s o c i a t l a d o m n i e d e M i r c e a d e u n d o c .

d i n 1 4 1 8 d a t d e a c e s t a c a v o e v o d I n t i m p u l d o m n i e i t a t a l u i s a w I . B o g d a n , R e l o -

t i t l e T d r e i R o m d n e s t i C u B r a s o v u l , e d . I I , p . 6 . A l t a a s o c i e r e l a d o m n i e , A l e x a n d r u

V o e v o d c u 5 t e f a n e e l M a r e , N i c o l a e s c u . D o c . s l a v o - r o m . , p . 5 3 1 s i 1 4 9 2 , G . ' s t r a t i ,

B i s e r i c a d i n B o r z e , s t i i n A n . A c a d . r o m . , I I , t o m . X X V I , 1 9 0 4 , p . 3 2 8 ( 6 8 ) ; M a r c u

c u R a d u P a i s i e , I b i d e m , p . 7 7 ; M i r c e a e n M i h n e a c e l R a u I b i d e m . p . 1 5 ; R a d u

c e l M a r e c u V l a d C a l u g a r u l , 1 4 9 2 I b i d e m , p . 2 4 0 . V e z i a s u p r a c h e s t i e i c a p t i v i t a -

t e a l u i M i r c e a c e l & a r k ' , m a i j o s , C a p . 1 1 4 i r c e a e e l B i l i r c i n .

Page 26: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 26/233

D E S C A L E C A R E A T A R I L O R R O M A N E

 

N e g r u , p e c a r e i l d e s c o p e r i r ä a b i a i n t i m p u l d o m n i e i l u i M a t e i

B a s a r a b , c a n d 1 ' 1 a d u s e r à s p r e a d o b a n d i § i p e b a z a a c e s t u i a c t

s t r A v e c h i u i n t ä r i r e a d r e p t u r i l o r l o r . A c e s t a e s t e c u

a - t a t m a i

f i r e s c d e a d m i s c u c â t a m v i l z u t , c ä M a t e i B a s a r a b c a r e c o n s u l -

t a s e

i d o c u m e n t u l l u i R a d u N e g i u , a d a o g r i p e l â n g ä p r i v i l e g i i l e

c o n f i r m a t e d e p r e d e c e s o r i i s ä i , R a d u M i h n e a § i L e o n T o r n a ,

h i e d 5 i a l l e l e p e c a r i e l l e d e s c o p e r e i n d o c u m e n t a l c e l i n u r m i l i n -

f d l i 5 a t , 5 i p e c a r e c e i l a l t l d o m n i n u l e p u t u s e r ä î n t à r ì , n e f i i n d

a m i n t i t e i n d o c u m e n t u l l u i M i h a i l s a u i n a c e l e a l e l u i V l a d § i

V l a d i s l a v

O c l a t à

c u

a u t e n t i c i t a t e a

d o c u m e n t e l o r C â m p u l u n g u l u i ,

r e i e s 6 e x i s t e n t a a d e v e r i t ä a h r i s o a v e l o r v e c h i a m i n t i t e I n e l e ,

' h a r e c a r i s e I n t a l n e § t e § i d o c u m e n t u l d e l a R a d u N e g r u ; & g e l ,

c u m a m s p u s - o , p o t r i v i r e a d a t e l o r a c e s t o r d o c u m e n t e c u d o m n i i

c e i n t e a d e v ä r s e c o n s t a t à i n v i d e r a t c d a u d o m n i t l a a c e l e d a t e ,

§ i c a r e d o m n i s u n t t o c m a i n e c u n o s c u t i c r o n i c i l o r , e x c l u d e o n c e

p u t i n 0 a p l i i z m u i r e i h r i s o a v e l o r n o u ä , § i t o t o d a t à a i n c h i p u i r e i

a c e l o r v e c h i c i t a t e i n e l e . P r i n a c e a s t a i n s ä e x i s t e n t a u n u i v e c h i u

d o c u m e n t d e l a R a d u N e g r u d a t C â m p u l u n g e n i l o r ( u n d e t o c m a i

t r a d i t i a p u n e d e s c ä l e c a r e a a c e s t u i d o m n § i u n d e z i d i r e a b i s e r i c e i

c e i s e a t r i b u i e t o t d e t r a d i t i e , v o m v e d e d c à i n t e a d e v ä r a a v u t

l o c ) e s t e p u s ä m a i p r e s u s d e i n d o i a 1 6 , § i d e c i a d e v e r e § t e § i e x i s -

t e n t a d ä n t o r u l u i a c e l u i h r i s o v a l l u i R a d a N e g r u , i n t e m e i e t o r u l

S t a t u l u i m u n t e a n .

A t h t t r a d i t i a c â t

i d o c u m e n t u l e l i b e r a t d e R a d u N e g r u

l o c u i t o r i l o r d i n C â m p u l u n g , a r a t à c ä d e s c A l e c a r e a a t r e b u i t s ä

s e f a c A p e l a 1 2 9 0 - 1 2 9 2 , c o n c o r a n d , c u m v o m v e d e ä , c u r e v o -

l u t i a f A c u t à d e R o m â n i i d i n A r d e a l , c o n t r a a p ä s ä r e i b i s e r i c e i

c a t o l i c e .

I m p o t r i v a a c e s t e i d a t e , § i p r i n a c e a s t a i n s 4 i i m p o t r i v a

a f i r m A r e i t r a d i t i e i p e C A A § i a d o c u m e n t e l o r a n a l i z a t e m a i s u s ,

p a r e a s e o p u n e o a l l á f c i n t a n d , t o t a l a i d e v r e d n i c t i d e c r e d i n f a ,

o i n s c r i p l i e .

M a t e i B a s a r a b r e z i d e § t e b i s e r i c a c e a v e c h e d i n C â m p u l u n g ,

s p u n a n d i n i n s c r i p t i a p e c a r e e l p u n e s à s e s a p e i n p i a t r a a m i n -

t i t o a r e , e a ' e l a r i d i c a t i a r d i n r u i n e v e c h e a b i s e r i c à a l u i R a d u

N e g r u , p e c a r e a c e s t a o I n n ä l t a s e l a a n a l 1 2 1 5 . I a t ä i n s c r i p t i a ,

I n b i m b a r o m a n ä , p u s ä i n b i s e r i c 5 . : I n z i l e l e d u c e l u i c r e § t i n . . .

M a t e i B a s a r a b , V o e v o d § i G o s p o d s v a e g o ( i d o a m n a l u i ) E l e n a . . . ,

d o m n i n T a r a R o m ä n e a s c 5 . § i i n t r u m o § i a l u i c a r e e s t e d i n t r u

U n g a r i a d e s c A l e c a t à , a d e c A i n c e p u t - a m a s e r i e d e a c e a s t 6 s f â n t ä

d u m n e z e i a s c d b i s e r i c A , c e e s t e h r a m u l V l a d y c z i t z i e n a s z e i b o -

g o r o d i t z i e i p r i s n o d i e v y ( t e m p l u l s t ä T â n e i n o a s t r e n ä s c A t o a r e

d e D u m n e z e u § i p u r u r e a f e c i o a r ä ) M a r i a , c a r e s ' a i n c e p u t q i s ' a

z i d i t 5 i s ' a s d v d r 5 i t d e b t i t r c i n u l

i p r e a m i l o s t i v u l c r e g t i n R a d a

N e g r u V o e v o d , c a r e l e a f o s t d i n i n c e p u t d e s a l e c A t o r T ä r e i R o m ä -

Page 27: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 27/233

3 0

I S T O R I A R O M A N I L O R

n e s t , s i d i n i n c e p u t a f o s t z i d i t a c e a s t ä s f i i n t ä d u m n e z e i a s e ä

b i s e r i e d , M u d a l o s t c u r s u l a n i l o r d e l a A d a m 6 7 2 3 ( 1 2 1 5 ) , s i t o t

a s t ä t u t c u b u n à p a c e p â n ä I n z i l e l e c r e s t i n u l u i A l e x a n d r u V o e v o d

i n t r u a d o u a d o m n i e , c â n d a f o s t c u r s u l a n i l o r d e l a A d a m

7 1 3 6 ( 1 6 2 8 ) ; a t u n c i i n f r a a c e i a q i v r e m e s ' a s u r p a t d i n v o i a l u i

D u m n e z e u , i n z i v a s f â n t u l u i I l i e p r o o r o c u l , l a m i a z ä n o a p t e . . .

M a t e i B a s a r a b . . . s o c o t i t - a c a u n d o m n b u n s i m i l o s t i v , c a s ä

d i c e s i s á f u à a c e a s t ä s f â n t ä i d u m n e z e i a s c A b i s e r i c ä , . . . s i i s -

p r a v n i c a f o s t d u i : a l u c r u l a c e s t e i s f i n t e i d u m n e z e e s t i b i s e r i c i

S o c o l C l u c e r u l d e C o r n ä t e n i , . . .

i s ' a i n c e p u t d e z i d i t a c e a s t ä

d u m n e z e i a s c ä b i s e r i c A d i n ¡ a l a t e m e l i e i i n l u n a l u i I u n i e 2 2 d e

z i l e , c A n d a f o s t l e a t u l d e l a A d a m 7 1 4 3 ( 1 6 3 5 ) , s i s ' a s ä v A r s i t

I n l u n a l u i A u g u s t i n 2 0 z i l e l e a t u l 7 1 4 4 ( 1 6 3 6 ) 3 6

I n s c r i p t i a s p u n e d e c i C a ' M a t e i B a s a r a b r e i n n a l t a p e v e -

c h i l e t e m e l i i ( d e o a r e c e c l ä d i r e a l u i s e i n c e p e d i n t a l a t e m e l i e i )

b i s e r i c a l u i R a d u N e g r u , c a r e s e s u r p a s e c u 7 a n i m a i i n n a i n t e .

R u i n i l e e i t r e b u i a u s ä f i f o s t i n c A I n p i c i o a r e c A n d a r A n d u i t

M a t e i B a s a r a b p e c l u c e r u l S o c o l s ä p u n ä l a c a l e r e z i d i r e a e i .

V e c h i a i n s c r i p t i e t r e b u i e d e c i n u m a i d e c a s á f i f o s t r e g ä s i t ä .

D e a c e e a n u s e p o a t e p r i m i c a M a t e i B a s a r a b , s a u m a i b i n e S o c o l ,

s á f i i s c o d i t c e l e r a p o r t a t e I n i n s c r i p t i a l u i , c i e l e n u s u n t , I n

c e e a c e p r i v e s t e b i s e r i c a d e m a i i n n a i n t e , c l e a t r e p r o d u c e r e a

v e c h e i p i s a n i i . C u m s e f a c e i n s à c ` d d a t a z i d i r e i b i s e r i c e i l u i R a d u

N e g r u s e p u n e l a 1 2 1 5 , p e c A n d d o c u m e n t u l c e r c e t a t d e M a t e i

B a s a r a b , i n m o m e n t u l c c i n d p u n e e t s e i s e s a p e p i a t r a a m i n t i t o a r e ,

a r e i t e f l e i m u r i t d a t a d e 1 2 9 2 ? 3 7 .

D a c ä . M a t e i B a s a r a b a r f i p u s s ä s e s a p e e l i n s u s i i n s c r i p t i a ,

a t u n c i o a s e m e n e a c o n t r a z i c e r e a r f i i z b i t o a r e ; d a r e s t e d e o b s e r v a t

c á s ä p a r e a i n s c r i p t i e i s ' a f A c u t d e u n m e t e r , i e f t ' c l u c e r u l S o c o l

c a r e e r à i n s ä r c i n a t c u p r i v i g h e r e a l u c r ä r i l o r , s e a l l à f o a r t e p r o -

b a b i l l a C â m p u l u n g I n z i v a d e 1 2 A p r i l i e 1 6 3 6 , c â n d M a t e i B a -

s a r a b c e r c e t à d o c u m e n t u l l u i R a d u N e g r u i n d i v a n l a T A r g o -

v i s t e .

E s t e a p r o a p e d e a d m i s c a c l u c e r u l

C o r n A t a n u s ä n u f i

c u n o s c u t d a t a i n d i c a t à I n d o c u m e n t d e s p r e d o m n i a l u i R a d u

N e g r u . D a c à l u ä m a c u m a I n p r i v i r e e a ' i n s c r i p t i a p u s ä d e R a d u

e r à a t u n c e a v e c h e d e a p r o a p e 3 5 0 d e a n i , e a t r e b u i e s ä . f i f o s t

c a m s t r i c a t ä , I n c a o c e t i r e f a l s à a d a t e i d e c a r e c i o p l i t o r e s t 6

a d m i s i b i l ä , c u a t ä t a m a i m u l t c ä c e l e d o u à u l t i m e l i t e r e s l a v o n e

a l e c i f r e l o r 6 7 9 9 ( 1 2 9 1 ) s i 6 7 2 3 ( 1 2 1 5 ) p o t f i u s o r I n c a z u l u n e i

3 6 R e p r o d u s 5

d e H a s d e u , 1 s t . c r i t , p . 1 3 4 . A d o u a i n s c r i p t l e C u a c e l a s

c o n t i n u t c i a r . a d a o s , e s t e p u s A n p r i d v o r u l b i s e r i c e i .

6 7 I n s c r i p t i a

d i n p i l d v o r a m i n t e s t e c h i a r d o c u m e n t u l l u i R a d u N e g r u ;

A s i s d e r e a

i o r A s e n i i E A n u d e l e v a m A d e c e v o r v i n d e , d u p l c u m l e r t a t i a u f o s t

d e r A p o s a t u l R a d u N e g r u v o e v o d s i c u m s e r i e i n c a r t i l e c e l e h a i r l i n e .

Page 28: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 28/233

i a r c e a d e 1 2 1 3

6 7 2 3

P E S C A I E C A R E A T X R I L O R R O N A N E

 

s t e r g e r i a l o r p a r t i a l e l u a t e u n e l e d r e p t a l t e l e . D a t a d e 1 2 9 1

6 7 9 9 s e s e r i e i n n u m e r a t i a c i r i l i c A

W r 3 0

D a c à p r i n f a p t u l d e t e r i o r ' A r e i p i e t r e i s ' a r á c u t o c o n f u z i e

I n c e t i r e a c e l o r d o u ' d l i t e r e u l t i m e a l e d a t e l o r i n c i r i l i c e , m e s t e r u l

c i o p l i t o r a p u t u t p r e a u s o r s à s e i n s e l e i s 6 c e t e a s c A 6 7 2 3 i n l o c

d e 6 6 9 9 . I a t A d e c i c u m s e e x p l i c A a c e a s t i l a p a r e n t i l c o n t r a z i c e r e

c a r e d e c i n u l o v e s t e i n d o c u m e n t e l e a m p u l u n g u l u i .

D i n t o a t e c e l e a n a l i z a t e p â n i l a i c i , r e z u l t à c u s i g u r a n t i l

u r m A t o a r e l e f a p t e :

t a t A l l u i A l e x a n d r u B a s a r a b , d o m n i t o r a d e v e r i t a l

M u n t e n i e i d i n a n u l 1 3 3 0 , s e n u m i à T u g o m i r ; c à d o m n i s e s i e l

I n M u n t e n i a s i c à p u r t à

i e p i t e t u l d e N e g r u V o e v o d , c u n o s c u t

t r a d i t i e i p o p o r a n e , c u m s e v e d e a c e a s t a d i n i m p r e j u r k i l e

r a p o r t a t e .

P e l n g à a c e s t e f a p t e s i g u r e m a i a d A o g i m i p o t e z a c à a c e s t

T u g m n i r N e g r u V o e v o d s e c o b o r A s e d i n T r a n s i l v a n i a s i a n u m e

d i n F I g A r a s , f a p t n e d o v e d i t d o c u m e n t a l , i n s A s c o s p r i u i n f e r e n t à

d i n i n f i i n t a r e a o r a s u l u i C A m p u l u n g

i a s e z a r e a a i c i a c a p i t a l e i

W e i n o u i n t o c m i t e ; d i n z i d i r e a u n e i m a r i b i s e r i c i ; d i n i n c u v i i n -

t a r e a d e p r i v i l e g i i l o c u i t o r i l o r a c e s t u i o r a s ; d i n e p i t e t u l p u r t a t

d e f i u l s ' A u , A l e x a n d r u , d e C â m p u l u n g e a n u l s i d i n i n m o r m â n -

t a r e a a c e s t u i a i n b i s e r i c a d i n C â m p u l u n g ; n u m a i p u t i n d i n n u -

m e l e d e M u n t e n i a s i d e U n g r o - V a l a b i a d a t e P r e i R o m i l n e s t i ;

d i n s t A p A n i r e a d i n p a r t e a p r i m i l o r v o e v o z i m u n t e n i a d u c a t e l o r

F I g i l r a s u l

i A m l a s u l d i n T r a n s i l v a n i a . N u m e l e î n s à r o m â n e s c

a l d e s c A l e c A t o r u l u i e r à R a d u , p e c A n d c e l s l a v o n e r a T u g o m i r ,

a m b e l e a c e s t e a d a o s e c u e p i t e t u l d e N e g r a .

Q u a c k d e s e a l e e i h . e i . C a r e a f o s t i n s a c a u z a

a c e s t e i

d e s t a r a r i a R o m a n i l o r t r a n s i l v a n e n i , c a r e ' 0 l a s a u c a m i n u r i

a v e r i p e n t r u a c a u t a I n d e p a r t a r e a d a p o s t u l t r a i u l u i 4

a i c i g a s i m u n r a s p u n s t o t i p o t e t i c , s c o s d i n f a p t e t o t

p r i n a r g u m e n t a r e .

A p a s a r e a u n g u r e a s c a c e t m p i n s e p e R o m a n i a s e r a s p a n d i

c a t r e c a m p i i l e M u n t e n i e i

i M o l d o v e i , n u a v e i l a i n c e p u t u n

Page 29: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 29/233

3 2

I S T O R I A R O M A N I L O R

c a r a c t e r p o l i t i c . P e l a c a p a u l v e a c u l u i a l X I I I - l e a , e p o c a d e s e r t -

l e c g r e i , R o m â n i i d e p e s t e m u n t i e r a u I n c g d e p a r t e d e a f i r e d i i i

I n s t a r e a a c e e a d e i l o t i i n c a r e I i a f I g i n g e m â n d m a i t h z i u . E i

n u p i e r d u s e r g a c e l e g a r a n t i i d e c a r e r g m a s e r g i n c o n j u r a t i p i l n ä

p r i n v e a c u r i l e X I V - l e a i X V - l e a . E r a u I n a o n a t i e c u d r e p t u r i

r e c u n o s c u t e d e s t g p â n i i e i , n u o t u r m i l d e r o b i d e g r a d a t à § i i n . .

j o s i t g . I o b a g i a i n I n t e l e s u l d e § e r b i r e m a i a l e s , s t a r e a n o r m a l g

a R o m g n i l o r t r a n s c a r p a t i n i d e m a i t A r z i u , e r g n e c u n o s c u t g ,

e i e r a u c o n s t i t u i t i I n c o m u n i t g t i m i l i t a r e , I n g r A d i t e d e p r i v i l e g i i

p o t r i v i t e c u I n s e m n g t a t e a r o l u l u i p e c a r e I ' i n d e p l i n e a u 8 8 .

D a c g ' M A n u g g s i m I n s t a r e a p o l i t i c g a R o m â n i l o r d i n a e e l e

t i m p u r i m o t i v e c a r i s g ' i f i I m p i n s a ' § i l à s à v a t r g , m o § i e § i a v e r e

p e n t r u a c g u t à a i u r e a s c g p a r e

i a d g p o s t i r e , s t a r e a l o r

n e a r a t d c g e i a u t r e b u i t s á f a c á o a s e m e n e a j e r t f ä § i s ' o a d u c i t

p e a l t a r u l D u m n e z e i r e i , e a b u n i

i c u c e r n i c i C r e § t i n i . i D u m -

n e z e u l l o r l e a j u t i l ; c g c i I n V ä i l e l a r g d e s c h i s e c a r e c a m p i a I n c a t e

e i s e c o b o r a r g , R o m â n i i p u t u r g s g s e I n t i n d g n e l m p i e d i c a t ,

i s ä

d e e n a § t e r e u n o r f o r m a t i i i e § i t e d i n p r o p r i u l l o r c a r a c t e r

i s i l

d e s v o l t e , m a i m u l t d e c u m e r g c u p u t i n t g , I n t a r a u n d e f u s e s e r i l

s u b j u g a t i , c u p r i n s u l s u f l e t u l u i l o r .

P a p i i , n e c o n t e n i t l a p i - I n d g p e n t r u a ' § i l á Ç ì a u t o r i t a t e a ,

d u p g c e p u s e r g s u b p i c i o r u l l o r I n t r e g u l A p u s , i § i i n d r e p t a r à

p r i v i r i l e a s u p r a R g s g r i t u l u i , u n d e

i a i c i e r a u p o p o a r e m u l t e § i

b o g a t e , d i n a c g r o r s u p u n e r e e i p u t e a u t r a g e i n s e m n a t e f o l o a s e .

C g c i s á n u c r e d e m c á n u m a i m o t i v e s p i r i t u a l e I m p i n g e a u p e p a p i ,

c a

i p e a l t i p r i s t a v i q a i b i s e r i c i i c r e § t i n e , l a n e i n c e t a t a s p o r i r e a

s t g p â n i r e i l o r . E l e m e n t u l o m e n e s c , c u p a t i m i l e i g o i s m u l

i n t e r e s a t , a f o s t p ä r g h i a c e a m a i p u t e r n i e ä c a r e a I n s u f l e t i t

i n t o t d e a u n a p r o z e l i t i s m u l ,

i d a c g a g e n t i i n e m i j l o c i t i a i a c e s t e i

i n t i n d e r i , m i s i o n a r i i i o r d i n e l e r e l i g i o a s e , e r a u p o a t e r e c r u t a t i

I n t r e o a m e n i i c e i c u r a t i c u i n i m a

i d u h u l , n u e r à t o t a s t f e l i c u

c e i c a r e I i t r i m e t e a u , i c a t e u r m g r e a u , s u b m a s c a r e l i g i e i , s c o -

p u r i d e l u m e a s c g d o m i n a r e .

U n g u r i i s e i n t o r s e s e r g d i n i n c e p u t l a C r e § t i n i s m u l r g s g r i -

t e a n . I n c u r â n d I n s ä s i l i n t e l e p a p i l o r I i d e s b i n a r g d e a c e a b i s e -

r i c g § i ' i a l i p i r g c a r e a l o r ; c g l u g g r i i § i e p i s c o p i i i t a l i e n i u m p l u r g

U n g a r i a ; l i m b a l a t i n g s e i n t r o d u s e I n b i s e r i c a § i d r e g g t o r i i l e l o r ,

S t a t u l u n g u r e s c , a t a t d e a z i a t i c - o r i e n t a l p r i n e l e m e n t u l s g u

p o p o r a n , i n c e p a a g r a v i t à c g t r e A p u s p r i n r e l i g i a l a c a r e s e

i n c h i n ä .

S f â n t u l * t e f a n e s t e p r i v i t d e U n g u r i c a I n t e m e i e t o r u l

a c e s t e i I n d r e p t g r i n o u e i n v i a t a p o p o r u l u i m a g h i a r . D e I n d a t à

c e p a p i i c a § t i g a r g l a p l a n u r i l e l o r u n p o p o r e n e r g i c , c i c a r e I n

a c e l e t i m p u r i d e b a r b a r i e p l g t i g m u l t I n c u m p g n a i s t o r i e i , e i

v r o i r g s á s e s h i j a s c à d e d â n s u l p e n t r u a I n t o a r c e l a C r e § t i n i s m u l

 

V o l . I I , p . 1 5 0 5 i u n , .

Page 30: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 30/233

1 J E 8 C A L E C A R E A T A R I L O R R O M . A . N E

3 3

c a t o l i e i a l t e n e a m u r i c u c a r i U n g u r i i v e n i c i u i n a t i n g e r e . A s t f e l

p a p i i p r i n m i j l o c i r e a a r h i e p i s c o p u l u i u n g u r e s c , i n f i i n t e a z ä l â n g ä

O r a l o c u i t ä d e S e c u i , î n c . i n n a i n t e d e a n u l 1 0 9 6 , e p i s c o p i a M i l -

c o v u l u i , p e c a r e o p r e f a c l a 1 2 2 8 i n a c e a a C u m a n i l o r , s i l a a n u l

1 2 3 4 p a p a G r i g o r i e a l I X - l e a I n v i f d p r i n o s c r i s o a r e p e r e g e l e

U n g u r i l o r B e l a a l I V - l e a , c a s à a d u c ä l a a d e v ä r a t a c u n o s t i n t ä .

d e D u m n e z e u p e p o p o r u l v a l a h . c a r e a r l o c u i i n a c e a e p i s c o p i e

d e s p r e C a r e a r f i a f l a t c ä , i n l o e d e a p r i m i s f i n t e l e t a i n e d e l a

e p i s c o p u l e a - t o n e a l C u m a n i l o r , a r a s c u l t à d e n i s t e p s e u d o - e p i -

s e o p i d e r i t u I g r e c e s c . I l r o a g ä s r i p u n ä m a i c u r A n d i n d u c r a r e

f i l g ä d u i n l a c e d a t

i

s 6 s i l i a s e ä p e n u m i t i i V a l a h i a p r i m i

u n e p i s c o p c a t o l i c 3 9 . D e s i i n a c e a s t ä s c r i s o a r e e s t e v o r b a d e a

i n t o a r c e l a C a t o l i c i s m p e C r e s t i n i i s c h i s m a t i c i d i n e p i s c o p a t u l

C u m a n i l o r c a r e s e i n t i n d e à m a i m u l t d i n c o a c e d e m u n t i , p r i n

M o l d o v a s u d i a p u t e m i n f e r à c u a t A t m a i m u l t , c ä . r e g e l e

d i l d e à t o a t e s i l i n t e l e p e n t r u a i n t o a r c e l a a c e a s t ä r e l i g i e p e s c h i s -

m a t i c i , a d e c ä p e R o m â n i i c a r i s e a f l a u i d i n c o l o d e p i s c u r i , s u b

d o m n i a l u i n e m i j l o c i t à . A c e a s t r i i n d a t o r i r e d e a i n t o a r c e l a

C a t o l i c i s m p e t o t i

s c h i s m a t i c i i i m p ä r ä t i e i s a l e r e i e s ä c h i a r d i n

j u r ä m â n t u l r e g e l u i B e l a a l I V - l e a ( 1 2 3 5 - 1 2 7 0 ) , c a r e c o n t i n e à

f r i g ä d u i n t a d e a a d u c e l a b i s e r i c a r o m a n ' d p e t o t i c r e s t i n i i s i p e

i n c h i p u i l i i c r e . y t i u i c a r i s ' a r a l l à i n - p i l e s u p u s e j u r i s d i c t i e i s a l e ,

p r e c u m

i

d i i i a c e l e p e c a r i

c i l a j u t o r u l l u i D u m n e z e u l e - a r

s u p u n e d e a t u n c i i n n a i n t e 4 9 .

I n n e n u m i l r a t e r f i n d u r i s o s e s c d e a c e s t e i m b i e r i a l e p a p i l o r

c A t r e r e g i i u n g u r e s t i . I n t r e a l t e l e a f l ä m c r i i n a n u l 1 2 7 9 p a p a

N i c o l a i a l 1 1 1 - l e a i n v i t ä p e t o t c l e r u l i p o p o r u l U n g a r i e i s ä d e e

a j u t o r l e g a t u l u i s ' A u , p e n t r u a a l u n g à p e s c h i s m a t i c i ( n u m e l e r e -

l i g i o s a l R o m â . n i l o r i n t o t d e c u r s u l i s t o r i e i u n g u r e s t i ) d i n h o t a r e l e

t ä r e i l u i . R e g i n a m u m i l a m i n o r u l u i r e g e V l a d i s l a v C u m a n u l ,

E l i s a b e t a , s e g r ä b e s t e a r ä s p u n d e c a p u l u i b i s e r i c e i c a t o l i c e ,

v a i n d e p l i n i d o r i n t e l e l u i 4 1 .

3 9 A d h o g i m

c a l r e l o c u l r a p o r t a t e i n V o l . 1 1 ,

p . 2 1 2 , s i u r m a t o a r e l e r a n -

d u r i d i n b u l a p a p a l a d i n 1 2 3 4 , a l c A r e i i n c e p u t l ' a m r e p r o d u s a c o l o ; C u m a u t e m

t u t a n q u a m p r i n c e p s C a t h o l i c u s j u r a m e n t o p r o m i s e r i s t e o m n e s i n o b e d i e n t e s ,

v i v a v o c e p r o m i s e r i s ( p l o d p r a c l a t o s V a l a c h o s c o m p e l i e r e s a d r e c i p i e n d u m e p i -

s c o p u m .

1 2 3 1 . N o s

B e l l a

u n i v e r s o s h e r e t i c o s e t z j l i o s C l u i s t i a n o s q u i r e l i c t a

f i d e C h r i s t i a n i t a t i s a d s u p e r s t i t i o n e m I s m a i l i t a r u m v e l J u d a e o r u m p e r v e r t u n -

t u r q u o c u n q u e n o m i n e c e n s e a n t u r e t l i d o s C h r i s t i a n o s d e t e r r i s n o s t r i s b o n a f i d e

s t u d e b i m u s p r o v i r i b u s e x t i r p a r e e t c o s q u i R o m a n a e e c c l e s i a e i n t e r r a n o s t r a

s u n t i n o b e n d i e n t e s i u x t a t a u n t u n i u s c u i u s q u e n a t i o n i s q u i n o n s i t c o n t r a f i d e m

c a t h o l i c a m ,

c o i n p e l l e m u s o b e d i r c R o r n a n a e e c c l e s i a e . H u r m . , D o c . , I , p . 1 2 8 .

' l ' o t a s h o r d o n i i i V l a d i s l a v C u m a n u l , 1 2 7 9 . I b i d e m p . 4 2 5 .

T h e i n e r , M o n . I l u n g a r i a e h i s t . ,

I , p . 3 4 4 : s e d v o b i s a s s i s t e n t i b u s d i c t o

l e g a t o f i d e s i p s a f u g a l i s s c i s m a t i c i s g l o r i o s u m d i l a t e t u r . C o m p . r t i s p u n s u l E l i -

s a b e t e i , i d e m , p . 3 1 7 . C o m p . H u r m . , D o c . , I . p . 4 3 5 s i 4 3 6 .

A . D . X e n o p o l . l e t o n a R o m f t n i l o r . V o l . 1 1 1 .

3

Page 31: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 31/233

3 4

I B T O R 1 A R O M R N I L O R

I n t i m p u l d o m n i e i r e g e l u i V l a d i s l a v C u m a n u l ( 1 2 7 2 - 1 2 9 0 )

p r i g o n i r i l e i n d r e p t a t e c o n t r a p a g a n i l o r , e r e t i c i l o r i s c h i s m a t i -

c i l o r i e a u u n c a r a c t e r d e t o t a s c u t i t s i p r o v o a c a i n t r e a l t e l e o

r e v o l t a a C u m a n i l o r , c u c a r i U n g u r i i t r e b u i r á s à l u p t e l a l o c a l i -

t a t e a n u m i t a H o u d ; a p o i d e s t a r a r e a i n t r e g u l u i p o p o r a l C u m a -

n i l o r p e c a r i m a i m u l t i s l u j b a s i r e g e s t i i i b a t i n M o l d o v a s i

i t

r e a d u c i n d a r a t . A c e a s t a i m p r e j u r a r e s ' a r f i p e t r e c u t p e a n d

V l a d i s l a v C u m a n u l c a r e v e n i s e l a t r o n f i i n d m i n o r , e r a I n c a c o p i l ;

d e c i p u t i n d u p a 1 2 7 2 4 2 P u t i n t i m p d u p a a c e e a r e g e l e e l i n s u s i ,

i m b r a t i s a n d c r e d i n t e l e e r e t i c e a l e p o p o r u l u i C u m a n i l o r , d i n a l

c a r o r v i t a s e c o b o r a , a t r a g e a s u p r a c a p u l u i & A u t o a t e f u r i i l e b i -

s e r i c e i c a t o l i c e , s i p a p a i e a c e l e m a i e n e r g i c e m a s u r i p e n t r u a

r e a d u c e p e d e o p a r t e p e r e g e l a c r e d i n t a a d e v a r a t a , p e d e a l t a p e n t r u

a s t a r p i d i n U n g a r i a t o a t e e r e z i i l e a f l a t o a r e i n e a s i c a r i a m e n i n -

t a u s a a d e m e n i a s c a c h i a r p e r e g i i c e i ' A n a a t u n c i a t ä t d e c r e d i n -

c i o s i a i U n g a r i e i . E l m u s t r a c u m a r e a s p r i m e p r i n o s c r i o s a r e

p e V l a d i s l a v , p e n t r u p a r a s i r e a a d e v a r a t e i c r e d i n t i ; c e r e a j u t o i

d e l a R u d o l f d e H a b s b u r g , i m p a r a t u l G e r m a n i e i , s p r e a r e a d u c e

a t a t p e r e g e c a t s i p e e r e t i c i i d i n U n g a r i a l a C a t o l i c i s m u ; p r e d i e l

a p o i o c r u c i a t i l c o n t r a S a r a c e n i l o r s i a e r e t i c i l o r d i n U n g a r i a ,

p r i n u n l e g a t a l s a u t r i m i s l a f a t a l o c u l u i , i i n s f a r s i t c e r e d e l a

b a n u l S l a v o n i e i s i d e l a v o e v o d u l A r d e a l u l u i c a s a d e e m a n a

d e a j u t o r l e g a t u l u i a p o s t o l i c c o n t r a C u m a n i l o r , S a r a c e n i l o r ,

s c h i s m a t i c i l o r

i e r e t i c i l o r 4 3 .

P r i g o n i r i l e i n d r u m a t e d e p a p a p r i n a s e m e n e a m a s u r i

p r o v o a c a o r d s c o a l d a R o m d n i l o r ( t r u c u l e n t a s a e v i t i a s c h i s a m -

t i c o r u m ) c h i a r i n a n u l 1 2 9 0 , c a r e s e v e d e e a ' a v Ù d e r e z u l t a t

d e s t a r a r e a u n e p a r t i d i n e i , c a r e t r e c i t i n M u n t e n i a p e s t e m u n t i i

F I g ä r a s u l u i , p r e c u m C u m a n i i t r e c u s e r a p e s t e a c e i a i M o l d o v e i .

C u m a n i i f u r a u r m a r i t i , p r i n s i § i a d u s i i n d a r a t . R o m â n i i r a m a s e r ä

d e o c a m d a t a n e s u p ä r a t i , d i n p r i c i n a c r i t o c m a i a t u n c i , i n t a m p l a n -

d u - s e s a m o a r a r e g e l e V l a d i s l a v C u m a n u l , s e p r o d u s e r a i n U n -

g a n a n i s t e t u r b u r a r i p e n t r u a l e g e r e a u r m a s u l u i s a u , c a r e o p r i r a

p e a p a s a t o r i a s e l u à d u p 5 a p ä s a t i . P a p a s e i n g r i j i f o a r t e m u l t d e

r a s c o a l a R o m â n i l m . E l d o j e n e s t e , p r i n b u l a c a r e r a p o r t e a z a

a c e s t f a p t i n t e r e s a n t , p e a r h i e p i s c o p u l d e C l u j , c a n u i - a r f i

r a p o r t a t d a c a t u r b u r a r i l e d e e u r d n d i n t d m p l a t e

a r

f i i n c e t a t

 

F e j e r , V . , 3 ,

p . 4 0 9 , 1 2 8 8 : p r a e t e r e a c u m p r o r e d u c e n d i s C u m a n s i

q u i c l a n d e s t i n e d e r e g n o n o s t r o a u f u g e r a n t , d e f i n i b u s e t t e r m i n i s T a r t a r o r u m ,

q u o s n e m o p r e d e c e s s o r u m n o s t r o r u m p e r a g r a v e r a t , u l t r a a l p e s c o l l e c t a m u l t i -

t u d i n e b a r o n u m e t n o b i l i u m r e g n l

n o s t r i a c c e s s i s s e m u s . C o m p . H u r r n . , D o c . ,

I , p . 4 8 4 s i 1 2 9 0 . I b i d . , p . 5 0 2 .

4

T h e i n e r , M o n . H u n g . h i s t .

I , p . 3 6 4 , 1 2 9 0 : . , N i c o l a u s e p i s c o p u s n o b i -

l i b u s v i r i s I o h a n n i , N i c o l a o e t H e n r i c o f i l i i s H e n r i c i b a n i s S c l a v o n i a e e t n o b i l i

v i r o R o l a n d o v o l v o d e u l t r a s i l v a n u s e i u s q u e f r a t r i b u s . . . c o n t r a s c i s m a t i c o s e l e r e -

i i c o s , q u i d e d i v e r s i s m u n d i p a r t i b u s . . . u s q u e c o h o r t a r i . C o m p . H t u m . , D o c . , I

p .

4 9 4 . C e l e l a l t e b u l e , t o a t e d i n a c e l a s i a n 1 2 9 0 , i d e m , I , p 4 9 5 - 4 9 9 .

Page 32: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 32/233

D E S C I L E C A R E A T A F L 1 L O R R O M I N D

3 5

° d a t a c u m o a r t e a r e g e l u i V l a d i s l a v , s a u d a c a l m a i u r m e a z a

I n d . 4 4 .

l a t a d e c i c u m n e p a r e e a n e p u t e m a p r o p i à d e a d e v a r ' a t a

d e s f a s u r a r e a I m p r e j u r a r i l o r p r i n c a r e a t r e c u t d e s c a l e c a r e a

M u n t e n i e i a t a t c a f a p t c a t s i I n p r i v i r e a c a u z e i c e a p r o d u s - o .

D a r c u m a m m a i s p u s - o , c h e s t i a r ä m â n e n u m a i I n d o m e n i u l

p r o b a b i l i t i l t e i s i a i p o t e z e i . F a r a a p u t e a p r e t i n d e n i m e n e a a l t -

c e v a , d e c a t l a o a p r o p i e r e d e a d e v a r m a i m u l t s a u m a i p u t i n

s t i a n s a , i n a c e a s t a p r i v i r e , c r e d e m c ' d t o t i p o t e z a d e s c a l e c a r e i

S t a t u l u i m u n t e a n d e c a t r e n i § t e R o m a n i c o b o r l t i d i n F s á g a r a §

t r e b u i e s á a i b a p r e c a d e r e a 4 5 .

2 . D E S C A L E C A R E A M O L D O V E I

D r a g o § s a u B o g d a n . I n t e m e i e r e a S t a t u l u i

M o l d o v e i

a p o r n i t d i n c e l a l a l t c a p a t a l a d a p o s t u l u i R o m a n i l o r , p a r t e a

n o r d i c a a C a r p a t i l o r T r a n s i l v a n i e i , d i n M a r a m u r e s . D e s i a c e a s t a

o b a s i e a M o l d o v e i e s t e p u s a m a i p r e s u s d e o n c e I n d o i a l a p r i n

p o m e n i r e a e i

I n d o c u m e n t e

a u t e n t i c e

c o n t i m p u r a n e ,

t o t u s i

n i c i e a n u e s t e l i p s i t a d e I n c u r c a t u r a n e d e s l i p i t á d e t o a t e I n t r e -

b a r i l e r e f e r i t o a r e l a c e r c e t a t r i l e a s u p r a I n c e p u t u r i l o r

G r e u t a t e a p r o b l e m e i c o n s t a I n a r m o n i z a r e a d o c u m e n t e l o r

c u o t r a d i t i e c o n s t a n t a s i a - t a t d e o b s t e s t e r a s p a n d i t ä , I n c a n u i

p o a t e f i l a s a t a l a o p a r t e , c u a - M a m a i m u l t c a e a a f l a r a s u n e t

c h i a r I n a c e l e d o c u m e n t e .

C r o n i c a r i i

p o v e s t e s c I n u r m a t o r u l c h i p d e s c a l e c a r e a M o l -

d o v e i : U r e c h e s p u n e e a : d u p ä m u l t a v r e m e c a n d f e c i o r i i c e i d e

d o m n d i n m u n t i i u n g u r e s t i p o g o t A n d d u p à v a . n a t , a u n i m e r i t

l a a p a M o l d c v e i , v a z a n d l o c u r i d e s f a t a t e , c u c a m p i i d e s c h i s e ,

c u p a d u r i d e s e s i c u a p e c u r g a t o a r e , I n d r a g i n d l o c u l , a u t r a s p e

a i s ä i . d e l a M a r a m u r e § § i p e a l t i i a u I n d e m n a t d e a u v e n i t s i a u

d e s c a l e c a t I n t a i u s u b m u n t e , m a i a p o i I n m u l t i n d u - s e s i c r e s c a n d

I n n a i n t e , n u n u m a i a p a M o l d o v e i i S i r e t i u l l e - a u f o s t h o t a r ,

4 4 T h e i n e r , i b i d e m , I , p . 3 7 4 , 1 2 9 1 : O c c u r i t s e n s i b u s n o s t r i s n o n i m m e -

r i t o a d m i r a n d u m q u o d d e s t a t u r e g n i e t n o v i t a t i b u s p l u r i m i s i n i b i s u b s e s u t i s n i h i l

a d a p o s t o l i c i s e d i s n o t i t i a m p e r d u x i s t i e t p r e c i p u e c u m n o n n u n q u a m r e t r o a c t i s

t e m p o r i b u s d i s p e n d i a g r a v i a e t i a c t u r a s q u e d i v e r s i s e t p r o v i n c i a C o l o c e n s i s i n -

c o l i s i n t u l i t t r u c u l e n t a s a c v i t i a s c i s m a t i c o r u m e t p a g a n o r u m p o s t p r a e f a t i t a m e n

R e g i s o b i t u m , u t r u m h u i u s m o d i m a l a p e r i c u l o s a e v e n e r i n t a u t i n v a l u i r e n o s c a n -

t u r . . . n u l l a t i m e x p r e s s i s t i . E s t e e v i d e n t c A , p e n t r u c a p a p a s ä m u s t r e p e a r h i e -

p i s c o p d e s p r e n e r a p o r t a r e a n o u t c l i i l o r , t r e b u i e s A s e f i i n t A r n p l a t o r g s c o a l i i c h i a r

a t n n c i , p e 1 5 ' 4 5 a l t e l e d e m a i i n n a i n t e . C o m p . H u r m . , D o c . , I , p . 5 0 9 . S t i r i m a i a m A -

n u n t i t e a s u p r a p r i g o n i r i l o r s c h i s m a t i c i l o r d i n p a r t e a b i s e r i c e i c a t o l i c e v e z i I n A t .

M . M a r i n e s c u , I s v o a r e p e n t r u i s t o r i a

b i s e r i c e a s c d r o m c i n c l , S A b i u 1 9 1 1 , p a s s i m .

  I p o t e z e l e c e l e l a l t e d o n à , a c e a a d - l u i O n c i u l

i a c e a a l u i H a s d e u a s u p r a

I n t e m e i e r e i d o m n i e i u n i t a r e i n M u n t e n i a v e z i i n a d a o s u l l a a c e s t v o l u m , l a s f a r s i t .

Page 33: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 33/233

3 6

I S T O R I

R O M A I N I L O R

c i p a n ä l a N i s t r u s i p a n ä l a m a r e s ' a u l ä t i t " 4 9 . N e c u l a i C o s t i n

i n f l o r e s t e a c e a s t ä I n t a m p l a r e C u m a i m u l t e b a s m e , p e c a r i m i n t e a

p o p o r u l u i l e p l ä z m u e s t e t o t d e a u n a I n j u r u l f a p t e l o r m a r i a l e

i s t o r i e i s a l e . E l s p u n e c A s ä s e f i i n d e m n a t D r a g o c u o a r e c a t i v a

d e a i s a l d i n M a r a m u r e § § i a u v e n i t p e s t e m u n t i i n c h i p d e v â n ä -

t o a r e s i a u g ä s i t o h i a r ä , s i g o n i n d - o c u d u l ä i p a n ä l a a p a M o l -

d o v a s i o b o s i t à f i i n d h i a r a , a u p r i n s ' o I n a p a M o l d o v e i l a l o c u l

u n d e s e c h i a m ä B o u r e n i . . . P u s - a u s i I n p e c e t e a d o m n i e i t ä r e i

c a p d e h o u r c e s e v e d e p a r i ä a s t ä z i . I e s i t - a u m a i l a c a m p a c e i

v a n ä t o r i s i a u n i m e r i t l a l o c u l u n d e e s t e a c u m a m a n ä s t i r e a E t -

c a n i i § i a c o l o e r a p r i s a c ä c u s t u p i , § i e r a l a a c e i s t u p i u n R u s n e a c

a n u m e E t c o s i I n t r e b a n d u ' l c e o m e s t e d e t r ä i e s t e I n l o c p u s t i u ,

s i c i n e s t ä p a n e s t e l o c u r i l e a c e l e ? E l a r a s p u n s c ä e s t e R u s n e a c

d i n t a r a l e § e a s c a . § i c u m a a u z i t e l d i n b ä t r a n i c 6 a j u n g e l o c u l

p a n ä l a B u n k e § i p a n ä I n M a r e s i p e N i s t r u I n s u s O r a u n d e

i n c e p e T a r a L e s e a s c 5 . . . . l a r a p e i M o l d o v e i u n d e a u c i s

h i a r a ,

p r e n u m e l e u n e i t i n c e ( c a t e l e ) c e o c h e m a M o l d a , c a r e d e m u l t a

g o a n ä a j u n g A n d l a a p ä , l i m b i n d m u l t ä , a c r ä p a t ,

s ' a u n u m i t

M o l d o v a d u p ä a p a M o l d o v e i p r e n u m e l e M o l d e i " 4 7 .

M i r o n C o s t i n r e p r o d u c e a c e e a § i p o v e s t i r e I n p o e m a p o l o n ä ,

a d ä u g a n d n u m e l e s a t u l u i d i n c a r e a i e s i t , , D r a g o § f i u l l u i B o g -

d a n " , a n u m e C u h a d i n M a r a m u r e s , s a t c e v o m c o n s t a t a d i n

d o c u m e n t e c à i n t e a d e v ä r a f o s t a l d e s c a l e c ä t o r u l u i . T o t C o s t i n

n e m a i s p u n e e a ' c o l o n i a m o s u l u i E t c o d e v e n i a p o i S u c e a v a ,

c a r e n u m e i l e x p l i c ä e l p r i n a c e e a , c a ' a r f i f o s t d a t d e n i s t e c o j o -

c a r i u n g u r i , c á c i c o j o c a r u l p e u n g u r e § t e s ' a r n u m i s o c i 4 9 .

A c e a s t ä t r a d i t i e e s t e l u a t à i n t r e a g 6 d e c r o n i c a r i i M o l d o v e i

d i n v e c h i l e L e t o p i s e t e

c e l d e l a B i s t r i t a s i c e d e l a P u t n a , c a r e

a c e s t d i n u r m ä v o r b i n d c e v a m a i p e l a r g c l e a t c e l d i n t a i u , s p u n e

: d i n m i l a l u i D u m n e z e u p r i m u l v o d à D r a g o § i e s i n d l a v a n a t

d i n T a r a U n g u r e a s c ä , d e l a l o c u l n u m i t M a r a m u r e § d u p ä n u -

m e l e a p e i , s i u r m ä r i n d u n z i m b r u I I u c i s e l â n g à a c e s t f l u v i u

M o l d o v a , s i s e v e s e l i a c o l o c u b o i e r i i s á í ,

i l o c u l I i p l A c t i a s a d e

m u l t h i c k r ä m a s e a c o l o s i c o l o n i i ä t a r a c u a c e i M o l d o v e n i u n -

g u r e s t i s i d o r m ' d o i a n i " .

L e t o p i s e l e t e , e d . K o g a l n i c e a n u , I a s i , 1 8 5 2 , 1 , p . 9 8 e d . I I , 1 3 2 , [ e d . G i u -

r e , s c u p . 1 3 ] . C r o n i c a p u t n e a n a , ( B o g d a n C r o n i c i l e r o m i n e s t i , p . 1 4 3 s i 1 9 3 ) . d a

t o t p e D r a g o c a I n f i i r r t a t o r u l d o m n i e i m o l d o v e n e .

4 7 L e t o p i s e i e l e ,

I .

p . 9 0 [ e d . I I , p . 8 3 - 8 4 ] .

A r h . i s t . ,

1 ,

1 , P . 1 6 7 . C a n t e m i r , D e s c r i p t i o M o l d a v i a e p . 3 4 s p u n e c á :

D r a g o s c h p r i m u s n o s t r i s i n p a t r i a m p r i s t i n a m r e d e u n d i a u c t o r " , e r a f i u l l u i

B o g d a n e l I n s u s i f i u a l l u i I o n i t a I m p . R o m . - B u l g a r i l o r .

I n t r ' o a l t a c r o n i c k

s c r i s a l e s e s t e d e M i r o n C o s t i n , n o u d e s c o p e r i t e d e d . I . B o g d a n , C r o n i c e i n e d i t e

1 8 9 5 , p . 1 8 6 t e x t u l p o l o n , p a g . 1 6 0 c e t i m :

l a r R o m a n i i a d e c a R o m a n i i s i

m a i I n t a i M o n t e n i i " s a u M u n t e n i i " s e s c o b o r i r a d i n m u n t i l a l o c u r i m a i d e s -

c h i s e s u b d o m n u l l o r N e g r u ; d u p a a c e e a l e s i r a l M o l d o v e n i i d i n M a r a m u r e s s u b

D r a g o , I n t a i u l l o r d o m n , l a t a r a M o l d o v e i s i o c u p a r a m a i I n t a i l o c u r i l e d e s u b

m u n t i ,

Page 34: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 34/233

D E R O X L E C A R E A T X R I L O R R O M A N E

3 7

E x i s t a s i o a l t a c r o n i c a a M o l d o v e i , c e a a n o n i m a , m a i n o u a

d e c a t c e l e l a l t e . E a c o n t i n e o p o v e s t e m u l t m a i a m ä n u n t i t a I n

c a r e a m e s t e c a

i

v e n i r e a R o m a n i l o r d i n I t a l i a

s u b T r a i a n ;

c i a r i n p a r t e a c e s e r e f e r a l a d e s c a l e c a t u l M o l d o v e i , a t r i b u i t t o t

l u i D r a g o , a d a u g a c à a c e s t f a p t s ' a r f i p e t r e c u t p e

t i m p u l

r e g e l u i u n g u r e s c L a s l a u , a d e c a V l a d i s l a v C u m a n u l 1 2 9 0 , d u p a

c u m v o m v e d e a m a i j o s .

M i e z u l a c e s t e i t r a d i t i i e s t e c a M o l d o v a a f o s t I n t e m e i a t a

s u b c o n d u c e r e a l u i D r a g o q , d e c a t r e n i s t e R o m a n i c o b o r a t i d i n

M a r a m u r e s p e c a r e u n e l e v e r s i u n i f i d a u d r e p t f i u l l u i B o g d a n .

D a t a a c e s t u i e v e n i m e n t e s t e f i x a t d e o s e b i t d e d e o s e b i t e l e c r o n i c i

L e t o p i s e t u l d e l a B i s t r i t a , c e l m a i v e c h i u , d a a n u l 1 3 5 9 ; U r e c h e

p u n e a n u l 6 8 0 7 ( 1 2 9 9 ) 5 0

M i r o n C o s t i n I n p o e m a p o l o n ä p r i m e s t e

a n u l 1 3 0 4 , i a r c r o n i c a p u t n e a n a u r m a t a I n a c e a s t a p r i v i r e d e N i -

c o l a i C o s t i n p u n e a n u l 1 3 4 2 ( 6 8 5 0 ) .

I n c o n t r a z i c e r e c u a c e s t e t r a d i t i i c o n t i n u t e I n t o a t e c r o -

n i c e l e M o l d o v e i , d o c u m e n t e l e u n g u r e s t i a r a r a p e u n u l B o g d a n

c a p e a c e l c e a r f i i n t e m e i a t d o m n i a m o l d o v e n e a s c a s u b s t r a g a n -

d u - s e d e l a a u t o r i t a t e a r e g e l u i m a g h i a r .

D i n I m b i n a r e a a c e s t o r d o u à n u m e , a l e t r a d i t i e i

i d o c u -

m e n t e l o r s ' a f a u r i t p e r s o n a j u l I n c h i p u i t d e B o g d a n - D r a g o § s i ,

c a r e n u a e x i s t a t n i c i o d a t a .

I n n a i n t e d e a l a m u r ì c o n t r a z i c e r e a c e p a r e a s e i n t a l n i

î n t r e t r a d i t i e s i d o c u m e n t e , s ' a '

l e a n a l i z a m p e a c e s t e . E l e s u n t

I n n u m a r d e t r e i c u n o s c u t e p a n a a c u m a . C e a m a i n o u a d i n a c e s t e

d i p l o m e e s t e d i n 1 3 6 5 s i c o n t i n e d ä r u i r e a m o s i e i l u i B o g d a n ,

4 , D . O n c i u l

O r i g i n e l e

P r i n c i p a t e l o r r o m c i n c , p . 9 6 , c r e d e c a L a s l a u e s t e

l u a t d e R o m a n i d u p a t r a d i t i a u n g w e a s c a 5 i c á a r f i f o s t V l a d i s l a v c e t S l e i n t ( 1 0 7 7

1 0 9 5 ) c a r e a r f i I n t o v a r a 5 i t e a u n g e n i u p r o t e g u i t o r e x p e d i t i a l u i L u d o v i c c e l

M a r e ; a 5 A s ' a r f i s u b s t i t u i t i n l e g e n d a r o m a n e a s c a f i g u r a f n c h l p u i t a a l u i L a s l a u

c e l e i a e v e a a l u i L u d o v i c . N o t a n e p a r e a c e a s t a a d a p t a r e a l e g e n d e i u n g u r e 5 t i d e

c a t r e R o m a n i c e v a n e p s i h o l o g i c ; a p o i a v e m p e L a d i s l a u C u m a n u l c a r e f n n a i n t e a

l u i L u d o v i c f m e s e p r i n M o l d o v a . P e n t r u c e s a r e c u r g e m l a u n s f a n t u n g u r e s c ?

N u p u t e m p r i m i n i c i i p o t e z e d - l u i I o a n U r s u R e l a f i i l e M o l d o v e i c u P o l o n i a , p . 1 0

c á a c e s t c r a i u L a s l a u a r f i f o s t A n d r e i u V o e v o d u l T r a n s i l v a n i e i f i u l l u i L a i k a m i n t i t

d e C r o n i c a D u m b i c e n s e , d e o a r e c e t r a d i t i a m o l d o v e n e a s c a v o r b e 5 t e d e c r a i u

n u d e v o e v o d .

  I .

B o g d a n , C r o n i c e

i n e d i t e , 1 8 9 5 , p . 3 4 5 1 4 9 . L e t o p i s e t e l e I , p . 9 0 . [ e d .

I I , p . 8 3 ] . D a t a p u s a d e K o g a l n i c e a n u l a p . 9 9 [ e d . I I . p . 1 3 3 , e d . G i u r e s c u p . 1 6 ]

6 8 6 7 ( 1 3 5 9 ) e s t e g r e 5 i t a ; c a c i N . C o s t i n s p u n e d e s p r e d a t a l a c a r e p u n e U r e c h e d e s -

c a l e c a t u l t a r a : D a r c e e a c e s e r i e U r e c h e v e r n i c u l c a a f o s t v e l e a t u l 6 8 0 7 ( 1 2 9 9 ) ,

l a d e s c a l e c a t u l t a r e i c u D r a g o 5 V o d a , n u s e t o c m e a t e , c à I n c a p r e a c e a v r e m e

( 1 2 9 9 ) e r à p u s t i e t a r a M o l d o v e i . O a s e m e n e a M o l d o v a p u s t i e n u p u t e a f i f u s a

s u s t i n u t a d e N . C o s t i n , p e n t r u a n u l 1 3 5 9 , c a n d e l s i n g u r p u n e d e s c a l e c a t u /

t i i r e i i n 1 3 5 2 .

5 1 D . e . E u d n x i u V a n - H u r m u z a k i , F r a g m e n t e z u r G e s c h i c h t e d e r R u m l i n e n ,

B u c u r e 5 t i , 1 8 7 8 , p . 2 5 0 , a d m i t e a c e a s t a i n g e m a n a r e .

Page 35: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 35/233

3 8

I S T O R I A R O I L I N I L O R

C a I m i a d i n M a r a m u r e § ( C u h a l u i M . C o s t i n ) p e c a r e B o g d a n

o p i e r d u s e p r i n n e c r e d i n t a l u i c ä t r e r e g e l e m a g h i a r , , l u i M o l d o -

o a n u l B a l k f i u l l u i S a s § i p r i n e l f r a t i l o r s ä i d u p 5 . m a m 5 , D r a g ,

D r a g o m i r § i

, t e f a n . A c e l B a l k M o l d o v a n u l f i u l l u i

S a s e s t e

I g u d a t d e r e g e h i n d c 6 l ' a u s p r i j i n i t I n - O r a m o l d o v e n e a s c ä , a

c ä p ä t a t a c o l o m a i m u l t e r A n i § i a p i e r d u t s e r v i t o r i i s ä i p e n t r u

a s u s t i n e ä p e r e g e , s i W a l d a c o l o p d m d r d u r i l e § i d r e p t u r i l e s a l e ,

a u u r m a t p e r e g e I n U n g a r i a 5 2 .

A d o u a d i p l o m ä c u c a t i v a a n i m a i v e c h e , d i n 1 3 5 9 , c o n t i n e

d k u i r e a m a i m u l t o r s a t e r o m â n e § t i i n s e m n a t e I n s à C u n u m i r i

i n

p a r t e m a g h i a r e :

Z a l a t i n a , H a r p a t o k f a l v a .

K o p a c s f a l v a ,

D r s z e f a l v a , H e r n e r s h a z a s i S u g a t u g f a l v a d i n M a r a m u r e s , l u i

D r a g o f i u l l u i G y u l a c r e d i n c i o s u l n o s t r u V a l a h d i n M a r a m u r e s ,

s p r e f ä s p l 5 t i r e a s l u j b e l o r f ä ' c u t e d e e l I n e x p e d i t i i l e n o a s t r e , m a i

c u s a m ä i n s ä s p r e a r e d o b ä n d i t a r a n o a s t i ä c e a m o l d o v e n i a s c A ,

u n d e m a i m u l t i V a l a h i p A r ä s i s e r à c a l e a d a t o r i e i c r e d i n t i i . R e g e l e

d à d e c i t o a t e a c e s t e s a t e l u i D r a g o ,

i p r i n e l f i i l o r s ä i G y u l a

§ i L a d u , s p r e a s e f o l o s i e i i m o s t e n i t o r i i l o r d e a c e l e m o s i i , d u p à

d r e p t u l n o b i l i a r , c a s i c e i l a l t i n o b i l i a i r e g a t u l u i c a r i a r s l u j i

I n a r m a t ä , i n d a t o r i n d u l b i n e i n t e l e s l a p ä s t r a r e a c r e d i n t e i c a r e

d â n s u l 5 3 .

F e j e r , I X , 3 , p . 4 6 9 ' 1 3 6 5 : L u d o v i c u s s t r e n u o v i r o B a l k l u j o S a a : M o l -

d a v o w o j e v o d a e M a r a m u r u s i e n s i q u o d i d e m a d h u c i n t e r r a n o s t r a M o l d a v a n a

r e g i f i d e l i t e r a d h a e s e r i t , i b i q u e c o m p l u r a v u l n e r a a c c e p e r i t , a m i s s i s s e r v i t o r i b u s

s u i s p r o r e g e s u s t i n e n d o , t e r r a s q u e p r o p r i a s e t i u r a i b i d e m r e l i q u e n d o , r e g e m I n

H u n g a r i a m s e c u t u s f u e r i t ; i p s i B a l k h e t p e r e u m D r a g , D r a g o m i r e t S t e p h a n o

f r a t r i b u s u t e r i n i s p o s s e s s i o n e m C u h n i a v o c a t a m , c u m a p p e r t i n e n t i s i n c o r n i t a l n

M a r m o r u s e x i s t e n t e m , q u a m p e r i n f i d e l i t a t e m e t n o t a m B o g d a n w o j e v o d a e e i u s q u e

f i l i o r u m , q u i t e r r a m r e g i s M o l d a v a n a m o c c u p a n t e s c l a n d e s t i n e i n c o n t u m e l i a m

r e g i s m o l i u n t u r c o n s e r v a r e , a d s e d e v o l u t a s , s o l e m n i p r v i l e g i o c o n f e r t . I n . M i h a l y

D i p l o m e M a r r u n u r e s e n e , p . 5 6 , v i n a l u i D r a g o s e r e d a t à a s t f e l : B o g d a n v o y v o -

d a e e t s u i s f i l i i s i n f i d e l i b u s n o t o r i i s q u i d e r e g n o n o s t r o i n p r a e f a t a m t e r r a i n n o -

s t r a m M o l d o v a n a m c l a n d e s t i n e r e c e n d e n t e s e u n d e m I n n o s t r e M a i e s t a t i s c o n t u -

m e l i a m m o l i u n t u r c o n s e r v a r e . D o c . d i n F e j e r p a r e a f i o p r e s c u r t a r e a o r i g i n a l u -

l u i d i n M i h a l y . C u r i o s l n s a c a a c e s t o r i g i n a l n u c o n A i n e i n d i c a t i i B a l k f i l i o S o o z

M o l d a v o c i n u m a l B a l k f i l i u m S a a z v o y o d u m n o s t r u m M a r a i n u r u s i e n s e m .

a c e s t B a l k s e a f l a i t M o l d o v a , e l u c r u d e c a p e t e n i e i r e i e s a l u s h d i n a m b e l e

v e r s i u n i .

F e j e r , I X , 2 , p . 1 3 9 , 1 3 5 9 :

L u d o v i c u s . . . q u o d n o s p r e c l a r i s m e r i t i s

D r a g u s f i l i i G y u l a e f i d e l i s O l a c h i n o s t r i d e M a r m a r o s i o i n m e m o r i a m n o s t r a e C e l -

s i t u d i n i s r e d u c t i s , q u a e s e r v i t i a i n p l e r i s q u e n o s t r i s n e g o t l i s e t e x p e d i t i o n i b u s

s i b i c o m m i s s i s e t c o n f i s i s , s p e c i a l i t e r a u t e m i n r e s t a u r a t i o n e t e r r a e n o s t r a e M o l -

d a v a n a e , p l u r e s O l a c h o s r e b e l l a n t e s a v i a d e b i t a e f i d e l i t a t i s

d e v i e n t e s . v o l e n t e s

i g i t u r p r o p r e m i s s i s s u i s o b s e q u i o s i s m e r i t i s , r e g i o o c c u r e r e d o n a t i v o , q u a s d a m

v i l a s n o s t r a s O l a c h a l e s ; Z a l a t i n a , H a r p a t o k f a l v a , K o p a c s f a l v a , D r s z e f a l v a , H e r -

n e r s h a z a e t S u g a t u g f a l v a , p r o v e n t i b u s n o s t r i s q u i n q u a g e s i m a l i b u s n o v a e d o -

n a t i o n i s t i t u l o d e d i m u s . . . p r e f a t o D r a g u s e t p e r e u m G y u l a e t L a d o f i l i i s s u i s

e o r u m q u e h a e r e d i b u s . . . o m n i e o l u r e n o b i l i t a t i s t i t u l o , q u o c e t e r i v i r i p r i m i e t

n a t u r a l e s r e g n i n o s t r i n o b i l e s s u b v e x i l l o g a u d e a n t e t f r u a n t u r , i t a t a m e n q u o d

i d e m D r a g u s e t f i l i i

s u i . . ,

s i n c e r e f i d e l i t a t i s h o m m a g i u m p e r p e t u e t e n e r e n t u t

o b s e r v a r e . M i h a l y , I . c . , p . 3 7 ( I A a c e s t u i d i p l o m d a t a 1 3 6 0 .

Page 36: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 36/233

I I R R O X L R O A R R A T X R I L O R R O I A N E

3 9

A t r e i a d i p l o m ä , c e a m a i v e c h e d i n t o a t e , e s t e d i n 1 3 5 5

s i i n t ä r e s t e p o s e s i a a c e l u i a s i D r a g o f i u l l u i G y u l a c a r e s i a c e s t a

e r à f i u l u n u i a l t u i D r a g o § V a l a c u l , a s u p r a d o u à m o s i i a l e s a l e

e r y u l a f a l v a s i N y r e s d e l a n g ä f l u v i u l M a r a m u r e s u l u i , p e b a z a

a l t o r d o u 6 d o c u m e n t e d i n 1 3 4 9 , p e c a r i r e g e l e l e r e p r o d u c e I n

i n t r e g i m e a l o r , d i n c u v ä n t I n c u v ä n t . C e l d i n - W u d i n a c e s t e d o -

c u m e n t e r e d a t e d e a c e l d i n 1 3 5 5 , p o r n e s t e d e l a L u d o v i c c e l M a r e ,

s i e s t e u n o r d i n d a t l u i l o a n f i u l l u i I u g a , v o e v o d u l V a l a h i l o r

d i n M a r a m u r e s , c a s i r e i n t r o d u c ä p e D r a g o , p e t a t ä l s u G y u l a

s i p e f r a t i i s ä i : S t a n , T a t a r , D r a g o m i r , C o s t e a § i M i r i s l ä u , i n p o s e -

s i i l e l o r , G y u l a f a l v a s i N y r e s , d i n c a r i f u s e s e r ä s c o s i c u f o c s i c u

s a b i e , d e c ä t r e S t a n f r a t e l e a c e l u i l o a n c ä t r e c a r e r e g e l e i n d r e a p t à

s c r i s o a r e a , c â n d a c e l S t a n s e r e v o l t a s e i m p r e u n ä c u B o g d a n ,

m o s u l s ä u d u i : A t a n . F i i n d i n s ä c ä G y u l a c u c e i s a s e f i i a i s ä i

D r a g o , S t a n ( a l t u l d e c A t S t a n r ä s v r ä t i t o r u l ) , T a t a r , D r a g o m i r ,

C o s t e a , § i M i r i s l ä u m i v o i s e r à s ä i e e p a r t e l a r ä s c o a l a l u i B o g d a n

s i a l u i S t a n f r a t e l e l u i I o a n , p e n t i u c a r e p r i c i n ä a c e s t i a l e s i

p u s t i i s e r à s a t e l e , l e a r s e s e r ä c a s e l e s i i d A d u s e r ä a f a r ä d i n m o s i i l e

l o r , a p o i r e g e l e p e n t r u a r ä s p l ä t i c r e d i n t a p e c a r e G y u l a s i c u

f i i s ä i o p ä s t r a s e r à c a r e a n s u l , o r d o n ä l u i l o a n f i u l l u i I u g a

V o e v o d u l M a r a m u r e s u l u i , c a s à p u n ä

e j ä l u i t o r i i n n a p o i i n

p o s e s i i l e l o r d u p ä o p r e a l a b i l ä c e r c e t a r e . M a i a d a u g ä r e g e l e c ä .

G y u l a f a l v a s i N y r e s f u s e s e d ä r u i t e l u i G y u l a p e n t r u c r e d i n c i o a -

s e l e s a l e s l u j b e d e f e r i c i t u l i n t r u p o m e n i r e t a t ä l s à u , r e g e l e

C a r o l R o b e r t ( N e a p o l i t a n u l , m a r t i n 1 3 2 4 ) . A c e s t o r d i n d e r e s t i -

t u i r e e s t e d a t d i n B i s t r i t a i n a n u l a r ä t a t 1 3 4 9 . A l d o i l e a d o c u -

m e n t - e p - o d u s d e

d i p l o m a d i n 1 3 5 5 e s t e p i - o c e s u l v e r b a l a l

l u i l o a n

f i u l l u i I u g a p e n t r u i n d e p l i n i r e a i n s ä r c i n ä r e i p r i m i t e ,

i n c h e i a t i n S z i g e t I n 1 3 4 9 . P e b a z a a c e s t o r d o u e a c t e , r e g e l e

L u d o v i c i n t ä r e s t e l u i D r a g o , t a t A l u i s k i G y u l a s i f r a t i l o r s ä i

m a i s u s p o m e n i t i , s t ä p a n i r e a a s u p r a s a t e l o r d e c a r i f u s e s e r à

d e s p o i a t i , c u c o n d i t i a c a e i s ä p l ä t e a s c A d ä r i l e o b i § n u i t e d u p 5 .

d r e p t u l V a l a h i l o r 6 4 .

A c e s t d o c u m e n t a f o s t p u b l i c a t d e m i n e p e n t r u p r i m a o w l I n R e v i s t a

p e n t r u I s l o r i e a l u l G r . T o c i l e s c u , V . p . 1 6 6 : L u d o v i c u s D e l g r a t i a , H u n g a -

r i a e ,

R e x . . . a d u n i v e r s o r t u n n o t i t i a m h a r u m s e r i e v o l u m u s p e r v e n i r e : Q u o d

D r a g u s , f i l i u s G y u l a , f i l i i D r a g u s O l a c u s , a d n o s t r a m a c c e d e n d o p r a e s e n t i a m

e x i b u i t n o b i s q u a s d a m d u a s l i t t e r a s p a t e n t e s , u n a m v i d e l i c e t n o s t r a m , a l i a m

v e r o l i t t e r a m I o h a n n i s , f i l i i I g e v o e v o d a e O l a c h o r u m d e M a r m o r i s i o , s u p e r s t a -

t u t i o n e m p o s s e s s i o n u m G y u / a f a l v a j u x t a f h u n e n M a r a m o r i s i i e t N y i r e s v o c a t a m ,

e i d e m D r a g o s n e c n o n p r a e d i c t o p a t r i , i t e m S t a n o , T a t a r , D r a g o m i r , K u s z t a

e t M i r i c z l o f r a t r i b u s s u l s f a t i s c o n f e c t a s , s u p p l i c a n s , n o s t r a e m a j e s t a t u t e a s d e m

f i t t e r a s e t s t a t u t i o n e m p o s s e s s i o n a r i a m a c c e p t a r e , r a t i f i c a r e , e t p r o e i s d e m n o s t r o

d i g n a r e m u r p r i v i l e g i o c o n f i r m a r e . Q u a r u m t e n o r t a u s e s :

L u d o v i c u s D e i g r a t i a , r e x U n g a r i a e f i d e l i s u o I o h a n n i , f i l i o I g e , v o e v o d a e

O l a c h o r u m d e M a r a m o r i s i o s a l u t e m e t g r a t i a m . Q u e r i m o n i a l i s r e l a t o G y u l a M i l

D r a g u s n o b i s p a t e f e c i t , q u o d S t a n u s f i l i u s e j u s d e m I g e f r a t e r t u u s , q u i n u p e r -

r i m e i n n o t a m i n f i d e l i t a t i s B o g d a n o q u o n d a m v o e v o d a e , p a t r u o s u o , n o s t r o e t

Page 37: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 37/233

4 0

1 S T O R I A R O M M U L O R

S 6 s t a b i l i m a c u m , d u p a a c e s t e d o c u m e n t e , g e n e a l o g i a

a c e s t o r n o b i l i R o m a n i , s t f ä b u n i i t r a n s c a r p a t i n i a i m u l t o r b o i e r i

m o l d o v e n i . C e l m a i b à t r á n d i n e i , c a r e m u r i s e l a 1 3 4 9 , e s t e

D r a g o . y V a l a c u l

t a t 6 1 l u i G y u l a , c a r e l a a n d u l s à u e s t e a i i i t a t

c à a v a n d § a s e c o p i i :

D r a g o q I I S t a n T a t a r D r a g o m i r C o s t e a

M i r i s h i t t

A v e m d e c i u r m A t o a r e a g e n e a l o g i c :

D r a g o s V a l a c u l

G y l u l a

D r a g o § I I

S t a n

T a t a r

D r a g o m i r

C o s t e a

A f a r à d e a c e a s t à f a m i l i e , m a i s u n t a t e v a v i t e d i n a l t a ,

p e c a r e o v o m n u m i - o a B o g a n e § t i l o r , d u i : 4 n u m e l e p e r s o n a -

j u l u i e i c e l u i m a i d e s a m 6 . D o c u m e n t u l d i n 1 3 4 9 s p u n e a n u m e

c à f i u l l u i I u g a § i n e p o t u l d e f r a t e a l u i B o g d a n , a n u m e S t a n ,

s a r f i f ä s c u l a t c o n t r a a u t o r i n t e i r e g e § t i , p e a n d a l t f i u a l l u i

I u g a , l o a n , e s t e a i i t a t c a v o e v o d u l V a l a h i l o r d i n M a r a m u r e §

l a 1 3 4 9 , i l m a s c r e d i n c i o s l u i L u d o v i c , § i p e c a r e r e g e l e 1 1 i n s A r -

c i n e a z 6 c u r e i n t r a l u c e r e a l u i G y u l a i n m o § i i l e s a l e . B o g d a n

r e g n i n o s t r i I n f i d e l i n o t o r i o , a d l i a e r e n d o i n c i d i t , i p s u m , i t e m D r a g u s , S t a n u r n ,

T a t a r , D r a g o m e r , K s z t a e t M i r u s z l o u f i l i o s s u o s , p r o p t e r e o r u m f i d e l i t a t i s c o n -

s t a n t i a m e o q u o d i p s o s a v i a s o l i t a e f i d e l i t a t i s d i u t u r n a e e t s u o a c i p s i u s B o g d a n

q u o n d a m V o e v o d a e n o s t r i i n f i d e l i s n o t o r i o c o n t u b e r n i o e t s o c i e t a t i i u n g e r e n e -

q a i v i s s e t , d e p o s s e s s i o n i b u s e o r u m G y i u l a f a l v a j u x t a f l u v i u m M a r a m o r i s i i e x i -

s t e n t e e t N y i r e s v o c a t i s , q u a s o h m e x c e l l e n t i s s i m u s p r i n c e p s d o m i n u s C a r o l u s

D e i g r a t i a i n c l y t u s r e x U n g a r i a e g e n i t o r n o s t e r c a r i s s i m u s b o n a e r e c o r d a t i o n i s ,

e i d e m G y u l a e p r o f i d e l i s s i m i s e t m e r i t o r i i s s u i s s e r v i c i i s c o n t u l i s s e t , e i e c i s s e t e t

e x c l u s i s s e t , d o m o s s u a s c o n c r e m a r i e t c o m b t u i

f a c i e n d o . I d i c i r c o f i d e l i t a t i t u a e

f i r m i t e r p r a e c i p i m u s p e r p r a e s e n t e s :

( u n n e a z g o r d i n u l d e r e s t i t u i r e s i p r o c e s u l

v e r b a l c a r e o c o n s t a t a , M e t a d e l o a n f i u l l u i I u g a ) A n n o d o m . M C C C X L m o n o n n o .

N o s i t a q u e h u m i l i m i s s u p p l i c a t i o n i b u s p r a e d i c t i D r a g u s f u j i G y u l a e e i u s -

d e m D r a g u s e t p r a e d i c t o r u m p a t r i s e t f r a t r u m s u o r u m a c p r a e d e c e s s o r u m e o r u n -

d e m p r a e f u i s s e d i g n o s c u n t u r , a c c e p t a m u s e t p r o e i s d e m p o s s e s s o r i b u s a t q u e h e r e -

d i b u s a c s u c c e s o r i b u s - a u c t o r i t a t e R e g i a c o n f i r m a m u s , s a l v o t a m e n n o s t r o l u r e

r e g a l i , i t a t o m e n q u o d p r a e d i c t u s D r a g u s e t p a t e r a c f r a t e s s u i a n t e d i c t i d e b i t a s

s e m p e r d a r e e t j u s t i t i a ( s i c ) c o n s u e t a ( s i c ) m o r e O l a c h o r u m R e g i a e m a i e s t a t i

t e n e u n t u r j u g i t e r e x l i i b e r e . A n n o d o m . M C C C L m o q u i n t o , q u a r t o i d u s o c t o b r i s

R e p r o d u s a c u m I n t e x t i d e n t i c d e M i h a l y , 1 .

c . , p . 3 3 .

Page 38: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 38/233

D E B O X L E O A R R A T X R I L O R R O M A N E 4 1

i n s A i C u I u g a s u n t f r a t i d e o a r e c e S t a n e s t e a r ä t a t c a n e p o t u l

d e f r a t e a l l u i B o g d a n . A v e m d e c i u r m ä t o a r e a g e n e a l o g i e :

I u l g a

B o g d a n

l o a n

S t a n

C a t d e s p r e f a m i l i a v o e v o z i l o r d i n M o l d o v a a n t e r i o r i d e s c ä -

l e c ä r e i l u i B o g d a n , s i p e c a r e v o m n u m i - o a D r a g o s e s t i l o r , e a

I n f r i t i s e a z s á u r m ä t o a r e a r a m i f i c a r e 5 5 :

D r a g o §

S a s

D r a g

D r a g o m i r

S t e f a n

B a l e

D r a g

v o e v o d i n M o l d o v a

1 3 6 5 ,

v o e v o d d e M a r a m u r e s 1 3 6 8 ,

s c o m i t e d e S a t u - m a r e 1 3 8 3 ,

c o m i t e a l S e c u i l o r

1 3 9 0 ,

c o m . d e U g o c s a 1 3 9 2 , m o r t

c a t r 5 . 1 4 0 0 .

N o e v o d d e M a r a m u r e s 1 3 6 8

p a r i r l a 1 3 9 8 , c o m i t e a l S e -

c u i l o r 1 3 9 0 , c o m . d e U g o c s g

1 3 9 2 . m o r t c i 1 t r ä 1 4 0 0 .

F a m i l i a D r ä g o s e s t i l o r p ä s t r a s e c r e d i n t a c A t r e r e g i i u n g u r i

i a r r ä s c o a l a i n c o n t r a l u i L u d o v i c p o r n e s t e d i n s i n u l f a m i l i e i

B o g d ä n e s t i l o r . L u d o v i c n u m e s t e M o l d o v a n u l p e B a l k s i s p u n e

d e s p r e a c e s t d i n u r m ä c à i - a a j u t a t i n M o l d o v a , l a . c o m b a t e r e a

l u i B o g d a n ; c ä a u p r i m i t a c o l o m a i m u l t e r ä n i , p i e r z a n d u s i

s e r v i t o r i i c e i a v e a ,

i e a * a u t r e b u i t s t i p t i r e i s a s a i m o § i i § i d r e p t u r i

p e c a r i l e a v e a i n M o l d o v a , p e n t r u a u r m a p e r e g e i n U n g a r i a ;

d e u n d e u r m e a z ä c à a c e s t B a l k t r ä i à i n M o l d o v a c a n d L u d o v i c

V e z i

a s u p r a

a c e s t e i f a m i l i i s i a r a m i f i c i i r i l o r e i p o s t e r i o a r e E . P i c o t .

T a b l e a u g é n e a l o g i g u e d e l a f a m i l l e d e D r a g o s I n R e v i s t a p e n t r u i s t o r i e a l u i G r .

T o c i l e s c u , V . p . 3 1 0 s i u r m . F a m i l i a a c e s t u i D r a g o s e s t e a l t a d e c A t a c e e a a l u i

D r a g o s V a l a c u l . D a c i l s e a f l à I n a m b e l e f a m i l i i d o u l i n u m e i d e n t i c e , D r a g s i D r a -

g o n i i r , , e l e s u n t p u r t a t e I n f a m i l i a l u i D r a g o s M o l d . d e f i i i l u i

i I n a c e e a l u i D r a -

g o s V a l a c u l d e n e p o t i i l u i .

Page 39: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 39/233

4 2

I S T O R I A R O M A N I L O R

a v e n i t a i c i c o n t r a a s v r A t i t o r u l u i B o g d a n , s i c A t o t a i c i t r A i s e

s i t a t A l s à u S a s , c a r e d o m n i s e i n n a i n t e d e e l . S a s i n s i l

i D r a g o s

t a t 6 1 l u i s u n t d a t i d e c r o n i c i , a d i c à d e t r a d i t i u n e , c a d o m n i n d

i n M o l d o v a .

A c e a s t A i m p r e j u r a r e n e v a s l u j i s p r e a l i m p e z l c o n t r a -

z i c e r e a p e c a r e a m a r s á t a t - o m a i s u s c ä s a r p a r e a a s e I n t â l n i

i n t r e t r a d i t i e s i d o c u m e n t e .

L i m p e z i r e a e o n t r a z i e e r e i . A m v k u t c 6 t r a d i t i a a t r i b u i e

p r e t u t i n d e n i l u i D r a g o

d e s e á l e c a r e a M o l d o v e i , p e c a n d d i n

d o c u m e n t e l e r a p o r t a t e r e z u l t s á t o t a t a t d e l i m p e d e c 6 n u m e l e

i n t e m e i e t o r u l u i S t a t u l u i m o l d o v a n , a f o s t B o g d a n . A p o i t o a t e

c r o n i c i l e c a r i r a p o r t e a z A t r a d i t i a t k e i , p u n d u p 5 . D r a g o s p e u n

S a s , f i u l l u i ,

i a p o i p e B o g d a n . A s a a v e m u r m k o r u l s i r a l d o m -

n i l o r c e l o r d i n t a i u a i M o l d o v e i , d u p 6 c e l e p a t r u m a i v e c h i i z -

v o a r e c u n o s c u t e O r a a s t A z i

C u t o a t à d e o s e b i r e a i n s i r u l d o m n i l o r c e l o r d i n t a i u a i

M o l d o v e i , t o a t e c r o n i c e l e m k t u r i s e s c c 6 d o m n u l c e l i n t a i u a l

a c e s t e i t A r i , a f o s t D r a g o ,

i c A f i u l a c e s t u i a a f o s t S a s . D u p à

D r a g o s s i S a s v i n B o g d a n s i L a t c u l a u n e l e c r o n i c i i n t e r v e r t i - t i ;

i n s á s e v a v i d e a c 6 u r m a r e a r e a l 6 e s t e B o g d a n - L a t c u s i n u p e

d o s . R e z u l t 6 c i a r c 6 s i r u l c e l o r d i n a t a i u t r e i d o m n i a i M o l d o v e i

e s t e u r r r a t o r u l

D r a g o . S a s , ( B a l k ) B o g d a n

D u i : 4 t r a d i t i e d e c i s e v e d e c á B o g d a n c e l a e c i t a t d e d o c u -

m e n t e c a i n t e m e i e t o r u l S t a t u l u i m o l d o v a n , p r i n r A s c o a l a l u i

c o n t r a a u t o r i t A t e i m a g h i a r e , a f o s t p r e c e d a t I n d o m n i e d e d o i

a l t i p r i n c i p i . C u a l t e c u v i n t e M o l d o v a e x i s t a c a f a r á i n n a i n t e d e

a f i

c a S t a t ,

i a c e a s t A i m p r e j u r a r e i s i g A s e s t e f o a r t e

u s o r d e s l e g a r e a . I n t e a d e v k , c u m s e p o a t e e x p l i c a f a p t u l

B a l k f i u l l u i S a s s 6 a i b h p r o p r i e t 6 4 i I n M o l d e v a i s A s e a l i p i a s c 5

a i c i c a r e e x p e d i t i a r e g e l u i I m p o t r i v a l u i B o g d a n ? T r e b u i e n u -

m a i d e c a l c a a c e s t B a l k s à f i f o s t a s e z a t i n M o l d o v a s i a n u m e

i n c ä i n n a i n t e a l u i B o g d a n , c k i r e g e l e I n d o c u m e n t u l d i n 1 3 4 9

s p u n e c á r 6 s c o a l a l u i B o g d a n a r f i a v u t l o e n u d e m u l t ( n u p e r -

5 6 I . B o g d a n , C r o n i c i i n e d i l e , p . 3 4 0 4 9 ; [ 1 1 9 - 1 2 0 ] § i L B o g d a n , V e e h i l e

c r o n i c i m o l d . p . 1 4 3 5 1 1 9 3 . U r e c h e I n L e t o p l s e f e .

L E T O P . B I S T R I T A

A N A L R L E P I I T N E N E C R O N . M O L D O - P O L .

C R E C H E

D r a g o 5 D r a g o 5 D r a g o 5

D r a g o 5

S a s S a s

S a s

L a t e n

B o g d a n

B o g d a n

L a t e u

B o g d a n

L a t c u

L a t c u

B o g d a n 5  

Page 40: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 40/233

P R B O A L R O A R R A T A R I L O R R O M A N S

4 3

r i m e ) s i , c â n d s e d u s e i n M o l d o v a p e n t r u a s u p u n e p e B o g d a n ,

i n t ä l n i a c o l o p e B a l k M o l d o v a n u l , f i u l l u i S a s .

P e n t r u c a B a l k s a a j u t e l u i L u d o v i c I n M o l d o v a , u n d e s e

v e d e c à e l e r à a § e z a t , t r e b u i e c a e l s a u p r e d e c e s o r i i l u i s a f i o c u p a t

a c e a s t a O r a m a i d e m u l t t i m p .

R e z u l t a d e c i c a f n n a i n t e d e c o b o r f r e a l u i B o g d a n d i n m u n t i ,

v e n i s e r a I n M o l v o v a a l t i v o e v o z i d i n M a r a m u r e § , c a r i p a s t r a s e r ä

i n s a c r e d i n t a § i s u p u n e r e a c a t r e r e g i i m a g h i a r i , s c h i m b ä n d u ' § i

n u m a i l o c u l s a l a § l u i n t e i l o r . A c e a s t a n u p u t e à s u p a r à p e r e g e ,

M o l d o v a f i i n d p r i v i t a , c u s a u f a i l c u v â n t , c a o t a r a s u p u s a c o -

r o a n e i u n g u r e § t i , I n c a c o b o r k e a a c e l o r v o e v o z i d i n m u n t e m a i

c a t r e e s , p u t e A a p a r e à r e g e l u i n u m a i c a o s t r a m u t a r e a s u p u § i l o r

s a l d i n o p a r t e d e t a r a I n o a l t a .

C o b o r f i r e a l u i B o g d a n d i n M a r a m u r e § a r e i n s a c u t o t u l a l t

c a r a c t e r ; e a e s t e a r a t a t a c a o f u g a t a i n u i t ä , p r i n c a r e a c e s t v o e -

v o d v o l s a s e s u b s t r a g a d e s u b a u t o r i t a t e a r e g e l u i ; d e a c e e a 1 1

v e d e m f m b i i n d o m u l t i m e d e l o c u i t o r i a ' l u r m à i n t e a c o l o , c ' à § -

t i g A n d l a p l a n u r i l e s a l e § i p e S t a n f i u l l u i I u g a , a l t v o e v o d d i n

M a r a m u r e § ; i a r c e i c a r i n u v o i r a s a u r m e z e i n t r e p r i n d e r e a l u i

a u n t p e d e p s i t i , l i s e a r d c a s e l e , l i s e p u s t i a z a m o § i i l e , p r e c u m a m

v a z u t c á s ' a f ä c u t c u a c e l e a l e l u i G y u l a § i f i i l o r s a l .

M i d B o g d a n a j u n s e I n M o l d o v a , e l d a d a a i c i p e s t e c e l a l a l t

v o e v o d c r e d i n c i o s r e g e l u i c e l u i d u § m a n i t d e d A n s u l , a n u m e

p e s t e B a l k . T r e b u i n u m a i d e c f i t s a s e n a s c a o l u p t a i n t r e d â n s u l

§ i v a s a l u l r e g e l u i d i n M o l d o v a . L u d o v i c a l e r g a I n a j u t o r u l a c e -

s t u i a d i n u r m a . T r e c â n d I n M o l d o v a a j u t a t d e G y u l a , e l s p r i j i n i

a i c i p e c r e d i n c i o s u l s a t ' B a l k c o n t r a v a s a l u l u i r a s v r a t i t ; d a r s o a r t a

a r m e l o r n u l e f u f a v o r a b i l a , d e o a r e c e v e d e m c a . B a l k e s t e n e v o i t

s a p a r a s e a s c a M o l d o v a , l a s a n d a i c i I n m a i n i l e l u i B o g d a n , d r e p t u r i

§ i m o § i i , § i s a u r m e z e p e r e g e i n U n g a r i a , u n d e e s t e d e s p a g u b i t

d e p i e r d e r i l e s u f e r i t e I n M o l d o v a , p r i n d a r u i r e a m o § i e i l u i B o g d a n ,

C u h n e a , d e c a r e a c e s t a f u s e s e d e s p o i a t , c a t r a d a t o r . R e g e l e

f n t r e p r i n d e m a i t A r z i u m a i m u l t e e x p e d i t i i , p e n t r u a s u p u n e

p e R o m â n i i c e s e s u b s t r a s e s e r a d e s u b s t a p â n i r e a l u i , t o a t e i n s a

f a i l i z b a n d ä 5 7 . P a m â n t u l M o l d o v e i d e v e n i s e u n l o e d e s c ' ä p a r e

p e n t r u t o t i R o m â n i i n e m u l t a m i t i c u g u v e r n u l u n g u r e s c § i

n u m a r u l l o r e r à i n s e m n a t . P o p o r a t i e a e i c r e § t e à p e z i c e m e r g e ,

1 7 T b u r o c z , i n

S c h w a n d t n e r I .

p . 2 4 1 c a p . 3 1 S c r i p l o r e s r e r u m

l u m g a r i c a r u m , ( L u d o v i c u s ) f e r e

s i n g u l i s

a n n i s v e l

i n

q u o l l b e t a n n o m o v i t

e x e r c i t u m c o n t r a a e m u l o s e t r e b e l l e s e t s a e p i u s c o n t r a R a c h e n e s

e t M o l -

c l a v o s . C a p i t o l u l a l

I I I - l e a d i n T h u r o c z c o n j i n e c r o n i c a c o n t i m p o r a n A a l u i

l o a n

d e

K i k u l l e w ) . C r o n . B u d e n s e , p . 3 3 1 : I n q u o l i b e t t e r t i o a n n o s a e p i u s

c o n t r a R a c e n s e s e t M o l d a v o s . A c e s t e d e s e e x p e d i j i i d o v e d e s c l i p s a l o r d e l z -

b l i n d a : a w l d a c e t u n a d i n e l e a r f i f o s t b i r u i t o a r e , c e n e v o i e m a l e r a d e o

v e s n i c t i a l o r r e f t n n o l r e ?

Page 41: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 41/233

4 4

I S T O R I A R O M A N I L O R

s i i n c u r ä n d M o l d o v a d e v e n i o d o m n i e d e s t u l d e b i t i n g p e n t r u a

p u t e a d e t e r m i n A e a s i n g u r ä m e r s u l d e s t i n e l o r s a l e 5 8 .

A s t f e l d e c i s e d e s l e a g à c o n t r a z i c e r e a a p a r e n t ä c e s e a r a t à

i n t r e t r a d i t i e s i d o c u m e n t e , I n s e n s u l a c e l a c ä M o l d o v a a f o s t

d e c l o u d o r i d e s c a l e c a t e i , o d a t ä c a t a r ä r ä m a s ä t o t I n v a s a l i t a t e a

U n g u r i l o r , d e c a r e D r a g o q , § i a d o u a o a r ä c a S t a t n e a t k n a t ,

d e & A r e B o g d a n .

E s t e i n s ä d e o b s e r v a t c à c h i a r D r a g o § s i u r m a s i i l u i , S a s

s i B a l k , d e s i s u p u s i c o r o a n e i u n g u r e s t i , p r i n p o z i t i a g e o g r a f i c ä ,

a t ä r e i i n c a r e e i s e s t r A m u t a s e r à , s e p a r a t à d e c r ä l i a u n g u r e a s c ä

p r i n I n n a l t e l e p i s c u r i a l e C a r p a t i l o r , s e b u c u r a u a p r o a p e d e n e a -

t k n a r e , M a t t r a d i t i a a p u t u t u s o r a m e s t e c à r e v o l t a p o s t e r i o a i

a l u i B o g d a n , c u i n f i i n t a r e a p r i m u l u i v o e v o d a t I n M o l d o v a

s u p e r i o a r ä , s i s à a t r i b u i e a s t f e l l u i D r a g o § i n t e m e i e r e a a c e s t u i

S t a t .

C o n f o r m c u a c e s t e r e z u l t a t e d o b ä n d i t e p r i n c r i t i c a s t i i n -

t e l o r p ä s t r a t e d e d e o s e b i t e l e i z v o a r e , g ä s i m p e R a g u z a n u l G i a -

c o m o d i P i e t r o L u c a r i , a l c k u i a g r a d d e c r e d i n t ä l ' a m a n a l i z a t m a i

s u s , e n u m ä r ä n d I n c h i p u l u r m ä t o r p e p r i m i i v o e v o z i a i M o l d o -

v e i D r a g o $ p e c a r e ' l f a c e b a r o n d i n H u s t , c e t a t e d i n M a r a m u r e s ,

S a s , B o g d a n , L a f c u , D u p à a c e s t d i n u r m ä I n s i r à p e . 1 1 1 u § a t i n

( P e t r u ) , R o m a n s i

, t e t a n ; a p o i p e I u g a , A l e x a n d r u ( c e B u n ) ,

R o m a n a l I I - l e a , I l i e s i P e t r u C i u b t i r 5 9 , a r ä t a r e c e c o n c o r d ä

p e n t r u c e i d i n f a i u 4 d o m n i , p e d e p l i n c u s i r u l s t a b i l i t p i i n d o -

c u m e n t e . A c e a s t ä i m p r e j u r a r e i n t ä r e s t e i n c ä s i m a i m u l t v a l o a r e a

a r ä t ä r i l o r l u i L u c a r i s i p e n t r u p k t i l e a c e l e c e n u p o t f i c o n t r o l a t e

p r i n d o c u m e n t e , a n u m e c e l e s p u s e d e e l r e l a t i v l a d e s c A l e c a r e a

M u n t e n i e i .

I n s f ä r s i t e x i s t e n t a l u i D r a g o s i n M o l d o v a c a d o m n , a

l ä s a t c h i a r u r m e g e o g r a f i c e . A s a s e i n t a l n e s t e n u m e l e l u i a l i p i t

d e o c â m p i e , t o c m a i I n p a r t e a m u n t o a s ä a B u c o v i n e i , u n d e

i n c ä p e t i m p u l l u i A l e x a n d r u c e l B u n s e g ä s e s t e o c c i m p i e a l u i

D r a g o 6 ° . A p o i N e c u l a i C o s t i n s p u n e c à a r f i a f l a t d i n o a m e n i

T h u r o c z , i n S c h w a n d t e r

I p . 2 4 5 c a p . 4 9 : H u i u s ( L u d o v i c i ) t e m p o r e

B o g d a n w a i w o d a O l a c h o r u m d e M a r a m r o s i o c o a d u n a t i s s i b i O l a c h i s e i u s d e m

d i s t r i c t u s i n t e r r a i n 1 1 4 o l d a v i a e , c o r o n a e R e g n i H u n g a r i a e s u b i e c t a m , s e d a m u l t o

t e m p o r e p r o p t e r v i c i n i t a t e m T a r t a r o r u m h a b i t a t o r i b u s d e s t i t u t a m , c l a n d e s t i n e

r e c e s s i t e t q u a m v i s p e r e x e r c i t u m i p s i u s r e g i s s a e p i u s i m p u g n a t u s e x s t i t i s s e t ,

t a m e n c r e s c e n t e m a g n a n u m e r o s i t a t e O l a c h o r u m i n h a b i t a n t i u m i l l a m t e r r a m ,

i n r e g n u m e s t d i l a t a l a " .

5 9 R i s t r e t t o ( c o m p . m a i s u s

p . 1 8 ) , p . 1 0 5 : N e l 1 3 5 8 D r a g h i s s a , a D r a

g o l e b a r o n e d i U s t . c i t t a i n T r a n s i l v a n i a

s ' i n s i g n o r i

d e , M o l d a v i a , s o t t o m i s s e

T a r t a r i , e m o r e n d o l a s c i o i l r e g n o à S a s s u o f i g l i u o l o i l q u a l e r i d u s e l a p r o v i n , e l a

a p a r t i c o l a r i d i V a l a c h i a . A S a s s e g u l B o g d a n . . . M o r t o B o g d a n v e n n e L a d z k o ,

M u s s a t i n , R o m a n , S t e f a n o . . . S u c c e s s e p o i I u g a , A l e s s a n d r o , I l i a c h e r e s e i l

r e g n o

f e u d a t a r i o a P o l o n i , R o m a n o S e c o n d ° e t P i e t r o C i u b a r " .

s o D o c . d i n 1 4 7 9 , A p r i l i e I n 8 I n A r h . i s t . , 1 , 1 , p . 1 1 0 .

Page 42: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 42/233

D E S C A L E C A R E A T X R I L O R R O M I N E

4 5

b d t r â n i c d o b i s e r i c d d e l e m n l a O l o v ä t , a r f i f o s t r i d i c a t d d e D r a -

g o § V o d d , u n c l e c h i a r s e s p u n e d c á e l a r f i i n g r o p a t 6 1

A s u p r a d a t e i d e s c d l e c k e i l u i D r a g o , d e § i n u p o s e d d m

t i i n t i p r e c i z e c a a s u p r a a c e l e i a l u i B o g d a n , t o t u § i a v e m i n

c r o n i c e l e n o a s t r e o a r e c a r e i n d i c a t i i . A n u m e a p r o a p e t o a t e c r o -

n i c e l e p u n v e n i r e i l u i D r a g o § i n M o l d o v a ( d e s c A l e c a t u l O r d d u p d

e l e , c a r e n u c u n o s c i c o b o r d r e a l u i B o g d a n , s a u m a i b i n e l e a m e -

s t e e d i m p r e u n d ) p e t i m p u l r e g e l u i L a s 1 6 u , a d i c d V l a d i s l a v , u n a

d i n a c e l e c r o n i c i , a c e a a l u i U r e c h e , i n d i c a n d c h i a r c a d a t á a

a c e s t u i e v e n i m e n t a n u l 1 2 9 9 , a p r o p i a t d e d o m n i a a c e s t u i r e g e

a l U n g a r i e i , a l 1 V - l e a c u a c e s t n u m e , s u p r a n u m i t § i C u r n a n u l ,

c a r e d o m n e § t e i n t r e a n i i 1 2 7 2 - 1 2 9 0 6 2 .

v d z u t m a i s u s c d p e t i m p u l a c e l u i c r a i u s ' a u I n t A m p l a t

p e r s e c u t i i c u m p l i t e r e l i g i o a s e § i s ' a u i s c a t r e v o l u t i i c a r i , i n t r e

a l t e l e a u p r o v o c a t i e § i r e a u n u i m a r e n u m d r d e C u m a n i d i n U n g a r i a

c d t t e p d r t i l e M o l d o v e i , d u p d c a r i C u m a n i r e g e l e l u a n d u - s e ,

p r i n d e § i ' i a d u c e i n d d r d t . C á i e § i r e a a c e s t o r C u m a n i a t r e b u i t

s d s e f a c d & I r e p d r t i l e M o l d o v e i § i n u a l e M u n t e n i e i , s e v e d e

d e p e a c e e a c d r e g e l e s p u n e i n d o c u m e n t u l e l i b e r a t l u i T h o m a s ,

p e n t r u a m u l t u m i v i t e j i a l u i , C a ' a u f u g i t a c e i C u m a n i i n p ä r t i l e

§ i h o t a r e l e r á t a r i l o r , p e s t e m u n t i , p e u n d e n i c i o d a z t i n u m a i

u m b l a s e o r e u n a n t e c e s o r d e a i m e i . A c e a s t a i n s d n u o p u t e d

s p u n e V l a d i s l a v C u m a n u l d e s p r e V a l a h i a , u n d e c h i a r î n t i m p u l

c o p i l d r i e i s a l e , U n g u r i i f d c u s e r d o e x p e d i t i e c o n t r a V o e v o d u l u i

L i t e n .

i a p o i T d t a r i i n u ' § i i n t i n d e a u s t d p a n i r e a c l e a t s p r e p d r t i l e

M o l d o v e i , n u § i s p r e a c e l e a l e M u n t e n i e i 6 2

E s t e p r o b a b i l c à v o e v o d u l D r a g o § d i n M a r a m u r e § , c r e d i n ,

c i o s

c a § i u r m a § i i & A i S a s § i B a l k , i n s o t ì p e r e g e i n

e x p e d i t i a l u i c o n t r a C u m a n i l o r , § i p l d c â n d u - i l o c u r i l e d e s f d -

t a t e , c u p g d u r i t n t i n s e , p d ' § u n i i m b e l § u g a t e § i a p e c u r g d t o a r e , .

e i N . G o s t i n , I n

L e t o p i s e t e , I , p . 5 9 , n a i l . F a p t u l c d D r a g o s

i S a s , n u

s u n t a r n i n t i t i I n p o m e l n i c u l m a n i l s t i r e i B i s t r i t a ( M e l h i s e d e k I n R e v i s t a l u i T o c i -

J e s c u , I I , p . 5 9 ) , s e e x p l i c i l p r i n a c e e a c i l f i i n d e i c r e d i n c i o s i U n g u r i l o r , a n d v e n l

B o g d a n , l e v a f i s t e r s n u m e l e l o r d i n p o m e l n i c . V e z i

i C . K o g i l l n i c e a n u , D r a g o s

s i B o g d a n , B u c u r e s t i , 1 8 8 6 , p . 1 3 . L e g e n d a c u b i s e r i c a d e l e m n d i n V o l o v i l t p u n e

r a d i c a r e a e l I n 1 3 4 6 . V e z i m a i m u l t e a c t e c a r i r e p r o d u c l e g e n d a I n B . M A z e r e a n a

I n A n . A c a d . r o m , I I , t o m . X X V I I I , 1 9 1 1 , p . 3 1 8 ( 7 0 ) .

e , M i r o n

G o s t i n

I n C a r l e a d e s a i l e c a t u l u i d i n t á t u , L e t o p i s c i e , I , p . 3 1 [ e d .

I I , p . 3 0 , e d . G i u r e s c u p , 5 4 ] : p h n i l l a v r e m e a l u i L a s I 6 u , c r a i u l c r e s t i n u n -

g u r e s c , l a a l c i l r u i v r e m e s ' a u d e s c A l e c a t a l d o i l e a r i i n d d e D r a g o V o e v o d t a r a

n o a s t r h . T o t a s h a r a t i l s i N e c u l a i G o s t i n , I d e m , I , p . 8 8 [ e d . I I , p . 8 1 ] :

I n z i l e l e l u i L a s l A u , c r a i u l u n g u r e s c , a n d s ' a u d e s c i l l e c a t a l d o i l e a r A n d t a r a

M o l d o v e i d e D r a g o s V o e v o d s i t a r a M u n t e n e a s c i l d e R a d u N e g r u

V e z i

a s u p r a l u i L a s l A u m a i s u s , p . 4 7 .

 

d o c u m e n t a l r e p r o d u s

s i m a i s u s p . 3 4 d i n F e j e r , V , 3 , p . 4 0 9 ,

1 2 8 8 : p r o r e d u c e n d i s C u r n a n i s , q u i c l a n d e s t i n e d e r e g n o n o s t r o a u f u g e r a n t , d e

f i n i b u s e t t e r m i n i b u s T a r t a r o r u m , q u a s n e m o a n t e c e s s o r u m n o s t r o r u m p e r a g r a -

v e r a t , u l t r a a l p e s . A s u p r a e x p e d i t i e i c o n t r a l u i L i t e n , v e z i V o l . I I , p . ' 2 1 2 .

Page 43: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 43/233

4 6

/ S T O M A R O M A N I L O R

c e l e t n t a l n i i n v A i l e C a r p a t i l o r i n t o a r s e a t r e M a r e a N e a g r 6 ,

i l m a s e a i c i , s t r A m u t â n d u - s e d i n M a r a m u r e § .

A s t f e l s ' a u i n t A m p l a t a m b e l e d e s c A l e a r i , a c e a a f d r e i

M o l d o v e i d e D r a g o § l a 1 2 8 8 , § i a c e a a S t a t u l u i g u d e B o g d a n

I n 1 3 4 8 . B a s ' a r p 6 r e à d u p à u n d o c u m e n t d i n 1 3 4 3 i n c a r e B o g d a n

e s t e h o r o p s i t § i h u l i t d e r e g e c a n e c r e d i n c i o a s

i c a f o s t v o e v o d

d e M a r a m u r e § c 6 e l t r e c u s e p o a t e i n c à d e p e a t u n c i i n M o l d o v a 6 4 .

A c e s t e d o t e d c o b o r a r i a l e R o m â n i l o r m a r a m u r e § e n i d i n

m u n t e l e O r e l l o r c A t r e c â m p i a m o l d o v e n e a s c g , d e § i s u n t a m e s t e -

c a t e d e t r a d i t i e i n u n u l § i a c e l a § e v e n i m e n t , n u s u n t m a i p u t i n

d o u e f a p t e c u t o t u l d e o s e b i t e , n u n u m a i p r i n p e r s o n a j e l e l o r

c o n d u e á t o a r e , d a r § i p r i n c a r a c t e r u l l o r . A c e a a l u i D r a g o § v i a

d e p r i c i n A d o r i n t a R o m â n i l o r d e a c A u t à u n t r a i u m a i u § o r , c A t r e

O r t i l e m a i j o a s e a l e r e g i u n i l o r c a r p a t i n e , d e c i m o t i v e e c o n o m i c e ,

M r % a s e d e s f a c e i n g d e s u p u n e r e a u n g u r e a s c A ; a c e a a l u i B o g d a n

s e M e t p e n t r u a s c o a t e p e R o m â n i , d e s u b a p A s a r e a M a g h i a r i l o r ,

a n a l o g c u c e c a c e M e u s e R a d u N e g r u , & A r e p ä r i l e s u d i c e c u

v r e o 6 0 d e a n i m a i i n n a i n t e ; e r à o r e v o l u t i e p o l i t i c A .

D e s c W e c a r e a i n s á a M o l d o v e i , c a r e s e d o v e d e § t e p r i n d o c u -

m e n t e a u t e n t i c e , c 6 a p r o v e n i t d i n p a r t e a m u n t o a s A a p o d i p l u i

c a r p a t i n , i n f ä r e § t e c e r e r e a c à § i i n M u n t e n i a l u c r u r i l e a u t r e b u i t

s ' ä s e f i p e t r e c u t t o t a s t f e l . A p o i e s t e d e o b s e r v a t c d a c á t r a d i t i a

p ` a s t r a t ä d e s p r e o r i g i n e a R o m â n i l o r , d i n p o p o r u l r o m a n v e n i t

i n D a c i a p e t i m p u l l u i T r a i a n , § i a c e a a d e s c à l e c A r e i M o l d o v e i ,

s e a r a t à a f i c o n f o r m e c u f a p t e l e i n t e a d e v A r p e t r e c u t e , p e n t r u

c e o a r e n u a m d à a c e e a § i c r e z a r e § i t r a d i t i e i p r i v i t o a r e l a d e s c A -

l e c a r e a M u n t e n i e i , c u t o a t e c à i n p r i v i r e a t - , i d o v e z i l e c e e x i s t A ,

d e § i p u t e r n i c e , § i i n c h e i e o t a r e p e n t r u o n c e m i n t e n e p r e c o n c e p u t ä ,

t o t u § i n u s u n t c o n t i n u t e , c a p e n t r u M o l d o v a , I n n i § t e d o c u m e n t e ,

c a r e s ' a r e f e r e d e a d r e p t u l l a f a p t u l d e s c A l e c 6 r e i .

3 . C A R A C T E R U L D E S C A L E C A R E I

R u m â n i i § i v e e i n i i .

D e s c A l e c a r e a M u n t e n i e i § i a M o l - .

d o v e i e s t e u n e v e n i m e n t c o m p l e x , a l e d r i l l i m p r e j u r á r i t r e b u e s c

a n a l i z a t e , p e n t r u a i n t e l e g e c a r e a f o s t n a t u r a s a . F a p t e l e c e t r e -

  M i h a l y , 1 . c . , p . 1 7 , 1 3 4 3 , O c t . 2 1 O r a d i a M a r e , q u e m B o g d a n q u o n -

d a m w o y w o d a d e M a r a m a r i s i o , n o s t e r i n f i d e l i s . L a a c e a s t à ( l a t h a n t e r i o a r i i C u

6 a n i s e o p u n e f n s i l e u v a n t u l n u p e r r i m e d i n d o c . d i n 1 3 4 9 . S e p o a t e c h B o g d a n

d i s g r a t i a t d e r e g e s h s e f i p u r t a t p r i n M a r a m u r e s p a n a I n 1 3 4 8 , c A n d s e h o t A r i i 5 t e

a t r e c e I n M o l d o v a .

Page 44: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 44/233

D I O S C À L E C A R E A T I B I L O R R O M A N I ? 4 7

b u e s ä s l u j a s c a d e t e m e l i e

a c e s t e i a n a l i z e a u f o s t s t u d i a t e ' A n a '

a i c i . I n r e z u m a t s u n t u r m a t o a r e l e :

' r a f f l e c a r i e r a n s a f i e s u p u s e a c e s t u i e v e n i m e n t , e r a u

i m p o p o r a t e , s i a n u m e c u o p o p o r a t i e d e o b a r s i e m a i a l e s r o m â n g

I n p k t i l e l o r m u n t o a s e s i s l a v o n a i n l o c u r i l e s e s e 6 5 . D e s i a m b e l e

a c e s t e n e a m u r i d e p o p o a r e i n c e p u s e r ä a c u n o a s t e b i n e f a c e r i l e

u n e i v i e t i o r g a n i z a t e , i n c e r c k i l e c a t r e o a s e m e n e a v i a t a f u s e s e r a

n i m i c i t e I n f o r m e l e e i m a i s u p e r i o a r e , p r i n f u r i a n a v a l i r e i t a t a -

r e s t i , i o r g a n i z a r e a l o r n u i n f a t i s a c l e a t p i s t e f o r m a t i i c u t o t u l

i n c e p k o a r e . P o p o r u l i n s a l i p s i t d e i n t o c m i r e d e f i n i t i v a , o c u -

n o s t e a s i o d o r i à , b l e a t t r e b u i a s a p i i m i a s c a o a s e m e n e a , c a

u n d a r v e n i t d i n m a i m o r i c u i . P e d e a l t a p a r t e i n s a p e i r e a f o r m e l o r

d e o r g a n i z a r e s u p e r i o a r a e x p u n e à p e p o p o r a t i i l e c e l o c u i a u

I n M u n t e n i a § i i n M o l d o v a , a f i u s o r s u p u s e , i n t r u c a t l i p s i n d u - l e

i n c h e g a r e a i n S t a t e , s a u a c e l e c e e x i s t a u f i i n d s l a b i t e ,

n u a v e a u

p u t i n t a d e a s e i m p o t r i v i .

D e p e s t e m u n t i v e n i r à m i n u m a i c a t i n t e m e i e t o r i i d i n a s t i i l o r

m u n t e n e s i m o l d o v e n e , c i s i o m u l t i m e d e n o r o a d e , c u m s p u n

c r o n i c e l e m u n t e n e s i p r e c u m s e a d e v e r e s t e s i d e c r o n i c a u n g u r e a -

s c a , c a r e r a p o r t e a z a d e s c a l e c a r e a M o l d o v e i 6 6 . A c e s t p o p o r c a r e

v e n i a d e p e s t e m u n t i e r a d e v i t a r o m a n a , s i i e s i à d i n n i s t e m i c i

S t a t e o r g a n i z a t e i n c h i p f e o d a l , c a r i r e p r o d u c e a u i n m a i m i c ,

a p r o a p e t o a t e e l e m e n t e l e s i c o n d i t i i l e d e v i a t a c e s e a f l a u i n i n -

t r e g u l m a i m a r e d i n c a r e f a c e a u p a r t e . E l a d u s e c u s i n e p r i n -

c i p i u l m o n a r h i c a l o c k m u i r e i s u b v o e v o z i , n o b l e t a c u d r e p t u r i l e

s i i n d a t o r i r i l e s a l e , o b i c e i u l f e o d a l a l d k u i r e i d e p a m a n t u r i s i

a l t e l e m a i m u l t e .

D e s c a l e c a r e a , d e s i f a c u t a d e u n e l e m e n t n u m e r o s , n u

a v e à c a r a c t e r u l u n e i c u c e r i r i , c a d n e g a s i n d d e s c a l e c ä ' t o r i i i m -

p o t r i v i r e i n W i l e d e s c a l e c a t e , o c u c e r i r e n u e r à d e l i p s a . A p o i

c h i a r e l e m e n t u l n a v a l i t o r n u e r a p e a - M a p r e g k i t p e n t r u l u p t a ,

c a t i n d e m n a t s a f u g a d e g r e l e l e a s u p r i r i l a c a r i e r a e x p u s . N u

c a t a e l o i n t i n d e r e a s t a p A n i r e i , c i o m a n t u i r e a e x i s t e n t e i s a l e .

D i n a m b e l e p u n c t e d e v e d e r e , a t a t a l n a v a l i t o r i l o r c a t s i a l n ä -

v a l i t i l o r , i p o t e z a u n e i c u c e r i r i c u s a b i a e s t e i n l a t u r a t ä .

S i C u t o a t e a c e s t e a d a c a c e r c e t a m e f e c t u l p e c a r e d e s c a l e -

c a r e a l ' a a v u t a s u p r a M u n t e n i e i s i M o l d o v e i , g a s i m c a e l e m e n t u l

c o b o r a t d ' n m u n t i a p u s i n l u c r a r e o p r e d o m n i r e a s u p r a a c e l u i

m a i v e c h i u p e c a r e l ' a a f l a t i n v a l e . E s t e f i r e s c l u c r u d e a a d m i t e

s i c e r c e t k i l e f a p t e l o r o a d e v e r e s c , , c à a c e i c e s e h o t a r a r a a ' s i

  V o l .

I I ,

p .

2 0 3 .

  C r o n i c a a n o n i m d a W e t R o m d n e s t i ( M a g . i s t . , I V , p . 2 3 1 ) : R a d n N e g r a

m a r e h e r t o g p r e A 1 m g 5 5 i F 6 g ä r g 5 , r i d i c a t u - s ' a u d e a c o l o c u t o a t a c a s a l u i 5 1 c a

o m u l t i m e d e n o r o a d e . C o m p . T h u r o z , n S c h w a n d t n e r I , p . 2 4 5 c a p . 7 9 : B o g d a n

c o a d u n a t i s s i b i O l a c h i s e i u s d e m d i s t r i c t u s . . . c r e s c e n t e m a g n a n u m e r o s i t a t e O l a c h o -

r u m i n h a b i t a n t i u m i l l a m t e r r a m , i n r e g n u m e s t d i l a t a t a .

Page 45: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 45/233

4 8

I S T O R I A I t O b a N I L O R

p ä r ä s i c a s e s i m o s i i , p e n t r u a c A u t à d i n c o l o d e m u n t i o n o u ä

p a t r i e , e r a u e l e m e n t e l e s u p e r i o a r e

i b o g a t e a l e s o c i e t ä t e i , s i n u

c e i s ä r a c i

i m i c i c a r i s i m t i a u m a i m u l t s ä r ä c i a l o r d e c a l . a s u -p r i r e a . F u g a r i i d i n U n g a r i a , n ä v ä l i t o r i i c ä t r e s e s u r i l e D u n ä r e i

s i a l e N i s t r u l u i , e r a u c e i m a i m u l t i b o i e r i , i a r c l a s a i n f e r i o a r ä

a s o c i e t ä t e i v a f i f o s t r E p r e z e n t a t à n u m a i p r i n s l u g i l e i o a m e n i i

d e c a s ä a i a c e s t o r a . D e s c A l e c a r e a a v i r d e c i d e e f e c t s l ä h i r e a e l e

m e n t u l u i b o i e r e s c d i n T r a n s i l v a n i a s i a d ä o g i r e a a c e s t u i a i n V i -

r i l e d e l a p o a l e l e C a r p a t i l o r . u n d e b o i e r i m e a c e s e v a f i a f l a t

p e a i c i , s e i n t r u n i c u a c e a a n o i l o r v e n i t i 6 7

E x i s t ä o d o v a d ä t n v e d e r a t ä d e s p r e p r e d o m n i r e a e l e m e n -

t u l u i n ä v ä l i t o r . E a s e d e d u c e d i n n u m e l e p e c a r e s e r b i i l ' a u p u r t a t

i n d e l u n g a t t i m p i n M u n t e n i a , a n u m e a c e l d e R t i m e i n i .

A c e a s t ä d e n u m i r e f i i n d i n d e o b s t e i n d e s t u l d e c u n o s c u t ä ,

v o m r a p o r t a n u m a i c a t e v a d o v e z i i n s p r i j i n i r e a e x i s t e n t e i s a l e .

A O i n u n d o c u m e n t d i n 1 6 1 1 g ä s i m p e u n u l T u d o r d i n V o i n e s t i

c a r e s e r e c u n o a s t e d r e p t d a t o r j u p a n u l u i M i h a i 1 C u s u m a d e 7 7 0 0

a s p r i ,

i f i i n d c ä e r a d a t o r j u p a n u l u i M i h a i l c u a c e i b a n i d e u n

t i m p i n d e I u n g a t , i i p u n e z i p e n t r u c e a d e p e u r n a d a t à l a S f .

D i m i t r i e , i a r s ä n u v o i p l ä t i a s p r i i l a z i , i a r e u s ä - i f i u r u n k i n

c u f e c i o r i i m e i s i c u t o a t ä m o s i a m e a 6 8 . U n a l t d o c u m e n t d i n

1 6 1 7 , a r a t ä p e u n u l P a r a A r m a s u l c a r e v i n d e j u p a n u l u i H r i s c a

t o a t ä p a r t e a s a d e m o § i e d i n V o i n e s t i

i

c u u n r u m a n a n u m e

O a n ä , c u f e c i o r i i l u i d r e p t 4 0 0 0 d e b a n i g a t a 6 9 . S u n t d o c u -

m e n t e c a r i p o m e n e s c p e r u m a n i c a o c l a s ä d e p o p o r . A s t f e l

f i n a l d i n 1 6 1 2 d e l a R a d u V o d à , a p ä r ä b r a n i q t e l e

m a n ä s t i r e i

A r g e s u l d e c A t r e t o t i ( ) a m e n d , o r i o r 4 e n i i , o r i r u r n d n i , o r i

m e g i e s i , o r i s l u j i t o r i . , o r i c i n e o f i 7 6 , . M i h a i V i t e a z u l c o n s f i n -

t e S e p r i u n r i a r z a m a n t s e r b i r e a t ä r a n u l u i , s u b n u m e l e d e r u -

m d n i e , c a r e O r a l a c l a n s u l e r a n u m a i o b i s n u e l n i c ä . E l s p u n e

I n h r i s o v u l s ä u : c a r e i . , n d e v a f i , a c e l a

s r i

t i e

r u r n d n v e s n i c

u n d e s e v a a f l a . 7 1 C ä a s e z A m a n t u e r a v e c h i u s e v e d e d i n u n d o -

c u m e n t d e l a C o n s t a n t i n S e r b a n d i n 1 6 1 5 c a r e s p u n e d e s p r e n i s t e

r u m â n i c ä a r f i f o s t a i u n o r b o i e r i d i n m i n i s t r d m o § i 7 2

C u m s ä s e e x p l i c e a c e a s t ä i n t r e b u i n t a r e a n u m e l u i e t n i c

a l p o p o r u l u i r o m a n , I n t r ' u n I n t e l e s j o s n i c

i a p l i c a t l a o c l a s ä

d e g r a d a t ä a s o c i e t ä t e i ?

I n d o c u m e n t u l

d i n

1 2 4 7 a m v a z u t c i l s e v o r b e s t e d e m a i o r e s t e t r a s l a

p o p o r a t i a r o m A n A d i n m u n t i i V a l a c h i e i , V o l . I I , p . 2 0 9 . E m i g r a t i a o a m e n i l o r

s i i r a c i s e f n t A m p l ä n u m a i a t u n c i c i i n d c o n d i t i i l e e x i s t e n t e i l o r m a t e r i a l e d e v i n

a p r i s a t o a r e ; m a i n i c i o d a t à n u f u g e i f n n a i n t e a u n e i p e r s e c u t i i p o l i t i c e s a o c l t i a r

r e l i g i o a s e .

A r h i v a

I s i o r i c h , I ,

1 . p . 8 .

I b i d e m , p , 1 4 .

I b i d e m , p . 1 1 9 .

7 1 M a g a z i n i s i o r i c , I I I , p . 2 7 7 .

7 2 M a i j o s

f n

v o l . V I , l a c a p . S l a r e a i d r a n i l o r , u n d e e x i s t e n t a a s e z i l m A n -

t u l u i r u m A n i e i v a f i p e d e p l i n c e r c e t a t A .

Page 46: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 46/233

D E S C X L E C A R I C A T I R I L O R R o m A N E

4 9

N o i c r e d e m c a e s t e p e s t e p u t i n t à d e a O A o e x p l i c a r e

a i u r e a d e c a i n f a p t u l d e s c a l e c a r e i . S e s t i e a n u m e c a u n e l e p a r t i

d i n t e u n p o p o r p a s t r e a z a u n e o r i n u m e l e g e n e r a l e t n i c a l a c e s t u i a ,

c a n u m e s p e c i a l a l t r i b u l u i l o r . A s t f e l S c l a v i n i i a u p a s t r a t i n g t u -

p u l l o r n u m e l e g e n e r i c

a l S l a v i l o r , d i n c a r e c e l e l a l t e t r i b u r i

s e n u m i a u V e n z i , M o r a v i , C r o a t i , R u i , P o l o n i , e t c . T o t a ' à

p a r e c a i R o m â n i i c a r i l o c u i a u p e c o a s t e l e C a r p a t i l o r s p r e V a -

l a h i a , p u r t a u i n s p e c i a l n u m e l e d e R u m â n i , p e d u d c e l e l a l t e

t r u n c h i u r i a l e l o r s e n u m i a u M o l d o v e n i , M a r a m u e a ' s e n i , R a n a -

t e n i , A r d e l e n i e t c . 7 3 . C â n d v e n i p e s t e a c e s t i R u r n e i n i d e s c a l e c a r e a

d i n T r a n s i l v a n i a a M u n t e n i l o r s e f a c ù o d e o s e b i r e i n t r e a c e s t e

d o u à e l e m e n t e : M u n t e n i i d e v e n i r a s t a p a n i , i a r R o m a ' n i i s a u

R u m â n i i , s u p u s i .

I n d o i t u l n u m e a l V a l a h i e i . T o t d e a d i s e e x p l i c a s i i n -

g e M a n a r e a n u m e l u i V a l a h i e i c h i a r i n g u r a p o p o r u l u i . o t a r a

p o a t e p r i m i m a i m u l t e d e n u m i r i c h i a r , d a t e i n s a d e s t r a i n i . P o -

p o r u l c e o l o c u e s t e v a d e n u m i - o i n d e o b s t e c u u n s i n g u r n u m e .

V a l a h i a f a c e o e x c e p t i e d e l a a c e a s t a r e g u l a . E a p o a r t a d o u e

n u m i r i c h i a r l a p o p o r u l c e o l o c u e s t e : T a r a M u n t e n e a s d i 0 T a r a

R u n k i n e a s c a . P e c a n d l a c r o n i c a r i i M o l d o v e n i s e i n t a l n e s t e a p r o a p e

e x c l u z i v n u m a i n u m e l e d i n t a i n , a c e i m u n t e n i i n t r e b u i n t e a z a

m a i m u l t p e a c e l d e T a r a R u m a n e a s c a d a r u n e o r i i a c e l d e T a r a

M u n t e n e a s c a , c e e a c e d o v e d e s t e c a t o t a s h d e n e d i s t i n c t e r a u

i n t r e b u i n t a t e e l e s i i n g u r a p o p o r u l u i

M a i d e s a m a i n s a e s t e c a c h i a r d o c u m e n t e l e u n d e n u p o a t e

f i b a n u i t a n i c i o i n r i u r i r e l i t e r a r a

i a n u m e t o c m a i a c e l e . a n t e r i -

o a r e s a u d e p e t i m p u l l u i M a t e i B a s a r a b c a n d r u m e i n i m e a , i n

i n t e l e s u l d e s e r b i e e r à i n f l o a r e , n u m e s c i n r e p e t i t e r ä n d u r i

V a l a h i a T a r a R u m e i n e a s c a A s t f e l o s c r i s o a r e d i n 1 6 0 4 , t ä n g u i r e a

b o i e r i l o r m u n t e n i , c e i r e f u g i a t i i n M o l d o v a , i i a r a à c u m u n i i

c e a u f o s t i n T a r a R u m e i n e a s c t i " . U n d o c u m e n t d i n 1 6 3 5 c a r e

c o n t i n e j u r a m â n t u l d e c r e d i n t a f A c u t d e o s t i r e a l u i M a t e i B a -

s a r a b , a t ä t a c e s t u m c a t i a l i a t u l u i s a u G h . R a c o t i , s p u n e : n o i

t o t i s l u j i t o r i i T ä r e i R u m 6 n e q t i , c a p i t a n i , i u z b a s i , c e a u s i , v a n " -

s e i

i t o t i o s t e n i i , c ä l a r i m e a

i p e d e s t r i m e a j u r a m u - n e p r e n u -

m e l e l u i D u m n e z e u s i p r e S f ä n t a E v a n g h e l i c s i p r e S f a n t a p r e a -

c u r a t a M a r i a , c u m n o i v o m f i c u t o a t ä c r e d i r r t a M a r i e i S a l e

D o m n u l u i n o s t r u M a t e i B a s a r a b V o e v o d , c a r e e s t e c u m i l a - l u i

D u m n e z e u D o m n u l T e i r e i n o a s t r e R u i n t i n c § t i " 7 4 . U n a l t d o c u m e n t ,

a s u p r a m a n a s t i r i l o r i n c h i n a t e , c o n t i n e t i t u l a t u r a l u i M a t e i B a -

s a r a b i n c u v i n t e l e u r m a t o a r e : N o i l o a n B a s a r a b c u d a r u l l u í

7 8 C A R o m û n i i s ' a u n u m i t t o t d e a u n a p e e i a s t f e l n e - o s p u n e e p i s c o p u l V e -

r a n c i u I n v e a c u l a l X V I - l e a : M o n . H u n g . I s t o r i c a S c r i p t o r e s , I V , p . 2 0 5 ; q u i p p e -

q u i b u s ¡ p s i V a l a c h i u t u n t u r , q u i s e R o m a n o s n o m i n a n t " .

7 4 1 6 0 4 H u r m . , D o c . , I V , p . 4 0 5 ; 1 6 3 5

C o l . l u i T r a i a n 1 8 7 4 , p . 2 1 6 .

A D , X e n o p o l . I s t o r i a R o m A n i l o r . V o l . I I I . 4

Page 47: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 47/233

5 0

1 8 T O R I A R O M A I T I L O R

D u m n e z e u D o m n i t o r

i b i r u i t o r a t o a t A T a r a R u m d n e a s c ' d ,

s i m a i j o s i a r A s i s p u n e : l o c u i t o r i i T d r e i n o a s t r e R u n i t i n e q t i

d i n t e a m a n d o t a r a n d u r i l e 7 5 . U n a l t r e i l e a d o c u m e n t d i n 1 5 6 2

i n c h e i e p r i n c u v i n t e l e : i a r c a r e v a C a n c h a D u m n e z e u a f i d o m n

b i r u i t o r T d r e i R u m l i n e § t i . I n s f a r s i t m a i a m i n t i m i n s c r i p t i a

p u s A d e M a t e i B a s a r a b p e b i s e r i c a d i n C a m p u l u n g : I n z i l e l c

d u c e l u i c r e s t i n M a t e i B a s a r a b d o m n i n T a r a R u m t i n e a s c d 7 7 .

V a l a h i a a p A t a s e n u m e l e d e T a r a M u n t e n e a s a , d e l a M u n t e n i i

c e s e c o b o r i s e r A i n e a . A y a i n s 5 m a i i n n a i n t e n u m e l e d e T a r a

R u m ä n e a s a d e l a R u m a n a c e o l o c u i a u d i n v r e m u r i m a i

v e c h i 7 8 . T o a t e c e l e l a l t e n u m i r i p r e c u m V a l a c h i a , T r a n s a l p i n a

H a y a s A l f o e l d , K a r a U l a g , K a r a I f l a k , s u n t s t r ä i n e . c u n o s c u t e

i n t r e b u i n t a t e n u m a i d e s t r A i n i .

F A r à i n d o i a l A a l a i n c e p u t , r u m a n u i n s e m n a q e r b , c i

n u m a i s u p u s

i a b i a m a i t a r z i u , c a n d s e s t r i a c o n d i t i a s u p u s i l o r ,

a c e s t t e r m i n a j u n s e a i n s e m n a c l a s a c e a m a i d e j o s a s o c i e t A t e i .

D e a c e e a c u t o a t A a c e a s t A d e g r a d a r e a i n t e l e s u l u i c u v a n t u l u i d e

r a m d n , e l n u i n c e t e a z A a p A s t r a c a d e n u m i r e e t n i a d e p l i n a

s a v a l o a r e , i M i r o n C o s t i n p u t e a s p u n e c u d r e p t c u v â n t t o c m a i

I n t i m p u l a n d r u m a n i e a i n s e n s u l d e s e r b i e e r a i n t o a t A f l o a r e a

e i , c à i n A r d e a l , T a r a M u n t e n e a s a

i M o l d o v a , p o p o r u l s e f d -

l e q t e c u n u m e l e d e R u m a 7 8 . A c e s t i n d o i t i n t e l e s a l c u v a n t u l u i

s e p A s t r e a z A p a n a ' t a r z i u . A s a g ä s i m c à D i o n i s i e E c l e s i a r c u l ,

c r o n i c a r l a i n c e p u t u l v e a c u l u i a l X I X - l e a v o r b e s t e i n m a i m u l t e

r a n d u r i d e p o p o r u l m i n a n , i n t r e b u i n t a n d a p o i c u v a n t u l ç i i n

s e n s u l d e s e r b . A p o i n ' a u a v u t c u m s A f a c ' ä b o i e r i i a - i a v e a

r u m d n i m a i m u l t , s i s ' a f A c u t d e s l e g a r e a r u m t i n i e i F r a n t i e i , c a

o d i n i o a r à r u m a n i e i T d r e i R u m t i n e § t i 8 0 .

O p a r a l e l A i n t e r e s a n t A a m o d n l u i c u m a c e l a s c u v a n t p o a t e

p u r t a d o u s ä i n t e l e s u r i , u n u l o n o r a b i l

i c e l i l l a l t d e r a n d , s e v e d e

I n c u v a n t u l d e j u p d n . A c e s t t e r m i n c a r e i n s e m n a p e b o i e r i i n

v r e m i l e m a i v e c h i ,

i e r a d e c i c a i a c e l d e j u p a n e a s A d a t s o t i i l o r

l o r u n t i t l u d e o n o a r e , p 5 s t r e a z A p a n A a s t A z i a c e a s t A n u a n t ä

a n d 1 1 d A m u n u i t A r a n . E s t e e v i d e n t m u l t m a i m A g u l i t o r p e n t r u

u n t A r a n d e a ' i z i c e : j u p a n e d e c a t b a d e . C u t o a t e a c e s t e a

a p l i c a t l a E v r e i , e l p i e r d e p a r f u m u l s A u d e n o b l e t e

i i e a u n u l d e

r a s s i b A t a i e d e j o c , i a c e s t d u b l u i n t e l e s s e i n t a l n e s t e c h i a r a s t A z i .

C u t o t a c e s t i n d o i t i n t e l e s a l c u v â n t u l u i r a m ó n , n u e s t e

m a i p u t i n a d e v A r a t a e l i n s e a m n A i n M u n t e n i a c l a s a c e a m a i

d e g r a d a t à a s o c i e t A t e i , a c e a c a r e e r a a p r o a p e c o n f u n d a t A c u

7 ,

U r i c a r u l , V . p . 1 5 7 .

7 8 M a g . i s t . , I , p . 1 2 8 .

7 7 M a i s u s , p . 2 9 . V e z i p . 2 1 , n o t a 2 0 .

H a n i e u , I s t o r i c a c r i t i c a , p .

1 6 4 .

7 8 I n P o e m a p o l o n a , A r h . i s t . . I , 1 , p . 1 6 1 .

T e s a u r u l d e m o n u m e n t e a l u i P a p i u I i a r i a n , I I , p . 2 1 1 .

Page 48: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 48/233

D E S C X L R O A R E A T X R I L O R R O M X N E

T i g a n i i , v i c ' á d a a p o p o r u l s e m A n d r i ä v i a i c i c u n u m e l e d e r u m â n ,

n u o f A c e ä d e s i g u r c u i n t e l e s u l a c e s t u i c u v â n t a p l i c a t l a v e r b i r e .

U n d e s à & i n n i n s 6 e x p l i c a r e a a c e s t e i s t i a n i i d e n u m i r i , c l e a t

I n f a p t u l c à p o p o r u l r o m ä n k ä v t i n a v a l M u n t e n i e i , a d e v e n i t i n

u r m a d e s c ä l e c k e i s u p u s M u n t e n i l o r , v i c à n u m e l e s ' ä u e t n i c

d e R u m a n a c à p ` á t a t p r i n a c e a s t ä s u p u n e r e u n a l d o i l e a i n t e l e s ,

a c e l d e s u p u s ; i a r c o n d i t i a s u p u v i l o r d e v e n i n d t o t m a i r e a , a

a j u n s a c e s t t e r m i n s ä i n s e m n e p e v e r b .

S à c e r c e t d m c a r e a f o s t c o n d i t i a p o p o r u l u i r o m ä n b à v t i n a v

a l M o l d o v e i , d u p ä d e s c à l e c a r e . A i c i l u c r u r i l e p a r a s e f i p e t r e c u t

c a m a s t f e l . A n u m e a m v A z u t c ä e l e m e n t u l n ä v ä l i t o r a v i t d e l u p t a t

i n M o l d o v a c h i a r , c u n i § t e p a r t i z a n i a i r e g e l u i U n g a r i e i . F ä r à

i n d o i a l ä c à p o p o r a t i a b ' ä v t i n a v A a t ä r e i n u v a f i f o s t p r e a m u l -

t u m i t ä d e s u p u n e r e a e i s u b U n g u r i , p r i n f a p t u l c o b o r i r e i D r a -

g o v e v t i l o r d i n M a r a m u r e v . C A n d v e n i d e c i B o g d a n v i p r o c l a m ä

n e a t A r n a r e a , t r e b u i e s à n e i n c h i p u i m c à l a g l a s u l s A u v o r f i r ä s -

p u n s t o t i m u n t i i d e l a u n c a p ' ä t l a a l t u l a l M o l d o v e i , c a r e e r a u

i n c i n v i c u o p a n z s ä b A t u t ä d e p o p o r a t i e r o m ä n e a s c ä . N u m a i a s t f e l

s e p o a t e e x p l i c A e n e r g i a e x t r a o r d i n a r à d e i m p o t r i v i r e , c a r e p u s e

p e n i v t e f u g a n i n p u t i n t ä d e a l u p t a c o n t r a d u v m a n i l o r i n t e r n i

v i e x t e r n i t o t o d a t ä , a ' i b a t e v i f u g k i , v i a ' § i m e n t i n e ä n e a t A r n a r e a

d o b A n d i t ä . P o p o r u l d i n M o l d o v a , a n d i n s á o m ä n ä d e a j u t o r

i n t e m e i e t o r u l u i S t a t u l u i c o n t r a U n g u r i l o r , i n t e l e g e m c à a c e s t a

t r e b u i s à ' l c r u t e v i r e s p e c t e z e d r e p t u r i l e , m a i a l e s c à m a i

I n f i e c e a n , a v e a n e v o i e d e b r a t u l s ' d u , s p r e a r e s p i n g e a t a c u r i l e

n e c o n t e n i t r e i n n o i t e a l e U n g u r i l o r .

D e a c e e a i n M o l d o v a n u i n t ä l n i m a c e a d e g r a d a r e a n u m e l u i

e t n i c l a i n s e m n a r e a d e v e r b , v i n u m e l e d e M o l d o v a n , p e c a r e p o -

p o r u l r o m ä n e s c I l p u r t a i n M o l d o v a , e ä m ä n e t o t d e a u n a c u l u t e -

l e s u l n u m a i a l n e a m u l u i , n i c i o d a t à n u s e c o b o a r 6 a i n s e m n ä

p e v e r b c a r e i n M o l d o v a p o a r t ä n u m e l e d e v e c i n .

V e c i n i i p a r a f i f o s t l a i n c e p u t p o p o r a t i a s l a v o n ' d a M o l d o v e i ,

a c e a a v e z a t ä m a i c A t r e * e s , c a r e m a i t ä r z i u r o m a n i z a n d u - s e ,

a p o i m u l t i d i n R o m â n i i l i b e r i c A z a n d i n s t a r e a d e v e r b i , a c e a s t ä

c l a s á d e o a m e n i d e v e n i v i e a o p a r t e d i n p o p o r u l r o m ä n d i n M o l -

d o v a . C a n t e m i r n e s p u n e . 5 ' e r b c a r e s ' d f i e c u r a t M o l d o v a n n u

e s t e n i c i u n u l ; c e i c a r i s u n t , s e t r a g s a u d i n r u v i s a u d i n A r d e l e n i ,

c k o r a M o l d o v e n i i l e z i c U n g u r e n i ; . . . i a r a c e * t i a , v A z A n d c ' ä n u

e s t e d r e p t c a b o i e r u l s ' ä l u c r e z e v i s ä m u n c e a s c à l a b o i e r ( c d c i

t o l l a c e i c e e r a u d i n s d n g e r o m d n s e c o n s i d e r a u c a b o i e r i ) § i t i n a n d

c A e l u c r u n e v r e d n i c p e n t r u o a m e n i d e d a t i l a a r m e s ä s e a p u c e

d e l u c r a t p ' ä m â n t u l , f u r 6 s i l i t i t o v a r A v i i l u i D r a g o , c a s ' ä f a c ' ä

p r k l k i u n i i n O d l e v e c i n e , c u i n v o i r e a p r i n c i p e l u i l o r , § i r à p i n d

d e a c o l o c u l t i v a t o r i d e p ä m ä n t , a v e z e p e p r o p r i e t A t i l e l o r 8 1 .

^ l D e s c r . M o l d . , p . 1 3 1 .

Page 49: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 49/233

6 2

1 S T O R I A R O M A N I L O R

N o t i t a l u i C a n t e m i r c o n t i n e a d e v A r § i e r o a r e c a r e t r e b u i e d e s p 6 i t i t e

s p r e a t r a g e d i n e a f o l o s u l c e ' l p o a t e a d u c e . A d e v 6 r u l e s t e p r u e r e a

r o s t i t à d e C a n t e m i r § i c a r e r e p r e z i n t à p e a c e a a t i m p u l u i s ' a u ,

c ä § e r b c a r e & A f i e c u r a t M o l d o v a n n u e s t e n i c i u n u l , c i l c i t o t i a c e i

c e e r a u d i n s a n g e r o m a n s e c o n s i d e r a u c a b o i e r i , p r u e r e m o § t e n i t O

p r i n t r a d i t i e c h i a r i n t e u n t i m p c a n d n u m a i e r a p o t r i v i t A c u I m -

p r e j u e ä r i l e ; c A c i p e t i m p u l l u i C a n t e m i r ( 1 7 1 1 ) c l a s a § e r b i l o r

e r a c o m p u s A t o c m a i d i n R o m a n i s a u M o l d o v e n i , c u m a m s p u s

p a r t e r o m a n i z a t i d i n l o c u i t o r i i s l a v o n i a i W e i , p a r t e d e c k u t i

I n a c e a s t a r e d i n o a m e n i l i b e r i c e f u s e s e r à m a i i n n a i n t e . D e a c e e a

s à s e o b s e r v e & A i n s u § i C a n t e m i r n u s p u n e c 6 § e r b i i d e p e t i m p u l

s ä ' u e r a n R u § i § i A r d e l e n i , c i d i s e t r ä g e a u d i n a c e s t e n e a m u r i .

C a t d e s p r e e x p l i c a r e a c e p r i n c i p i l e s c r i i t o r o ( 1 6 a s u p r a o r i g i n e i

a c e s t e i c l a s e a § e r b i l o r , e ä a r f i f o s t a d u § i d i n V ä l i l e v e c i n e , p e n t r u

c a r e a r § i p u r t a e i a c e s t n u m e , i n s e m n c 6 m a i i n n a i n t e v e c i n i

e r a u a c e i p e c a r i f e r i c i t u l s u c c e s a l a r m a t e l o r m o l d o v e n e i - a

a d u s l a j u g u l i o b a g i e i , o a s e m e n e a e x p l i c a r e e r a f i r e a s c 6 l a u n

s c r i i t o r c e e r a d e p O r e r e e ä t a r a M o l d o v e i f u s e s e p u s t i e l a d e s c O -

l e c a r e , l u c r u c e a m v á z u t C A n u e s t e e x a c t . E s t e a d e v A r a t , n u c * A

n i c i u n § e r b n ' a r f i f o s t d e o b a r , i e m o l a o v a n , c i c u a t a t a m a i .

p u t i n p e t i m p u l l u i C a n t e m i r , C a n a o m u l t i m e d e f o § t i p r o p r i e t a r i ,

d e b o i e r i c h i a r , c ä z u s e r g . I n s t a r e d e F r b i , d a r c ä m a r e a m a j o -

r i t a t e a § e r b i l o r f u s e s e l a o r i g i n e a l o r S l a v i . A c e § t i a i n s à f u s e s e l A

a d u § i n u m a i I n p a r t e d i n t h - r i l e v e c i n e i n u r m a f e r i c i t u l u i s u c c e s

a l a r m a t e l o r m o l d o v e n e , c e i m a i m u l t i f u s e s e r à a f l a t i d e d e s e á -

l e c A t o r i p e p à m â n t u l M o l d o v e i .

T o t a § a d e g r e § i t à c a § i o r i g i n e a v e c i n i l o r e s t e e x p l i c a r e a

c e o d ä . C a n t e m i r a s u p r a t e r m i n u l u i c e ' i i n s e m n a . A c e s t t e r m i n

d e v e c i n c a r e s e I n t a l n e § t e u n e o r i § i i n d o c u m e n t e l e m u n t e n e

I n l o c u l a c e l u i d e r u m a n 8 2 , n u p o a t e f i d e d u s , c u m v r e a C a n t e m i r ,

d i n i n t e l e s u l s O u c o m u n d e l o c u i t o r a p r o p i a t c a a § e z a r e a 8 3 , c i d e -

r i v a r e a i n s e m n k e i l u i d e § e r b a r e a l t A o r i g i n e c a r e n u a r e n i m i c

a f a c e c u i d e e a d e a p r o p i e r e a l o c u i n t e i ( v o i s i n a g e ) . V e c i n u l e s t e

d e f i n i t d e A c t u l p e n t r u d e s r o b i r e a p r a n i l o r d i n M o l d o v a d i n 1 7 4 9

d r e p t s a e a n m e g i e q W O m o § i e , a t a t a n u m a i e ä d i n s a t n u e s t e

v o l n i c s ' a .

i a s s ä 8 4 .

S ' A t e a n m e g i e § e s t e i n s 6 a r O t a t d e d i f e r i t e

3 2 V e z i d o u e d o c u m e n t e p u b l i c a t e I n R e v i s i t , l u i G r . T o c i l e s c u , I , p . 2 1 8

s i 2 2 1 , u n u l d e l a G a v r i l M o g h i l d d i n T h r g o v i s t e 1 6 1 8 p e n t r n u n v e c i n ( I n t e x t u l

s l a v o n v e c i n u ) g a l t u l d e a s e m e n e a p e n t r u u n v e c i n d e l a A l e x a u d r u V o d à a l M u n -

t e n i e i d i n 1 6 2 4 . S i I n M o l d o v a s e g a s e s t e t e r m i n u l d e r u m a n p e n t r u v e c i n 1 6 6 2 .

A c a d . R o m . , X L I V , 6 9 : E u P e t r u f e c i o r u l l u i R o b e s 5 s e s t i e c i l m ' a i n v A n d u t

r u n u i n j u p i i n e s e i G r a j d a n e i .

8 3 C a n t e m i r , D e s c r . M o l d . , p . 1 2 8 : I d v e r u m e s s e i p s u m e t i a m r u s t i c i

e t y m o n q u o d m o l d a v i c e v e c z i n v e l v i c i n u s s o n a t , a r g u i t o s t e n d i q u e ¡ l b s a n t e a

v i c i n o s f u i s s e , q u o s d e i n d e a d r u s t i c a n a o p e r a a r m o r u m M o l d a v o r u m f e l i c i t a s

c o e g i t .

8 ' M a g . i s t . ,

I I , p . 2 8 0 .

Page 50: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 50/233

D I C K X L E C A R E A T I R I L O R R O M I N E

5 3

d o c u m e n t e c a l o c u i t o r c u p d m d n t 8 5 , i n c ä t A c t u l p e n t r u d e s r o b i r e a

t k a n i l o r , p e n t r u a f i c o r e c t , a r f i t r e b u i t s à z i c à c à v e c i n e s t e

s ä t e a n u l c e a f o s t m e g i e § , i n s à a r ä m a s r a j a . m o § i e , § i M I e s t e

v o l n i c s ä ' § i p ä r ä s e a s c ä a § e z a r e a . T e r m i n u l d e v e c i n n u p o a t e f i

d e c i r e d a t p r i n a c e l d e m e g i e § , d e v r e m e c e a c e s t d i n u r r n r i e s t e

n e g a r e a c h i a r a v e c i n ä t ä t i i , p r e c u m v e c i n k a t e a e s t e n e g a r e a m e g i -

e § i e i , a d e c 6 a t ä r a n i l o r c u p r o p r i e t ä t i .

C u t o a t e a c e s t e a t e r m i n i i d e v e c i n , m e g i e § § i c h i a r r ä z e §

a u o l e g k u r à d a t à p r i n i n t e l e s u l l o r p r i m o r d i a l § i d e o m a p r o p i a t

C u a § e z a r e a . G a d r t i z e § v i n e n u d e l a h e r e d i t a s c u m o s u s t i n e a u l a -

t i n i § t i i c i d e l a r a z o r r t i z o r a q = b r a z d ä d e s p ä r t i t o a r e i n t r e d o u à

o g o a r e . D e a c e e a u n d o c u m e n t v o r b e § t e d e n i § t e o c i n i c a r i s e

r d z e s c s a u s e r d z o r e s c a d i c ä s e a t i n g c u a l t e l e 8 6 . A c e s t e i n t e l e s u r i

a l u n e c a r ä c u t i m p u l m e g i e § § i r ä z e § c ä t r e a c e l d e o m l i b e r ,

v e c i n & a r e a c e l d e r o b a l p ä m â n t u l u i 8 7 .

T e r m i n u l d e v e c i n c u t o a t e c á a v e à § i i n t e l e s u l s á u c o m u n

d e l o c u i t o r c e s t à a p r o a p e d e a l t u l , c u c a s a l u i ( v o i s i n , N a c h b a r ) ,

m a i a v e à § i u n a l t u l a c e l d e l o c u i t o r p u r § i s i m p l u ; p r i n s t r i c a r e a

c o n d i t i e i c l a s e i l o c u i t o r i l o r s k e n i , e l c a p ä t ä § i a c e l d e § e r b , § i

a c e a s t à b i f u r c a r e a i n t e l e s u l u i s e v e d e i n c 6 I n l i m b a l a t i n à p o p o -

r a n k I n t e l e s u l t e r m e n u l u i v i c i n u s c a l o c u i t o r p a r e c h i a r a f i

a c e l p r i m o r d i a l , i n t r u c a . t e l v i n e d e l a v i c u s s a t , § i a c e s t i n t e l e s

v e c h i u e s t e p ä s t r a t i n b i m b a l a t i n ä v o r b i t à , p e c a n d c e l k a l t

s e n s a l c u v â n t u l u i d e l o c u i t o r a p r o p i a t e s t e d a t m a i c u o s e b i r e

d e b i m b a l i t e r a r k C u v â n t u l v e c i n i n i n t e l e s u l d e l o c u i t o r , d i n c a r e

a p o i R o m â n i i t r ä s e s e r à p e a c e l d e § e r b , s e g ä s e § t e d e c i I n c ä d i n

e p o c a r o m a n ä , § i t o t d i n a c e s t t i m p t r e b u i e s ä f i e x i s t a t c e l

p u t i n i n s ä m ä r i t ä . § i l u c r u l l a c a r e s e r a p o a r t ä 8 8 S e i n t e l e g e d e l a

" C i t i l m m a i m u l t e d o c u m e n t e n e e m t e d i n C o n d i c a l o g o j e l i e i l u i B r c i n c o -

v e a n u . U n u l d i n 1 6 9 3 v o r b e s t e d e s p r e n i s t e R u m â n i c a r i a u f o s t m e g i e s i i s l u -

j i t o r i C u o c i n e l e l o r d i n s a t d i n S a s c a M i c a ' d e m a i 1 n n a i n t e v r e m e s i t o t a u f o s t

n i s t e o a m e n i s l o b o z i

i i n p a c e d e r u m A n i e p à r i n i i l o r

i e i " . U n a l t u l d i n a c e -

l a

a n s p u n e d e s p r e o m o s i e P u t u r i l e

a r f i m e g i e s a s c i i

i c a a u f A c u t ' o v k i z a -

t o a r e s t 5 p A n u l u i e i " . A l t d o c u m e n t d i n 1 6 9 5 a r a t i t c u m n i s t e o a m e n i d i n G i í e s t i

f o s t ' a u m e g i a s i c u t o a t e m o s i i l e l o r i n c A d e m a i i n n a i n t e v r e r n e " . U n a 4 - l e a d o -

c u m e n t d i n 1 6 9 9 a d a u g i l c ä o c i n a d i n D e l g a m a i d i n n a i n t e v r e m e f u s e s e m e g i e -

s a s c d a l u i S t e r i a l o g o f i l t u l " . ( V e z i C o n d i c a c i t a t 5 l a . p . 3 5 , 1 1 0 s i 3 3 0 , a l 4 - l e a

d o c u m e n t i n c o n d i c a d o c u r n e n t e l o r d i n A r h i v a S t a t u l u i , I I , N o . 5 ) .

S .

G . L o g i n e s c u ,

L e g i v c c h i

r o m e i n e s t i , P r a v i l a M o l d o v e i , 1 9 1 2 , p . V ,

u n d e c i t e a z t u n d o c . d i n 1 7 9 5 d i n c o l . A c a d . r o m . A c e a s t a ' d e r i v a r e a l u a t ' o d .

L o n g i n e s c u d i n G A d e i , C o n t r i b u l i u n i l a i s t o r i a s o c i a l d a f t i r e t n i m e i , I n d i c e . V e z i

s i d o c . c i t a t . d e S e b a s t i a n R a d o v i c i , M o s n e n i i s i R ä t z e s i i , 1 9 0 9

p . 3 .

D e a c e e a i n t A l n i m u n e o r i i m b i n a r e a V e c i n i m e g i a . s i , 1 6 3 3 . G h i b d n e s c u ,

S u r e t e s i l z v o a d e , I I I , p . 1 1 7 .

L e x S a l i c a : S i a u t e m q u i s m i g r a v e r i t

i n v i l l a m a l i e n a m e t s i a l i q u i d

i n f r a 1 2 m e n s e s s e c u n d u m l e g e m c o n t e s t a t u m n o n f u e r i t , s e c u r u s i b i d e m c o n s i s t a t

s i c u t e t a l i i v i c i n i i " . I t i n e r a r i u m H a d r i a n i : D i e M e r c u r i i n a u r o r a e g r e s s i c o n -

e e s s i m u s V i t e r b i a m c i v i t a t e m q u a m , u t r e o r , m i l l e v i c i n i c o l u n t " . C o n s u e t u d i n e s

G a l l i a e m u n i c i p a l e s : V i c i n i t r i b u s m o d i s f i e r i : p r i m o q u i d e m c u m q u i s f i l i u s

Page 51: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 51/233

5 4

I S T O R I A R O M A N I L O R

s i n e c à l a o r i g i n e a n t v e c i n u l c a t § i r u m d n u l e r a u d e p a r t e d e a

a v e a a c e a p o z i t i e I n j o s i t á I n c a r e I i v e d e m I n u r m a , § i c 6 d e c .

b i c i f n t e l e s u l a c e s t o r c u v i n t e n u e r a a c e l a § c u c e l d e m a i t a r z i u i

R o m a n i i a d u s e s e r a a c e s t t e r m i n d e v e c i n c u e i d i n M a r a m u -

r e § , u n d e e l e r a c u n o s c u t I n c á f n n a i n t e d e c o b o r f r e a l o r I n M o l -

d o v a , I n f n t e l e s u l d e l o c u i t o r , c a § i I n i z v o a r e l e a p u s e n e . I n d o -

c u m e n t u l d i n 1 3 5 5 a r e g e l u i L u d o v i c , a n a l i z a t m a i s u s , s e g a s e § t e

§ i p r o c e s u l v e r b a l a l p u n e r e i I n s n p a n i r e a l u i G y u l a § i a f i i l o r

s ä i I n m o § i i l e l o r , d i n c a r e f u s e s e r á s c o § i d e r A s v r a t i t o r u l B o g d a n ,

§ i I n s A r c i n a t u l c u a c e a s t á r e i n t r o d u c e r e I n s t a p a n i r e , l o a n f i u l

l u i I u g a v o e v o d u l V a l a h i l o r d i n M a r a m u r e § , r a p o r t a n d r e g e l u i

I n 1 3 4 9 , d e s p r e I n d e p l i n i r e a I n s A r c i n a r e i s a l e , f i s p u n e c a v r o i n d

s a p u n a * i n l u c r a r e o r d i n u l l u i , a m e r s l a f a t a l o c u l u i l a n u m i t e l e

m o § i i I n M a r a m u r e § , § i a d u n a n d p e t o t i K n e z i i z i s u l u i p a m a n t

§ i p e v e c i n i i c e s e m e g i e 5 e s c c u e i , a u I n n a p o i a t a c e l e m o § i i , n e g -

s i n d n i c i o f m p o t r i v i r e , v e c h i l o r l o r s t a p a n i 8 9

D a c á n u a § e z á m a n t u l v e c i n i l o r , c e l p u t i n n u m e l e § i I n c e -

p k u r a l u i e r a d e c i c u n o s c u t R o m â n i l o r I n n a i n t e d e d e s c a l e -

c a r e . E l d o b a n d i c a r a c t e r u l § e r b i r e i n u m a i c a t m a i t a r z i u , c a n d

e l e m e n t u l d e p e s t e m u n t i s c h i m b a I n a p á s a r e s t A p a n i r e a l u i p e

c o a s t e l e e x t e r i o a r e a l e C a r p a t i l o r § 1 I n § e s u r i l e a § t e r n u t e l a p o a -

l e l e l o r . A c e § t i a c 6 p a t a r á n u m e l e d e v e c i n I n M o l d o v a , d e r u m d n

I n M u n t e n i a , n e a t o r i g i n e a c o n d i f i e i i n j o s i l e a u n e i p a r l i d i n

f e i r d n i m e a r o m d n t i , s e w e d l a l a p t u l d e s c a l e c t i r e i . E s t e s i g u r c a l a

I n c e p u t v e c i n i i § i r u m a n i i a v e a u I n c a p r o p r i e t a t e a l o r d e p a -

m a n t § i s e d e o s e b i a u d e o a m e n i i l i b e r i n u m a i p r i n I m p r e j u -

r a r e a c à e r a u o b l i g a t i a p r e s t a o c a t i m e d e m u n c 6 b o i e r u l u i ,

I n c u p r i n s u l m o § i e i c a r u i a e i . s e a f l a u . P e r z a n d u ' § i m a i t a r z i u

o c i n e l e l o r , e i a j u n s e r a a f i I m p i e d i c a t i § i d e a s e m u t a d e p e o

p r o p r i e t a t e p e a l t a , § i s e a d u n a r a , t o t m a i m u l t p e c a p e t e l e l o r ,

v e l f i l i a e x u r b e o r t u m d u c i t . . . S I h o m o n o n v z c i n u s i n c o n j u g e m v i c i n a m a c c i p a t

n e q u e i s n e q u e l i b e r i v i c i n a g i o l u r e g a u d e a n t " . . . . V i d u a o m n e m v i c i n i t a t e m f a c i a t

i . c i v i u m o m n i a o n e r a s u b e a t , e x c e p t o e x e r c i t u " . T o a t e c o n j i n u t e i n D u c a n g e

C l o s a r i u m m e d i a e e t i n l i m a e l a t i n i t a t i s

s .

V . v i c i n u s .

8 9 R e v i s t a p e n t r u i s t o r i e a l u i T o c i l e s c u , V , p . 1 6 7 : E x c e l l e n t i s s l m o

d o m i n o c o r a m L u d o v i c o d e i g r a t i a r e g i H u n g a r i a e , I o h a n n e s f i l i u s I g e , W o y -

v c d a e O l a c h o r u m d e M a r a m o r o s

q u o d c u m n o s d i r e x i t i s u t e i d e m G y u l a

e t f t i l l s s u i s v i l l a s G y u l a f a l v a e t N y i r e s v o c a t a s . . . . s t a t u e r e d e b e m u s . N o s

i g i t u r p r o u t v e s t s i s p r a e c e p t i s t e n e m u r o p t e m p e r a r e , a c c e s s i m u s i n M a r a m o -

r i s s i u m a d f a c i e m p r a e d i c t a r u m v i l l a r u m , c o n v o c a t i s o m n i b u s K e n e z i s t e r r e p r a e -

d i c t e e t v i c i n i s c o m e n l a n e i s s u i s ,

v i l l a s p r a e d i c t a s , . . . . r e c t o c o n t r a d i c t o r e c a -

r e n t e . . . . s t a t u i m u s

e t s i g n a v i m u s e i d e m G y u l a

h i r e p e r p e t u o p o s s i d e n d a m

. ( s i c ) ,

i n c u j u s r e i t e s t i m o n i u m

A n n e M C C C X L n o n n o - - T e r m i n u l c o m e -

l a m a s i n s e m n A d u p A D u G a u g e , G l o s s a r i u m , s . V . c o m e t a n e i , c o n t e r m i n i q u o r u m

t e r r i t o r i a e t a g r i e a d e m m e t a i l s d e n q u e t e r m i n i s d i s t i n g u n t u r " . S e v e d e c a d e c i

v i c i n t n u i n s e m n a u o a m e n i a p r o p i a j i C u l o c u i n j e l e , c i p u r

I s i m p l u l o c u i t o r i ,

d e o a r e c e s p u n e d e s p r e a c e i v e c i n i c A e r a u c o m e t a n e l , c e e a c e i n c a z u l a n d s u b

v e c i n i s ' a r i n j e l c g e n i e g i a § i a r f i u n p l e o n a s m u , c â c i a t u n c i v i c i n i c o m e t a n e l a r

1 n s e m n A v e c i n i c a r i e r a u v e c i n i .

Page 52: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 52/233

D E S C I L E C A R E A T I R I L O R R O M A N B

5 5

t o a t e a c e l e c o n d i t i i I n j o s i t o a r e . a l e c a r o r a i n t r u n i r e c o n s t i t u i à

c a r a c t e r u l v e c i n a t a t e i I n M o l d o v a s i a l r u m a n i e i I n M u n t e n i a 9 9 .

P r e d o m n i r e a d e s e a l e e f i t o r i l o r .

D e s c a l e c a r e a n u a f o s t

o c u c e r i r e , c i m a i m u l t a d r t p o s t i r e a u n o r f u g a n i d i n r e g i u n i l e c a r -

p a t i n e , d i n c o a c e p e s t e m u n t i . I n e f e c t e l e e i a s u p r a p o p o r a t i e i

o r i g i n a r e a M u n t e n i e i

i M o l d o v e i , e a n u s e d e o s e b i I n s a m u l t d e

c a r a c t e r u l u n e i s u p u n e r i v i o l e n t e a a c e s t o r t a r i . E x p l i c a r e a a c e s t u i

f a p t s t a i n d e o s e b i r e a e l e m e n t u l u i n a v a l i t o r d e a c e l n a v a l i t :

c e l I n n i u n o b i l , a v u t , c u o o r g a n i z a t i e m i l i t a r a ; c e l a l d o i l e a

s i m p l u , m a i a l e s n r a n e s c

i r a s c h i r a t , f a r a n i c i o l e g a t u r k p e

f n t i n s u l t e r i t o r i u a l t a r i l o r r o m â n e . S e r e p e t a m a ( ) d a t a v e s n i c u l

a d e v a r c o n t i n u t î n t a b u l a a r i c i u l u i c u s o b o l u l : o a s p e l e d e p o s e d à

p e g a z d a .

T o t u s i u n e l e r e g i u n i , t a r i p r i n n a t u r a l o r , p ä s t r a r a f a t a

c u d e s c a l e c a t o r i i o a r e c a r e n e a t a r n a r e . A s t f e l f u r a I n M u n t e n i a

b a n a t u l C r a i o v e i

i V r a n c e a , i a r I n M o l d o v a C a m p u l u n g s i T i g h e -

c i u l .

R e p e z i c i u n e a c u c a r e s e I n t i n s e n S t a t e l e M u n t e n i e i s i a

M o l d o v e i p a n a c e o c u p a r a f n t r e g i l e r e g i u n i c e l e c u p r i n d e a u

m a i I n u r m a , d o v e d e s t e b l e d m a i m u l t , c á r a s p a n d i r e a R o m â n i l o r

t r a n s c , a r p a t i n i n u I n t A l n i I n t a r i l e d u n a r e n e o I m p o t r i v i r e ,

d e c i e m i g r a n t i i d e p e s t e m u n t i a v e z a r á a i c i o a d e v a r a n s t a p a n i r e ,

n e c o m b a t u t a I n t r u n i m i c d e e l e m e n t e l e a u t o c h t o n e .

S t a p a n i r e a p o l i t i c a s e I n t i n d e à o d a n c u c e a p r i v a n a R o -

m a n i l o r c e s e c o b o r i a u d i n m u n t i c a t r e D u n a r e , N i s t r u s i m a r e

I n t i n d e r e a v a l u l u i s e f a c a p r i n d a r u i r i d e s a t e c a t r e t o v a n s i i

d o m n i l o r i p r i n d e s f u n d a r e a p a d u r i l o r I n t r e g i " a d i c a n e u m b l a t e

I n c a r i o a m e n i i f n t e m e i a u p o m e t u r i , l i v e z i

i p r i s a c i . P a d u r i l e

e r a u p r i v i t e c a r e s n u l l i u s

i l o c u r i l e d e s f u n d a t e d e v e n i a u p r o -

p r i e t a t e a c e l o r c e l e c u r a t i a u . A s a u n d o c u m e n t d i n 1 6 3 1 d a d r e p -

t a t e , I n u n p r o c e s p e n t r u o p r i s a c a i s c a t I n t r e S t e f a n B e c h e a ,

P r o c o p i e C a l u g a r u l , c e l u i d i n n i , p e t e m e i u l c ä p r i s a c a c u p o m e t u l

C u t o t v e n i t u l l o r c e s e O a ' I n u n l o c c e s e c h i a m a C o t i s c a ,

a c e e a o a d e s c à l e c a t § i o a c u r a t i t S t e f a n B e c h e a c u f o m e i a

f e c i o r i i l u i d i n l o c d e p a d u r e I n t r e a g a " 9 1 .

$ 0 D . J u s t i n L u p u s , A p r o p r i a j i u n e a f o n d u r i l o r r u r a l e , p . 2 6 , c r e d e c . 1 1 r u -

n : L i n n

i v e c i n i i e r a u p o p o r a t i a a g r i c o l A a s e s u l u i , i a r p A s t o r i i c e s e c o b o r t s e r A p e s t e

e i d i n m u n t i , m u n t e n i i . R u m A n i l I n s A

i v e c i n i i s u n t o p u s i i n r a p o r t c u p r o p r i e -

t a t e a , c u m e g i e s i i , m o s n e n i i s a u r A z e s i i , l a r a c e s t i a s u n t t o p a r A t a t i d e n u m e -

r o a s e d o c u m e n t e ( v e z i u n u l I n n o t a 8 5 m a i s u s ) c 5 p o s e d o c i n e l e l o r . C u m a r f i

p u t u t p A s t o r i i s ä M i d p r o p r i e t A t i i

p r i n p i e r d e r e i . l o r s A s e c o b o a r e i n r A n d u l

r u m A n i l o r ?

1 G h i b A n e s c u , S u r e t e

; I

l z v o a d e , H , p . 8 5 . A l t d o c , c a r e r e c u n o a s t e

o p r i s a c A d u p A l e g e a W e i e s t e d r e a p t A a l u i 5 t e f a n t A i e t o r u l

i c u r A t i t o r u l a c e l u t

l o c " . I b i d e r n ,

p . 9 5 .

Page 53: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 53/233

6 6

I S T O R I A R O M A N I L O R

A s t f e l M u n t e n i a a t i n g e , p r e c u m v o m v e d e , p u t i n t i m p

d u p a c o n s t i t u i r e a e i , t a r m u r i l e M a r e i N e g r e . I n t i n d e r e a a c e a s t a

s ' a f a c u t M o r a i n d o i a l a i n n a i n t e d e i n f i i n t a r e a p r i n c i p a t u l u i M o l -

d o v e i , d e v r e m e c e & i n n p e a c e s t a l a t i n d s t a p a n i r e a s a n u m a i

c a t p a n a c e v a m a i j o s d e B a c a u

i B a r l a d ,

i t o c m a i S t e f a n c e l

M a r e r a p e s t e t i n u t u l P u t n e i d e l a M u n t e n i 9 2 I n 1 3 4 8 B o g d a n

i n t e m e i a z a S t a t u l m o l d o v e n e s c i n i c i n u t r e e 3 0 d e a n i c a n d

i n t a l n i m I n C e t a t e a A l b a , l a n g 5 t a r m u r i l e K a r e l N e g r e , u n

a d m i n i s t r a t o r a l l u i I u g a V o d a c e l I d i n 1 3 7 5 . A p o i d a c a p e d e o -

p a r t e s e c o n s t a t a f ä r à n i c i o i n d o i a l a e x i s t e n t a u n e i p o p o r a t i i

d e b a s t i n a l a e p o c a i m i g r a r e i c o l o n i i l o r d e p e s t e m u n t i , i a r p e d e

a l t a s e v e d e c a s t a p a n i r e a a c e s t o r a s e i n t i n d e a s a d e r e p e d e

f a i l a i n t a l n ì n i c i u n s o i u d e i m p o t r i v i r e , n u s e d o v e d e s t e , p r i n

i n s u s a c e s t e i m p r e j u r a r i , e a R o m a n i i d e p e s t e m u n t i d e v e n i r a

s t t i p t i n i i p r i m i l i d e b u n d v o i e a i p o p o r a t i e i o r i g i n a r e

C e r c e t a r e a c a r a c t e r u l u i l i m b e i r o m a n e v a i n t a r i i n c a p a -

r e r e a c à e l e m e n t u l n a v á l i t o r f u i n d e s t u l d e p u t e r n i c , n u n u m a i

s p r e a d e t e r m i n a a l c a t u i r e a p o l i t i c a a S t a t e l o r r o m â n e , d a r

I n c a s p r e a i m p r i m a p o p o r a t i e i b a s t i n a s e f e l u l s k i d e a f i .

A m v a z u t a i u r e a c á l i m b a r o m a n a n u p o s e d a l a n o r d u l D u -

n a r e i n i c i o d e o s e b i r e d i a l e c t a l a . T o a t e s c h i m b a r i l e c e s e o b s e r v a

I n v o r b i r e a R o m a n i l o r d i n d e o s e b i t e l e p a r t i a l e D a c i e i T r a i a n e

c o n s t a u n u m a i i n A e l e c u v i n t e p a r t i c u l a r e .

N i c a e r i a c e a s t a

d i f e r e n t i a r e n u a t i n g e f o r m e l e l i m b e i , c a r e r a m a n p r e t u t i n d e n i

r i g u r o s a c e l e a s i , M e a t d e o s e b i r i l e p o a r t a c a r a c t e r u l u n o r p r o -

v i n c i a l i s m e , s i n u a c e l a l u n o r v a r i a t i i d i a l e c t a l e . A c e a s t a e s t e

c u a t a t m a i g a l l d i n c a l e , c u c a t r e g i u n e a c u p r i n s a d e n e a m u l

r o m a n e s c d e l a n o r d u l D u n a r e i a r e o i n t i n d e r e d e 3 0 0 . 0 0 0 k i l o -

m e t r i p a t r a t i , a d i c a p e a t a t c a t e i n t r e a g a I t a l i e s i m a i b i n e d e

j u m a t a t e p e c a t c u p r i n d e F r a n t a . I n a c e s t e d e p e u r m a t a r i

d e o s e b i r i l e d i a l e c t a t e s u n t d e t o t i n s e m n a t e , a s a c a N o r m a n u l

n u i n t e l e g e p e G a s c o n , L o m b a r d u l p e l o c u i t o r u l d i n R o m a g n a

P i e m o n t e z u l p e V e n e t i a n . D i n p o t r i v ' A l a R o m a n i , a f a r a d e

c a t e v a r a r i c u v i n t e , s i d e u n e l e p a r t i c u l a r i t a t i i n r o s t i r e t o a t e

p a r t i l e a c e s t u i p o p o r v o r b e s c u n a s i a c e e a s i l i m b a : M a r a m u r e -

s a n u l i n t e l e g e f a r a n i c i o g r e u t a t e p e D o b r o g e a n ,

i B u c o v i n e a n u l

p e R o m a n u l d i n B a n a t 9 3 .

P e l a n g a a c e a s t a u n i t a t e a n t d e d e p l i n a a l i m b e i r o m a n e ,

t r e b u e s ' A m a i a t r a g e m l u a r e a a m i n t e a s u p r a u n e i p a r t i c u l a r i t a t i

l i m b i s t i c e d e c e a m a i m a r e i n s e m n a t a t e , a n u m e i n f a t i s a r e a d e

c u v i n t e d e o b a r s i e m a g h i a r a , i n t o a t e Ç à r i l e l o c u i t e d e R o m a n i ,

c h i a r i i n a c e l e u n d e M a g h i a r l i n ' a u & M e a t n i c i o d a t a , p r e c u m

I n V a l a h i a r a s a r i t e a n a s a u B u c o v i n a . D i n a c e s t e c u v i n t e c i t a r n

a l e r g a , a m á q , a r i p a , a t d r n d , b â n t u l , b a r d a , b e l s u g , c h e l t u ì , c h i n ,

  H a v l e u , I s l . c r i l . .

p .

1 0 .

' a V o l . I I ,

p . 4 4 .

Page 54: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 54/233

D R I S C X L E C A R R A T X R I L O R R O M X N E

5 7

c h i p , c o t o r i ,

p l i n , g i n g a q , g e i n d , h o r n , h o t a r , i n g ä d u l , l e -

m e i n t u i § i a l t e l e , p e s t e t o t v r e o 1 0 0 d e c u v i n t e i n t r e b u i n -

t a t e p r e t u t i n d e n i 9 4 .

C U M s e f a c e e a R o m a n i i d i n c a n a p i a s u d i c a . - r a s a r i t e a n a ,

v o r b e s c i d e n t i c a c e e a § i l i m b a . c u R o m a n i i d i n C a r p a t i ? C u m

s e p o a t e s à s e a f l e c u v i n t e d e o r i g i n a m a g h i a r à l a n i § t e g r u p e

d e R o m a n i c e n ' a u v e n i t n i c i o d a t a i n t e o a t i n g e r e m a i s t r a n s a

c u p o p o r u l M a g h i a r ? A c e s t e d o u à i m p r e j u r a r i p o t f i e x p l i c a t e

n u m a i i n t e u n s i n g u r c h i p . R o m a n i i a u l o c u i t i n m u n t i , u n d e s e

p u r t a u d i n l o e i n l o c c u t u r m e l e d i n c a r i i § i a g o n i s i a u t r a i u l

l o r c o b o r a n d u - s e § i i n v a i l e l o r s u d i c o - r a s a r i t e n e d u p a c e p a r t e

d i n e i s e r a s c h i r a r a d e t r u n c h i u l d e p e s t e m u n t i . A c e a s t ä . f r a m a n -

t a r e § i n e c o n t e n i n a t i n g e r e a d e o s e b i t e l o r r a m u r i a l e n a t i e i r o -

m a n e a a d u s u n i f i c a r e a c e a a t a t d e d e p l i n à a l i m b e i , p e a n d

v i a t a p o p o r u l u i f r a n c e z s a u i t a l i a n , m a i a § e z a t a , a p r o d u s d e o -

s e b i r i l e d i a l e c t a l e . ' r a f f l e d e p e s t e m u n t i , f i i n d i n s a o c u p a t e d e

U n g u r i , c a r i s e a § e z a r a i n c u r a n d i n t r e R o m a n i , c o n v i e t u i r e a

a l a t u r e a c u e i i n t r o d u s e i n l i m b a a c e s t o r a e l e m e n t e l e m a g h i a r e .

C a n d R O M A T I i i s e c o b o r a r ä d i n m u n t e l a c a m p i e , e i a u

f o s t i n d e s t u l d e n u m e r o § i s p r e a p u t e à i m p u n e t u t u r o r l o c u i t o r i l o r

t a r i l o r d e s c a l e c a t e u n ' t a t e a l ' m b e i a d u s a d e e i , p r e c u m § i e l e m e n -

t e l e m a g h i a r e , p e c a r i e i l e d e p r i n s e s e r a i n c a i n c e n t r u l c e n t e i

C a r p a t i l o r .

P r e c u m p e n i r e a d e c i a l i m b e i r o m a n e § t i , v o r b i n d e d i n c o l o

d e m u n t i , i n V a l l e D u n a r e i § i a N i s t r u l u i , p r e s u p u n e o p r e d o m i n a r e

a t a t p o l i t i c a . c a t § i s o c i a l a a e l e m e n t u l u i c o b o r i t o r 9 5 .

I n t e m e i e r e a T a r i l o r R o m 5 . n e i § i a r e d e c i o b a r § i a I n c e t a t e a

C a r p a t i l o r . A c e a s t a . i m p r e j u r a r e , ( ) d a t a c o n s t a t a n i n t e u n c h i p

e v i d e n t , f a c e p e s t e p u t i n t a i p o t e z a u n e i p a r a s i r i a D a c i e i d e D a c o -

R o m a n i § i a u n e i r e i n t o a r c e r i a l o r l a n o r d u l D u n a r e i , d i n r e g i u -

n i l e a § e z a t e l a s u d u l a c e s t u i f l u v i u . I n t r ' u n a § à c a z a r t r e b u i s à

i n t a l n i m p e R o m a n i i n § e s u l m u n t e n e s c § i m o l d o v e n e s c

§ i n u m a i p r i s o s u l a c e s t u i p o p o r s á t r e a c a p e s t e m u n t i i n t a r i l e

c a r p a t i n e . I n l o e d e a c e a s t a c e a f l a n a ? C a ' u r m e l e c e l e m a i v e c h i

a l e R o m a n i l o r s e a l l á i n r e g i u n e a m u n t o a s a a D a c i e i , § i c á n u m a i

t a r z i u e i s e c o b o a r á c a t r e v a l e § i § e s . I n l o e d e a g a s i d e c i p e

R o m a n i , u r c a n d d e l a D u n a r e s p r e m u n t e , c u m a r c e r e - o i p o -

t e z a r e i m i g r a r e i , I i a f l a m c o b o r a n d d e l a m u n t e c a t r e D u n a r e

i m p r e u n a c u c a p i t a l e l e s t a t e l o r l o r . A c e s t u l t i m a r g u m e n t , i n

  S e t n t e l e g e

c A

r e g i u n i l e r o t n ä n e d e s u b s t r i p ä n i r e a m a g h i a r A n u m a r r i

m u t t m a i m u l t e e l e m e n t e d e a c e s t f e l . V e z i e n u m ä r a r e a a c e s t o r a 5 i e n u m ä r a r e a

c e l o r f a t r e b u i n t a t e i n t o a t A f n t i n d e r e a D a c i e i T r a i a n e I n S i m e o n C . M a n d r e s c u ,

E l e m e n t e l e u n g u r e F t i i n l i r n b a r o m a n d , 1 8 9 2 .

  I n a c e s t s e a s

t r e b u i e a p l i c a t l a a m b e l e t ä r i r o m A n e o b s a v a t i a l u i D i u -

g o s z , p . 1 1 2 2 :

V a l a c h i v e t e r i b u s d o m i n i s c o l o n i s R u t h e n i s , p r i m u m s u b d o l e ,

d e i n d e o b u n d a n t e i n d i e s m u l t i t u d i n e , p e r v i o l e n t a m e x p u l s i s , A f o l d a N i a m o c c a -

p a r u n t . N u f i g o n i r A , d a r f i d e s n a t i o n a l i z a r A .

Page 55: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 55/233

 

I S T O R I A R O M A N I L O R

c h e s t i e a c o n t i n u i t a t e i R o m a n i l o r l a n o r d u l D u n a r e i , s e a r a t a

a s a d e i n c h e i e t o r , I n c a n u m a i r e a v o i n t a s a u r e a c r e d i n t a a r

p u t e a s a l t a g a d u i a s c a v a l o a r e a .

E v e n i m e n t e l e i s t o r i c e

i § i p r e l u n g e s c l u c r a r e , a

l o r , ' A n a

a d a n c i n m a r u n t a i e l e v i i t o r u l u i , s i c u c a t u n e v e n i m e n t e s t e m a i

i n s e m n a t , c u a - M a m a i t r a i n i c a e s t e i n r i u r i r e a l u i . D e s c a l e c a r e a

R o m a n i l o r d e p e s t e m u n t i a d e t e r m i n a t i n m a r e p a r t e i s t o r i a

i n t r e a g a a p o p o r u l u i r o m a n d i n p r o v i n c i i l e d u n a r e n e . C r e s c u t

I n a c e l e a s i g a t u r i a l e m u n t i l o r C a r p a t i , i n z e s t r a t c u a c e e a s i l i m b a .

c u a c e l e a s i o b i e i u r i s i a s e z a m i n t e , p o p o r u l r o m a n e s c c o b o r a t I n

a m b e l e t a d s u r o r i , t r e b u i a s a d e e n a s t e r e u m e i i s t o r i i a p r o a p e

i d e n t i c e i n M u n t e n i a s i M o l d o v a . A c e l e a § i z i l e d e f e r i c i r e § i d e

r e s t r i s t e , a c e l e a s i i n r i u r i r i e x t e r i o a r e c a r e h o t a r i r a i n m a r e p a r t e

m e r s u l d e s v o l t d r e i l o r . D e a c e e a i s t o r i a a m b e l o r t a r i s a m a n a

n u n u m a i p r i n o r i g i n d e s a l e , c i s i i n t o t d e c u r s u l e i i n t a l n i m u n

p a r a l e l i s m s u r p r i n z a t o r , c a r e i s i a r e e x p l i c a r e a l u i a i u r e a d e c k

I n o a r b a i n t a m p l a r e . A s a M i r c e a s i * t e f a n , I o n V o d a c e C u m p l i t

s i M i h a i V i t e a z u l , M a t e i B a s a r a b s i V a s i l e L u p u , B r a n c o v a n u

s i C a n t e m i r , C a r a g e a s i C a l i m a h , G h . L a z a r s i G h . A s a k i , i a r

I n p r i v i r e a f e n o m e n e l o r o b s t e s t i c a d e r e a s u b T u r c i , i n r i u r i r e a

g r e c e a s c a c u t o a t e u r m a r i l e e i p a i l l a E p o c a F a n a r i o t a , d e s v o l -

t a r e a c u l t u r e i r o m a n e s t i , i m i u r i r e a f r a n c e z a , a m e s t e c u l R u s i l o r ,

i n t e r v e n t i a E u r o p e i , r e n a s t e r e a n a t i o n a l a s i a p o i m a i i n c o a c e

r e s t r a n g e r e a t o t m a i a p r o a p e a f i r e l o r v i e t e i , ' A n a c e s e c o n t o p e s c

a m b e l e t a d i n t e u n c o r p u n i t a r t o a t e a c e s t e i m p r e j u r a r i t i

g a s e s c e x p l i c a r e n l o r i n f a p t u l c a e r a i s t o r i a a c e l u i a s i p o p o r ,

i m p a r t i t n u m a i d i n i n t a m p l a r e i n d o u e S t a t e d e o s e b i t e . I n -

t a m p l a t o a r e n u e s t e a s e m a n a r e a , c i d e s b i n a r e a l o r . D e a c e e a s i

t r e b u i a u e l e s à s f a r s a s c a , p r i n u n i r e , m e n i r e a l o r d i n v e c h i , I n c a

d e a t u n c i d e c a n d p o r n i s e a m b e l e s i r o a e d i n c r e s t e t u l C a r p a t i l o r ,

p e n t r u a d a i n v a l e a r o d i t o a r e n a s t e r e u n u i r i u m a r e , p l i n s i u n i c .

F o r m a d e a s t a z i a S t a t u l u i r o m a n l i b e r a f o s t d e t e r m i n a t a d e

d e s c a l e c a r e . U n i r e a M u n t e n i e i s i a M o l d o v e i , a r e i n u l t i m a a n a l i z a '

o c a u z a g e o g r a t i c a , c a c i n a t u r a a h o t a r i t t o t d e a u n a f o r m e l e

c r e a t e d e m i n t e a o m e n e a s c a . T o t o c a l l e d g e o g r a f i c a e x p l i c a s i

d e s l i p i r e a r a m u r i l o r i e s i t e d i n t r u n c h i u l l a m a s i n c e n t r u l C a r -

p a t i l o r , a n u m e a s e z a r e a a c e s t o r m u n t i i n m i i l o c u l p o p o r u l u i r o -

m a n e s e , c a r i m u n t i s e o p u n m u l t m a i p u t e r n i c i n t r u n i r e i

l o r

d e c k

t o a t e

p i e d i e i l e p o l i t i c e .

Page 56: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 56/233

l f

1 V I U N T E N I A P A N A L A V L A D - T E P E , -

1 2 9 0 - 1 4 5 6

1 . P R E D E C E S O R I I L U I M I R C E A C E L M A R E

R a d u N e g r u ,

1 2 9 0 - 1 3 1 0 . ( ? ) 1 .

D u p à c e a m s t u d i a t

f a p t u l d e s c A l e c s á r e i s s á . c g u t à m a c u l e g e p u t i n e l e s t i i n t i c e n i s ' a u

p A s t r a t a s u p r a i n t e m e i e t o r u l u i M u n t e n i e i .

R a d u N e g r u t r e c A n d m u n t i i s e ° p r e s t e i n t A i u l a C a m p u -

l u n g , o r a s c a r e e x i s t à I n M u n t e n i a i n n a i n t e d e c o b o r d r e a l u i

R a d u d i n F I g i l r a s . N u m e l e s à u I l a r a r a ' a f i d e o r i g i n e r o m â n e a s c 6

P o z i t i a l u i i n s 6 , a s e z a t à c h i a r I n c o a s t e l e S a s i l o r d i n t a r a B A r s e i ,

a t r á s e s e d e t i m p u r i u I n s i n u l l u i o a m e n i d i n a c e s t n e a m , s i d e

a c e e a g á s i m i n c 6 d i n a n u l 1 3 0 0 , p e u n u l L a u r e n t i u , c A p i t e n i a

S a s i l o r p e t r e c n o r i i n C â m p u l u n g , m o : t i I n g r o p a t I n m a n A -

s t i r e a c a t o l i c A d e a c o l o 2 .

C u m d e s c a l e c A I n C â m p u l u n g , R a d u N e g r u v r e a s ä s i

v e s n i c e a s c ä n u m e l e p r i n z i d i r e a u n e i m a r i

i f r u m o a s e b i s e r i c i ,

i n c e p u t 6 c h i a r I n a n u l s o s i r e i s a l e d e p e s t e m u n t i i s f a r s i t à I n

a n u l u r m s á t o r 1 2 9 1 , d e c â n d e r à d a t a t à p i a t r a e i c o m e m o r a t i v 6 3 .

A p o i I n a n u l t u m A t o r 1 2 9 2 , e l p e n t r u a f a c e c a s ' a ' f i e m a i C u

s u p u n e r e p r i m i n a l u i s t ä p a n i r e , i n c o n t r a c A r e i a p o a t e l u c e _

p u s e r à a s e a r A t h o a r e c a r i I m p o t r i v i r i , c o n f e r 5 . c e f ä t e n i l o r C ' a m p u _

1 C r o n o l o g i a p a n a l a

P l i r c e a c e l M a r e , 1 3 8 6 , e s t e c u n e p u t i n t i l d e p r e -

c i z a t , I n s t a r e a d e a s t à z i a i z v o a r e l o r . I n c e p u t u l d o m n i e i l u i R a d u N e g r u l ' a m

f i x a t l a 1 2 9 0 , d u p à s t u d i u l f A c u t l a d e s c A l e c a r e a M u n t e n i e i ; m o a r t e a l u i l a 1 3 1 0 ,

d u p A L u c a r l .

3 H a s d e u , I n o e x c u r s l e f A c u t d d e e l I n T r a n s i l v a n i a , a a f l a t o c o p i e a

u n e i i n s c r i p t i i a c a r d a p i a t r à s ' a p i e r d u t , I n m a n u s c r i p t e l e l u i K e m e n y : H i c -

j a c e t c o m e s L a u r e n t i u s ,

c o m e s d e C a m p o l o n g o , a n u o M C C C . C o l u m n a l u f

T r a t a n , 1 8 7 4 , p . 1 2 5 .

3 M a i s u s , p . 3 1 .

Page 57: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 57/233

l u n g u l u i , m a i m u l t e p r i v i l e g i i , c a r i r 5 m a n i n f i i n t A p â n à a d â n e

I n v r e m i l e d e m a i t a r z i u 4 .

N u s t ä t ù i n s ä m u l t t i m p R a d u N e g r u i n C a m p u l u n g ,

f i i n d c

î i p u t e à i n t i n d e M t % p i e d e c ä d o m n i a c A t r e D u n ä r e ,

e l s i m t i n e v o i a d e a c o b o r i

i c a p i t a l a l u i m a i s p r e s e s , s i o s t r 5 -

m u t ä . l a A r g e s , o r a s p e c a r e s e v e d e c ` á R a d u N e g r u I i î n t â l n ì i n

c a

i C a m p u l u n g ,

i i n c a r e e l z i d i o c u r t e d e l o c u i n t ä , p r i -

m i n d d i n a c e a s t ä p r i c i n ä n u m e l e d e C u r t e a d e A r g e s p c c a r e l

p ä s t r e a z A p ä n ä a s t ä z i .

* t i m c ä i n c ä i n n a i n t e d e d e s c ä l e c a r e i n c e p u s e a s e i n j g h e l i à

p e t e r i t o r i u l M u n t e n i e i , m a i m u l t e S t a t e d i n c a r e r ä m ä s e s e i

c h i a r d u p ä c u m p l i t a n ä v ä l i r e t i l t a r ä , ( 1 2 4 1 ) , n i s t e u r m e p r i n p r u -

t i l e m a i a d ä p o s t i t e . A s t f e l a m v à z u t c ä i n 1 2 3 4 e x i s t a f á i à i n d o i a l ä

o v i a t ä o r g a n i z a t d l a R o m â n i i d i n V r a n c e a , i i n 1 2 4 7 s e a f l à

I n m u n t i i O l t e n i e i S t a t u l v o e v o d u l u i L y t u o n i a r i n a c e i a i M u n -

t e n i e i m a r i S t a t u l v o e v o d u l u i S e m e s l a u . D e s p r e a c e l d i n O l t e n i a

m a i s t i m d i n c r o n i c a p e r s i a n ä a l u i R a s c h i d , c à e r a s u b a s c u l t a r e a

f a m i l i e i B a s a r a b i l o r , s i d i n a l t d o c u m e n t , c ä e r a d e s t u l d e p u t e r n i c

p e n t r u a o p u n e i n 1 2 7 3 , p o a t e t o t s u b a c e l a s v o e v o d c a r e a p á r a s e

d u c a t u l s ä . 0 d e n ä v ä l i r e a t ä t a r à , o i m p o t r i v i r e c e r b i c o a s ä r e g e l u i

u n g u r e s c V l a d i s l a v c a r e t r e b u i s ä l c a l c e c u a r m e l e s u p u n ä

d u p ä o g r e a l u p t ä i n c a r e c ä z i , t a p ä r a n d l i b e r t a t e a R o m â n i l o r ,

B a r b a t f r a t e l e v o e v o d u l u i .

S e v e d e d e c i c á d i n t r e S t a t e l e u r z i t e p e t e r i t o r i u l m u n t e a n ,

n i c i u n u l n u a v e à p u t e r e a

i v i r t u t e a a c e l u i d e p e s t e O l t . C a n d

i n s á v e n i d i n c o l o d e m u n t i m a r e l e v o e v o d a l E i g r i r a s u l u i , R a d u

N e g r u , B ä s ä r ä b e s t i i c u t o a t ä b o i e r i m e a c e e r a m a i i n n a i n t e

p e s t e O l t , ( m a i o r e s t e r r a e d i n d o c u m e n t u l d i n 1 2 4 7 ) , s ' a u s c u l a t

c u t o t i i d e a u v e n i t l a R a d u N e g r u , i n c h i n â n d u - s e , s à f i e s u b p o -

r u n c a l u i ,

i n u m a i e l s ' a . f i e p e s t e t o t i s t ä p a n i t o r 5 . A c e a s t ä i n -

c h i n a r e d e b u n g v o i e a c a p u l u i a c e l e i r e g i u n i & A r e d o m n u l d e p e s t e

m u n t i , a c ä r e i a a m i n t i r e s ' a p ä s t r a t d e t r a d i t i a m u n t e a n ä , e s t e

a d e v e r i t ä p r i n p o z i t i a d e m a i t ä r z i u a b a n u l u i O l t e n i e i . E s t e c u -

n o s c u t d i p e c a n d i n M o l d o v a r a n g u l b o i e r i e i b a n u l u i e r a m i e ,

v e n i n d d u p ä p a h a r n i c 6 , i n M u n t e n i a b a n u l C r a i o v e i e r a c e a m a i

i n a l t à b o i e r i e , i n d a t ä d u p ä d o m n c u m u l t m a i p r e s u s d e t o t i

c e i l a l t i d r e g ä t o r i a i c u r t e i . N u n u m a i a t a t a , d a r b a n u l d e C r a i o v a ,

a v e à c h i a r , i n d e o s e b i r e d e c e i l a l t i , o p u t e r e t e r i t o r i a l e i c a r e s e i n -

t i n d e à t o c m a i a s u p r a c e l o r 5 j u d e t e d e p e s t e O l t , u n d e s e e x e r -

c i t a s e d i n d i m p u r i v e c h i a u t o r i t a t e a v o e v o z i l o r a c e l e i r e g i u n i .

B a l t a z a r W a l t h e r , i n d e s c r i e r e a f a p t e l o r l u i , M i h a i V i t e a z u l , s p u n e

d e s p r e b a n u l d e C r a i o v a & A e s t e p r e f e c t u l a c e s t u i m a r e t i n u t a l

A l a i

s u s

p . 2 6 , h r i s o a v e l e C a r n p u l u n g u l u i .

5 C r o n . a n o n . l n

M a g . i s l . I V , p . 2 3 2 .

5 N e c u i c e a l a L e t o p i s e f e , I I , p . 3 1 3 . [ e d . I I . p . 2 8 4 ] t e x t u l s p u n e c i i d u p i l

s p A t i t r u l c e l

6 0

I S T O R I A R O M A N I L O S

Page 58: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 58/233

M U N T E N I A P A N l i L A V L A D T E P E §

6 1

T a r e i R o m ä n e § t i . E l t r a g e t o a t e v e n i t u r i l e d e p e s t e a n a l e a c e l e i

i n s e m n a t e p a r t i d e t a r a . M a r a d e a c e s t e , a t a t I n p r i v i r e a d e m -

n i t i i t e i s a l e d i n v e c h i a § e z a i e , c a t § i p e n t r u a p a r a r e a m a r g i n i l o r

t a r e i , i n t r e t i n e 2 0 0 d e C a z a c i § i m a i m u l t i p r e s i d i a r i r o m â n i " 7 .

D e a s e m e n e a n e s p u n e § i r a p o r t u l u n u i m i s i o n a r c a t o l i c , d i n a n u l

1 6 8 8 , c a d u p a p r i n c i p e e b a n u l ; d r e g a t o r i a l u i e s a § a d a l a C r a -

i o v a ; a r e d r e p t u l d e a j u d e c a i n c a u z e l e c r i m i n a l e § i I n o a r e c a r e

c i v i l e c a § i p r i n c i p e l e , l i m a d e l a P o a r t a d e F i e r p a n a l a

O l t " .

B a n u l O l t e n i e i a v e a u n d i v a n a p a r t e § i t o c m a i c a § i d o i n n u l M u n -

t e n i e i 9 . A c e s t e d r e p t u r i e x c e p t i o n a l e a l e b a n u l u i d e C r a i o v a ,

p a s t r a t e p a n a a d â n c i n t i m p u r i l e m a i n o u e , n e a r a t a e a a u t o -

r i t a t e a l u i a v a u n c a r a c t e r t e r i t o r i a l ; c á e r a u n s o i u d e v a s a l

a l d o m n u l u i M u n t e n i e i . O a s e m e n e a p o z i t i e a b a n u l u i I n s i n u l

S t a t u l u i m u n t e a n n u s e p o a t e e x p l i c a , c l e a t p r i n a n e x a r e a a c e l e i

r e g i u n i c a t r e c o r p u l m a i m a r e d e c a r e e a s e a l i p i . F i i n d c a n i c i

u n i z v o r n u n e a r a t a c a b a n a t u l O l t e n i e i s a f i f o s t c u c e r i t d u p a d e s -

c a l e e a r e , s u n t e m s i l i i s á p r i m i m d e a d e v ä r a t e s p u s e l e t r a d i t i e i

c a r e n e a r a t a a c e s t d u c a t i n c h i n a n d u - s e d e b u n a v o i e d e s e ä l e -

c a t o r u l u i S t a t u l u i m u n t e a n .

C u n i c i u n p r e t n u s e p o a t e p r i m i p a r e r e a c á i n f i i n t a r e a

s t a t u l u i m u n t e a n s a f i p l e c a t d i n O l t e n i a , c a d a t u n c i a r t r e b u i

s à g ä s i m M u n t e n i a M a r e v a s a l ä c e l e i d e p e s t e O l t .

C u m s e f a c e m a ' c à B a n u l B a s a r a b s a f i p r i m a f a i l

i m p o t r i v i r e § t i r b i r e a a u t o r i t a t i i

s a l e ,

i n f a v o a r e a p r i n c i p e l u i

v e n i t d e p e s t e m u n t i , c a n d u n p r e d e c e s o r a l s a i l , L y t e n , i § i

p u s e s e v i a t a I n c u m p a n a p e n t r u a r e s p i n g e a u t o r i t a t e a s t a t u l u i

m a g h i a r c a r e e r a m u l t m a i p u t e r n i c a d e c a t a c e a a f u g a r i l o r R o -

m a n i , c e c a u t a u n u c u c e r i r e , c i a d a p o s t i r e i n v a n e M u n t e n i e i ?

R o m a n i i d i n M u n t e n i a , d a c á p r i i n i r a c u b r a t e l e d e s c h i s e p e d e s c a -

l e c a t o r i , o f a c u r t i f i i n d c a v 2 d e a u I n a c e a s t a i m i g r a r e a u n u i e l e m e n t

d e a c e e a § i l i m b a § . 1 d e a c e l a § i n e a m , o i n t a r i r e a p r o p r i u l u i l o r p o -

p o r , § i o c o n s o l i d a r e a l i b e r t a t i i , a d o r i n t e i l o r t o t m a i v i e

d u p a u n t r a i u n e a t a r n a t . R a d u N e g r u e r a § i e l d i n f a m i l i a B a s a r a - .

b i l o r , i n c a t i n c h i n a r e a b a n u l u i O l t e n i e i s e e x p l i c a d a c a ' o p r i v i m

c a i n d e p l i n i t a c a t r e u n m a i m a r e a l n e a m u l u i . S i a c e a s t a c o m u -

n i t a t e d e o r i g i n e a s t a p a n i l o r F ä g a r a § u l u i c u a c e i a i O l t e n i e i ,

t r e b u i e s à n e m i r e c u a t a t m a i p u t i n c u c a t p a n a t a r z i u i n t a l n i m

B a s a r a b i i n p a r t i l e T r a n s i l v a n i e i 9 .

V e z i T e s a u r u l d e m o n u m e n l e a l u i P a p i u

I l a r i a n ,

I , P . 8 .

M a g . i s t V , p .

4 2 . A s u p r a d i v a n u l u i

v e z i G h i b i l n e s c u , S u r e t e s i l z -

v o a a e , V I , p . I X .

D o c . d i n

1 4 3 5

c a r e

d e s p o a i e p e K n e z i i r o m â n i K o s t a , S t a n c i u l s i p o p a

V o l c u l d e K n e z a t e l e l o r , p e n t r u c i l f u g i s e i n M o l d o v a , s i l e ( 1 5 . : M i h a e l i B a z a r a t

e t I o a n n i , f i l i i s I o a n n i s e t p e r i p s u m f i l i i s e o r u m i p s o r u m q u e h e r e d i b u s e t p o s t e r i s

F e j e r , X I , p . 5 0 4 ) . A l t d o c . d i n 1 3 9 8 d i n c o l e c t i a K e m e n y i n T r a n s i l v a n i a l u i

B a r i t z U b i t u n e p r a e n o t a t i K e n e z i i I a n u s t i u m B a s c r r a b a e t C o s t a r e s p o n d e r u n t "

A s u p r a i p o t e z e i d e s c a l e c i i r e i d i n O l t e n i a , v e z i a d a o s u l d e l a s t A r s i t u l a c e s t u i v o l u m .

Page 59: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 59/233

6 2 1 6 T O R I A R O M À N I L O R

I n o p o z i t i e a n a l o a g 6 a p r o a p e c u a c e a a B a n a t u l u i C r a -

i o v e i , g A s i m § i p e p o p o r a t i a r o m a n 5 d i n V r a n c e a , c a r e p 5 s t r a

M C A p e t i m p u l l u i C a n t e m i r ,

i d u p à t r e c e r e a e i d e s u b M u n t e n i a

l a M o l d o v a , p r i n c u c e r i r e a l u i * t e f a n c e l M a r e , v e c h e a e i a u t o -

n o m i e . R e p u b l i c a c o n s i s t 5 , d u p à c u m n e s p u n e p r i n c i p e l e s c r i i -

t o r , d i n 1 2 s a t e , i n c u n j u r a t e d i n t o a t e p à i i l e d e m u n t i i n n a l t i ,

m u l t A m i n d u - s e c a i C a m p u l u n g u l , ( d i n B u c o v i n a ) , c u c r e § t e r e a

o i l o r ,

i n e c u n o s c a n d p l u g u l . L o c u i t o r i i e i p l A t e s c d e a s e m e n c a

p r i n c i p e l u i , p e f i e c e a n u n t r i b u t ; i a r i n c e l e l a l t e s e o c a m u e s c

d u p 5 l e g i l e l o r , § i n u p r i m e s c n i c i o r d i n i l e n i c i j u d e c A t o r i i d o m -

n u l u i 1 ° L a a c e e a § i s t a r e e x c e p t i o n a l à s ' a r p u t e a a t r i b u i

p r i v i l e g i i l e i n c u v i i n t a t e C â m p u l u n g e n i l o r d i n M u n t e n i a .

.

I n t r u n i r e a M u n t e n i e i I n t r ' u n s i n g u r t r u p s e R i c a p r o b a b i l

c h i a r s u b R a d u N e g r u , § 1 n u p r i n m 5 s u r i v i o l e n t e , p e c a r i n i c i a r

f i p u t u t s à l e i e e f u g a r i i d e p e s t e m u n t i , c u - W a n d e s o r g a n i z a r e a

I n c a r e s e a f l a u S t a t e l e e x i s t e n t e p e p 5 m â n t u l u n c l e v e n i a u s 5 .

f a c A t a r 5 n o u 5 . R a d u N e g r u d e s f ä c â n d u - s e c u d u § m A n i e d e

r e g a t u l m a g h i a r

i p u n â n d m a n a p e M u n t e n i a s p r e a s e f a c e

n e a t a r n a t , t r e b u i a I n p r e v e d e r e a u n e i I m p o t r i v i r i a U n g u r i l o r l a

s c o p u r i l e s a l a ,

s s ä

c a u t e a ' § i f a c e

n i § t e a l i a t i d i n p r i n e i p i i c e

d o m n i a u l a s u d u l D u n ' a r e i , c a r i § i e i a v e a u i n t e r e s d e a c o m b a t e

p r e a m a r e a 1 5 - t i r e a e l e m e n t u l u i m a g h i a r .

D e a c e e a 1 1 v e d e m c à M a n ' c e s e a § a z 5 I n M u n t e n i a , e l

c a u t à o i n c u s c r i r e c u r e g e l e S a r b i e i , * t e f a n M i l u t i n , c A r u i a I i d 5

p e f a t a l u i I n c 5 s ä t o r i e . A c e a s t à I m p r e j u r a r e r e i e s 6 d i n u r n f a -

t o r u l l o c a l l u i N i c e f o r G r e g o r a s , s c r i i t o r b i z a n t i n c o n t i m p o r a n

C u i n f i i n t a r e a S t a t u l u i m u n t e a n . E l n e s p u n e a n u m e c 5 * t e f a n

M i l u t i n p e t i c a m p e l a 1 3 0 0 p e E v d o c h i a s o r a i m p 5 r a t u l u i A n d i o n i c ,

c e r e r e c a r e a d u s e p e i m p A r a t I n o m a r e i n c u r e a t u r 5 , f i i n d c A , d e

§ i e l t i n c a l a p r i e t e n i a r e g e l u i , s o r a l u i I n s à r e f u z a

i c e I n c 5 -

s 6 t o r i e , d e o a r e c e r e g e l e f u s e s e c A s 5 t o r i t I n c 5 d e t r e i o r i . C u c e a

d ' i n t a i f e m e i e ,

f i i c a p r i n c i p e l u i V a l a h i e i , n u t r A i s e c l e a t p u t i n

t i m p § i o r e t r i m i s e s e i n p a t r i a e i . L u a n d I n c A s 5 t o r i e p e s o r a

f e m e i e i f r A t i n e - s 6 u , p e c a r e o s c o s e s e d i n t r ' o m a n 5 s t i r e ;

d a r

b i s e r i c a n e v o i n d s A r e c u n o a s c á l e g i t i m i t a t e a u n e i a t a r e i n s o t i r i ,

p r i n c i p e l e f u n e v o i t s ' o l e p e d e c u r A n d d u p 5 a c e e a , § i e l l u à I n

c 5 s ä t o r i e p e f i i c a d o m n u l u i B u l g a r i e i , S f e n d i s l a v ; d a r r A c i n d u - s e

i u b i r e a

i c a r e a c e a s t a d i n u r m A , & A r i t a

a c u m a o I n c u r s c r i r e

m a i s t e á l u c i t 5 1 1 .

M a i I n t a i u t r e b u i e s à c o n s t a t A m c A V a l a h i a I n g u r a l u i

N i c e f o r G r e g o r a s c a r e n u m e § t e I m p e r i u l V a l a h o - B u l g a r d e p e s t e

i s C a n t e m i r , D e s c r . M o l d . , p . 1 2 4 .

N i c . G r e g o r a s , B o n n , 1 ,

p . 2 0 3 :

T a p

i r p t i v r a

4 3 - r a w c p i .

% o r ,

t q i c

E f i s o c x ( o i ç a p x . v . g

o b o T ) x p i i v o v o t i v i t ç C 1 0 1 0 0 ' . W 4 1 C U G t i . t s

I t t Ç 1 4 ) 1 0

6 p e t p a p . i y Y p i . . . & T r = £

r 4 p

a L a A p t T 9 5 T i l c B o o V 7 a p E c t 5 á p x o r c o ç E y s v d o o X c i f i o v

o g o T o v T p í r f p c c ? r r í i v .

Page 60: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 60/233

M U N T R I T T A P A N X

L A v r A D

T F 3 P F , 3

6 3

D u r a r e I m p e r i u l B u l g a r e s c s i p e t o t i i m p a r a t i i d i n d i n a s t i a r o -

m a n % a A s a n e s t i l o r I i f a c e B u l g a r i , n u s e m a i p o a t e r a p o r t à

l a o V a l a h i e d e p r i n p e n i n s u l a B a l c a n u l u i , p r e c u m b u r a o a r %

l a V a l a h i a M a r e a l u i N i c e t a s C h o n i a t e s s a u a c r o n i c a r i l o r I m p i -

O t i e i L a t i n e d i n C o n s t a n t i n o p o l e .

I n t r u c a t N i c e f o r n e s p u n e c ä M i l u t i n a v u s e t r e i f e m e i ,

c e a d i n t a i u d i n V a l a h i a , i a r a t r e i a d i n B u l g a r i a , e l f a c e 1 1 1 8 1 1 § i

o d e o s e b i r e i n t r e I m p e r i u l V a l a h o - B u l g a r , c a r e p e t i m p u l l u i n u

s e m a i n u m i a a s t f e l , c i B u l g a r c u r a t ,

i V a l a h i a , I n c a e s t e i n -

v e d e r a t c à s u b n u m e l e d e V a l a h i a e l n u m a i p o a t e i n t e l e g e i n c a .

o d a t à I m p a r a t i a V a l a h o - B u l g a r à . N u p o a t e d e c i s i s e r e f e r e

V a l a h i a l u i

N i c e f o r

G r e g o r a s d e c a t l a

M u n t e n i a , i a r p r i n c i -

p e l e a c a r u i f i l e % M i -

l u t i n 1 2 o t i n u s e i n

p r i m a l u i c à s a t o r i e n u

p o a t e f i c l e a t R a d u

N e g r u .

A c e a s t a r e p e d e

s c h i m b a r e d e i n s o t i r i

d i n c a r e n u m a i c e a

d ' i n t a i f u s e s e

i a r c e l e l a l t e d a t a n u ,

r e i e s e c h i a r d i n t e x t u l

l u i G r e g o r a s c a r e

s p u n e e a c u c e a d ' i n -

t a i f e m e i e , f i i c a p r i n -

c i p e l u i V a l a h i e i , u n

t r a i s e d e c a t p u f i n

t i m p § i o r e t r i m i s e s e

l a f a t a l e i . P e a d o u a s o t i e f u n e v o i t s A o l e p e d e c u r d n d , b i s e r i c a

n e v o i n d s i r e c u n o a s c à o i n s o t i r e c u s o r a f e m e i e i f r a t e l u i s a i l . C u a

t r e i a i n s f a r s i t , c h i a r d a c à a r f i t r à i t c e v a m a i m u l t p a n % s i i s e

R a d u N e g r u

i A l e x a n d r u - , B a s a r a b p e p a r e t e l e

B i s e r i c i i n u m i t e d i r t c e t a t e a l u i N e g r u V o d a .

1 2 S t e f a n M i l u t i n s e n a p e l a 1 2 5 3

1

d o m n e t e I n S e r b i a d e l a 1 2 8 1 - 1 3 2 1 .

P a r e r e a c a p r i n c i p e l e

V a l a h i e i d i n

N i c . G r e g . a r f i a c e l a l M u n t e n i e i a f o s t s u s -

t i n u t a i n t a i u d e K l e i n ( S a m u e l M i c u l ) i n v a f a t u l R o m a n d i n T r a n s i l v a n i a , I n

A n a l e l e s a l e c e a u r a m a s p a n a a c u m a n e e d i t a t e . E n g e l , r e p r o d u c e f r a g m e n t u l

p r i v i t o r l a a c e a s t a f n t r e b a r e I n U n g a r i s c h e G e s c h i c h l e , I , p . 4 3 6 . E n g e l c o m b a t e

V i s a p e K l e i n ,

s u s t i n a n d c a

T o r ) T ç f i X a x E c c ç

p x o n o q t r e b u e r a p o r t a t l a

p r i n c i p e l e b u l g a r T e r t e r e . A m a r a t a t f n - t e x t p e n t r u c e N i c . G r e g . n u p o a t e s u b

V a l a c h i a , s a I n t e l e a g a I n c a ° d a t a B u l g a r i a . E n g e l I n s a s p u n a n d c à p r i n c i p e l e V a -

l a b i e i a r f i B u l g a r u l T e r t e r e , u i t a c h T e r t e r e 1 2 9 4 e r a t a t u l l u i S f e n d o s l a v ( 1 2 9 4

1 3 2 2 ) s i d e c i s i a

s u r o r e i s a l e , p e c a r e o l u a s e M i l u t i n , i c a N i c . G r e g o r a s , s p u n e

e a a c e a s t a f u s e s e a t r e i a s o t i e a l u i M i l u t i n . P r i n u r m a r e a c e a d i n t a i u , f a t a p r i n -

c i p e l u i V a l a h i e i t r e b u i e s a f i f o s t o a l t a . ( V e z i t a b l o u r i l e g e n e a l o g i c e a l e a c e s t o r

f a m i l i i I n & l i t t e r , M e m o r i a e p o p u l a r u m a d D a n u b i u m i n c o l e n l i u m , B u l g a r i c a ,

p . 4 4 0 ; S e r v i c a , p .

1 2 7 ) .

l e g i u i t à ,

Page 61: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 61/233

6 4

I S T O R I A R O M A N I L O R

r á c i a s c a i u b i r e a c a t r e d â n s a , i n c a r a s t i m p u l d e 1 0 a n i f u s e s e i n -

d e s t u l a t o r p e n t r u c a M i l u t i n s i s c h i m b e p e c e l e t r e i s o t i i

i s a

u m b l e i n 1 3 0 0 d u p a a 4 - a i n s o t i r e m a i s t r a l u c i t a . S u b n u m e l e

d e V o e v o d a l V a l a h i e i i n s a n u s e p o a t e i n t e l e g e L y t e n c e l d i n

1 2 7 2 1 3 , c i d o m n i t o r u l V a l a h i e i u n i t a r e d i n 1 2 9 0 , d e o a r e c e L y t e n

n u a p a r e n i c a i r i c a V o e v o d a l V a l a h i e i , c i c a a c e l a l u n u i d u c a t

d i n C u m a n i a .

D e § i d i n m o t i v e p e r s o n a l e c a r i a u r a m a s n e c u n o s c u t e ,

i n c e r c a r e a l u i R a d u N e g r u d e a s t a b i l i , p r i n i n c u s c r i r e , n i § t e

r e l a t i i p o l i t i c e p r i e t e n o a s e i n t r e e l § i p r i n c i p i i s l a v o n i d e p e s t e

D u d a r e , n u i z b u t i s e , t o t u § i v o m v e d e à c à a c e a s t a p o l i t i c a a i n -

t e m e i e t o r u l u i T a r e i R o m â n e § t i e s t e i m i t a r à d e u r m a § i i s a i c a r i

c a u t a § i e i a s e p u n e I n l e g a t u r i d e f a m i l i e c u v e c i n i i l o r d i n

s u d u l D u n a r e i , p o l i t i c a i n d i c a t a c h i a r d e f i r e a l u c r u r i l o r , I n t r u

e a m a i i n t a i , p e a t u n c i i n t i m i t a t e a c r e a t a p r i n l e g a t u r i l e d e

f a m i l i e a v e a m u l t m a i m a r e i n r i u r i r e a s u p r a r e l a t i i l o r p o l i t i c e ,

a p o i c a u t a r e a u n u i s p r i j i n l a p r i n c i p i i o r t c d o x i § i d e a c e l a § i r i t

e r a n e a p a r a t a , o d a t ä c e n o u l S t a t a l M u n t e n i e i t r e b u i à s a s e a p e r e

d e a m e n i n t a t o a r e a c o t r o p i r e m a g h i a r 5 .

h a n e u B a s a r a b , 1 3 1 0 1 3 2 0 ( ? ) , e s t e u r m a § u l § i p r o b a b i l

f i u l l u i R a d u N e g r u s a u T u g o m i r B a s a r a b . D e s p r e a c e s t I v a n c u

s e s p u n e i n l e g i l e

s a r b e § t i

a l e l u i * t e f a n D u § a n c a

e l , c a

d o m n a l V a l a h i e i , a r

f i a j u t a t t a r u l u i b u l g a r M i h a i l ( 1 3 2 3

1 3 3 1 ) i n l u p t a a c e s t u i a c o n t r a I m p e r i u l u i B i z a n t i n 1 4 . A i c i n u m a i

s u n t e m i n i n d o i a l a c à e v o r b a d e V a l a h i a d e l a n o r d u l D u n a r e i ,

d e T a r a R o m â n e a s c a , d e o a r e c e i m p a r a t u l i s t o r i c C a n t a c u z i n o ,

r e p r o d u c a n d a c e e a § i a r a t a r e , n u m e § t e p e V a l a h i i c e a j u t a r a

a r m a t a b u l g a r e s c a :

U n g r o v l a h i n , n u m e p e c a r e l ' a m v a z u t

a p a r t i n e e x c l u s i v R o m â n i l o r d i n M u n t e n i a , d i n p r i c i n a l e g a -

t u r i l o r i n c a r e M u n t e n i a & t ' a t e a c u r e g a t u l u n g u r e s c 1 6 . C r o n i c a

m â n ä s t i r e i P r o n o § a d à a c , e s t o r V a l a h i c a r i a j u t a r a - t a r u l u i M i h a i l

p e n t r u a n a v a l ì d e o c a m d a t a i n S a r b i a , u n n u m e § i m a i c a r a c t e -

r i s t i c p e n t r u a i n s e m n a p e M u n t e n i . E a s p u n e c r i % a m i M i h a i l

a v e à i n a r m a t a l u i § i u n m i m a r d e R o m a n i B a s a r a b e n i 1 7 , a d i c a

d e s u b d i n a s t i a B a s a r a b i l o r , n u m e d e r i v a t d i n a c e l d e l a m i n e

a l d o m n i t o r i l o r d i n d i n a s t i a i n t e m e i e t o r u l u i S t a t u l u i § i c a r e

1 3 C u r a s u s t i n e I l a s d e u

I n E l y m . m a g n u m , I V , p . C X V I s i O n c i u l , O r i g i -

n e l e , p . 1 4 3 .

L e g i k l u i

D u 5 a n , e d . N o v a k o v i c i X X I I I , a p . J i r e e e k , G e s c h . d e r

B u l g . , p . 2 9 0 .

1 6

B o n n , I I ,

p .

1 7 5 , 1 3 2 2 : 6 b i r ' f i v

T E

i 2 1 l t r i n t i c k v

G O V e r f

a T 6 ' d

1 1 0 1 ' O v p . p o p ) . 4 x c o v w r r E c a o p . p . a x i , , e d o b x 6 ) . i p p o .

1 4 M a i s u s , p . 2 3 .

G l a s n i k , o r g a n u l i s t o r i c o - l i t e r a r s a r b e s e , V , 1 8 5 3 , p . 6 4 , a p . l i a s d c u ,

¡ s i .

c r i l . , p .

6 4 .

Page 62: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 62/233

M U N T E N I A P A N A L A V L A D T E P E

6 5

n u m e d e B a s a r a h i a , B a s a r a b e n i s e v a d a a d e s e o r i t a r e i i p o p o r u -

l u i V a l a h i l o r l a i n c e p u t u l i s t o r i e i l o r .

I v a n c u B a s a r a b , u r m a n d e x e m p l u l u i d a t d e t a t a l s a u ,

R a d u N e g r u , m á r i t ä p e f a t a l u i d u p . - a A l e x a n d r u , n e p o t u l

i u r -

m a s u l i n t r o n u l b u l g á r e s c a l l u i M i h a i l 1 8

M a i f e r i c i t i n p o l i t i c a s a d e c k t p a s c a t o r u l s k i , e l i z b u t e s t e ,

c u a j u t o r u l g i n e r e l u i s k i , a l u a d e l a U n g u r i B a n a t u l S e v e r i n u l u i .

A l e x a n d r u B a s a r a b , 1 3 2 0 ( ? ) 1 3 0 4 .

A c e s t a e r a f r a t e l e

l u i I v a n c u , d e o a r e c e

i A l e x a n d r u e s t e a r a t a t c a f i u l l u i T u g o m i r

a d i c a R a d u N e g r u .

i A l e x a n d r u u r m e a z a p o l i t i c a p r e d e c e s o r i l o r

s a i , d e a s e p u n e b i n e c u d o m n i i o r t o d o x i d e d i n c o l o d e D u n a r e ,

s i a u r m a t o t m a i d e p a r t e d e s l i p i r e a d e U n g a r i a , i n t a r i n d n e c o n -

t e n i t n e a t a r n a r e a M u n t e n i e i d e - t a r a d i n c a r e i e s i s e . D a c a ' U n g u r i i

o c u p a t i p a n a a c u m a c u d e s b i n a r i l e c e u r m a r a s t i n g e r e i d i -

n a s t i e i a r p a d i a n e , n u s e p u t u s e r a o p u n e m a i c u s t a r u i n t a s i l i n -

t e l o r d o m n i l o r m u n t e n i d e a s c u t u r a c a l m a i m u l t j u g u l p o p o r u l u i

m a g h i a r , N e a p o l i t a n u l C a r o l R o b e r t , u r c a t p e t r o n u l U n g a r i e i

I n 1 3 0 7 , d u p a c e s e i n t a r e s t e i n l a u n t r u i n d o m n i a l u i , s e g â . n d e s t e

a r e s t a b i l i p u t e r e a s t a t u l u i s k i § i i n a f a r a ,

i c e a d i n t a ; u t i n t a a

e x p e d i t i i l o r p l a n u i t e e s t e A l e x a n d r u B a s a r a b c a r e s e u r c a s e p e

t r o n u l M u n t e n i e i , f a r ä a s e i n g r i j i d e d o b a n d i r e a c o n s i m t i m a n t u l u i

r e g e s c l a a p u c a r e a t r o n u l u i t ä r e i s a l e , d u p a c u m a r f i c e r u t ' o

l e g a t u r i l e d e v a s a l i t a t e , c a r e d u p e t d r e p t m a n t i n e a u i n c a p e d o m n i i

M u n t e n i e i i n s u p u n e r e a r e g a t u l u i u n g u r e s c . C a r o l R o b e r t i n t r a

p r o b a b i l p e l a O r s o v a i n O l t e n i a

s i n e i n t a m p i n â n d p e n i m e n i

p a t r u n d e p e s t e O l t i n M u n t e n i a M a r e . A l e x a n d r u B a s a r a b o f e r a

r e g e l u i p a c e s i s u p u n e r e , b i n e i n t e l e s i n c o n d i t i i o n o r a b i l e p e n t r u

a c e l c e l e p r o p u n e a . P e n t r u a d à i n s a o m a i m a r e g r e u t a t e s p u s e -

l o r s a l e , e l s f a t u i e s t e t o t o d a t a p e r e g e s ' A n u i n n a i n t e z e i n l o c u r i

n e c u n o s c u t e l u i , c a c i a r p u t e d s a i s e i n t a m p l e p r i m e j d i e . I n -

g a m f a t u l N e a p o l i t a n t r i m i t e l u i A l e x a n d r u r a s p u n s i n d a r a t , c a

e l e s t e p ä s t o r u l o i l o r s a l e , s i c a l v a s c o a t e d e b a r b a d i n v i z u i n a

l u i . D o m n u l r o m a n , l u a t i n b a t a i e d e j o c , s e h o n r a s t e s 5 ' s i r a z -

b u n e , s i a d u c e p e r e g e p r i n o r e t r a g e r e p r e f a c u t a i n u n l o e s t r a m t ,

m a r g i n a d e d o i p e r e t i d e s t â n c i u r i a s e i a c o p e r i t d e o n e a g r a

p k l u r e , u n d e n a v a l i n d d e o d a t a o s t i r i l e r o m â n e d i n t o a t e p a r t i l e ,

p r a v a l i n d p e s t e c a p e t e l e U n g u r i l o r a r b o r i t a i e t i

i s t â n c i r o s t o -

g o l i t e , f a c i n a r m a t a u n g u r e a s c a u n m a c e ' i n g r o z i t o r . R e g e l e i n -

s u s i s c a p a c u m a r e g r e u t a t e n u m a i , a p a r a t c o n t r a s a g e t i l o r r o -

m a n e d e s c u t u l u n u i S a s , M a r t i n d e B e r e n d . O m a r e m u l t i m e d e

  L e g i k

l u í . 5 1 e l a n

D u g a n ,

e d . N o v a k o v i c i ( 1 . c . ) :

B a s a r a b a

I v a n c u

s o c r u l j a r u l u i A l e x a n d r u . O n c i u l , R a d u N e g r u , i n C o n o . l i t . , X X I V , p . 1 0 4 5 s i

O r i g i n e l e p . 1 7 , a d m i t e c a

i H a s d e u E t y m . m a g n u m , I V , p . C L X X X I I I i d e n t i -

t a t e a l u i I v a n c u B a s a r a n c u T u g o m i r ( ? ) A v e m I n c o n t r a a c e s t e i i d e n t i f i c h i u n

p u t e r n i c m o t i v d e I n d o i a l à . V e z i m a i j o s n o t a 2 4 .

A . D . X e n o p o l . l e t o n a R o r n A n i l o r . V o l . 1 1 1 .

5

Page 63: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 63/233

6 6

1 8 T O R I A R O M À N I L O R

n o b i l i § i d e S a § i p i e r i n b A t à l i e , i n t r e a l t e l e c o m i t e l e A n d r e i d i n

A l b a c a r e p u r t à s i g i l i u l r e g e s c 1 9 . C r o n i c e l e § i d o c u m e n t e l e u n g u -

r e § t i c a u t à s 6 d e e o c o l o a r e t r A d A t o a r e p u r f a e i l u i A l e x a n d r u

c a r e C a r o l R o b e r t , § i s à a t r i b u i e n u m a i a c e s t e i t r A d a i p i e i r e a

U n g u r i l o r . E l e s p u n a p r o a p e i n t e u n g l a s , C a ' d u p A c e r e g e l e s e

i m p ä c a s e c u d o m n u l r o m â n , § i s e i n t o r c e a i n s i g u r a n t à i n d a t i t ,

U n g u r i i a r f i f o s t c o n d u § i i n n a d i n s d e R o m â n i , c a r e l e a r A t a u d r u -

m u l , b i t e ° c u r s ' ä , i n c a r e s ' a r f i p e r i c l i t a t o b u n A p a r t e d i n o § t i r e a

l o r . D a r T h u r o c z i n s u § i a r a t à , c r t d o m n u l r o m A n o f e r i s e p a c e a r e -

g e l u i , i n n a i n t e c a e l s A f i t r e c u t O l t u l , § i c à r e g e l e r e f u z a s e , i n -

s u l t â n d p e d o m n ; h a c h i a r c h . a c e s t a 1 § i M e u s e d a t o r i a d e a

a t r a g e l u a r e a a m i n t e a l u i C a r o l , a s u p r a p r i m e j d i e i a r e i a s ' a r

e x p u n e , d a a a r i n n a i n t à p r i n l o c u r i c e n u l e - a r c u n o a § t e . A p o i

d a a r e g e l e n u p r i m i s e p a c e a o f e r i t à d e A l e x a n d r u § i s e v a l i s e

e l s i n g u r i n c a p c a n ' ä , e s t e o a r e d e c r e z u t c à a c u m a c á . ' n d d o m n u l

m u n t e a n t i n e a p e U n g u r i n g h i a r e l e s a l e , s à s e f i i m p ä c a t i a r A § i

c u e l § i a p o i s 5 . 4 f i a t a c a t p r i n t r à d a r e , a n d p u t e à s à - 1 s f ä r â m e

§ i f ä r à d e a c e s t m i j l o c ? M a i b i n e d e a t n e - a m g a n d i l a t r i : i d a r e ,

c e s ä n u a d m i t e m o l u p t à c i n s t i t à , c a r e i e § i s e s p r e n e n o r o c i r e a

U n g u r i l o r ?

C u t o a t e c ' ä d o c u m e n t e l e c e p o r n e s c d e l a r e g e l e u n g u r e s c

c a u t à s à a c o p e r e p e a t p o t r e z u l t a t u l z d r o b i t o r a l l u p t e i , a c e s t a

n e e s t e a r a a t d e c r o n i c a r u l T h u r o c z , c a r e m A r t u r i s e § t e c á R o -

r n â n i i f á c u r á a c o l o o m u l t i m e d e p r i n § i a t a r ä n i t i , c a § i t e f e r i ,

p u s e r à m A n a p e o m a r e a t i m e d e p r a d à , a r m e , v e s t m i n t e s c u m p e ,

b a n i d e a u r § i d e a r g i n t § i m u l t e v a s e d e p r e t " 2 4 .

1 9 D o c . d i n 1 3 3 0 i n F e j e r , V I I I , 3 , p . 7 6 8 : M a r t i a n u s d e B e r e n d o r i g i n e

S a x o , c o n t r a V a l a c h o r u m t e l a , C a r o l u m r e g e m s c u t o s u o p r o t e c t u m p e r i c u l o

e r r i p u i t " . A s u p r a i n f r a n g e r e i s u f e r i t à d e U n g u r i , d e s i r e d a t à I n c u l o r i I n d u l c i t e ,

v e z d o c u m e n t e l e :

d i n 1 3 3 1 ( T r a n s i l v a n i a l u i G h . B a r g , 1 8 7 1 , P . 1 7 9 . d i n c o -

l e c j i a K e m e n y ) , p r i n c a s e r e g e l e c o n c e d e S a s i l o r , m a i m u l t e d r e p t u r i , s p r e a ' i

d e s p ä g u b i d e p i e r d e r i l e s u f e r i t e i n M u n t e n i a ;

1 3 3 2 i n C o d e x d i p l o m a t i c u s a n d e -

g a v e n s i s , p . 6 2 8 ,

f n M o n u m e n t a H u n g a r i a e

h i s t o r i c a ; 1 3 3 3 I n F e j e r , V I I I , 3 ,

p . 6 2 5 ; 1 3 3 3 ( T r a n s i l v a n i a , i d e m , p . 1 8 0 ) p r i n c a r e r e g e l e n o b i l i z a z A p e m a i m u l t i

i o b a g i p e n t r u p a r t i c i p a r e a l o r l a l u p t a c u B a s a r a b , e t c . T h u r o c z , I I , c . 9 7 n u m e s t e

p e d o m n u l m u n t e a n n u m a i B a z a r a d w o y w o d a O l a c h o r u m . L a I I I , c . 3 , u n d e T h u r o c z

r e p r o d u c e c r o n i c a c o n t i m p o r a r a a l u i l o a n d e K i k u l l e v , a d a u g 6 : c u m a u t e m

e s s e t i n p a r t i b u s m e m o r a t i s q u i d a m p r i n c e p s s e u b a r o p o t e n t i s s i m u s , A l e x a n d e r

w o i e v o d a t r a n s a l p i n u s , d i t i o n i e j u s s u b i e c t u s , q u i t e m p o r e q u o n d a m C a r o l ' r e g i s

r e b e l l e v e r a t " . D o c . d i n 1 3 3 2 ( F e j e r , V I I I 3 , p . 6 2 3 ) n u m e s t e p e a c e s t B a s a r a b

n e c r e d i n c l o s u l , a d i c A p e A l e x a n d r u I i l i u s T h o c o m e r y " .

2 ° T h u r o c z , i n S c h w a n d t n e r I , p . 2 1 7 . c a p . 3 . D i n t r e d o c u m e n t e r e p r o

d u c e m d i n a c e l p u b l i c a t i n C o d . d i p l . A n d e g a v e n s i s , p . 6 2 8 , 1 3 3 2 : q u o d c u m

a n n o d o m i n i M C C C X X X a d v i s i t a n d a m t e r r a m

n o s t r a m t r a n s a l p i n a m , c u m

q u a d a m p a r t i c u l a r i g e n t e n o s t r a a c c e s s i s s e m u s e t e a m p a c i f i c e p e r a m b u l a s s e m u s ,

I n e x i t u n o s t r o a b i n d e B a z a r a s i n f i d e l i s n o s t e r T r a n s a l p i n u s p r e c o n c e p u t a I n f i -

d e l i t a t i s n e q u i t i a , s u b f i d a p a c i s a s t u c i a i n q u o d a m l o c o

n e m o r o s o e t s i l v o s o

i n d a g i n u m q u e d e n s i t a t e f i r m a t o , q u a n d a m p a r t i c u l a m g e n t i s n o s t r a e i n v a s i s s e t

i n c u i u s i n v a s i o n i s h o s t i l i i n s u l t u m a g i s t e r A n d r e a A l b e n s i s s u a m v i t a m n o s -

t r u m q u e s i g i l l u m p e r d i d i t " .

Page 64: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 64/233

b i I I N T E N I A P I N A L A V L A D T E P E O

6 7

r t

t 4 y e

Page 65: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 65/233

S c e n e p i c i a t e p r i v i t o a r e l a l u p i a d e l a C u r t e a d e A r g e 5 d i n

1 3 3 0 , d u p e i C r o n i e u m p i e t u m e x e m p l a r u l d e l a b i b l . d i n V i e n a ) .

C r o n i c a a f o s t s c r i s ä i n v e a c u l a l X I V - l e a , a p r o a p e c o n t i m -

p a r a n c u e v e n i m e n t u l :

S o l u l l n i A l . B a s a r a b l a C a r o l R o b e r t .

D i z s i i S c z e c s i t r a v e s t i t I n r e g e i i p r t f e s t e v i a / a p e n t r u a s c A p a p e

C a r o l R o b e r t .

L u p t e I n m u n t i . R o r r a m i i a r u n c A I n a r m a t a m a g h i a r A s 5 g t i i b ) -

l o v a n i .

P e l o c u l u n d e s e i n t A m p l a s e b à f ä l i a a n u m e d i n c o l o d e

G h e r g h i t a , d o u à z i l e d e d r u m d e l a o r a § u l S à b i u I n m u n t i i n o r -

d u l u i M u n t e n i e i , A l e x a n d r u B a s a r a b , p u n e s r i s e z i d e a s c 6 o b i s e -

r i a § i t r e i s t a l p i d e p i a t r à , p e c a r i î i v A z a i n c 6 M a t e i S t r i c o v s k v

v r e o 2 5 0 d e a n i d u p A a c e e a , c A n d i n 1 5 7 4 s e i n t o r c e a d i n c i l l l i -

t o r i a l u i i n T u r c i a

V e z l f r a g m e n t u l d i n S t r i c o v s k y , r e p r o d u s d e I l a s d e u i n A r h i v a i s t o -

r i c d I I , p . 7 . A s t A t i n u s e m a l a f i A a c e a l o c a l i t a t e G h e r g h i t a , I n m u n t i i m u n t e -

n e s t i d i n

t

S A b i u l u i .

G B

I S T O R T A R O M I N I L O R

Page 66: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 66/233

C a u z a l u p t e i i n t r e C a r o l R o b e r t c u B a s a r a b e s t e d a t à d e

u n d o c u m e n t p r i n c u v i n t e l e c à A l e x a n d r u l u a s e p e n t r u s i n e

n i § t e p o s e s i i a l e n o a s t r e d e d i n c o l o d e A l p i " . A c e s t e c u v i n t e s u n t

r ' 6 . 0 i n t e r p r e t a t e i n s e n s u l c 5 . A l e x a n d r u a r f i p u s m â n a p e b a -

n a t u l S e v e r i n u l u i . C à l u c r u l n u e s t e a § a , s e v e d e d e p e a c e e a

r e g e l e u n g u r p 5 s t r e a z à , § i c m p A c e e s t e l e A t u t , s t à p â n i r e a b a -

n a t u l u i , n u m i n d b a n i i n e l . I n t e l e s u l a c e l o r c u v i n t e n u p o a t e f i

a l t u l d e c a c à A l e x a n d r u a r f i l u a t i n s t à p â n i r e t r o n u l M u n t e -

n i e i f ä r à a c e r e m a i i n n i u v o i a r e g e l u i m a g h i a r 2 2 .

S ' a r O r a . C a ' a c e a s t ä e x p e d i t i e , a l u i C a r o l R o b e r t c o n t y a

l u i A l e x a n d r u B a s a r a b , a r f i a v u t d e t i n n . § i i n t o a r c e r e a R o m a - .

n i l o r l a C a t o l i c i s m , § i c ' d - t o c m a i d i n a c e a s t à p r i c i n 5 _ n u s e m u l t u -

m i s e r e g e l e u n g u r e s c n u m a i c u o f e r i r e a s u p u n e r e i p o l i t i c e d i n

p a r t e a d o m n u l u i M u n t e n i e i . I n s à R o m â n i i c a r i O f ä s i s e r à t a r a

l o r d e b a § t i n à d e p e s t e m u n t i , o f à c u s e r à t o c m a i s p r e a o s c à p à

d e s i l u i r e a c o n § t i i n t e i b r . A c u m a p r i g o n i t o r i i N T o i a u

u r n a -

r i a s c 6 p â n ä i n n o u e l e l o r a d à p o s t i r i ;

d e a c e e a e i i § i i n c o r d a r à

p u t e r i l e , d ' A d u r à d e t o t , § i e a l s p i n s e r à p e U n g u r i . P a p a v A z a n d

C u c à p u t e r e a n u p o a t e o b t i n e n i m i c d e l a d o m n u l M u n t e n i e i ,

o i n t o a r c e p e b l â n d e t a ' , § i I i t r i m e t e i n 1 3 4 5 o s c r i s o a r e d i n A v i -

g n o n , r e § e d i n t a d e a t u n c i a c a p i l o r b i s e r i c e i r o m a n e , i n c a r e ' l

i n c u r a j a z à s p r e l g i r e a C a t o l i c i s m u l u i , a u z i n d c ä e l s ' a r f i i n t o r s

l a a c e a s t à " c r e d i n t à .

A n u m e i n r A s t i m p u l d e 1 5 a n i , t r e c u t d e l a l u p t a d e l a G h e r -

g h i t a p A r i ä * l a d a t a s c r i s o r e i p a p a l e , A l e x a n d i u B a s a r a b , d u p r i

m o a r t e a p r i m e i s a l e s o t i i , d i n c a r e a v u s e p e f i i s ä i V l a d i s l a v

§ i R a d u a l I I - l e a ( c a r e a m b i i I i u r m e a z A i n d o m n i e ) , § i u n a l

t r e i l e a , N e c u l a i , c e n u a d o m n i t 2 2 , ) s e c A s s a t o r e § t e c u o B u l g a r c 6

c a t o l i c A , C l a r a , c u c a r e a v ù d o u 6 f e t e , d i n c a r e p e u n a a c A r e i a

n u r n e n u n i s ' a O s t r a t , o n a r i f á d u p à S t r a § m i r r e g e l e B u l g a r i e i ,

f i u l t a r u l u i A l e x a n d r u , g i n e r e l e l u i I v a n c u B a s a r a b , i a r p e a d o u a

" O n c i u l

I n C o n o . l i t . , X X X V I , 1 9 0 2 , p . 4 9 . E s t e o i n t e r p r e t a r e a n a -

l o a g á c u a c e a d a t A c a u z e i a t a c u l u i U n g u r i l o r c o n t r a l u i L i t e a n 5 1 B a r b a t , I n c a r e

i a r 4 i a c e e a 5 1 f r a z A e s t e i n t e r p r e t a t a I n s e n s u l c A L i t e a n a r f i o c u p a t d u c a t u l l u i

S e n i e s l a u d i n s t a n g a O l t u l u i , c a n d e l f u s e s e a t a c a t d e r e g e l e u n g u r e s c n u m a i f i i n d

c a o c u p a s e s c a u n u l d u c a t u l u i s c l u p r o p r i u , f A r A p r e a l a b i l a I n v o k e a r e g e l u i . V e z i

v o l . I I , p . 2 1 2 . C a r o l R o b e r t s t a p a n i a p r o b a b i l I n M u n t e n i a 5 i t i n u t u l d i n t r e B u -

z a u

l P r a h o v a , p r i n c a r e a u t o r i z a p e B r a 5 o v e n i a t r e c e , c a 5 i c a n d e r a t a r a l u i .

1 3 5 8 . H u r m . , D o c . , X V , p . 1 . C a i n t e r p r e t a r e a n o a s t r à e c e a a d e v a r a t A o d o v e -

d e 5 t e d o c . l u i L u d o v i c d i n 1 3 6 5 , m a l j o s , n o t a 2 5 .

2 8 D a n ( f r a t e l e

l u i

M i r c e a c e l M a r e ) n u m e 5 t e I n h r i s o v u l s a i l d i n 1 3 8 5

( H a 5 d e u ) , 1 s . c r i t . , p . 1 2 7 ) , p e R a d u a l I I - l e a t a t u l s ' a u , i a r p e V l a d i s l a v , u n c h i u l

d e u n d e u r m e a z a c I a c e 5 t i d o i e r a u f r a t i . V l a d i s l a v e s t e 1 n s a a r l t a t d e d o c u m e n t u l

l u i L u d o v i c p e c a r e ' l v o i u a d u c e l a d o m n i a l u i V l a d i s l a v ( m a i j o s n o t o 2 5 ) c a f i u l

l u i A l e x a n d r u B a s a r a b . N e c u l a i c a r e n u a d o m n i t , e s t e a l - R a t i a r A 5 i c a f i u a l u i

A l e x a n d r u d e o i n s c r i p t i e d i n 1 3 6 6 ( E n g e l , G e s c h i c h t e d e r W a l l a c h e y , p . 5 7 ) ,

s i t n h r i s o v u l d i n 1 3 5 2 r a p o r t a t m a i s u s , p . 1 4 , n o t a 7 .

M U N T E N I A P I N A L A V I A L . T E P 1 4

6 9

Page 67: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 67/233

7 0 M O R I ) . R O M A N I L O R

A n c a , d u p à S i m i o n S t a r e t , t a r u l S A r b i l o r 2 4 , A l e x a n c l r u B a s a r a b

m o a r e i n 1 3 6 4 § i e s t e I n g r o p a t I n b i s e r i c a d i n C â m p u l u n g u n d e

s e a f l à i n s c r i p t i a c a r e a r a t à d a t a m o r t i i l u i .

V l a d i s l a v B a s a r a b , 1 3 6 4 - 1 3 7 5 ( ? ) .

A c e s t a d o m n i à p e

l a 1 3 6 5 , c â n d K ä s i m o i c o a n g d i n m u n t e l e A t h o s , a m i n t i n d

V l a d i s l a v B a s a r a b , c a s f ä p â n i t o r a l i n t r e g e i U n g r o v l a h i i . E l s e

u r c a s e I n s A I n t r o n u l M u n t e n i e i I n c h ' i n n a i n t e a a c e s t u i a n ;

u n h r i s o v a l l u i L u d o v i c r e g e l e U n g a r i e i d i n a c e e a § i d a t à c a

i n s c r i p t i a d i n 1 3 6 5 , s p u n e

: D u p ä c e v o e v o d u l T A r e i R o -

m â n e § t i ( A l e x a n d r u ) c a u n n e a d u c A t o r a m i n t e p e n t r u f a c e r i l e

n o a s t r e d e b i n e , i n c A t r A i n d p e l u m e , c u s u m e a t à i n d r à z n e a l g

a l e c ' ä l c A n u s ' a u I n f r i c o § a t , a p o i m a i p e u r m 6 m u r i n d e l , L a d i s l a v

f i u l s à u , p r i n n o i c a p r i n d o m n u l s A u c e l f i e r s c , n e i n t r e b A n d u - n e

n e c e r c e t â n d u - n e , i n t r u a c e e a § i a n o a s t r à t a r á M u n t e n e a s d i

r i d i c â n d u - s e , s p r e b a t j o c u r a d o m n u l u i s u , d i n n e c r c d i n c i o a s a

v o i e

i i n t e l e g e r e a R o m â n i l o r , § i a l o c u i t o r i l o r

ä r e i a c e l e i a , a u

i n c e p u t a d o m n i 2 5 .

R e g e l e L u d o v i c c h i a m A d e c i l a a r m e p e U n g u r i ,

t e m â n d u - s e d e a l o v i i a r 5 . § i T a r a R o m â n e a s c A , t r e c â n d p e s t e

m u n t i i a c e i a u n d e p r e d e c e s o r u l s A u s u f e r i s e o i n f r A n g e r e a t A t d e

g r a v A , a t a c A p e c u m n a t u l

i a l i a t u l d o m n u l u i m u n t e a n , S t r a -

O i n k , t a r u l B u l g a r i e i , I I p r i n d e I m p r e u n A c u s o t i a l u i , s o r a l u i

V l a d i s l a v a l M u n t e n i e i

i

î i d u c e I n U n g a r i a , u n d e f ä r n â n I n

p r i n s o a r e t i m p d e p a t r u a n i 2 6 , d u p ' ä c a r e s u n t c l i h e r a t i , I m p A a n -

d u - s e L u d o v i c c u V l a d i s l a v , p r i n p r i m i r e a d e c a r e a c e a s t a a

s u p r e m a t i e i m a g h i a r e . I m p A c a r e a s e M e u s e l u s h ' I n n a i n t e d e 1 3 6 8 ,

d e o a r e c e I n a c e s t a n , I n t a l n i m o s o l i e t r i m i s 6 d e L u d o v i c c a r e

L a c l i s l a v v o e v o d u l t r a n s a l p i n § i b a n d e S e v e r i n , p r i n D i m i t r i e

1 4 J i r e c e k , G e s c h . d e r B u l g a r e n , p . 3 2 7 . S c r i s o a r e a p a p e l c A t r e C l a r a d i n

1 3 7 0 , m a i j o s n o t a 2 9 . H a s d e u , ¡ s i . c r i t . , p . 1 3 7 , n u a m i n t e s t e p e I v a n c u B a s a r a b ,

I n s i r u l d o m n i l o r m u n t e n i , s i p u n e p e A l e x a n d r u B a s a r a b s A d o m n e a s e A i n d a t A

d u p A T u g o m i r . E s t e I n v e d e r a t c A I v a n c u B a s a r a b n u e s t e c u m s ' a r p u t e a c r e d e ,

d e s e m n a r e a l u i A l e x a n d r u B a s a r a b , p r i n p a r t i c u l a V I I , c a r e p r e c e d e a z A n u m e l e

t u t u r o r d o m n i l o r r o m A n i , i a r f i f o s t r e p r o d u s A d e u n e l e i z v o a r e c a u n n u m e s p e -

c i a l , a c e l d e I v a n e u . A c e s t a e s t e u n d o m n d e o s e b i t d e A l e x a n d r u , c e e a c e s e v e d e

d i n I m p r e j u r a r e a c A p e c A n d I v a n c u B a s a r a b , e s t e s o c r u l a r u 1 u i A l e x a n d r u a l

B u l g a r i e i , A l e x a n d r u B a s a r a b e s t e s o c r u l f i u l u i a c e l u i r e g e , S t r a s i m i r . P e n t r u c a

A l e x a n d r u i I v a n c u B a s a r a b s A f i e a c e e a s i p e r s o a n A , a r t r e b u l s A a d m i t e m i m -

p o s i b i l i t a t e a d i e l s A f i f o s t s o c r u l a m b i l o r r a r i b u l g a r i , t a t u l u i s i a f i u l u i . I n s c r i p -

t i a d e p e m o r m A n t u l l u i , m a i s u s , p . 1 7 , n o t a 1 4 .

R e p r o d u c e m t r a d u c e r e a l u i S i n c a i , e d . 1 8 5 3 I , p . 3 2 9 . D i p l o m a o r i g . i n

H u r m . , D o c . , I , 2 , p . 9 2 . A l t d o c . c a r e a r a t i i p e A l e x a n d r u e a t a t A a l l u i V l a d i s l a v ,

1 3 6 9 , I b i d e m . , p . 1 4 9 p r e d e c e s s o r u m n o s t r o r u m a c b o n a e m e m o r i a e c o n d a m A l e -

x a n d r i p a t r i s n o s t r i c a r i s s i m i . M a i m u l t e d o c . T b i d e m , p . 1 4 9 - 1 5 0 a m i n t e s t e

r e l a t l i l e d u s m A n e s t i a l e l u i V l a d i s l a v c u U n g u r i i : e x e r c l t u s r e g a l i s c o n t r e L a i k

w o y a w o d a m m o t i .

2 6 J i r e c e k , G e s c h . d e r B u l g a t e n , p . 3 2 7 . N . I o r g a , L u p i a p e n t r u W O : a r e a

V i d i n u l u t , I n C o n y . l i i . , X X X V I , 1 9 0 0 , p . 9 6 9 .

Page 68: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 68/233

M U N T E N I A P A N A L A V L A D T i m m ; 7 1

L e p e , m i l i t a r a l c u r t i i , p e n t r u a § e z a r e a p k e i i n t r e d o m n u l

M u n t e n i e i § i l o c u i t o r i i B r a § o v u l u i , § i s ' A s e h o t k a s c 6 i n c a r e o r a §

m u n t e a n n e g u t i t o r i i a c e l u i o r a § a v e a u s

p r á t e a s c 5 . v a m ` á 2 7 .

A v e à L u d o v i c c u a t a t a m a i m u l t n e v o i e d e a c e a s t ä i m p à c a r e ,

c u c A t n o u a c u c e r i r e u n g u r e a s c 6 , V i d i n u l , e r à a m e n i n t a t ä d e a

f i p i e r d u t à , m a i a l e s d i n c a u z a i m p o t r i v i r e i p o p o r a t i i b u l g ä r e § t i

c o n t r a d o m n i e i u n g u r e § t i § i a a t a c u l u i p o s e s i e i U n g u r i l o r d e C a r e

t a r u l d i n T a r n o v a . L u d o v i c f a c e o n o u 4 e x p e d i t i e i n 1 3 6 8 i n c a r e

e s t e a j u t a t d e o § t i r e a l u i V l a d i s l a v B a s a r a b . A c e a s t à i m p 6 c a r e

a d u c e e l i b e r e a r e a l u i S t r a § i m i r d i n p r i n s o a r e a u n g u r e a s c k s p u -

n a n d r e g e l e i n o s c r i s o a r e c à t r e g e n e r a l u l s ' A u H e m f y , c à n o i

a m d a t d r u m u l t a r u l u i d i n V i d i n p e c h e i ä § i a l u i L a i c V o d à

( V l a d i s l a v B a s a r a b ) § i a l u i D o b r o t i c i d o m n u l D o b r o g e i i a m h o -

t A r i t i n n a p o i § i t a r a , c u c o n d i t i e c a e l s ' 5 . n e i n c r e d i n t e z e

c a o s t a t e c d o u e f e t e a l e s a l e 2 9 .

I n 1 3 6 9 V l a d i s l a v ( 1 à o d i p l o m A l a t i n 6 i n c a r e s e n u m e § t e

, , d i n m i l a l u i D u m n e z e u § i a l r e g e l u i U n g a r i e i d o m n a l T ä r e i

M u n t e n e § t i , § i a c e l a § t i t l u I l r e p e t e a z A e l l u t e ° a l f ä d i p l o m A

a l u i t o t l a t i n ' ä d i n 1 3 7 2 , i n c a r e n u m e § t e p e L u d o v i c d o m n u l

s A u f i r e s c 2 9 .

L u d o v i c i n s ä s e m u l t u m i n u m a i c u s u p r e m a t i a p o l i t i c à p e

c a r e § i A l e x a n d r u B a s a r a b o f e r i s e s à o r e c u n o a s c A p r e d e c e s o r u l u i

s ' A u ; n u a d a o s e § i i m p u n e r e a C a t o l i c i s m u l u i , I n c o n t r a c A r u i a m a i

a l e s s e i m p o t r i v i a u R o m a n i i i n a c e l e t i m p u r i , a n d r o l u l r e l i g i e i

e r à a t A t d e i n s e m n a t . D a c à p a p i s t a § i i u r m e a z A i n n a i n t e a c e r c à

p e d o m n i i M u n t e n i e i , o f a c d e a c u m a t o t p e c a l e a c o r e s p o n d e n t e i

§ i a s c r i s o r i l o r , n u m a i m u l t p e a c e a a a r m e l o r . A t a a c A § t i g a s e r à

R o m â n i i , p r i n z d r a v à n a l o v i t u r à d a t ' ä d e A l e x a n d r z u B a s a r a b

l u i C a r o l R o b e r t N e a p o l i t a n u l , c à t o c i s e i n U n g u r i p o f t a d e a ' i

m a i s i l u i i n p r o p r i a l o r t a r à ,

i d e a l e i m p u n e c u p u t e r e a o c r e -

d i n t 5 s t r à i n 5 .

i u r a t A .

P a p a t r i m i t e i n 1 3 7 0 o s c r i s o a r e c a r e m a § t i c a l u i V l a d i s l a v

B a s a r a b , C a t o l i c a C l a r a , v k l u v a t a f á l u i s à u , I n c a r e o l a u d à m u l t

p e n t r u s i l i n t e l e c e § i - a d a t a i n t o a r c e l a c r e d i n t a a d e v A r a t à p e

f i i c a e i , i m p A r A t e a s a B u l g a r i e i , § i o c o n j u r A s à c a u t e a i n t o a r c e

§ i p e c e a l a l f ä f a t à a e i , i m p ' A r ä ' t e a s a S A r b i e i . I n o a l t à b u l k d i n

a c e l a § i a n , p a p a i m b i e p e V l a d i s l a v s ' a ' s e i n t o a r e ä l a C a t o l i c i s m u ,

D o c u m . d i n 1 3 6 9 d i n c o l e c t i a C o m i t e l u i I o s e p h K e m e n y , r e p r o d u s I n

T r a n s i l v a n i a , 1 8 7 2 , p . 4 3 . I n e l V l a d i s l a v n u m e s t e p e L u d o v i c i n c l i t u s r e x H u n -

g a r i a e n a t u r a l i s d o m i n u s n o s t e r .

R e p r o d u s 6 d e N . I o r g a 1 .

c . ( m a i s u s , n o t a 2 6 ) , p . 9 8 7 .

  D i p l o m a d i n 1 3 6 9 I n F e j e r , I X , 4 , p . 2 1 0 : L a d i s l a u D e i e t r e g i s H u n -

g a r l a e g r a t i a w o e v o d a t r a n s a l p i n u s . I n a c e a d i n 1 3 7 2 I n B e n k ö M i l c o v i a , I I ,

p . 2 8 3 , L a d i s l a u s e t n t i t u l e a z A § I d u x n o v a e p l a n t a t i o n i s t e r r a e F a g a r a s . C r e -

d e m c u H a s d e u , 1 s t . c r i t . , p . 2 0 , a t r e b u l e c e t i t n o v a e p l a n t a t i o n i s e t d e F a g a r a s ;

c à c l F A g ö r a § u l , d u c a t u l v e c h i u d e b a s t i n a a l v o e v o z i l o r m u n t e n i , n u m a i n o v a

p l a n t a t i o n u p u t e l t f i .

Page 69: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 69/233

7 2

I S T O R I A R O M A N I L O R

( . 4 6 a r a v e d l A n g d e l o f e m e i e p r e a i n t e l e a p t d , m a § t i c a l u i

C l a r a 3 3 .

A p o i p a p a t r i m i t e t o t a t u n c i m a i m u l t i c A l u g d r i m i n o r i t i

I n V a l a h i a , a § e z A n d § i u n e p i s c o p c a t o l i c i n c a p i t a l d , l a A r g e § .

S a § i i d i n C A m p u l u n g a v e a u i n c d d i n a i n t e o b i s e r i c d

i n a c e s t

o r a § 3 1 .

V l a d i s l a v B a s a r a b , u r m A n d p o l i t i c a

p r e d e c e s o r i l o r

m d r i t à p e f a t a l u i , S l a v a , d u p d S t e f a n U r o § , f i u l l u i S t e f a n D u § a n ,

t a r u l S A r b i l o r 3 2 ,

R a d u a l I I - l e a , 1 3 7 5 - 1 3 8 5 . V l a d i s l a v B a s a l a b m u r ì

p r o b a b i l i n d o m n i e

i n e a v A n d c o p i i , f u u r m a t i n t r o n d e f r a t e l e

s d u , R a d u a l I I - l e a , s i n g u r u l c a r e r d m d s e s e I n v i a t d , d u p d m o a r t e a

l u i N e c u l a i , i n t A m p l a t d I n 1 3 6 6 . D e § i V l a d i s l a v s e d d M C A i n h r i -

s o a v e l e s a l e d r e p t c r e d i n c i o s

i s u p u s a l r e g e l u i m a g h i a r , t o t u § i

s e v e d e c d ' M u n t e n i a , p r i n i n s d § i c o n s o l i d a r e a e i , l a a d d p o s t u l

m a i a l e s a i n n a l t i l o r m u n t i c e o d e s p A r t i a u d e U n g a r i a , s e s u b s -

t r d s e s e a p t o a p e c u t o t u l d e l a o s u p u n e r e e f e c t i v d c d t r e U n g a r i a ,

c d t i t l u l d e s u z e r a n d p e c a r e i i p i k e d a c e s t e i a M C A s d § i ' l

a r o a g e a s u p r a M u n t e n i e i , n u m a i e l - à d e c A t o z a d a r n i c d m A n -

d r i e . D e a c e e a g d s i m p e t i m p u l l u i R a d u a l I I - l e a , i n a n u l 1 3 7 7 ,

u n h r i s o v d a t d e L u d o v i c c r a i u l , I n c a r e s e s p u n e c á p A n d v a

v e n ì l a m A n i l e n o a s t r e T a r a R o m A n e a s c d , p r e c u m n d a j d u i m ,

c r e d i n c i o § i i n o § t r i S a * i v o r u r m A i n n a i n t e a ' § i O W L t r i b u t u l l o r

p u n A n d u - l e I n p e r s p e c t i v d o s c u t i r e d e d d r i l a c a z u l c A n d D u m -

n e z e u I i v a a j u t d a r e d u c e i a r d § i M u n t e n i a l a s u p u n e r e 3 3 . S e

v e d e l a c e s u p u n e r e s e O n d i d r e g e l e , a n u m e l a a c e a d e S t a t

b u t a r , d e o a r e c e M O d u i d S a § i l o r C A l a o a s e m e n e a i m p l i n i r e

a O n d u l u i s d u , s d ' i p o a t d s c u l l d e d d r i . V o i d d e c i r e g e l e s d r e i n -

n o i a s c ä t i m p m i l e a c e l e c e p r e c e d a s e r d d e s c à l e c a r e a § i I n c a r i

a m v d z u t c à r e g i i u n g u r i l u a u i n a d e v d r d e l a m i c i l e p r i n c i p a t e

c e e x i s t a u I n c u p r i n s u l M u n t e n i e i , d d r i

i t r i b u t u r i .

R a d u a l I I - l e a l d t e § t e h o t a r e l e M u n t e n i e i § i p e m a l u l d r e p t

a l D u n d r e i c u c e r i n d r e g i u n e a n u m i t d a s f a z i D o b r o g e a , i m p r e u n d

c u c e t a t e a S i l i s t r i a . I n t i m p u l l u i s a u p o a t e c e v a m a i I n n a i n t e ,

u n p r i n c i p e b u l g a r D o b r o t i c i i n t e m e i a s e p e % A n n u l M d r e i - N e g r e

I n B u l g a r i a r d s d r i t e a n d u n S t a t c a r e p u r t à n u m e l e s d u :

D o -

3 8 R e p r o d u s d e 5 1 n c a i ,

I ,

p . 3 3 8 , e d . 1 8 5 3 .

3 1 G A s i m u n p A z i t o r a l b i s e r i c e i c a t o l i c e d i n C à m p u l u n g m o r t

i i n g r o p a t

I n e a I n a n u l 1 3 7 3 . I a t à i n s c r i p t i a p u s A p e m o r m A n t u i l u i , p A s t r a t A d e

D e l C h i a r o

I s l o r i a d e l l e m o d e r n e r i v o l u z i o n i d e l l e V a l a c h i a

V e n e z i a , 1 7 1 8 , p . 1 7 : H i c r e -

q u i e s c l t i n p a c e g e n e r o s u s d o m i n u s I o a n n e s P . h u i u s s a x o n i c a l i s e c c i e s i a e c u s t o s ,

q u i o b i i t M G C C L X X I I I .

  N u m e i e f i i c e i l u i V l a d i s l a v e s t e d a t d e G i a c o m o d i P i e t r o L u c a r l ,

I n

R i s l r e l l o .

M a i s u s , p . 1 5 , n o t a 8 .

3 3 D o c u m . d i n 1 3 7 7 i n c o l e c t i a c o m i t e l u i I o s e p h K e m e n y , r e p r o d u s d e

T r a n s i l v a n i a

V , 1 8 7 2 , p . 7 3 . V e z i t r a d u c e r e a l u i I n S i n c a i , I , p . 3 4 5 , e d . 1 8 5 3 .

Page 70: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 70/233

? d i : I N T E N T A P A N A L A . V L A D T E P E 1 7 3

b r i t e . C e n t r u l a c e s t u i S t a t e r a i n M e s e m b r i a , p o r t d e m a r e n u

d e p a r t e d e C o n s t a n t i n o p o l e , s i i n c u p r i n s u l a c e s t u i S t a t s e a f l a u

s i a l t e d o u à p o r t u r i ; V a r n a s i K a l i a c r a ( a s t d z i l ' A m a s n u m a i

c a n u m e l e u n u i p r o m o n t o r i u l a n o r d d e V a r n a ) . N u s e § t i e i n s A

d a d i S t a t u l D o b r i t e s e i n t i n d e A s i a s u p r a D o b r o g e i r o m â n e

s a u c u p r i n d e d n u m a i a s à n u m i t a D o b r o g e b u l g A r e a s t d .

I n

o n c e c a z p o s e s i a d e l t e i D u n i i r e i e r à i n c e a r t à c u G e n o v e z i i c a r i

s t d p A n e a u p e a t u n c i i n r e g i u n e a e i p o r t u r i l e P a n g a l l i ( M a n g a l i a )

s i C o s t a n z a ( C o n s t a n t a ) . D e l a c i n e v a f i c u c e r i t R a d u p o r t u r i l e

t r a n s d u n à r e n e , d e l a G e -

n o v e z i s a u d e l a B u l g a r i ,

n u s e p o a t e l ä r n u r i d i n

. , .

l i p s a

d e

s t i r i .

S i g u r à

e s t e i n t i n d e r e a s t A p A n i -

. . .

r e i

l u i R a d u a l I I - l e a

( - , . . . , , . : . , _ ` , .

. .

. ? , . ,

p e

. 1

a m b e l e l a t u r i a l e

f i

E t t z . i i

.

.

D u n d r e i p a n a " l a M a r e a

t e a m a r e s i d e s t d p a n i - -

- , /

, ,

f ; , , ,

7 4 : s

, - , 4 1 - i

t o r a l S i l i s t r e i c u m g l d -

, ,

, . 7 , m g w p i 1 .

s u i e s t e u n d o c u m e n t a l ?

-

; -

, _ . , .

l u i d i n a n u l 1 3 7 9 a p r o -

6 , . '

.

x i m a t i v c a r e i n s i r à s i

. . .

w

,

. : 1

Y -

t l '

. 4

a c e s t e p o s e s i i i n l u n g u l

-

. .

,

i t '

s i

p o m p o s u l s k i t i t u -

. : . . . . 1 -

I .

. E . a .

l a 4 L

' '

.

. - L I

l u s " 3 4 .

' . - ,

. . ) , . . . : . .

"

0 - . I . , , ,

. . . . . "

-

4

. . .

, .

-

a d u a l I I - l e a , f i l t r e -

-

4 "

p r i n d e z i d i r e a f r u m o a s e i

u r t a l '

k , ,

m i l n A s t i r i T i s m a n a d a r

. , _ . '

' *

4 (

"

n u a p u t ä a o s ' a v a l * ,

- E - -

L . .

0 . 7 . -

. , _

d u p d c u m s e v e d e a c e a s t a - , °

' ,

:

- I

9 0

. -

d i n u n h r i s o v a l l u i D a n I

.

e -

. i t - - , 7 ' -

- - . . . : a . . . .

k . . .

-

4 " , '

q : ,

, - . . . . ,

' y r . . : . 4

V o e v o d , d i n 1 3 8 5 , i n

c a r e d o m n u 1

s p u n e :

A L I n A s t i r e a T i s n u n a .

A m a f l a t I n p i l m â n t u l

d o m n i e i m e l e , l a l o c u l c e s e c h i a m d T i s m a n a , o m â n i i s t i r e c a

t o a t e l u c r u r i l e , n e s ä v A r s i t à , p r e c a r e r i i p o s a t u l I n t r u f e r i c i r e

R a d u V o e v o d p i l r i n t e l e d o m n i e i m e l e d i n t e m e l i e a i n n i i l t a t ' o ,

d a r s c u r t â n d u - i - s e v i a t a , n ' a a p u c a t a o i s p i l v i " 3 5 .

D a n I , 1 3 8 5 - 1 3 8 6 , f i u l c e l m a i m a r e a l l u i R a d u , o c u p a

t r o n u ] l a m o a r t e a t a t A l u i s i i u . N u d o m n e s t e i n s ' a d e c a s c u r t

3 4 P u b l i c a t d e H a s d e u I n E t y m o l o g i c u m m a g n u m R o m a n i a e , I V , p . C C L X I ,

d u p i l o r i g i n a l u l d i n A r h i v a S t a t u l u i . V e z l a c o l o c e r c e t a r e a d a t e i a c e s t u i d o c u -

m e n t n e d a t a t . C o m p . I o r g a , C h i l i a ; i C e t a l e a a l b a , p . 6 1 s i 6 2 . D . O n c i u l c o m b a t e

f i l r a c u v A n t d o v a d a l u i H a s d e u , D o c u m e n t u l d i n 1 3 7 9 , i n O r i g i n e l e , p . 2 0 4 .

R e p r o d u s d e H a s d e u , I s t . c r i t . , p . 1 2 7 .

Page 71: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 71/233

7 4

I B T O R I A R O M A N I L O R

t i m p § i e s t e u c i s , p o a t e d u p a i n t e t i r e a l u i M i r c e a , f r a t e l e s . 0 c e l

m a i m i c , d e d i r e o p a r t e d i n b o i e r i , c a r e d u p a c u m o b s e r v a I n c a

d e p e a t u n c i C h a l c o c o n d i l a , o b i § n u i a u a n u s t a s u b a c e e a § i

d o m n i t o r i , d a r d u p a c u m l e p a r e m a i b i n e , s c h i m b a p r i n c i p i i ,

p u n a n d c a n d p e u n u l , c a n d p e a l t u l " 3 6 A s t f e l a j u n g e M i r c e a

p r o n u m i t c e B a r a n p e s c a u n u l B a s a r a b i l o r I n 1 3 8 6 .

F a p t u l p r i n c i p a l c e s e d e s f a c e d i n § t i i n t e l e c e n e - a u r a m a s

a s u p r a p r i m i l o r d o m n i t o r i a i M u n t e n i e i e s t e e m a n c i p a r e a l o r

t o t m a i m a r e d e s u p r e m a t i a m a g h i a r a , i p a r a l e l c u a c e a s t a

e m a n c i p a r e , o l e g a t u r a t o t m a i s t r a n s a c u d e s p o t i i s l a v o n i d e

p e s t e D u n a r e . M a i f i e c a r e d i n d o m n i i M u n t e n i e i l u p t a c u r e g i i

u n g u r i , i c u t o t i i s e I n c u s c r e s c p e r a n d c u t a r i i B u l g a r i e i § i

S a r b i e i 3 7 . T e n d i n t a M u n t e n i e i d e a s e d e s f a c e d e l e g a t u r i l e

s u p u n e r e , I n c a r e U n g a r i a v o i a s ' o r e t i n a § i d e a c a u t a , p e n t r u

a j u n g e r e a t i n t e i , s p r i j i n u l d o m n i l o r s l a v o n i , d e d i n c o l o d e f l u v i u ,

e r a f i r e a s c a

i n e a p a r a t a . T i m p u r i l e p e a t u n c i e r a u r e l i g i o a s e ;

3 6 C h a l c o c o n d i l a , B o n n , p . 7 8 . O b s e r v a l i a l u i C h a l c o c o n d l l a s e p o t r í v e s t e

m a i b i n e M o l d o v e i c l e a t M u n t e n i e i , s i e l v o r b e s t e I n a c e s t l o c d e a m b e l e t a d _

A s u p r a u c i d e r e i l u i D a n d e l a r k

c u a t A t m a i I n u i t d i n I n d e m n u l f r a t e l u i s A u

M i r c e a s u n t p u t e r n i c e I n d o i e l i . C A p i t a n u l , M a g . i s l . , I , p . 9 1 s p u n e c A D a n f u -

s e s e u c i s d e S u m a n v o e v o d u l S e r b i e i , p e n t r u c e n u s e s t i e " . A c e l a s l u c r u i l a r a t A

s i o c r o n i c A b u l g a r A a p . N . I o r g a S l u d i i s i D o c . , I V , 1 9 0 1 , p . I V . V e r s i u n e a o m o -

r u l u i e s t e d a t o r i t A d u p 6 . d . L i t z i c a , S t u d i i s i s c h i t e g r e c o - r o m a n e , 1 9 1 2 , P . 3 s i

u r m . u n e i t r a d u c e r i a r b i t r a r e a c u v A n t u l u i g r e c e s c a o y s X i w c s ç I n r a p o r t u l l u í C h a l c o -

c o n d i l a a s u p r a m o r t e i l u i D a n , B o n n , p . 7 8 ) c a r e n u I n s e a m n A n u m a i d e c A t a

u c i d e , p e l A n g d c A c h i a r d a c A a m a d m i t e a c e s t s e n s , I n c A C h a c o c o n d i l a n u s p u n e

c l e a t c A D a n f i i n d u c i s " , I d r á a a r d l a d e c i n e .

I a t A g e n e a l o g i a p r e d e c e s o r i l o r l u i M i r c e a c e l M a r e :

1 . R a d u N e g r u s a u

T u g o m i r B a s a r a b

1 2 9 0 - 1 3 1 0

C l a r a

3 . A l e x a n d r a B a s a r a b v o f e m e i e

1 3 1 0 - 1 3 2 0 B u l g . c a t & .

1 3 2 0 - 1 3 6 0 o r t o d .

o f a n

A l e x a n d r u

t a r B u l g .

N e c u l a i

t r a s i m i r

o L A I A n c a l u i

t 1 3 ° 6

a r d e V i d i n

S i m . S t a r e t

l a r S A r b i e i

2 . I v a n c u B a s a r a b

4 . V l a d i s l a b B . 5 . R a d a a l I I B .

1 3 6 0 - 1 3 7 5

1 3 7 5 - 1 3 8 5

/ \

l a v a , l u i

6 . D a n I . B a s .

7 . M i r c e d c . B

S t . U r o s a l S e r b i e i

1 3 8 5 - 1 3 8 6

1 3 8 6 - 1 4 1 8

Page 72: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 72/233

M U N T E N I A r A s l . L A V L A D T E P E

7 5

c r e d i n t a I n D u m n e z e u , n u n a t i o n a l i t a t e a , h o t ä r i a l e g ä t u r i l e

d i n t r e p o p o a r e . P e n t r u m a n t u i r e a c r e d i n t e i p ä r ä s i s e r ä R o m a n i i

t a r a l o r c e a i n t r a t ä . I n s t ä p a n i r e a m a g h i a r ä ,

i a u t a s e r ä . o a d ä -p o s t i r e d i n c o a c e d e m u n t i . U n g u r i i s t a r n i t i d e p a p i , s e s i l i a u

n e c o n t e n i t d e a p u n e m a n a p e t a r a c e a n o u ä , I n t e m e i a t ä . d e R o -

m a n i I n p o a l e l e C a r p a t i l o r , p e n t r u c a I m p r e u n ä c u f o l o a s e l e p o -

l i t i c e c e l e - a r t r a g e d i n s t ä p a n i r a l o r , s ä p o a t à l ä t i p e s t e a c e l e

r e g i u n i i c r e d i n t a c a t o l i c ä . R o m a n i i t r e b u i r ä s á s u s t i n ä l u p t e

c r á n c e n e , c h i a r l a e i a c a s ä , p e n t r u a r ä s p i n g e a s e m e n e a I n c e r e ä r i .

O d a t ä c u l u p t e l e p e n t r u a p ä r a r e a r e l i g i e i , s e t r e z i s e I n R o m a n i

d o r i n t a n e a t a r n ä r e i p o l i t i c e , m a n d r i a

i v r e d n i c i a o m e n e a s c ä .

E i f u s e s e r ä l i b e r i f n n a i n t e d e a c ä d e ä s u b U n g u r i , i s i m t i n d p e

f i e c e z i a p ä s a r e a t o t m a i g r e a a j u g u l u i a c e s t o r a , v o i a u s ä m a n t u i e

d e o d a t ä , p r i n r e s p i n g e r e a a u t o r i t ä t e i u n g u r e s t i ,

i s u f l e t u l

t r u p u l l o r . D e a c e e a p u s e s e r ä e i m u n t i i I n t r e e i

i a s u p r i t o r i i .

D a c ä a r f i f o s t s ä p r i m e a s c A i d i n o c a c e d e p i s c u r i a p ä s a r e a p e

c a r e v o i s e r ä s o f n l ä t u r e , a t u n c i p e n t r u c e s i - a r f i p ä r ä s i t c a s e l e

s i m o s i i l e , d e p e s t e C a r p a t i , s p r e a s e r e f u g i à I n M u n t e n i a ? P o -

z i t i a l o r I n s ä s e I n t ä r i s e f o a r t e m u l t , d e e a n d e i p u s e s e r ä s t a v i l a

t a r e e i ç i p o p o r u l m a g h i a r . C a r p a t i i I i a p ä r a a c u m a d e c o t r o p i r e ,

c ä c i g a t u r i l e ç i p ä d u r i l e f n t u n e c o a s e d e c a r i e r a u a c o p e r i t i , c o n -

t i n e a u p e r i c o l e a s c u n s e p e n t r u n ä v ä l i t o r i . O s i n g u i ä d a t ä I n c e r c a -

s e r á e i , I n t r u f a s a l o r s u m e t i e , a I n f r u n t à a c e s t e p r i m e j d i i , s i o

p e i r e c u m p l i t à f i I n v ä t a s e a n u m a i r e I n c e p e .

T o a t e a c e s t e i m p r e j u r ä r i I m p i n g e a u t o t m a i m u l t p e R o m a n i

a s e é m a n c i p à d e U n g u r i , s i p e t i m p u l l u i R a d u a l I I - l e a , s u n t

p r i n ä

m a n t u i t i d e e i , I n c a r e g e l e t r e b u i à s ä d o r i a s c ä

t i m p u l f e r i c i t d u d v a p u n e i a r ä s i m a n a p e M u n t e n i a .

C a r e S l a v o n i i d e p e s t e D u n ä r e f i a t r ä g e ä d i m p r o t i v ä t o a t e

I m p r e j u r ä r i l e i n t a i u c o m u n i t a t e a d e r e l i g i e ç i a n u m e n u n u m a i

d e c r e d i n t ä , c i p a n ä s i f o r m a r i t u l u i ç i b i m b a b i s e r i c e a s e d , a c e -

l e a s i d e a m b e l e p ä r t i a l e f l u v i u l u i . A p o i n i c i o p i e d i c 6 f i z i c á n u i

d e s p ä r t i a d e c e l a l t m a l a l a p e i p e s t e c a r e s e p u t e a O u t . I n s f a r -

s i t a i c i n u i a s t e p t a u r e l a t i i d e s u p u n e r e s i d e i n f e r i o r i t a t e , c i

e r a u p r i v i t i c a e g a l i , p r i m i n d u - l e f e t e l e I n l e g a u r i d e c ä s ä t o r i e

c u d o m n i i s l a v o n i , ç i a c e s t i a n u e r a u I n t r u n i m i c m a i j o s d e c k

r e g e l e U n g a r i e i , I n t r u c a t ç i e i e r a u d e s i n e s t ä t ä t o r i , h a c h i a r

e r a u t a r i a d e c ä I m p ä r a t i , p e c a n d c a p i i U n g a r i e i n u e r a n c l e a t

r e g i .

V o m v e d e ä m a i j o s c e f n r i u i r i r e a u a v u t a c e s t e r e l a t i i ,

d u s m a n e c u U n g u r i i , p r i e t e n o a s e c u B u l g a r i i ç i S a r b i i , a s u p r a

f o r m e i d e o r g a n i z a r e a S t a t u l u i m u n t e a n , s i d e a i c i a s u p r a a c e l e i

a M o l d o v e i . A c u m s á t r e c e m m a i d e p a r t e l a i s t o r i a S t a t u l u i M u n -

t e n i e i s u b d o m n u l c e l m a i I n s e m n a t a l i n c e p u t u r i l o r s a l e , M i r c e a

I B a s a r a b z i s s i c e l B a r a n .

Page 73: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 73/233

2 . M I R C E A . C E L B I T R A N 1 3 1 1 1 ;

C o s s o v a § i P o l o n i a .

D u p a m o a r t e a p o a t e s i l n i c a a l u i

D a n , s e u r c à p e t r o n u l M u n t e n i e i f r a t e l e s ä u M i r c e a . E l t r e b u i e

s a f i p u s m a n a p e s c a u n I n 1 3 8 6 , d e o a r c c e I n 1 3 8 5 , u n h r i s o v

a r a t ä c a D a n d o m n i a I n c a I n a c e l a n , i a r I n 1 3 8 7 g a s i m h r i s o m e

d a t e a c u m d e M i r c e a , c a D o m n a l M u n t e n i e i 3 8

P e t i m p u l l u i M i r c e a , a p a s a r e a T u r c i l o r a s u p r a E u r o p e i

r a s ä r i t e n e s e f a c e à t o t m a i s i m t i t a ,

i c h i a r c e a a p u s a n ä I n c e p u s e

a s e I n g r i j i d e a p r o p i e r e a a c e l u i p o t o p a m e n i n t a t o r . D u p a c e

T u r c i i O t o m a n i i n t e m e i a z a I n A s i a s t a p a n i r e a l o r I n 1 2 9 9 , I n c e p

d e l a 1 3 2 6 a t r e c e s i I n E u r o p a , m a i I n t a i u n u m a i I n s c o p u r i d e

p r a d ä c i u n e , s i p e t i m a i r i s a s p r e I n t i n d e s t a p â n i r e a , s i p u n

I n 1 3 5 6 m a n a p e G a l l i p o l i , s u b s u l t a n u l l o r U r c h a m . U r m a s u l

s a u , A m u r a t I , c u c e r e s t e I n c u r a n d A d r i a n o p o l e

i F i l i p o p o l e .

I m p a r a t i a B i z a n t i n á e r a c u t o t u l n e d e s t o i n i c ä a s u s - t i n c a l u p t a

C u n o u i i n ä v ä l i t o r i , i d a c à c a p i t a l a c e a p u t e r n i c i n t a r i t i l d i n

p a r t e a u s c a t u l u i i g r e u d e a t a c a t d i n s p r e m a r e , p u t l s ' A s e

° p u n a u n s e c o l I n t r e g s f o r t a r i l o r o t o m a n e , a c e a s t a f u d a t o t i t

m a i m u l t a s e z ä r e i e i d e c a t b a r b ä t i e i a p a r a t o r i l o t .

I n c u n j u r i m i l e o r a s u l u i ' l u s a c a z u r i l d e t i m p u r i u s u b s t a -

p a n i r e a O t o m a n i l o r c a r e , c a n i s t e v a l u r i n e c o n t e n i t c r e s c a t o a r e ,

r á s t r i n g e a u m e r e u i n s u l a

S t a t u l u i g r e c e s c p e c a r e , l a u r m a

u r m e l o r , t o t t r e b u i a u s ' a ' o I n g h i t ä .

D a c a T u r c i i I n t a m p i n a r a o i m p o t r i v i r e p u t e r n i c a i n c o t i o -

p i r e a E u r o p e i r a s ä r i t e n e , a c e a s t a l e v e n i , n u d e l a p o p o r u l a c e l a

c e e r a p u s p r i n i s t o r i e I n f r u t r t e a n e a m u r i l o r e i , e i d i n p a r t e a S t a -

t e l o r c a r i i n c u n j u r a u s a u s e d e s f a c u s e r a c u t i m p u l d i n p u t r e d u l

p r i v a z a l I m p e r i u l u i d e R a s a r a ,

i t i n e r e

i v â n j o a s e , s t i e a u s ä

m a n u i a s c a t o t a t a t d e b i n e a r m a , p e c a t G r e c i i d i n B i z a n t e r a u

m e s t e r i I n i n v a r t i r e a l i m b e i s i I n s u b t i e t ä t i l e r e t o l i c e i . A c e s t e

p o p o a r e e r a u d u p a r a n d u l I n c a r e l ' a l i s a r á ' p i e p t u r i l e l o r

g a n e l o r s e m i - l u n e i : A l b a n e z i i , S a r b i i , B u l g a r i i , R o m â n i i s i . U n -

g u r i i . E l e a l c a t u i a u a c e l e z i d u r i c o n c e n t r i c e p e r a r i T u r c i t t r e -

h u i r á s á l e s p a r g a s p r e a p a t r u n d e I n c e t a t e a e u r o p e a n . C a n d

e i a j u n s e r a I n 1 5 2 , 6 , a s f á r á s . m a l a M o h a c i p e c e l d i n u r m a , p o p o r u l

U n g u r i l o r , p u t e r i l e l o r a j u n s e s e r a l a c a p ä t ; i n s e m n a t u l l o i

c a p i t a l d e v a l o a r e m i l i t a r a f u s e s e c h e l t u i t ,

i V i e _ n a f u p u n c t u l

e x t r e m p a n a u n d e o a r d e l e l o r p u t u r ä p a t r u n d e . D e a i c i e i s e i n -

t o a r s e r a .

i n d ä r a t ,

I n c e p a n d a

c o b o r l

c u l m e a g l o r i e i

u r c a t e

p a n a a t u n c i . I m p a r ä t i a l o r , a l t a d a r á s p a i m a E u r o p e i , a s t a z i a

  H r i s o v u l

d i n 1 3 8 5 d e l a D a n , p u b l i c a t d e H a s d e u i n t r a d a c e r e r o m t m l ,

d u p à o r i g i n a l u l d i n A r h i v a S t a t u l u i I n 1 s t . c r i t . , I , p . 1 2 7 - 1 2 8 . D e l a M i r c e a c e l

M a r e s e a f l à 3 l u i s o a v e d i n a n u l 1 3 8 7 : u n u l p u b l i c a t I n e x t e n s o I n o r i g i n a l , I n

A r h . i s t . ,

I I I , p . 1 9 1 - 1 9 3 a l t u l r e p r o d u s n u m a i I n p a r t e t o t d e H a s d e u i n 1 s t .

c r i t . , p . 5 , s i u n a l

t r e l l e a A r h i o u t p e n t r u i s t o r i e s i l i l o s o l t e a l u i T . C i p a r i u ,

1 8 6 7 p . 7 7 .

7 6

I S T O R I A R O M A N I L O R

Page 74: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 74/233

M U N T E N I A P A N A L A V L A D T E P E S

7 7

a j u n s a p r o a p e d e d e s f i i n t a r e ,

i n u e s t e d e p a r t e t i m p u l c A n d p u -

t e r n i c i i O t o r n a n i d e a l t 5 . d a t A v o r t r e b u i s A ' s i i e e r A m a s b u n d e l a

E u r o p a , s i s A s e i n t o a r c A i a r i n A s i a d e u n d e a u v e n i t .

M r i r e a t A p i i v e l i s t e a m A r i r e i s i d e c A d e r e i l u c i u r i l o r a c e s t e i

l u m i

L a a c e a s t A d A r A p A n a r e i n c e a t à d a r c o n t i n u A a p u t e r e i

t u r c e s t i , R o m A n i i a u l u a t p o a t e c e a m a i s t r A l u c i t A p a r t e , s i i n

a c e a s t A j e r t r á , d e s i n e c o n s t i u t A , f A c u t A d e e i i n t r u a p A r a r e a

c u l t u r e i e u r o p e n e , s t A r o l u l c e l ' a u j u c a t , a l A t u r e a c u t o v a r A s i i

l o r d e l u p t A , i n i s t o r i a u n i v e i s a l A a n e a m u r i l o r c i v i l i z a t e . . A . p A -

r a r e a e u l i u r e i , m o s t e n i t A i n a p u s d e l a R o m a n i s i d e l a E l i n i ,

f u i n c r e d i n t a t i l d e d e s t i n , i n R A s A r i t , i n p r i m u l l o e t o t u n u i

p o p o r d e v i t a r o m a n ' A .

D u p A c u c e r i r e a F i l i p o p o l e i , c o m a n d a n t u l g r e c a l a c e s t e i

c e t A t i f u g e l a U r o s a l I I - l e a , t a r u l S A r b i l o r , c e r A n d u ' i a j u t o r c o n t r a

d u s m a n u l u i c o m u n . P r e a s l a b , p e n t r u a p u t e A i n f r u n t A s i n g u r

f u i i a m u s u l m a n A , U r o s c e r e a j u t o r u l r e g i l o r B o s n i e i , U n g a r i e i

c l o m n u l u i . M u n t e n i e i , c a r e p e a t u n c i e r à V l a d i s l a v B a s a r a b .

S e i n j g h e b A o a r m a t à n u m e r o a s A c u c a r e a l i a t i i s e i n d r e p t a r A

i i s u p r a A d l i a n o p o l e i . M A n d i i i n s A d e s p r e n u m A r u l l o r i f i i n d

s i g u r i d e i z b A n d A , n u j e a n t o a t e m A s u r i l e d e p r e v e d e r e t r e b u i n -

c i o a s e ,

i s t i n t c u m p l i t b A t u t i , i n 1 3 6 3 . M o v i l i d e m o r t i

i l a c u r i

d e s A n g e a c o p e r i a u a d o u a z i i n t i n s u l c A m p d e r A z b o i u c a r e p A -

s t r A

d e a t u n c i p A n A i n

z i l e l e

n o a s t r e n u m e l e d e I n / r e i n -

g e r e a

S e i r b i l o r 3 9 .

D u p A a c e a s t A s t i A l u c i t á i z b A n d A , A m u r a t î i s t r A r n u t i i

r e s e c l i n t a , d e l a B r u s a d i n . A . z i a , i n E u r o p a l a A d r i a n o p o l e ,

1 3 6 5 , s i T u r c i i b l e e p a d e v e n i u n e l e m e n t d e t e r m i n a n t I n m e r s u l

p o l i t i c e i e u r o p e n e . Z e c e a n i d u p r i . a c e e a , A m u r a t b a t e p e L a z A r

1 . a r u l S e r b i e i , i e a c e t a t e a N i s s i s u p u n e p e S A r b i l a t r i b u t . * i s m a n

t a r u l B u l g a r i e i s p e r i a t d e i z b A n z i l e T u r c i l o r , l i s e s u p i n e d t

b u n A v o i e , c A p A t A n d p i i n i n c h i n a r e a l u i c o n d i t i i m a i f a v o r a -

b i l e d e c A t a c e i c e c i l d e a u l o v i t i d e a r m e l e m u s u l m a n e . I n t i m p u l

i n s A c â t T u r c i i e r a u r e - p u r l - 0 p i i n u n r A z b o i t i c u n i s t e p o p o a r e d i n

A z i a , t a r i i B u l g a r i e i

i a i S e r b i e i , s e i n t 2 l e g a s e r A s c u l a i n c o n t r a

j u g u l u i c e l e c A z u s e d u p A g A t . A m u r a t r e v i n e g i a b n i c i n E u r o p a ,

s i b a t e i n c A o d a t A s i m a i c u m p l i t p e B u l g a r i u n i t i c u B o s n i a c i i ,

S A r b i i , U n g u r i i s i R o m A n i i , a c e s t i d i n u r m A c o n d u s i d e - M i r c e a ,

i n m a r e a b A t A l i e d e l a C o s s o v a 1 3 8 9 ( I n t r e I u n i e

i S e p t e m v r i e ) ,

i n c a r e i n s A s i t a m ] S e r b i e i , L a z i t r . r A m A n e m o r t p e c A m p u l d e b ' f i t a i e .

D e s i b i l t u t i n a c e a s t A p r i m A i n t A l n i r e a l u i c u T u r c i i ,

M i r c e a e r à h o t A r A t a n u p A r A s i d e l a p r i m a l o v i t u r A , d u e l u

I n d u s i n t r e

e l

s i

u r g i a

o t o m a n A . E l m o s t e n i s e d e l a p r e -

d e c e s o r i i s A i o p u t e r e r e s p e c t a b i l A

i r e s p e c t a t à c a r e î i d ' A d e A

Z i n k e i s e n , G e s c h i c h t e d e s o s m a n i s c h e n R e t c h e s

i n E u r o p a , H a m b u r g ,

1 8 4 6 , 1 , p . 2 2 5 , d u p à A n a l e l e l u i S e a d E d d i n § i a c e l e t r a d u s e d e L e u n c l a v i u s .

Page 75: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 75/233

7 8

I S T O R I A R O R A N I T O R

m i j l o c u l , n u n u m a i a s c u t u r a j u g u l u n g u r e s c , d a r a s e o p u n e

l a p r i m i r e a a c e l u i t u r c e s c , i a c e a s t a f u m a r e a t i n t a a v i e t i i i d o m -

n i e i l u i . E i f i f u c h i n a ' e l t o a t e p u t e r i l e , t o a t a a c t i v i t a t e a l u i .

D a c a n o r o c u l i i z b a n d a n u s a t u r a p e p a r t e a l u i , e l f a c a t o t c e

o m e n e s t e e r a c u p u t i n t a s p r e a a p a r a c u i b u l s a u , d e v u l t a n u l c e

s e a b a t e à a s u p r a ' i ,

i I n f n c o r d a r e a n e c o n t e n i t r e f n p r o s p a t a t a

a s f o r t a r i l o r s a l e , s t a m a r i m e a l u i d e e r o u . C a c i d a c a e s t e m a r e

a c e l c e t r i u m f a , n u e s t e m a i p u t i n m a r e a c e l c e l u p i a p e n t r u

a p a r a r e a s f i n t e l o r b u n u r i a l e l i b e r t a t e i

i n e a t a r n a r e i

M i r c e a a v e a c u a t a t m a i m u l t t e m e i u a c o m b a t e p e T u r c i ,

c u c a t t a t a l s a u I i l ' A s a s e c a m o s t e n i r e

i s t a p a n i r e a s u d - d u n a -

r e a n a a D o b r o g e i i S i l i s t r i e i . D e a c e e a v e d e m p e M i r c e a , c h i a r I n

a n u l 1 3 8 7 , u r m a t o r s u i r e i s a l e I n s c a u n , c a n d I n c a n u a v u s e s e

t i m p u l d e a f a c e c u c e r i r i , a s e I n t i t u l e a z a d e s t a p â n i t o r

i d o m n

a t o a t a t a r a U n g r o - V l a h i e i s i p e s t e m u n t i , I n c a s i p e s t e t a r i l e

T a t a r e s t i i A l m a s u l u i i F a g a r a s u l u i

h e r t o g

i

s t a p a n i t o r ,

B a n a t u l u i d e l a S e v e r i n

d u c e

s i d e a m e i n d o u i l i p ä r f i l e 5 i p e s t e

t o a t d D u n a r e a p e m c i l a m a r e a c e a m a r e q i c e t c l f e i

D u r o s t o r u l u i

s t r i p c l n i t o r .

i e a a c e s t t i t l u n u e r a n u m a i o z a d a r n i c a f n s i r a r e ,

n e - o d o v e d e s t e f m p r e j u r a r e a c a . M i r c e a , p r i n a c e s t d o c u m e n t

o r d o n a c á p i t a n i l o r D u r o s t o r u l u i , a d i c a S i l i s t r i e i , s a ' r e s -

p e c t e d a n i a M a r t a d e e l m a n a s t i r e i N u c e t u l

M i r c e a a v i r I r i s a n u n u m a i o p u t e r e i n s e m n a t a , p e c a r e

I n d r a z n i s a o a r u n c e i m p o t r i v a c u m p l i t i l o r O t o m a n i . E l e r a s i

u n c a p p o l i t i c e m i n e n t c e s t i e a s ' A c o m b i n e t o t d e a u n a u n e l t i r i l e

a s c u n s e c u l o v i t u r i l e f a t i s e . A s t f e l c a n d S a r b i i c e r u r a d e l a e l

a j u t o r p e n t r u l u p t a d e l a C o s s o v a , M i r c e a s e g a n d i i n d a t a a c r e e à

g r e u t ä t i l u i A m u r a t I n A z i a , p u n â n d u - s e I n l e g a t u r i c u p r i n c i p i i

d e a c o l o , d i n M e n t e s e , A i d i n , a r u s a n

i C o s t a m u n i

i I m p i n -

g a n d u - i l a r ä s c o a l a I n c o n t r a s u l t a n u l u i t u r c e s c , s p r e a s l a b i

a s t f e l p u t e r i l e l u i , p r i n i m p a r - t i r e 4 1 A m u r a t t u s a , s i e l u n c a p

g h i b a c i u i s o c o t i t , l a s a s à i z b u c n i a s c a r e v o l t a I n A z i a , s t i i n d

e l b i n e c a f i t i l u l c e o a p r i n s e s e p o r n i s e d i n E u r o p a . A i c i s e r e p e d e

e l c a t o a t e p u t e r i l e ,

i d u p a c e z d r o b e s t e p e C r e s t i n i l a C o s s o v a ,

f i f u o n i m i c a a I n n a b u s i I n c e r c a r i l e d e r a z v r a t i r e p o r n i t e I n A z i a .

M i r c e a , b a t u t I m p r e u n a c u t o t i a l i a t i i s a l , l a C o s s o v a ,

s e r a r a g e I n M u n t e n i a , a s t e p t â n d u - s e l a o n a v a l i r e d e r a z b u -

n a r e a T u r c i l o r .

A m u r a t , f i i n d a s a s i n a t d u p a a c e a m a r e b a t a l i e , d e u n

S a r b l u a t p r i n s d e a r m a t a o t o m a n a , f i u l s a u B a i a z e t t r i m i t e o

4 0 D o c u m e n t d i n 1 3 8 7 i n

C i p a r i u , A r i l l o . , 1 8 6 7 , p . 7 7 . A c c e - a § i t i t u l a t u r A

e s t e d a t á l u i M i r c e a § i i n c e l M a l t d o c . d i n a c e l a § a n , r e p r o d u s i n I s t o r i a c r i t . , p .

5 , p r e c u m § i i n u n u l d i n 1 3 9 9 ( A r h . i s t . , I , 1 , p . 9 7 ) , § i i n n n u l d i n 1 4 0 6 . I b i d e m

I , 1 , p . 9 8 . U n d o c . l a t i n d i n 1 3 9 0 r e d 5 t i t l u l :

T e r r a r u m D o b r o l i c i d e _ s p o l u s e t

T r i s t i i ( S i l i s t r i a ) d o m i n a s . A l t e d o c . v e z i i n N . l a r g a , C h i l l a s i C e t a t e a

p . 6 1 - 6 2 .

t i Z i n k e i s e n . I , p . 2 8 3 , d u p l S e a d - E d d i n .

Page 76: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 76/233

M U N T E N I A P A N A L A V L A D T E P E N

7 9

a r m a t ä p e s t e D u r a r e , s p r e a p e d e p s i p e M u n t e n i , p e n t r u i m p ä r t ä -

§ i r e a l o r l a l i g a a n t i t u r c e a s c A . O a r d e l e m u s u l m a n e I n f u r i a t e p r a d ä

s i p u s t i a z ä t a r a , i a r M i r c e a d e § i c a u t ä c u t o a t e p u t e r i l e c e i r ä -

m ä s e s e r ä a s e o p u n e T u r c i l o r , e s t e b ä t u t s i n e v o i t a l e p l ä t i t r i b u t 4 2 .

C o n f o r m c u a c e s t e § t i i n t i i a f l ä m M u n t e n i a t r e c u t à c a t a r à t r i -

b u t a r ä p e r e g i s t r e l e P o r t e i o t o m a n e , I n a n u l 1 3 9 1 4 3 .

S u p u n e r e a l u i M i r c e a c s á t r e T u r c i e s t e I n s a n u m a i t r e e d . -

t o a r e s i t r e b u i a i n c A s ä s e v e r s e m u l t s a n g e h a r e e i

í R o m a n i ,

p a n ä c e a c e s t i a s ä p r i m e a s c ä , M i l a s e m a i i m p o t r i v i , j u g u l

o t o m a n . B ä t u t l a C o s s o v a , a p u c a t n e p r e a t i t d e o r a p r a z n i c ä

n ä v ä l i r e , e l t r e b u i s ä i n l ä t u r e d e o c a m d a t à p e r i c o l u l a m e n i n t A t o r ,

p r i n o t r e c ä t o a r e i n c h i n a r e .

D u p ä c a t s e v e d e M i r c e a f u s e s e d e l a I n c e p u t c h i a r d u s n a n i t

s i d e U n g u r i c a r i n u p u t e a n i n g ä d u i e m a n c i p a r e a t o t m a i d e p l i n ä

a M u n t e n i e i d e s u b a s c u l t a r e a l o r s i , I n l o c c a U n g u r i i s ä s e f o l o -

s e a s e ä d e p u t e r n i c u l b r a t a l R o m a n i l o r , s p r e a l u p t a a l ä t u r e a c u

e i

I n c o n t r a d u s m a n u l u i c o m u n a l C r e s t i n ä t ä t e i , S i g i s m u n d

r e g e l e U n g a r i e i c e s e u r c a s e i n a c e e l a s i a n c u M i r c e a p e t r o n

( 1 3 8 6 ) , s e g ä n d i a l a m i j l o a c e l e d e a r e d u c e T a r a R o m â n e a s c ä i n

s u p u n e r e a s i a t a r n a r e a U n g a r i e i .

M i r c e a d e s i s e p r e g ä t i à a l u p t à I n c o n t r a T u r c i l o r , § i i n -

t i n d e a p r i n A z i a m r e j e l e s i u n e l t i r i l e s a l e , n u l a s ä i n p ä r ä s i r e

r a i d i n t e r e s e l e s a l e d i n E u r o p a , § i c a u t à a o p u n e U n g u r i l o r a l i a n t a

P o l o n i l o r .

P o l o n i a a n u m e f u s e s e u n i t à p e r s o n a l c u U n g a r i a I n t i m p u l

d o m n i e i l u i L u d o v i c d e A n j o u , 1 3 7 0 - 1 3 8 2 . A c e s t a a v a n d n u m a i

d o u à f e t e , s e s i l e s t e a l e a s i g u r à t r o n u l a t a t a l U n g a r i e i , c a t

§ i a l P o l o n i e i . F i i n d e a f a t a c e a m a i m a r e , M a r i a , c a r e t r e b u i a

s ä u r m e z e l a t r o n , e r a m ä r i t a t ä d u p à m a r c h i z u l S i g i s m u n d d e

L u x e n b u r g , c a r e a j u n s e m a i t a r z i u i m p ä r a t a l G e r m a n i e i , a p o i

P o l o n i i o p u s e r ä o i m p o t r i v i r e e n e r g i c A c o n t r a u r c ä r e i u n u i G e r m a n

p e t r o n u l l o r s i a l e s e r à d e r e g e , d u p ä m a i m u l t e t u r b u f ä r i § i r e -

v o l u t i i , I n 1 3 8 6 , p e V l a d i s l a v I a g h e l l o , d u c e l e L i t v a n i e i , d e s f ä -

c a n d a s t f e l u n i r e a c u U n g a r i a . I n t e l e g e m c u m p r e t e n t i i l e d e

d o m n i e a l e l u i S i g i s m u n d l a t r o n u l P o l o n i e i , t r e b u i a u s à p u n ä

4 1 M e l c h i s e d e k I n

a r t i c o l u l s d u . 3 1 i t r o p o l i t u l r a m b l a c i n R e v i s t a l u i T o -

c i l e s c u , I I I , p . 2 7 , s p u n e , d u p d V i a l ° S I . P a r a s c h i v a , c à M i r c e a a r f i f o s t p r i n s d e

B a i a z e t

i s u r g u n i t l a B r u s a , p d r e r e c e a d o p t a s e m i n e d . I ( v o l . H , p . 9 4 ) . M e l -

c h i s e d e k p a r e a f i f d c u t u n a m e s t e c i n t r e S t r a s i m i r d o m n u l W i d i n u l u i c a r e I n

a d e v A r a f o s t s u r g u n i t l a B r u s a , i a r n u M i r c e a . V e z i J i r e c e k i n A r c h i v . f u r s l a v i s c h e

P h i l o l o g i e , X I V , p . 2 7 4 . V e z i s i m a i s u s p . 2 8 , n o t a 3 5 .

4

H a m m e r , H i s t o i r e d e l e m p i r e o t t o m a n , t r a d u i t e p a r D o c h e z , P a r i s . 1 8 4 1 ,

I , p . 9 7 , c a r e c i t e a z d p e M u r a d j a d O h s s o n , T a b l e a u d e l E m p i r e O t t o m a n , I I I , p .

4 3 8 . D u p d u n a l t i z v o r t u r c e s c , R a n z a t u l E b r a r , a n u l a r f i 1 3 9 0 . V e z i i Z i n k e i s e n .

I , p . 2 8 4 , c a r e a d u c e p e S e a d - E d d i n p e n t r u a c e l a s i l u c r u . N u i n t e l e g e m p e n t r u

c e d . N . I o r g a

i d u p d d - s a i d . L i t z i c a D i n d o m n i a l u i M i r c e a V o d d I n C o n v .

l i t . , X X X V , 1 9 0 1 , p . 3 7 5 , § 1 I n S t u d i i s i S c h i l e g r e c o - r o m e i n e B u c . 1 9 1 2 a c e l a s

a r t i c o l p . 1 3 s q . n u p r i m e s c a c e s t e a r d t d r i .

Page 77: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 77/233

a c e s t e d o u ' A t A r i I n r e l a t i i i n c o r d a t e u n a c u a l t a . M i r c e a s e f o l o -

s e s t e d e e l e p e n t r u a i m p i e d i c a p l a n u r i l e d u s m A n e s t i a l e l u i

S i g i s m u n d i n c o n t r a M u n t e n i e i , p u n A n d u - s e I n l e g A t u r i p r i e -

t e n e s t i c u P o l o n i i .

E l t r i m i t e i n 1 3 8 9 d o i s o l i i n P o l o n i a , p e b o l e ' i i M a n e a s i

R o m a n H e r e s c u c a r i , t r e c a n d p r i n 1 V I o l d o v a u n c l e d o m n i a P e t r u

M u s a t , p e c a r e ' 1 v o m c u n o a s t e c a i n f a m i l i e c u M i r c e a c e l M a r e

s i i n t o t u l d e v o t a t l u i , d o m n u l M o l d o v e i a s o c i a z A p e h i n g i l s o l i i

m u n t e n i , u n r e p r e z e n t a n t a l s A u , D u g o i u ,

i t o p t r e i m e r g a n d

i n P o l o n i a l a V l a d i s l a v I a g h e l l o , M i r c e a i n c h e i e c u r e g e l e V l a -

d i s l a v o l e g A t u r A d e p r i e t e n i e c a r e a v e a d e o b i e c t a j u t a r c a l o r

m u t u a l A c u t o a t A p u t e r e a c o n t r a c r a i u l u i U n g a r i e i , i a r i n c o n t r a

a l t o r d u s m a n i d u p 6 p i k e r e 4 4 .

A f l a r e a i n c h e i e r e i a c e s t e i a l i a n t e p e d e o p a t t e , c a r e a p A r à

p e M i r c e a , c u t o a t A c A d e r e a l u i f a t A c u T u r c i i , p e d e a l t A p a r t e

c o n s t i i n t a p e r i c o l u l u i c e p u t e d r e z u l t à c h i a r p e n t r u U n g a r i a ,

d i n c o p l e s i r e a M u n t e n i e i d e c A t r e p u t e r e a o t o m a n A , a d u s e r à

i n s A p e S i g i s m u n d l a n i s t e c u g e t A r i m a i p l e c a t e c A i r e d o m n u l

m u n t e a n . E s i g u r c à M i r c e a p r i m i , c h i a r i n a n u l 1 3 9 0 , p r o p u n n r r

d e a l i a n t A d i n p a r t e a U n g u r i l o r i n c o n t r a p e r i c o l u l u i c o m u n ,

d e o a r e c e a f l A m c A d o m n u l M u n t e n i e i c e e r a , c u m a m v A z u t ,

a m e n i n t a t c u r A z b u n a r e a t u r c e a s c i l , p e n t r u p a r t i c i p a r e a l u i l a

l u p t a d e l a C o s s o v a , s e g r A b e s t e c h i a r i n a c e l a n a m o d i f i c a a l i a n t a

i n c h e i a t A c u P o l o n i a i n c o n t r a U n g a r i e i , i n s e n s u l a c e l a , c A d o m n u l

M u n t e n i e i s ' A n u m a i f i e o b l i g a t a p r e s t a n u m a i d e a l t P o l o n i c i

a j u t o r u l l u i i n c o n t r a v e c i n e i s a l e . I n N o e m v r i e 1 3 9 0 , M i r c e a

t r i m i t e s o l i i n P o l o n i a , c a r i s e i n t a l n e s c c u a m b a s a d o r i i r e g e l u i

i n c a p i t a l a M o l d o v e i , S u c e a v a , s i s e m o d i f i c A t r a t a t u l I n a s a c h i p

c A c r a i u l P o l o n i e i s A n u i n c e a p A a i z b o i u i n c o n t r a c r a i u l u t

u n g u r e s c , i n n a i n t e d e a i n § t i i n f e i p e M i r c e a

p e d i v a n u l ( l i r a

s a l e , d e s p r e b a l e

p r i c i n i l e

r e t z b o i u l u i 0 d e n u v o r f i i n t ä r i t e

a c e l e p r i c i n i

i d e d i v a n u l c r a i u l u i . I a r d e s ' a r f a c e v r e o p a c e

i n t r e M i r c e a

i

c r a i u l u n g u r e s c , p e c r a i u l P o l o n i e i n e l t i s d n d u ' l

d i n t e i n s a , n u m i t u l c r a i u v a t r e b u i s t i o p r i m i a s c i i 4 5 .

4 4 D o g h i e l , C o d e x d i p l o m a l i c u s r e g n i P o l o n i a e ,

I ,

p . 5 9 7 . A c t u l d e r a t i f i -

c a r e a t r a t a t u l u i d i n p a r t e a l u i M i r c e a e s t e d a t a t d i n L u b l i n , c e e a c e n u i n s a m n a

e a M i r c e a s a f i f o s t i n a c e l o r a s , p e n t r u a p r e s c h i m b a a c t u l . N u m e l e s o l i l o r e s t e

r e d a t i n l l m b a l a t i n a p r i n A l a g n u s i R o m a n H e r i c z i k i . A c e l M a g n u s e s t e i n s a s c r i s

d e s i g u r m a l c o r e c t d e

I n v e n t a r u l d i n C r a c o v i a , M a v n u s ( r o m . : M a n e a ) . V e z i

H a s d e u , A r h . i s t . , 1 1 , p . 5 1 1 . T o t a 5 a 1 1 s e r i e 5 i d . T i l i a n i t z k i , I n r e p r o d u c e r e a i n t e -

g r a l a a t r a t a t u l u i , M a t e r i a l e r . p .

0 .

4 ' A c e s t d e p e u r m a t r a t a t e s t e i n c h e i a t d e M i r c e a I n 1 3 9 0 , 5 1 r a t i f i c a t d e

e l i n 1 3 9 1 I u l i e , i n L e m b e r g . ( D o g h i e l , I , p . 5 9 9 ) . l a t a l o c u l i n t e x t u l o r i g i n a l

( 1 3 9 0 ) s c i l i c e t q u o d p r e f a t u s D - n u s R e x P o l o n i a e u l l a s b r i g a s n e q u e g u e r r a s

c o n t r a R e g e m H u n g a r i a e a c s u b d i t o s s u o s m o v e a t , n e c m o N e r e i n c i p i a t q u o q u a m ,

n i s i

p r i u s s i g n i f i c a t i s D - n o n o s t r o M i r c i i V o y e w o d a e e t e i u s c o n s i l i o s i n g u l i s

e a r u n d e m b r i g a r u m s e u g u e r r a r u m q u a l i t a t i b u s , e a e d e m q u e p e r i p s i u s r e g a l i s

8 0

' S T O M A , R O M A N I L O R

Page 78: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 78/233

I

r ,

, i 1 ; y 4 , 4 3 ,

4 . t . - ' , 4 ) 4 . 4 4 . . . - . : 2 :

,

I v ,

.

,

:

1

i l o p . , 2

4 1 , c ' / Z - i n i ; - ; , " . . 4 1

e 6

: 4 4 s v c -

i r l * t o . . . . . . . . - , ,

4 4 , 1 1 4 , 0 4 /

t v i v . , 4 1 , 0 1 . 4 . , 4 1 Q o v . 9

. 1 4 4 - 1 4 , 1 - . . . . . : " - - -

4 . . 1 4 0 . . 0 " 0 ? " " ' " 4 4 : * ; 4 c 4 4

. ,

:

' e * - e % 1 6 1 4 .

s

T i 8 4 . 4 1

r t s - i ±

* V i l

1 1 4

"

'

0 ; 7 , 9 .

. n t r . ; _ c :

- ,

v . : i c s 7

c r

, v . ,

4 -

. . . 9 4 . 4 ) .

t e l i s I i i v

4 , "

1

. , ,

f t , ' L l .

4 )

c t 0 0

. - ,

. i . . t h i , t

% 4 ' 1 , . . , " ' . " , : : , . . .

. . .

Q . A r t i : g e

i v c A A ' , . . . .

1 ) , . . ,

; p i t i k o c e v v 4

. s g i : v t , , 1 4 1 1 1 - 4 2 ;

4 1 t i ' i t s s i e w r i c 4 3 . )

k r

' ; - i t

.

. - P v g y f y l ' , 1 . . , ,

i , , , , , .

7 \ 3 . . 4 - t . c

e . . . - 4 - 4 , , , , , , e , l t

f r

. 4 4 . 4

, , , , s t . . .

- .

c v

1 , 1 ; 4 t 1 4 + , 5 . '

T

& ( t ' ' ' 4 , 4 1

* , ' , ; , , , . . 0 ,

*

. . ,

, _ ,

.

s i - e .

r t

. % V . , 4 1 7

,

, . . t . , , , x

: . f t t r 4 j . , 7 , 4 . 3 - 1 : : , - r , ,

, . . ,

, v , . . . , v .

, , , , n , s k t x - e :

. r t v

, i l f . 4 . 4 1 4 , 4 , 4 ,

1 1 .

: 4 , 0 , , r o t c . , , , - , , t e - . . : - , . . . . , 1 9

s a t _ i . , _

i h r i ,

4 . , , , , , , - -

1 4 . 4 . 4 1 , 2 , , , z ) , 4 , v 4 . 4 . . a . o e t W e

1 E N r

- j 3 - 0 6 .

s . . - . ; . e < 7 e . . . . , 4 4 * - t - i % - 1 3 - 1 - ; . - 8 . r 4 . - i

o t t v ) f 4 4 * * I C W I t " ' a . 0 . . - s r a 4 k l i v :

1 4 . 4 ?

l y r , 4 1 , * 0 : , - . - W i t , e t z i D " v i : 0 9

e 4 0 4 3 c t

. t o . t i v e .

i k s

t - 4 .

f

, . 1 . .

c a t , t i t e t . . i r 4 9 4 .

P e . o n v c C

0 4 4 4 1 ,

r A - 4 1 1 . 1 0 1 " k * 4 - a ' 4 ' ; $ - $ 4 . . . 6

- 1 , - k A i s p e t . 1 . 1 4 3 , . . 4 .

: ' r t -

.

, . . . ,

. . . . , , , , A y

.

, 4 4 . . .

. 4 4 . 0 1 ; 1 4 4 4 ,

, . . 4 . - 4 e 1 1 t

I I

. . . . . , : S . ,

,

t : v % ` 4

O r ? .

. 5 1 .

c - , . c - :

- 4 : 4 , v s . t C I S f 7 - 1 . 6 c i r

" ; - - - , . I i i -

e p l t t y , . . o . - 4 : 4 ; 4 4 - . - - v 4 4 4 4 7 ( \ x p t 4 0 - 4 e

1 t i - v t - s . t a

: ) 0 , R + 4 . , I r . ;

4 4 % t : ' , , " 4 "

; *

.

t i . . 7 ( r . ;

t . I N

7 f z - 7 , . . .

£ 4

. 4 ,

+

4 4 7 ) , . . . , 0 . 4 . 6 . , 4 1 . 7 7 i n *

E : 1 2 '

V O M C

' 7 C v " " . " - i t

t . " 6 :

t 4 - 4 . . - 1 : 4 - 4 C .

. 4 v i /

c i - , w 3 1 . 4 . 4 , 4 1

L a ? : * 1 4 ,

. 4 4 m ; . ,

. , 0 4 4 4 4 . S .

, r I . 0 3 4

. c t - 4 % . 4 . 4 1 7 ' c o

4 . , , t - w c e i

-

.

I

r e e

t '

4 " - e i r e . . . . A - I C I ;

- ,

-

)

g

' t - k g s - - 6

'

-

. . , , A . f u . s . ' , ; , , , . . W - N

- 1 ' -

7 . , V r i s t

I . T . , V

: " . . . 7 ' . 4 4 4 1 1 4 - _ P i , 4 4 4 - 0 % - i 4 7

r , 7 4 - v ; ( p r I )

S I 4 4 4 4

. 1 ; 4 ,

1 1 . . .

. 1

$ ' 4 4 4 * . r ,

.

q

,

:

- , . .

- 0 . , T v i d i ,

" e ' , " * " . 7 - " " '

N v o v h e t z s o S 4 _ ,

e

,

1 1 4 1 7 ( 2 :

_

,

, . . ,

' O R I G I N A L U L T R A T A T U L U I , L 1 J I

M I R C E A C U P O L O N I I .

I Q : V * 0 1 0 4

- .

_

-

, r , . . . , z 4 -

4

-

 

Page 79: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 79/233

M U N T E N I A P A N A L A V L A D T E P E *

8 1

C e e a c e n e m i e ä . I n a c e a s t ä a l e - a - W i r e e s t e m o d u l c a m c a v a -

l e r e s c c u c a r e M i r c e a t r a t e a z 6 i n t e r e s e l e P o l o n i l o r , s u b o r d o n a n -

d u - l e c u t o t u l i n t e r e s e l o r l u i , i p r i m i r e a a c e s t e i p o z i t i i , i n o n c e

c a z n u d o m i n A t o a r e , d i n p a r t e a u n u i m a r e c r a i u , d e l a u n p r i n c i p e

c e t r e b u i a , d u p ä i d e i l e t i m p u l u i

i p u t e r e a r e s p e c t i v ä a S t a t e l o r

l o r , s ä a p a r ä c a m a i m i c I n a i n t e a l u i . T r a t a t u l e s t e i n t o t u l f a v o -

r a b i l l u i M i r c e a ; e l f a c e s ä a - t a m e a j u t o r u l p r o m i s d e e l P o l o n i l o r

d e a t a t e a c o n d i t i i , I n c a 1 1 l a s ä i n b u n u l & A u p l a c , f a l l a d e s l e g à

i n s ä p e r e g e l e p o l o n d e i n d a t o r i r e a a j u t o r u l u i , l a c a z c a n d e l a r

a v e à r ä z b o i u c u U n g a r i a . N u n u m a i a t a t a , e l o b l i g A c h i a r p e r e -

g e l e p o l o n a i n t r a § i e l i n a l i a n t ä c u U n g a r i a , l a c a z c a n d M i r c e a

a r i n c h e i a p a c e c u d â n s a . N u O m a n 9 n i c i o I n d o i a l ä C a u n r e z u l t a t

a t a d e s t r ä l u c i t a l d i p l o m a t i e i l u i M i r c e a f u c a § t i g a t p r i n a r a -

t a r e a f o l o a s e l o r n e m ä s u r a t e c e a r p u t e a r e z u l t à p e n t r u c a u z a c r e -

§ t i n ä , I n l u p t ä c u p e r i c o l u l c e v e n i a a s u p r a t u t u r o r a , d i n o

a l i a n t ä a U n g u r i l o r c u p o p o a r e l e e x p u s e m a i I n g r a b s d l o v i t u r i l o r

. o t o m a n e .

N i c o p o l i .

I n a c e s t r ä s t i m p , i n t e r v e n i n d a t a c u l M u n t e n i e i

d i n p a r t e a T u r c i l o r , l o v i t u r a p r i m i t à d e M i r c e a

i i n d a t o r i r e a l u i

d e a s e s u p u n e l a p l a t a t r i b u t u l u i , a d u c m a i m u l t l a c u n o § t i n t a

U n g u r i l o r p r i m e j d i a c e s e a p r o p i a d e p r o p r i u l l o r S t a t i d e c i

n e v o i a d e a s e a l ä t u r à l a M i r c e a , a l ä t u r a r e c ä t r e c a r e M i r c e a

p r e g ä t i s e c a l e a p r i n m o d i f i c a r e a t r a t a t u l u i s ä u c u P o l o n i a . S e

I n c h e i e d e c i o l e g a t u r à p e f a t ä i n t r e M i r c e a i S i g i s m u n d , I n a

d o u a D u r n i n i c 6 d i n p o s t u l m a r e 1 3 9 5 I n B r a s o v , u n d e M i r c e a s e

d u s e I n p e r s o a n ä

i , i n t a m p l â n d u - s e s ä u i t e p e c e t e d l u i c e a m a r e ,

i n t ä r e § t e s u b s e m n ä t u r a l u i c u p e c e t e a c e a m i c A , p r o b a b i l d e j a

h i e l . P r i n a c e s t a c t M i r c e a r e c u n o s c a n d c ' ä D o n m u l S i g i s m u n d ,

s ' a p u r t a t c A t r e e l c u o s e b i t ä b u n ä v o i n t ä

i p r e a m i l o s t i v q t e

d e c a n d l ' a c u n o s c u t

i

i - a u p r i n s p a r t e a m a i a l e s i n c o n t r a

T u r c i l o r , f i i l o r r ä u t ä t e i s e l e a g 6 c a r e e l p r i n u r m ä t o a r e l e p u n c t e

C a n d r e g e l e v a m e r g e i n p e r s o a n ä I n c o n t r a T u r c i l o r ,

s A i a s ä

i M i r c e a I n p e r s o a n ä ; i a r c a n d v a t r i m i t e n u m a i o § t i ,

f i e i n d a t o r a t § i M i r c e a t o t l a g a l a .

S ä d e a l u i S i g i s m u n d m a n c a r e p e n t i u W i l e s a l e , i n s ä

n u d e g e a b a , c i c u p l a t a .

A c e s t t r a t a t a r a t à C a ' r e l a t i i l e d e v a s a l i t a t e a l e M u n t e n i e i

c a t r e U n g u r i i n c e t a s e r ä c u t o t u l , c á e r a u l t i m u l a c t a l e m a n c i -

p ä r e i M u n t e n i e i d e s u b e p i t r o p i a m a g h i a r à . I n t e a d e v ä r i n

a c e s t t r a t a t , M i r c e a n u n u m e § t e n i c i m a c a r , c u m M u d u n c h i u l

s k i V l a d i s l a v , p e r e g e l e U n g u r i l o r d o m n u l s d u , c i c u r a t n u m a i

d i g n i t a t i s c o n s i l i u m s i n t a p p r o b a t a e . I n s u p e r s i a l i q u a e t r e u g a e p a c i s v e l i n d u -

c i a e a u t c o n c o r d i a e i n t e r p i a e f a t u m M i r c i u m W o v e w o d a m d . n . e t R e g e m H u n -

g a r i a e s u n t a c t a e . . . i p s o d . R e g e P o l o n o r u m n o n e x c l u s o , e a s d e m p r o e n o m i n a t u s

d . R e x r a t i f i c a r e e t g r a t i f i c a r e e t a c c e p t a r e d e b e b i t . C o m p . U l i a n i t z k i , p . 5 .

A . D . X e n o p o l . I s t o r i a R o m a n i l o r . V o l . I l l .

6

Page 80: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 80/233

8 2

I S T O R I A R O M A N I L O R

d o m n u l r e g e S i g i s m u n d ; a p o i i n d a t o r i i e a l u i M i r c e a d e a i e s i

I n p e r s o a n A - l a r A z b o i u n u m a i a t u n c i c a n d

i r e g e l e v a v e n i I n

p e r s o a n A , a r a t A o d e p l i n A e g a l i t a t e i n t r e e i , c a r e n u p o a t e f i

i n t u n e c a t à p r i n f o r m u l a r e a r e s p e c t u o a s A a u n u i t r a t a t i n c h e i a t

c u u n r e g e p u t e r n i e c a l e a j u n g e d u p A a c e e a

i m p A r a t a l G e r -

m a n i e i 4 6 .

D u p A a c e s t t r a t a t , a l i a t i i t r e c D u n A r e a

i i e a u N i c o p o l i

d e l a T u r c i p e c a r e a c e s t i a I I o c u p a s e r A I n d a t A d u p A b à t à l i a d e l a

C o s s o v a 4 7 . I m b o l n A v i n d u - s e I n s A s o t i a l u i S i g i s m u n d , M a r i a ,

i m p A r a t u l e n e v o i t s A p A r A s e a s c A p e n t r u c A t v a t i m p e x p e d i t i a .

M a r i a m o a r e i d u p A I m m o r m A n t a r e a e i , S i g i s m u n d s e i n t o a r c e

i a r p e s t e D u n A r e , u n d e e r a s A s e I n t A m p l e o l u p t 6 h o t A r i t o a r e .

S i g k m u n d c A u t a s e s A t r e z e a s c A i a r ä i i n p o p o a r e l e E u r o p e i

f a n a t i s m u l r e l i g i o s p e n t r u a l e s c u l a c o n t r a O t o m a n i l o r . E l

i z b u t i s e r M I A l a u n p u l l e t i n I n c e r c A r i l e s a l e , a d u i A n d i n a r m a t a

s a , p e l a n g 6 t r u p e g e r m a n e , s i c A t e v a m i i d e c a v a l e r i f r a n c e z i ,

i m b r A c a t i i n z a l e , c a s t e f e o d a l A d i n c e l e m a i a l e s e . E l d o b A n -

d i s e a c e s t p r e t i o s c o n t i n g e n t d e l a C a r o l V I r e g e l e F r a n t e i , s i I n

r A n d u r i l e l u i s e i n i A l n i a f l o a r e a c a v a l e r i s m u l u i f r a n c e z , p r e c u m

P h i l i b e r t d e N o a i l l e s m a r e l e m a e s t r u a l I o h a n i t i l o r , J e a n d e

N e v e r s , c o m i t e l e d e E u , m a r e s a l u l B o u c i c a u l t i a l t i i . N u m A r u l

a r m a t e i a l i a t e e r a d e p e s t e 6 0 . 0 0 0 d e o a m e n i , M s à c u m s p u n e

o i s t o r i e c o n t i m p o r a n A , e r a o a r m a t á n e c a p a b i l A d e d i s c i p l i n A ,

p r i n v A r s t a t A n A r A

i l i p s a d e s e r i o z i t a t e a o f i t e r i l o r d e c A p e t e n i e ,

r n a i p l e c a t A l a s c a n d a l u r i d e ( A t l a l u c r A r i i n t e l e p t e . C e a m a i

m a r e i n g r i j i r e a e i f u s e s e t o t d e a u n a d e a p e t r e c e b i n e , s i d e

a i n c A r c a s A i c i c u t o t s o i u l d e m a n c A r i a l e s e , p e n t r u a l e d u c e

d u p A e a 4 8 . L u a r e a c e t A t i l o r V i d i n u l i R a h o v a u r c A

A n A l a

n e b u n i e n e i n g r i j i r e a

i n i A n d r i a m a i a l e s a F r a n c e z i l o r .

A j u n s i s u b N i c o p o l e , i n S e p t e m v r i e 1 3 9 6 , a c e s t i a s e p u n

p e b a n c h e t e

i p e t r e c e r i c a r e n u s e m a i s f a r s i r A n i c i c h i a r a t u n c i ,

( A n d B a i a z e t n u e r a d e c A t l a o I n d e p A r t a r e d e s e s e o r e . F r o i s s a r t ,

c r o n i c a r c o n t i m p o r a n , n e s p u n e c à e i s c h i m b a u a d e s e o r i d e

T e x t u l t r a t a t u l u i r e p r o d u s I n t r a d u c e r e a r o m A n d d e S i n c a l , I , p . 3 6 5 e d .

1 8 5 3 . C o n d i t i i l e a n t d e f a l l o r a b i l e l u i M i r c e a d i n a c e s t t r a t a t e x c l u d a b s o l u t

p A r e r e a s p r i j i n i t A d e N . I o r g a , C h i l l a i C e t a / e a A l b a , p . 6 5 , a d o p t a t A 5 1 d e L i t z i c a

( m a i s u s n o t a 4 3 ) , c A a c e s t t r a t a t s A f i f o s t f n c h e i a t d e M i r c e a d u p A o I n f r a n g e r e

a l u i d e T u r c i I n 1 3 9 1 . T r a t a t u l n u a r e d e l o e a e r u l d e a f i f o s t i m p l o r a t d e u n

d o m n c a r e a r f i c e r u t a j u t o r , c i c a

i a c e l c u P o l o n l i , c a f A c u t d e u n u l p e d e p l i n

s t A p A n p e s o a r t a l u i .

7 E n g e l , G e s c h i e h l e d e r W a l a c h e i , p . 1 5 9 , a d u c e u n d o c u m e n t t o t d i n 1 3 9 5 ,

d u p A c a r e e x p e d i t i a d e l a N i c o p o l e a r f i f o s t I n d r e p t a t A c o n t r a l u l M i r c e a . D a r

c u a n s e p u t e a a c e a s t a , d u p A c e I m p A r a t u l a b i a I n c h e i a s e a l i a n t a c u M i r c e a ? A p o i

c e e r a s A c a u t e S i g i s m u n d c o n t r a l u i M i r c e a l a N i c o p o l i , c , a r e s e a f l a I n m a n i l e

T u r c i l o r ? I n s f A r 5 i t M i r c e a l u p t A a l A t u r e a c u S i g i s m u n d , I n l u p t a d e s u b z i d u r i l e

a c e l e i c e t A t i d i n 1 3 9 6 . D o c u m e n t u l l u i E n g e l n u p o a t e f i d e c A t a p o c r i f .

4 , H i s l o i r e d e C h a r l e s V I p a r u n a u t e u r c o n t e m p o r a i n , r e l i g i e u x d e l a b -

b a y e d e S t . D e n y s , P a r i s , 1 6 6 3 , p . 3 4 8 .

 

Page 81: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 81/233

M U N T E N I A P A N A L A V L A D T E P E S

8 3

h a i n e , s i n u e r a u d e c a l ; m o d e n o u e c u h o r b o t A r i e i

g a l o a n e

f e l u r i t e , c a r e t i n e a u p e p r i n s i i d e r a z b o i u i n t e o v e s n i c a m i n u -

p a r e . C e e a c e I i m i r à i n s A m a i m u l t e r a d e a v e d e à p e n e b u n a n o a -

s t r a n o b i l i m e , p u r t a n d n i s t e p a p u c i c u p l i s c u l l u n g d e d o u ' A p i - .

c i o a r e ,

i a d e s e o r i I n c a m a i m u l t . C h i a r

i c a n d T u r c i i I i a t a c a r á ,

e i s t A t e a u l a m a s a , s i s e s c u l a r a a m e t i t i d e v i n , t a ' A n d u - s e p e c a m p

c u m p u t u r a m a i b i n e 4 9 .

C a n d s e t i n ù s f a t u l d e b a t a l i e , M i r c e a p r o p u s e c a s ' A i s e

l a s e l u i î n t â i u l a t a c c o n t r a t r u p e l o r u s o a r e a l e T u r c i l o r ,

i c a v a -

l e r i i f r a n c e z i s ' A r A m a n A l a u r m A , p e n t r u a s e l o v i c u g r e u l a r m a t e i

d u s m a n e , c o r p u l I e n i c e r i l o r . D u c e l e B u r g u n d i e i l o a n d e N e v e r s ,

c o m a n d a n t u l F r a n c e z i l o r , s e o p u s e l a a c e a s t a , s p u n a n d & A e l n ' a

v e n i t c u 6 0 0 0 m i i d e o a m e n i d e a t a t a I n d e p a r t a r e , p e n t r u a a s i s t a

l a l u p t a a l t o r a ,

i c e r a n d n u m a i d e c a t s ' A i s e c o n c e a d a o n o a r e a

p r i m u l u i a t a c . I m p A r a t u l p r o p u s e a t u n c i c a U n g u r i i s A f i e p u s i

l a r a n d u l I n t a i u , c a u n i i c e a r c u n o a s t e m a i b i n e m o d u l d e b a -

t a i e a l T u r c i l o r . F r a n c e z i i a m e n i n t a r a c u r e t r a g e r e a , d a c a l i s ' a r

f a c e a c e a s t a o f e n s à ,

i I m p a r a t u l t r e b u i s ' A l e I n v o i a s c a c e r e r e a

c a r e c o m p r o m i s e r e z u l t a t u l l u p t e i 5 0

I n o n c e c a z a c e a s t a I n t r e c e r e a f i e c a r e i n a t i i d e a a v e a e a

p r i o r i t a t e a m o r t e i , c a r a c t e r i z e a z a d e m i n u n e v e a c u l d e a t u n c i ,

a d e v a r a t v e a c d e e r o i .

F r a n c e z i i n e r a b d a t o r i d e a ' s i a r A t à v i t e j i a , a t a c a I n n a i n t e

d e a s e f i d a t s e m n a l u l l u p t e i , r a s t o a r n a r â n d u l I n t a i u a l a r m a t e i

t u r c e s t i ,

i c A z a n d p e a l d o i l e a , c o m p u s d i n c a l a r i m e , 1 1 s p a r g

p e a c e s t a , d a d d e o d a t a I n l o e d e a I n t a l n i c a m p i a g o a l a , p r e c u m

s e a s t e p t a u , c r e z a n d & A a u z d r o b i t p e T u r c i , d a u p e s t e c o r p u l

I e n i c e r i l o r , d e v r e - o 6 0 . 0 0 0 d e o a m e n i , p u t e r n i c s i m a t i n s . P e c a t

d e m a r e l e f u s e s e b r a v u r a l a I n c e p u t , p e a t a t a a c u m a s u n t c u -

p ' i n s i d e o t e a m a n A p r a z n i c a . E i o r u p l a g o a n A I n d a r a t ; I n s a

c a i i l o r , I n c A r c a t i c u f i e r , o b o s i t i d e g r e u t a t e a c e d u c e a u s i d e

o i n c o r d a r e d e m a i m u l t e o a r e , I n c e p a s e a b a t e s u b e i . C a v a l e r i a

u s o a r a a T u r c i l o r a j u n g e p e a c e i c e a r f i p u t u t I n c a ' s c ' ä p a s i m a -

c e l A r e s t e

i p r i n d e p e c e i c e m a i r a m a s e s e r a d i n a r m a t a f r a n c e z a .

S o s i n d v e s t e a c u m p l i t a l a t a b A r a l u i S i g i s m u n d , U n g u r i i s i c u

R o m â n i i s e r e t r a g d i n l u p t a ,

i T u r c i i , c a z a n d I n d a t a d u p a a c e e a

4 9 C h r o n i g u e d e J e a n F r o i s s a r t I n B u c b o n , P a n t h e o n l i t t e r a i r e , I I I , p . 2 6 1 .

' 0 J o h a n n e s S c h i l t b e r g e r a u s M i i n c h e n , R e i s e i n E u r o p a , A s i e n u n d A f r i c a

1 3 9 4 - 1 4 2 7 , M i i n c h e n , e d . N e u m a n n . 1 8 5 9 , p . 5 1 - 5 2 . E s t e c u r i o s c A S c h i l t b e r g e r

n u m W e p e v o e v o d u l V a l a h i e i W e r t e r . D u p r t c a t s e v e d e , c a n d

1 § i s e r s e m e -

m o r i i l e , t A r z i u d u p à b n A l i a d e l a N i c o p o l e , e l u i t a s e n u m e l e l u i M i r c e a , g r e u d e

t i n u t m i n t e p e n t r u u n N e a m t ,

i

I l t n l o c u i s e c u u n u l g e r m a n i n c h i p u i t . S p u s e l e

l u i S c h i l t b e r g e r s u n t i n t a r i t e d e o p o v e s t i r e c o n t i m p o r a n r i a l u p t e l d e l a N i c o p o l e

d a t a t a h i s A g r e O t 1 3 9 4 , d e o a r e c e e s t e c u n o s c u t c A b A t A l i a a v û l o c i n 1 3 9 6 , N .

I o r g a , * A x l e s i f r a g m e n t e , I I I , p . 7 6 ( a p e n d i c e ) : s e q u e M y r x e i n p r i m a a e l e h o s t i b u s

o b j i c i p e t i t u t s i n a t i m p e r a t o r .

Page 82: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 82/233

8 4

i s T o h l A R o m A N 1 L 0 R

p e c e n t r u l c o m p u s d i n o § t i r e a g e r m a n a , I l s f a r a m a c u t u t u '

s i

' 1 p u n p e N O .

M i r c e a M e u s e f o a r t e c u m i n t e d e a s e r e t r a g e d i n l u p t i i

§ i d e a n u a § t e p t a s a f i e m a c e l a r i t d e T u r c i , f à r à n i c i o s p e r a n t a

d e s c a p a r e , a v a n d I n s p a t e l e s a l e D u n a r e a . E l a v e a c u a t a t m a i

m u l t d r e p t s ä o f a c a , c u c a t ( M u s e u n s f a t i n t e l e p t , s u s t i n u t d e

t o t i § e f i i a r m a t e i a l i a t e , c a r e i n s a f u s e s e r a s p i n s d e F r a n c e z i

a i c a r o r p u r t a r e t o c m a i c o m p r o m i s e s e l u p t a . A p o i r e t r a g e r e a

U n g u r i l o r d e l a a r i p a d r e a p t d , s l a b i n d p u t e r e a d e i m p o t r i v i r e

a a l i a t i l o r , M i r c e a a r f i j e r t f i t n u m a i i n z a d a r a r m a t a l u i , d a c a

i r f i s t a t i n l u p t a

E l s e a § t e p t

i n s ä , c a § i d u p a W a l l a d e l a C o s s o v a , a f i a t a c a t

d e T u r c i i n p r o p r i a l u i O r a , § i a v e à n e v o i e d e a r m a t a l u i i n t r e a g ä

§ i n e a t i n s a , p e n t r u a s e p u t e a i m p r o t i v i l o r , c e e a c e t o c m a i , d u p a

l u p t a d e l a C o s s o v a , n u p u t u s e f a c e , f i i n d u ' i a r m a t a d e s o r g a n i z a t ä ,

p r i n i n f r a n g e r e a s u f e r i t a a c o l o , a c u m a e l p u t i r i n t r e p r i n d e ,

i n c a ' c u o s t r a l u c i t a i z b a n d a .

P o l o n i i v a z a n d c a M i r c e a s ' a l e p a d a t d e a l i a n t a l o r , § i s ' a

u n i t c u U n g u r i i , c a u t a s à r a s t o a r n e p e M i r c e a d i n s c a u n u l M u n -

t e n i e i , i n t i m p u l c e e l e r a d u s i n c o n t r a T u r c i l o r l a N i c o p o l i . E i

i n s u f l a p r o p r i u l u i s a u f i u , \ l a d , i d e e a d e a u z u r p a t r o n u l - M a n e -

s a u , § i V l a d s e § i d e c l a r a d e d o m n u l M u n t e n i e i , s p r i j i n i t p r o b a b i l

d e a t - I v a n e m u l t u m i t i c a r i s e a f l a u i n A r g e § , f o a s t a c a p i t a l ä a

M u n t e n i e i , o r a § c e s u f e r i s e o s c a d e r e d i n s t a r e a l u i d e m a i i n a i n t e ,

p r i n s t r a m u t a r e a c a p i t a l e r O r e l l a T a r g o v i § t e a . V l a d d a u n h r i s o v ,

d i n A r g e § , i n 2 I u n i e 1 3 9 6 , i n c a r e s p u n e c a e l v o e v o d u l B a s a r a -

b i e i § i c o m i t e l e S e v e r i n u l u l , a v a n d i n m i n t e b u n a v o i n t a a r a t a t a

n o u a d e c r a i u l P o l o n i e i V l a d i s l a v , § i m a i a l e s c u m n e - a u d a r u i t

I l o n a ' m a i d a u n a z i v o e v o d a t u l B a s a r a b i e i § i d o m n i i l e c e l e a v e r n

i n c r ä i m e a U n g a r i e i , j u d e c a r n a f i c u d r e p t a t e c a c u a t a t a m a i

i n t i n s ä s t a t o r n i c i e s a f i m a s c u l t a t o r i d e d a n s u l , c u c a t m a i m u l t

n e a f l a m m a n g â e t i p r i n i n n a l t a r e a n o a s t r ä c e a d e d a n s u l f a c u t a

l a v a r f u l d o m n i e i , § i p e n t r u c a a m g a s i t , c á c r a i m e a U n g a r i e i d e

i n u l t a u v e n i t l a n u m i t a d o a m n a E d v i g a c r a l a s a P o l o n i e i , c a

o s i n g u r a m o § t e n i t o a r e a c r a i m e i u n g u r e § t i , § i d r e p t a c e e a § i l a

n u m i t u l d o m n V l a d i s l a v , c r a i u l P o l o n i e i s o t u l e i c e l d e c a s i l t o r i e -

a § à § i n o i n e l e g ä r n a r a m ä . n e ä s u p u § i n u m i t i l o r d o m n i V l a d i s l a v

  M . K o g a l n i c e a n u , H i s l o i r e d e l a D a d a , d e s V a l a q u e s l r a n s d a n u b i e n s

e t d e l a

V a l a c h i e , B e r l i n , 1 8 5 4 , a d m i t e d e p l a n o § i f ä r A n i c i o d i s c u t i e c d M i r c e a

a r f i ( r a c i a l p e a l i a t i , b a c h i a r c A s ' a r f i f n c h i n a t s u l t a n u l u i ; p . 6 8 : M i r c e q u i

s ' é t a i t s a u v é p a r u n e t r a h i s o n e t q u i a v a i t c o n t r i b u é i t l a d e s t r u c t i o n d e l ' a r m é e

c h r é t i e n n e s e r e n d i t a u c a m p s d e s T u r c s , o ù i l s a l u a l e S u l t a n e t l u i d e m a n d a

l a p a i x ( ? I ) . E d r e p t c ä K o g a l n i c e a n u s e r s e I n c e r c a r e a l u i , l a v a r s t a d e 1 7 a n i ,

a v a n d l a I n d a m a n ä I n B e r l i n , n u m a i I s t o r i c i i u n g u r i § i n e m t i . C f . § i E n g e l , G e -

s c h i c h t e d e r M o l d a v u n d W a l a c h e y , I , p . 1 5 9 .

 

Page 83: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 83/233

M U N T E N I A P A N A L A V L A D T E P E S

, 5

c r a i u l u i P o l o n i e i § i c i A i e s e i E d v i d g e i

i

c i A i r n e i l o r a U n g a r i e i

P o l o n i e i 6 2 .

A c e s t V l a d e s t e a r A t a t d e a l t d o c u m e n t d i n 1 3 9 7 c a p u s

d e T u r c i d o m n I n V a l a h i a . T u r c i s a u P o l o n i , V l a d e r à r A u v A z u t

d e U n g u r i c a r i , p e a n d i n n a i n t a u e u a j u t o r u l f r a n c e z § i h a v a r e z

a s u p r a c e t A t e i N i e o p o l i , t r i m i t p e v o e v o d u l A r d e a l u l u i * S t i b o r

§ i a t a c A p e V l a d . A c e s t a s e i n c h i d e I n c e t a t e a D A m b o v i t a d a r

e s t e p r i n s d u p i l u n a s e d i u § i d u s c u t o a t i l f a m i l i a l u i i n A r d e a l

u t i d e I n s A r e g e l e t r a t e a z A r A u , p A s t r A n d u ' l c a s p ' A r i e t o a r e

p e n t r u M i r c e a c e l r e s t i t u i t I n s c a u l l . D i n A r d e a l V l a d f u g e § i s e

d u c e l a C o n s t a n t i n o p o l e l a c u r t e a i m p A r a t u l u i g r e c e s c .

T u r c i i n u l i p s e s c a a t a c A M u n t e n i a c A t v a t i m p d u v d

v i c t o r i a

d e l a N i c o p o l i , p e n t r u r ä z b u n a p e M i r c e a d e s p r e

a m e s t e c u l l u i I n d u § m g n i i l e c o n t r a I m p A r A t i e i O t o m a n _ . T u r c i i ,

t r e c A n d D u n A r e a d e o c a m d a t A , i e a u o m u l t i m e d e p r a d A § i d e

r o b i d i n M u n t e n i a . M i r c e a t r i m i t A n d c o p i i i § i f e m e i l e i n m u n t i i

d e C a r e . B r a § o v , u r m A r e § t e p e B a i a z e t p r i n p A d u r i l e d e s t e j a r

c e a c o p e r i a u t a r a § i I m p i e d e c a u i n n a i n t a r e a a r m a t e l o r d u § m a n e

§ i , t i n A n d u - s e d e T u r c i , n u ' i l a s A n i c i u n m o m e n t I n p a c e , l o -

v i n d u ' i c u p u t e r e , d e e k e o r i s e d e s p A r t i a u i n g r u p u r i m a i m i e i

d i n g r e u l a r m a t e i , o r i u m b l a u d u p A p r a d A s a u

p r o v i z i i . T u r c i i

o b o s i t i p r i n h A r t u e l i l e l u i M i r c e a § i t e m A n d u - s e s A d e e b A t A l i a

I n l o c u r i a § A d e p r i i n c i o a s e o § t i r e i r o m A n e , s e r e t r a s e r 5 . s p r e

D u n A r e , u n d e d u p A s f a t u l u n u i g e n e r a l , B i e n e z e s , c a r e i n d e a m n A

p e T u r c i s á s e i n c u n j o a r e g r a b n i c c u u n § a n t , a d A p o s t e s c a s t f e l

t r e c e r e a l o r i n n a p o i p e s t e D u n A r e 5 3 .

S ' A n u s e f i d a t a t u n c i o a r e h i p t a a c e a v r e d n i c A d e a m i n -

t i r e c a r e a r A m a s , I n t r a d i t i a p A s t r a t A d e c r o n i c a r i , c a i n t A m p l a t A

l a R o v i n e 5 4 ? $ i a l t e i z v o a r e , t o t i n d o i e l n i c e § i n e p r e c i z e i n p r i -

v i r e a d a t e i , v o r b e s c d e o l o v i r e a T u r c i l o r c u M u n t e n i i , u n e l e

d i n a c e l e i z v o a r e p o m e n i n d c h i a r d e o m a r e b A t A l i e . A à o c r o -

n i c á

s p u n e , c à M i r c e a a f o s t i n v i n s d e B a i a z e t

i a

t r e c u t i n U n g a r i a , d a r c A B a i a z e t a f u g i t d i n M u n t e n i a 5 5 . A c e s t e

d o u A a r A t A r i n u p o t s t a i m p r e u n A , d e o a r e c e T u r c i i n u p u t u s e r A

f u g i t i i n d i n v i n g A t o r i . A l t e i z v o a r e i n d i c A m a i l i m p e d e c A T u r c i i

a r f i f o s t b A t u t i . A § A C o n s t a n t i n F i l o s o f u l c a r e s c r i A p e l a 1 4 3 1 ,

a r a t A c á B a i a z i t s ' a r f i b A t u t g r o z a v c u M i r c e a , f ä r á a a r A t A

c a r e d i n d o i a r f i b i r u i t , d a r c A i n t o r c A n d u - s e i n t a r a l u i , a r f i

  R e p r o d u s d e H a s d e u , 1 s t . C r i t . , p . 7 3 . C o m p . D o g h i e l I ,

p . 6 2 3 . V e z i

s I o s c r i s o a r e a l u i M a t e r n u s c a t r e V l a d ( U z u r p a t o r u l ) d i n 1 3 9 6 , H t t r m . , D o c . , X V ,

p a g i n a 6 .

5 3 C h a l c o c o n d i l a , p . 7 7 - 8 0 .

C A p i t a n u l I n M a g . i s f . ,

I . p . 9 5 : l a B o v i n e p e a p a I a l o m i t e l . C r o n i c a

s e r b i c a d e s p o t a e G e o r g i i . C f . I o r g a , S t u d i i 0 d o c . , I I I , p . 1 : m o v i t t a i a z i t c o n t r a

M i r c s a m e t d e b e l l a v i t e u m a d R o v i n a m . P u n e I n s A l u p t a c a I n t a m p l a t A I n 1 3 9 2 .

  I . B o g d a n , E i n B e i t r a g z u r s e r b i s c h e n u n d b u l g a r i s c h e n G e s c h i c h t e i n

A r c h i v

s t a v i s c h e P h i l o l o g i e , X I I I , p . 6 3 8 .

Page 84: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 84/233

8 6

I S T O R I A R O M A N I L O R

f ä c u t p a c e c u d o m n u l r o m a n 5 6 , c e c a c e a r a t g i n d e s t u l c r t b g t g l i a

n u i e s i s e i n f o l o s u l T u r c i l o r . T o t a s à s i B i z a n t i n u l P h r a n t z e s

a r e a . c à B a i a z e t M a i o e x p e d i t i e c o n t r a l u i M i r c e a , d o m n u l

V a l a h i e i , c a r e , i e s i n d u ' i i n n a i n t e l a l u p t i l 1 4 à i n u n l o e g r e u

( c u m a r a t g

i C h o l c o n d i l a ) s u l t a n u l , s ' a r f i f e r i t a o p r i m i s i a

p g r ä s i t M u n t e n i a ; d a r c a M i r c e a d u p g a c e e a a f g g a d u i t t r i b u t

§ i a i n c h e i a t p a c e 5 7 . M a i l g m u r i t e s t e u n r a p o r t c a t r e d o g e l e

V e n e t i e i i n c a r e c e t i m , c g T u r c i i i n t o r c â n d u - s e d i n U n g a r i a i n a r c a t i

d e p r a d a , a u t r e c u t p r i n V a l a h i a c e a s u p u s g . l o r ; d a r c à a c o l o

a s o s i t o a r m a t a m a r e d i n U n g a r i a c u u n o a r e c a r e M i l c a ( M i r c e a )

O l a h u l s i a b ä t u t p e a c e i T u r c i a s a d e c u m p l i t , c g e i a u f o s t p a r t e

p r i n s i , p a r t e u c i s i s i p a r t e i n n e c a t i s i n u a u s c A p a t d e c k v r ' o

3 . 0 0 0 d i n e i , c a r i s ' a u i n t o r s i n t ä r i l e t u r c e s t i 5 8

R a p o r t u l e s t e d i n 3 M a r t i e 1 4 0 1 s i d e c i s ' a r p u t e a r e f e r i

§ i l a o a l t g c i o c n i r e d i n a c e l t i m p i n t r e T u r c i s i M u n t e n i . O r i c u m

a r f i i n s g l u c r u r i l e c u d a t a b k a l i e i , t o a t e a r g t g r i l e c o n c u r g a a d e -

v e r i e x i s t e n t a e i i n M u n t e n i a i n t r e T u r c i

i C r e s t i n i , d i n c a r e

a c e s t i a a u i e s i t b i r u i t o r i . S e p o a t e d e c i a f i r m a c u s i g u r a n t a

M i r c e a a b ä t u t c e l p u t i n ° d a t a p e T u r c i . I n t r u c a t a c e a s t a v i c t o r i e

n u a p u t u t s g s e i n t â m p l e n i c i i n 1 3 9 2 u n d e o p u n e c r o n i c a s k -

b e a s c g , d e o a r e c e i n a c e l a n M i r c e a f u s e s e b g t u t s i o b l i g a t l a u n

t r i b u t c a r e T u r c i a , n i c i i n 1 4 0 1 u n d e o a s e a z g r a p o r t u l v e n e t i a n ,

i n t r u c k , c u m v o m v e d e ä i n c u r a n d , i n a c e l a n s e p e t r e c e a u a l t e

e v e n e m e n t e c a r e n u i n g g d u e s c o a s e m e n e a l u p t g , n u r a m â n e

a l t a ' d a t a p r o b a b i l a p e n t r u v i c t o r i a l u i M i r c e a d e l a R o v i n e d e c k

a n u l u r m a t o r b g t g l i e i d e l a N i c o p o l i , c a n d M i r c e a i n t o r c a n d u - s e

a m v g z u t d i n c e p r i c i n g c u a r m a t a l u i i n t r e a g g d i n l u p t a

d a t a d e a l i a t i s u b a c e a c e t a t e e l p u t a o p u n e p u t e r i l e l u i i n t r e g i

n g v a l i r e i t u r c e s t i s i a o r g s p i n g e d e p e c a p u l O r d l u i 5 9 .

P e n t r u a n e i n t o a r c e l a V l a d , r a i v r g t i t u l f i u a l l u i M i r c e a ,

s c ä p a t , c u m a m v ä z u t , l a C o n s t a n t i n o p o l e , e l u r i n g i n n a i n t e

s i a i c i u n e l t h i l e l u i c o n t r a n ä s c g t o r u l u i s a u . M i r c e a , p e n t r u a

t à i à a c e s t e u n e l t i r i , c a u t a s a ' s e i m b u n e z e c u B i z a n t i n i i s i f a c e

p e p l a c u l p a t r i a r h u l u i d e C o n s t a n t i n o p o l e , c a r e e r à p e a t u n c i i n

o m a r e n e i n t e l e g e r e c u I u g a a l I I - l e a , d o m n u l M o l d o v e i , d e l a

m i t r o p o l i a e i i n t r a . I n a c e a s t à d e p e u r r n ä t a l l , b a t e p e I u g a ,

I I p r i n d e s i a s e a z g i n s c a u n u l M o l d o v e i p e f r a t e l e l u i I u g a a l I I - l e a ,

A l e x a n d r u c e l B u n , c a r e s e i m p a c g c u p a t r i a r h i a 6 0

I i r e c e k , Z u r W l i r d i g u n g I n A r c h i v ü r s l a v i s c h e P h i l o l o g i e , X I X , p . 2 6 7 .

5 9 P h r a n t z e s , P o l i e l o g i a g r a e c a , G L V I , c o l . 7 0 4 , e c i t a t d e L i t z i c a ( m a l

s u s n o t a 4 3 ) , d i n c a r e a m l u a t I i c e l e d o u à c i t a l i i d i n n o t e l e 5 5 s i 5 6 .

5 5 N . I o r g a , A c t e

i F r a g m . , I I I , p . 4 : M i l c o V a l a h o .

5 9 D . L i t z i c a p u n e l u p t a d e l a R o v i n e I n 1 7 M a i u 1 3 9 5 I n n a i n t e a e x p e d i t i e l

d e i s N i c o p o l i I n t a m p l a t à I n S e p t . 1 3 9 6 ( L . c . , p . 3 6 6 , P . 3 7 8 - 3 9 7 ) , c e e a c e n u p a r e

a d m i s s i I n S t u d i i i s c h i t e g r e c o - r o m f t n e p . 3 1 .

5 5 U r e c h e , I n L e t o p i s e t e , I , p . 1 0 2 [ e d . I I , p . 1 3 6 , e d . G i n r e s c u p . 2 0 1 . V e t '

m a i p e l a r g s u b N o . I I I . I s t o r i a M o l d o v e i s i l a N o . I V , 3 , B i s e r i c a .

 

Page 85: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 85/233

M U N T E N I A P l i N A . L A V L A D T E P E S

8 7

A m e s t e c u l l u i M i r c e a I n f á z b o a i e l e c h i l e t u r e q t i .

I n

c u r a n d i n s

M i r c e a c e B a r t a n t r e b u i a s a ' s i i n t o a r c a l u a r e a l u i

a m i n t e i a r a s i c a t r a s u d , a s u p r a I m p a r a t i e i T u r c e s t i , i n c a r e

s e p r e g a t i a u s c h i m b a r i i n s e m n a t e c e e r a u s à a i b a o m a r e ¡ M A U -

r i r e a s u p r a T a r e i R o m a n e s t i .

D u p a i z b a n d a d e l a N i c o p o l i , T u r c i i p a r e a u

v o r i n n e c a

t o a t a E u r o p a , c a n d e i s u n t o p r i t i I n s t r a s n i c u l l o r a v a n t p r i n

a s / U r e a M o n g o l i l o r c a r e , s u b v e s t i t u l T i m u r L e n k , p u n i n p e -

r i c o e x i s t e n t a , _ I m p a r a t i e i M o h a m e d a n e d i n A z i a . B a i a z e t d e c i

s e o p r e s t e d e - l a i n n a i n t a r e a l u i i n E u r o p a s i s e i n t o a r c e i n A r i a

p e n t r u a s e o p u n e f u r i e i r a v a l i t o r i l o r . A i c i i n s a p u t e r e a l u i , c e a

a t a t d e c u m p l i t a p e n t r u E u r o p e n i , s e f r a n s e c a t r e s t i a l a f u r t u n d ,

d e o a r d e l e n e s f a r s i t e a l e M o n g o l i l o r c a r e i n n a b u s i r a m a i m u l t

d e c a t b a t u r a , i n c â m p i i l e d e b a A n g o r a , i n 2 0 I u l i e 1 4 0 2 , n a i l -

v i n s e l e O r a a t u n c i a r m a t e m u s u l m a n e . B a i a z e t e l i n s u s i e s t e

p r i n s ,

i c u t o a t e c á e s t e b i n e t r a t a t d e f r a t e l e s a u i n t r u M o h a m e d ,

C h a n u l M o n g o l i l o r , m o a r e d u p a u n a n d e z i l e d e p r i n s o a r e .

P r i n m o a r t e a l u i , u r m a t a d e r e t r a g e r e a l u i T i m u r L e n k

i a r a s i i n n a p o i i n p a t r i a M o n g o l i l o r , s e d e s c h i s e s e m o s t e n i r e a

I m p a r a t i e i M o h a m e d a n e . D i n p a t r u f i i c a r e r a m a s e s e r a

i m p a r t a s a u m a i b i n e s a s e c e r t e d e l a a c e a s t a ' m o s t e n i r e , u n u l

I z a m o a r e i n c u r a n d , I n c a T a m a n t r e i c o m p e t i t o r i l a t r o n u l s u l -

t a n i l o r : S o l i m a n , M u z a i , M o h a m e d 6 1 .

D i n a c e s t i a , S o l i m a n p u s e s e m a n a p e p o s e s i i l e e u r o p e n e ,

i a r M o h a m e d p e a c e l e a z i a t i c e . M u z a , l a m a s p e l â n g a M o h a m e d

I n A z i a , c e r e d e l a f r a t e l e s a u v o i a d e a t r e c e i n E u r o p a , a a l u n g h

p e S o l i m a n d i n A d r i a n o p o l e , s i a l u a d o m n i a E u r o p e i p e n t r u

M o h a m e d . A c e s t a I i i n v o e s t e

i n t r e p r i n d e r e a ; i n s a t r e b u i n d s a

s t e e p r e g a t i t i n A z i a c o n t r a l u i S o l i m a n , n u p o a t e d e , e s p r e

r e a l i z a r e a p l a n u l u i s a u n i c i u n a u t o r . P e c a n d M u z a s t a t e a

n e h o t a r â t a s u p r a m i j l o a c e l o r s p r e a p u n e i n l u c r a r e i n t r e p r i n d e r e a

l u i , p r i m e s t e d e l a M i r c e a o s o l i e p r i n c a r e

î i

° f e r i a s p r i j i n u l , § i

d o b a n d i n d d e l a u n p r i n c i p e d i n S i n o p e , I s f e n d i a r , o c o r a b i e ,

M u z a s e t r a n s p o a r t a i n V a l a h i a .

M i r c e a p r i m e s t e p e M u z a c u c e l e m a i m a r i o n o r u r i , s i

a c e s t a I i f ä g a d u e s t e e a , d a c a s ' a r f a c e r e g e c u a j u t o r u l l u i M i r c e a ,

s a l d e e m a r i v e n i t u r i i n E u r o p a s i o r e g i u n e i n t i n s ä l u a t a d e l a

G r e c i p e c a r e M u z a I i d u s m a n i à . M i r c e a e r a c u a t a t m a i m u l t ä m i t

d e a c e a s t a c o n d i t i e , c u c a t e l i s i r a z b u r i à t o t o d a t a ' p e B i z a n t i n i

c a r e , c u t o t s e r v i c i u l a d u s p a t r i a r h u l u i c u d e t r o n a r e a l u i I u g a

d i n M o l d o v a , u r m a u i n n a i n t e a a d a p o s t i I n c o n t r a l u i p e r a s v r a -

t i t o r u l s a t ' f i u , V l a d . S o l i m a n e r a r a u v a z u t d e m a r e p a r t e d i n

s u p u s i i s a l c a r e s e a l i p e s c d e M u z a . C u t o t a c e s t a j u t o i - i c u

i n s e m n a t a a r m a t a c e i - o d a d u s e M i r c e a , s u b c o n d u c e r e a g e n e -

1 Z i n k e i s e n ,

I ,

p . 4 2 7 , d u p à i s t o r i c i i t u r c i . C f . C h a l c o c o n d i l a , p . 1 6 9 ,

S o l i m a n e s t e n u m i t p r e t u t i n d e n e d e C h a l c o c o n d i l a M u s u l m a n u s .

Page 86: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 86/233

8 8

I S T O R I A R O M A N I L O R

r a l u l u i D a n , M u z a e s t e b ä t u t I n a n u l 1 4 0 6 d e S o l i m a n , m a i a l e s

p r i n t r ä d a r e a S a r b i l o r c a r e l u p t a u

i

e i i n a r m a t a l u i . M u z a

s a p ä i a r ä s i l a M i r c e a 6 2 I n a c e l a s i a n M i r c e a v t i z a n d a p o l i t i c a

u r m a t i l d e e l i n a f a c e r i l e t u r c e s t i & M u s e d e g r e s , s e i n t á l n e s t e

c u r e g e l e U n g a r i e i l a S e v e r i n , p e n t r u a p u n e l a c a l e c e l e d e

t r e b u i n t ä 6 3 M u z a s p r i j i n i t i n s ä d i n n o u d e M i r c e a , m e r g e i a r ä s i

i n p r o t i v a f r a t e l u i s ä u c a r e , d e a s t ä d a t ä , p ä r ä s i t m a i d e t o t i

a i l u i , e s t e b ä t u t

i u c i s .

M i r c e a i z b u t i s e i n i n d r ä z n e a t a l u i I n t r e p r i n d e r e , d e a

t r a g e f o l o s d i n c e r t e l e p e n t r u m o s t e n i r e a I m p ä r ä t i e i T u r c e s t i .

E l v ä z i i p e M u z a , p r o t e g u i t u l s ä u , u r a n d u - s e p e t r o n u l s u l -

t a n i l o r ,

i m u l t ä m i t e l e c e l e m a i s t r ä l u c i t e a s t e p t a u p e M i r c e a

d e l a r e c u n o s a t o r u l s ä u p r i e t e n , a n d d e o d a t ä a l t à f u r t u n ä ,

d e a s t ä c l a n c u m p l i t à

i f a t a l ä s e r i d i a c o n t r a l u i M u z a ,

i p r i n

a c e s t a c o n t r a l u i M i r c e a .

A n u m e M u z a c u c e r i s e E u r o p a c a o m a l l u i M o h a m e d ,

r ä g ä d u i s e a c e s t u i a a ' i c e d à t o t c e v a c a s t i g à . V á z a n d u - s e i n s ä

I n d u l c e l e b r a t e a l e p u t e r e i , e l n u s e m a i t i n t i d e c u v â n t u l c l a t .

M o h a m e d p o r n i a t u n c i C u a r m a t a c o n t r a l u i M u z a . C u t o t a j u -

t o r u l d a t l u i d e M i r c e a , c a r e n u v r o i à s à p i a r d à p o z i t i a c a , t i g a t à ,

i n n a i n t e c h i a r d e a s e f i f o l o s i t d e e a , M u z a e s t e g r e u i n v i n s

i n t e o b ä t ä l i e l â n g ä A d r i a n o p o l e , i n 1 4 1 1 . R e v o l t a n d u - s e i n s ä

c a t e v a p r o v i n c i i a z i a t i c e , s t a r n i t e p r o b a b i l c a i c e a l a l t ä d a t ä

t o t d e M i r c e a , M o h a m e d e s i l i t s à p ä r ä s e a s c ä l u p t a c o n t r a f r a -

t e l u i s ä u , i s ä s e T r i t o a r a i n A z i a . I n 1 4 1 2 N A ' i n n à b u s i n d

r ä s c o a l a i z b u c n i t ä , M o h a m e d s e i n t o a r c e c o n t r a l u i M u z a , 1 1

b a t e s i

' 1 f u g ä r e s t e i n V a l a h i a u n c l e M u z a a u t a s e s a p a r e t o t

l a v e c h i u l s à . ' u s p r i j i n i t o r 6 4 , a d u a n d i n s ä a c u m a a c e s t u i a , n u

s p e r a n t á

i a s t i g , c i t e m e r e

i p r ä p ä d e n i e .

I n t i m p u l c a t M u z a f u s e s e p u t e r n i c ( 1 4 0 6 - 1 4 1 1 ) , M i r c e a

s e f o l o s i s e d e a c e a s t ä i n f l o r i r e a l u i , c ä c i M u z a î i p ä s t r a s e p r i e -

t e n i a f ä g ä d u i t à . S i g i s m u n d t r ä i d a p o i i n p a c e c u e l , d u p à c u m

s e v e d e d i n i n t r e v e d e r e a d e l a 1 4 0 6 , i n S e v e r i n . A t i c u r i l e f e r i c i t e

a l e l u i M o h a m e d c o n t r a p r i e t e n u l u i s k i f a c i n s ä p e M i r c e a s ä - s i

p r e s i m t ä a d e r e a . T e m â n d u - s e c a i n t r ' u n a s e m e n e a c a z , s i U n -

g u r u s à n u ' s i s c h i m b e g a n d u r i l e , m a i a l e s p e n t r u a ' i r ä p i

t a r n a r e a , p e c a r e f u s e s e s i l i t i a i - o i n c u v i i n t à , M i r c e a s e a p r o p i e

i a r ä s i d e P o l o n i

i i n c h e i e c u e i u n n o u t r a t a t i n 1 4 1 1 , i n c a r e

6 2 C h a l c o c o n d i l a , p . 1 7 1 . C f . L e u n c l a v i u s , A n n a l e s S u l l a n o r u m o i h m a n i -

d a r u m a T u r c i s s u a l i n g u a s c r i p l i , F r a n c o f u r d i , 1 5 9 6 , P . 2 0 : E r a t i d t e m p o r i s

v a i V o d a V a l a c h i a e q u i d a m c u l n o m e n M u r z e s . H i c e t h o s p i t i o e x c e p i t c u m ( M u s a m )

e t v i a m a p e r u i t e t a u x i l i o f u i t u t R o m a n i a m i n g r e d e r e t u r ( a n n o 1 4 0 4 ) . M a i v e z 1

D u c a s , p . 8 8 .

6 3 D o c u m e n t d i n 6 9 1 5 ( 1 4 0 6 ) N o e m v r i e I n A r h . i s l . , I , 1 , p . 9 8 : s i s ' a u

I n t f t m p l a t a c e a s t a d u p à c e , p l e a n d d o m n i a m e a I n a n u l 6 9 1 5 ( 1 4 0 6 ) N o e m v r i e

I n 1 5 , p e n t r u a m A l n t à l n l c u c r a i u l I n S e v e r i n .

6 4 C h a l c o c o n d i l a , P . 1 8 3 .

 

Page 87: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 87/233

M U N T E N I A l ' A N i t L A V L A D T E P E

8 9

i a r ä § i s e o b l i g 5 m u t u a l a s e a j u t à c o n t r a r e g e l u i U n g a r i e i , c u

a t k m a i m u l t c à

i i u b i r e a i n r u d i r e i i - a r i m p i n g e l a a c e a s t a 6 5 .

P o l o n i i a v e a u u n m o t i v d e o s e b i t d e u r 4 c o n t r a U n g u r i l o r , f i i n d c 6

i m p k a t u l S i g i s m u n d n u m i t d e r e g e l e p o l o n a r b i t r u i n o c e a r t à

p e c a r e o a v e à c u O r d i n u l T e u t o n i c , i n l o e d e a j u d e c à n e i n t e -

l e g e r e a , a j u t a s e p e f a t A O r d i n u l c o n t r a P o l o n i l o r . C u m a u d e

i n s 5 . S i g i s m u n d d e s p r e a c e a s t à a l i a n t ä a l u i M i r c e a c u P o l o n i i ,

t r i m i t e i n d a t 6 l a d o m n u l M u n t e n i e i s o l i , p e M i t r o p o l i t u l d i n

G r a n § i a l t e p e r s o n a j e d e s a r n ä , p e n t r u a r e i n n o i b u n e l e l e g k u r i

c e e x i s t a u m a i i n n a i n t e .

P e d e a l t à p a r t e U n g u r i i u r z i s e r 6 o i n t r i g 6 p r i n c a r e s p e r a u

s à s t r i c e b u n e l e r e l a t i i c e e x i s t a u i n t r e M i r c e a

i P o l o n i . E i p a -

r a s e r à a n u m e p e M i r c e a l a V l a d i s l a v I a g h e l l o , c á l ' a r f i p o n e g r i t

I n t e o s o l i e t r i m i s à i n U n g a r i a , c a r e a r 6 t a s e a i c i

e s a ' V l a d i s l a v

l ' A c u s e l e g à t u r i c u T u r c i i , i n c o n t r a C r e § t i n s ä l ä t e i § i a r e g e l u i

U n g a r i e i . V l a d i s l a v s e t â n g u e § t e l u i

M i r c e a , p e n t r u a c e s t e

v o r b e d e f A i m k o a r e ; d a r M i r c e a I i r ä s p u n d e c à n ' a u i e § i t d e l a

e l , § i s e r e f e r à c h i a r , i n b u n a l u i c r e d i n t à , l a m k t u r i s i r e a U n g u -

r i l o r ,

s ' d a r a t e e i d a c à l e - a u s p u s v r e o d a t à a s e m e n e a c u v i n t e .

I n a c e a s t a . s c r i s o a r e M i r c e a n u m e § t e i a r p e V l a d i s l a v r u d a s a 6 6 .

A c e a s t à i n r u d i r e

n u p o a t e a v e à a l t

i n t e l e s d e c k

c ' d

A l e x a n d r u c e l B u n , d e v e n i n d i n 1 4 1 1 c u m n a t u l l u i V l a d i s l a v ,

p r i n c 6 s A t o r i e a c u s o r a l u i , R i n g a l a , M i r c e a c a r e s e i n r u d i à

c u A l e x a n d r u , c a u n u l c e e r à d i n f a m i l i a M u O t e § t i l o r , c u m v o m

v e d e à - o i n c u r â n d , i n t e a s e p r i n a c e a s t a § i e l i n i n r u d i r e c u r e g e l e

P o l o n i e i .

S u p u n e r e a s u b T u r c i .

M o h a m e d , a j u n g a n d s u l t a n , v r e a

s á p e d e p s a s a p e M i r c e a p e n t r u a j u t o r u l d a t f r a t e l u i s ' a u ,

t r i m i t e o ' a r m a n c o n t r a M u n t e n i e i . E x p e d i t i a i n s A s e f e r e § t e

d e a i n t r à i n V a l a h i a , s p r e a n u p ä ì c a W i r e a l u i B a i a z e t . E a

p u n e i n s á i n l u c r a r e u n p l a n m u l t m a i g h i b a c i u , p e n t r u a a d u c e

d e l a s i n e M u n t e n i a i n s u p u n e r e a T u r c i l o r ;

c u p r i n d e a n u m e

c e t à t u i e l e d e p e m a l u r i l e D u n k e i , S e v e r i n u l

i

G i u r g i u l d i n

c a r e T u r c i i i § i f a c c a n i § t e c u i b u r i , s p r e a p u t e à p r à d á .

i d e v a s t à

M u n t e n i a , c a ' . n d l e v a f i m a i l a i n d e m a n A . M i r c e a V ä z â n d u - s e

' 5 D o g h i e l , I ,

p .

6 0 0 .

l a t a ' a c e a s t a i n t e r e s a n t a s c r i s o a r e : A i s c r i s c a t r e m i n e c u t a n g u i r e

t e p l a n g i a s u p r a m e a c a a 5 f i I n 5 t i i n t a t p e U n g u r i , c A t e a l t i a l i a t c u T u r c i i 5 i a l

r i d i c a t a r m a t a , s p r e 1 1 1 1 1 t u t u r o r C r e 5 t i n i l o r

5 i r e g e l u i U n g a r i e i . D e s p r e a c e a s t A

i n f o r m a r e e t i l i b e r r u d a m e a , s a c r e z i c e v e i v o l C A s u n t a d e N A r a t u l t a u a m i c

I n c a d e m a i I n n a i n t e 5 i d e a c u m , o 5 t i i p r e a b i n e , l a r d e a c e l e s p u s e n u 5 t i u n i m i c .

T r i m i 5 i l m e i a u f o s t I n U n g a r i a I n c a d e m u l t , 5 i d a c a a u v o r b i t c a v a d e l a e i , d e l a

m i n e , n i c i u n c u v a n t n ' a m d a t c a t r e U n g u r i , n i c i v r e - o s c r i s o a r e n ' a m t r i m i s .

D a c a v r e i O . t e I n c r e d i n t e z i d e c e l e c e ' m i c o m u n i c i , I n t r e a b a p e U n g u r f 5 1 d a c a ' l e

a m t r i m i s , e i t r e b u e s a l s p u n A , 5 i d a c a n ' a u c e ' t i s p u n e , p r e c u m e s t e , a t u n c i t e

v e i c o n v i n g e d e a d e v a r . S c r i s d i n G i u r b i u A u g u s t 1 0 , ( U l i a n i t z k i , p . 2 6 ) .

Page 88: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 88/233

9 0

I S T O R I A R O M A N I L O R

a t u n c i c o n s t r ä n s , s e s u p u n e T u r c i l o r , t r i m i t â n d n i s t e s o l i c a r e

s à i n c h i n e t a r a d e b u n ä v o i e s u l t a n u l u i 6 7 M o h a m e d p r i m e s t e

p e s o l i C u m u l t à b u n ä v o i n t ä , I i o s p ä t e a z 6 l a m a s a l u i , s i i m p u n e

M u n t e n i e i n i s t e c o n d i t i i i n d e s t u l d e u s o a r e , s p r e a o p r i m i i n

v a s a l i t a t e a s a .

C a r e a u f o s t a c e s t e c o n d i t i i ? N i c i u n t e x t a u t e n t i c a l

h a t i s e r i f u l u i d a t c u a c e s t p r i l e j n u a u a j u n s p ä n ä l a n o i . T o t u s i

e s t e s i g u r c ä u n a s e m e n e a t r e b u i t s à e x i s t e , d e o a r e c e e l t o t d e a u n a

a f o s t i n v o c a t d e R o m â n i i n d a r a v e r i l e l o r c u P o a r t a ,

i a c e a s t a

n i c i o d a t ä n u a u t ä g k l u i t e x i s t e n t a l u i 6 8 . D i o n i s i e F o t i n o s p u n e

c A a r f i a f l a t t e x t u l h a t i s e r i f u l u i p e c a r e ' 1 d ä e l c a p u r t ä n d d a t a

d i n 1 3 9 3 , I n t e o i n s e m n a r e v e c h e a u n u i b o i e r , s ä r d a r u l C o n -

s t a n t i n C h i t o r e a n u , c a r e l ' a r f i p r e s c r i s e l i n s u s i d u p t i u n h r i s o v

v e c h i u .

P u n t e l e a c e s t u i h a t i s e r i f a r f i f o s t u r m ä t o a r e l e

M u n t e n i a A . s e o a r m u i a s c ä d e s i n e , s u b d o m n i c r e s t i n i ,

a l e s i d e m i t r o p o l i t s i d e b o i e r i . D o m n i i s á a i b 5 . d r e p t u l d e v i a t à

s i d e m o a r t e a s u p r a s u p u s i l o r , s ä p o a t ä d e c l a r à r ä z b o i u

i i n -

c h e i à p a c e . C r e s t i n i i c e a r f i i m b r ä t i s a t r e l i g i a m o h a m e d a n ä ,

d a c ä a r t r e c e i a r ä s i l a c e a c r e s t i n ä , s ä n u f i e s u p ä r a t i . S u p u s i i

r o m a n i , c e a r c ä l d t o r i i n I m p ä r ä t i e a T u r c e a s c ä , s ä n u f i e i n d a -

t o r i t i l a c o n t r i b u t i e . P e n t r u a c e s t e t o a t e , M u n t e n i a s e o b l i g 6

a p l ä t i p e a n s u l t a n u l u i 3 0 0 0 d e b a n i d e t a r ä , s a u 5 0 0 d e l e i i n

a r g i n t 6 9 .

D e s i n u a v e m n i c i o g a r a n t i e a a u t e n t i c i t ä t e i a c e s t u i t e x t ,

1 1 d ä m i n l i p s ä d e p l i n ä d e o r i c a r e a l t u l . T o t u s i d i n n o t i t e p o s t e -

r i o a r e s e p o a t e p r i m i c ä o a r e c a r e d r e p t u r i a u f o s t i n c u v i i n t a t e

M u n t e n i e i . A s à i n a r m i s t i t i u l d i n 1 4 5 2 i n c h e i a t i n t r e M o h a m e d

a l I V - l e a s i l o a n C o r v i n d e H u n i a d e , v o r b i n d u - s e d e d o m n i t o r u l

d e a t u n c i a l M u n t e n i e i , V l a d i s l a v , M o h a m e d s p u n e c ä n i c i u n a

d i n p ä r t i , a d e c á n i c i e l , n i c i H u n i a d e , s á n u a i l A d r e p t u l , l a c a z

d e m o a r t e a l u i V l a d i s l a v , s à s p r i j i n i a s c ä d e d o m n a l T r a n s a l p i n e i

d e c e i t p e c a r e l ' a r a l e g e f a r a 7 0 A p o i B a r e t i n H i s t o i r e d e s t r o u b l e s

d e l a M o l d a v i e , s p u n e c á A l e x a n d r u M o v i l ä a r f i t r i m i s l u i R a d u

C h a l c o n c o n d i l a , p . 1 8 3 .

6 8 A s a T u r c i i r e c u n o s c e x i s t e n t a u n o r c a p i t u l a t i l i n t r a t a t u l d e l a C u -

c i u c - C a i n a r g i , 1 7 7 4 , a r t . 2 1 ; I n t r a t a t u l d e A d r i a n o p o l e , 1 8 2 9 , a r t . V ; I n c o n -

v e n t i a d e P a r i s , 1 8 5 8 , a r t . 2 s i p r i n m a i m u l t e h a t i s e r i f u r i , I n t r e c a r e a c e l d i n 1 8 3 4 .

F o t i n o , I s t o r i o D a c i e i , t r a d . d e S i o n , 1 8 5 9 , I I I , p . 2 1 6 . ( F o t i n o s p u n e

c A a a f l a t t i t l u l l u i M i r c e a c e ? B A t r a n I n a c e a f n s e m n a r e v e c h e , r a m i e I n s i i

d e s p r e t e x t u l h a t i s e r i f u l u i ) . T e x t u l d a t d e d - 1 M i t i l i n e u , C o l e c j i u n e d e I r a / a l e l e

F i c o r w e n t i u n i l e R o m o i n i e i , 1 8 7 4 , p . 6 , d e s i a r A t a t c a l u a t d i n F o t i n o , e s t e a i t f e l

s t i l i z a t . P l a t a t r i b u t u l u i e s t e a d e v e r i t à d e i z v o a r e l e t u r c e s t i . C r o n i c a d e l l ' o r i g i n e

e t

p r o g r e s s i d e l l a C a s a O t o m a n a d e S a i d i n o T u r c o t r a d o t e d e V i n c e z o B i a t u t t i

1 6 4 9 , p .

3 4 4 : I I p r e n c i p e d i V a l l a c h i a ( M i r c e a ) s ' o b l i g o d i m a n d a r e o g n ' a n n o

1 1 t r i b u t o . C o m p . L e u n c l a v i u s . A n n a l e s , 1 6 3 8 , p . 3 1 .

7 ° N . I o r g a , A c t e $ i F r a g . , I I I , p . 2 5 : n u l l a p a r s h a b e a t f a c u l t a t e m i n

T r a n s a l p i n a m p r a e f i c e r e d o m i n u m , n i s i i l l u m q u e r n t e r r a d i l e x e r i t .

 

Page 89: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 89/233

M i h n e a o s c r i s o a r e , I n c a r e i - a r s p u n e ¡ l i t r e a l t e l e c 6 : d u p à

l e g i l e f u n d a m e n t a l e a l e W e i , * i d u p à d r e p t u r i l e I n c u v i i n t a t e

d e s u l t a n i , d e c A n d M o l d o v e n i i s e s u p u s e r à d o m i n a t i e i l o r ,

n i m e n i n u p o a t e f i d o m n I n M o l d o v a , d e n u v a f i d i n - t a r a 7 1

A c e a s n c o n d i t i e a r A t a n d e u n d o m n d e p e l a I n c e p u t u l

s e c o l u l u i a l X V I I - l e a , i n t A r e § t e e x i s t e n t a a u t o n o m i e i , i c u

t o a t e e a ' B a r e t o s p u n e d e s p r e M o l d o v a , e a p o a t e f i a p l i c a n

o

0

5 1 3 ; 1 . i

P P O I I

. . 3 . , , I r a n

A

c d a f r a

r

m u

N T E N I A S I

M O L D O V A

p e

l m z p u t

i n r a

A l e r t n e l r a e r e

S k i r p t c e v e

A k r e .

.

M u n t e n i e i , c u a n t a m a i m u l t c A a f o s t l u n g t i m p r e s p e c t a n d e

T u r c i .

S e v e d e i n s A c A n u m a i s i l i t d e i m p r e j u n r i s e h o n r i s e M i r c e a

a p l e c à c a p u l s u b j u g u l O s m a n l i i l o r ,

i c ' d e l p A n d i à I n f i e c e m o -

m e n t p r i l e j u l f a v o r a b i l , s p r e a s e m a n t u i d e a c e a s n s u p u n e r e .

C A t d e m u l t d o r i a M i r c e a s à s c a p e d e s u z e r a n i t a t e a t u r c e a s c A , s e

v e d e d e p e i m p r e j u r a r e a , c A ' e l c a r e ' A r a ' a t u n c i p u r t a s e c u

B a r e t , H i s t o i r e d e s ( r o u b l e s d e M o l d a u i e I n P a p i u , T e s a u r I I , p . 8 8 .

M U N T E N I A

P A S A

L A V L A D T E P E 4

9 1

f /

- - , -

- - .

Page 90: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 90/233

I S T O R I A R 0 3 1 . 1 . N I L 0 R

a t a a I n t e l e p c i u n e t r e b i l e t A r e i l u i , d A d ù a j u t o r u l s a t M C A ' a l e g e , e

c e l u i A i u v e n i t c a r e r i d i c A s t e a g u l r A s c o a l e i c o n t r a l u i M a i m -

m e d . A c e s t a e r A . u n u l A f u s t a f a c e s e d t i d e à d r e p t f r a t e l e s u l t a -

n u l u i . N o u l p r e t e n d e n t

e r a s l a b s u s t i n u t d e p a r t i d a

c e

s i - o

f o r m a s e , s i c h i a r I n V a l a h i a s e z i c e c ä e l n u a r f i p u t u t a d u n a

m a i m u l t d e 8 0 0 d e o a m e n i . E s t e d e c i u § o r b A t u t s i u c i s d e A f f o -

h a m e d . M i r c e a I n s A , p r i n n e s o c o t i t a l u i a m e s t e c a r e I n o a f a c e r e

a t a d e p u t i n s e r i o a s A , c o m p r o m i s e s e i a r A s i s o a r t a p o p o r u l u i

s A u . T u r c i i r A p A d d i n 1 1 0 1 1 o a r d e l e l o r s i l l b a t e c e p e p A m f i n t t i l

1 . ° m a n s i d e c l a r A C A s e v o r r e t i a g e , n u m a i d a c I l M i r c e a v a c o u -

s i n * a p l A t i u n h a r a c i u , p r o b a b i l u r c a t 7 2 M i r c e a m o a r e

C a v a t i m p d u p A a c e e a 7 3 .

I n t i n d e r e a M u m e n i e i p e t i m p u l l u i M i r e e a .

D a c à p r e -

d e c e s o r i i l u i M i r c e a I n j g h e b a s e r A e l e m e n t e l e S t a t u l u i M u n t e a n ,

M i r c e a I i d A d e p l i n a s a f o r m A

l a e s t e g r a n i t e l e s a l e , ' A n t i

l a c e a m a i m a r e I n t i n d e r e c e a u a v u t - o v r e o d a t A M u n t e n i a . S t A -

r A n i r e a l u i

c u p r i n d e A , p e M u g M u n t e n i a M a r e p r o p r i u

O l t e n i a s a u b a n a t u l S e v e r i n u l u i , d u c a t e l e F A g A r a § u l u i s i a A m -

l a s u l u i p e c a r e l e s t A p A n i A I n T r a n s i l v a n i a , f i i n d I n b u n e r e l a t i i

c u r e g i i u n g u r e s t i . E a c u p r i n d e a I n s A s i M o l d o v a s u d i c A , a n u m e

t i n u t u l P u t n e i ( V r a n c e a ) c u c e t a t e a C r A c i u n a s i p o r t u l C h i l i e i 7 4 ,

§ i n u m a i c a m a i t k - z i u , d u p à c u c e r i r e a C h i l i e i s i a t i n u t u l u i

P u t n e i d e l a M u n t e n i , d o b a n d e s t e M o l d o v a I n t i n d e r e a e i

c t i -

n o s c u t A , p A i A l a * A u ' M i l c o v u l u i . C u p r l i T z t n d s u d u l M o l d o v e i ,

M u n t e n i a s e I n t i n d e A s i i n n a i n t e p e s t e P r u t , d i n c o l o d e C h i l i a

p a n 5 . l a M a r e a N e a g r à , l A s A n d n u m a i C e t a t e a A l b ä c a r e v e n i a

l a g u r i l e N i s t r u l u i , I n g a l l d e s t A p A n i r e a e i , i I n a c e e a a M o l -

d o v e n i l o r . A n u m e B i z a n t i n u l C h a l c o c o n d i l a s p u n e c A p e t i m p u l

l u i M i r c e a , T a i a R o m i l n e a s c A s e I n t i n d e A d e l a T r a n s i l v a n i a

p a i 6 l a M a r e a N e a g r A , d ' a d r e a p t a a v d n d D u n ( I r e a p a n e l l a ( i i r -

7 2 D u c a , p . 1 1 3 s i C h a l c o c o n d i l a , p . 2 0 3 , a r a t a p e M u s t a f a c a a j u t a t d e

V a l a b i c o n t r a l u i M a h o m e d . E i d e s c r i u a p o i d e v a s t a r e a V a l a h i e i d e T u r d s p r e

r a z b u n a r e d e f a p t a l u i M i r c e a . U n d o c u m e n t d e l a M i r c e a p u b l . d e I . B o g d a n i n

. A n . A c a d . T o m . , I I , t o m . X X V I , 1 9 0 3 , p . 1 1 5 ( 7 ) v o r b e s t e d e t i m p u l c A n d a v e n i t

A l u s t a f a C e a l a p i . A c e s t a c e r u s e d e l a V e n e t i e n i a j u t o r p e n t r u a v e n t l a M i r c e a .

V e z i h o t ä r f t r e a S e n a t u l u i v e n e t i a n d i n 1 4 1 5 , f o r g o , A c l e s i F r a g . , I I I , p . 6 .

  I n I u n i e 1 4 1 8 , M i r c e a n u m a i t r A i t i . U n d o c u m e n t d a t d e u r m a s u l

f i u l s A u M i h a i l , c o l o n i s t i l o r g e r m a n i d i n H e l t a , l e I n t 6 r e s t e d r e p t u l d e a p a s t e

v i t e l e l o r I n m u n t i i p r e i R o m a n e s t i . M i h a i l v o r b e s t e a i c i d e s p r e t a t 5 . 1 s A u , g r a -

t i o s u l M i r c e a d e c u v i o a s 6 m e m o r i e . ( V e z i A r h . 1 s t . ,

I , 1 , p . 1 1 8 ) .

  H a s d e u 1 s t . c r i t . ,

p .

3 , s e I n t e m e i a z 6 p e p r h i l e g i l l e v a m a l e a l e l u i

A l e x a n d r u c e l B u n ( A r h . i s t . ,

I , 1 , p . 1 3 1 )

s i S t e f a n c e l M a r e ( I b i d e m , I I , p . 1 7 4 )

c a r e v o r b e s c d e B a c A u s i B A r l a d c a o r a s e d e g r a n i t a a l e M o l d o v e i , p e n t r u a s u s -

t i n e à c à s t A p a n i r e a l u i M i r c e a I n M o l d o v a s e l u t i n s e s e p a n 6 l a e l e . G . P a n u , S t u d i i

« s u p r a a Í á r n ä r e i M o l d o v e i , C o n o . l i t . , V , 1 8 7 1 , p . 4 0 1 , c o m b a t e c u c u v A n t a c e a s t i

p a r e r e , I n t r u c A t a c e s t e o r a t e p u t e a u f i u l t í m e l e o r a t e a l e M o l d o v e i d i n s p r e A f u n -

t e n i a I n c a r e s e h a v a n a f 5 r d c a p e n t r u a c e a s t a e l e s 5 f i e a s e z a t e l a f r u n t a r i e .

D e p a r t e M s á d e e a n u v o r f i f o s t , C f . I o r g a , C h i l i a s i C e t a l e a A l b a ' , p . 7 4 .

 

Page 91: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 91/233

M U N T E N I A P A N A L A V L A D T E P E

9 3

m u l m d r e i , i a r d e l a s t a n g a 1 1 I o 1 d o v a 7 5 . P e n t r u c a M u n t e n i a O .

A A . ' d ' a d r e a p l a e i c a l i m i t à D u n k e a i d ' a s t e i n g a e i M o l d o v a ,

§ i a c e a s t a p a n a l a t a r m u l m a r e i , s e c e r e n e a p a r a t c a e a s a f i

c u p r i n s s u d u l M o l d o v e i § i a B a s a r a b i e i d e a s t ä z i . C a l i m i t a M U D -

t e n i e i s e o p r i à I n a i n t e a A k e r m a n u l u i s a u C e t a t e i A l b e , s e v e d e

d e p e a c e e a c à C h a l c o c o n d i l a , n u m e § t e C h i l i a o r a § m u n t e n e s c ,

a r a t a d r e p t o r a § m o l d o v e n e s c C e t a t e a A l b a , c e e a c e s e § t i e § i

d i n i z v o a r e d o c u m e n t a l e c a e r a . a s t f e l 7 6 . M i r c e a a p o i m a i p o s e d a

§ i p e p a r t e a d r e a p t a a D u n k e i c a m o § t e n i r e d e l a t a n . ' s k i R a d u

a l I I - l e a , r e g i u n e a c u p r i n s a d e D o b r o g e a a c t u a l ä . § i c e t a t e a S i -

l i s t r i e i , c u m a m v a z u t m a i s u s 7 7 .

D i i i s t a p a n i r e a M u n t e n i e i n u m i t a . § i B a s a r a b i a d i n p r i -

c i n a d i n a s t i e i

d o m n i t o a r e a B a s a r a b i l o r , a s u p r a s u d u l u i M o l -

d o v e i , p r o v i n e n u m i r e a d e B a s a r a b i a d a t a a c e s t e i p a t t i d e t a r a ,

n u m i r e c a r e l a 1 8 1 2 , c a n d R u § i i a u d o b a . n d i t j u m a t a t e a o r i e n -

t a l a M o l d o v e i , a u f o s t i n t i n s a a s u p r a i n t r e g e i p k t i r a § l u i t e 7 8 .

. . - . 1 \ T i c i o d a t a M u n t e n i a n u e r à s à m a i i n t i n d ä a - W A d e d e -

p a r t e h o t a r e l e s a l e , a f a r a d o a r a i n t i m p u l v i s u l u i c e l u i a t a t d e

s c u r t a l l u i M i h a i V i t e a z u l . E a a j u n s e s e d e o d a t a , p r i n d e s v o l t a r e a

u n e i e n e r g i i e x t r a o r d i n a r e , l a c u l m e a u n d e p u t e à s a s e u r c e

s i n g u r a , f i i n d d a t a c o n f i g u r a t i a e i g e o g r a f i c a § i n u m a r u l p o p o -

r a t i e i s a l e . D e a c o l o I n n a i n t e e a t r e b u i s a d e e t o t I n d ä r k p i e r -

z a n d u n a c a t e u n a , n e s t i m a t e l e c e i m p o d o b i a u c o r o a n a e i . C e l

m a i f r u m o s , n e a t a r n a r e a , d o W i d i t d u p a a t a t a I n c o r d a i e d e

p u t e r e d e l a f o s t a s a s u z e r a n a , U n g a r i a , t r e b u i à s a s e i n t u n e c e ,

A . s e a c o p e r e c u o c e a t a , c h i a r p e t i m p u l l u i M i r c e a , p i e r z a n d

e l & A r a T u r c i c e e a c e z m u l s e s e d e l a U n g u r i . C a t d e m u l t 1 1 d u r u s e

p e M i r c e a o a s e m e n e a p i e r d e r e , s e v e d e d e p e i n c e r c a r e a l u i

n e s o c o t i t a , d e a a j u t à p e u n v a n t u r a - t a r a , a c e l M u s t a f a , I n c o n t r a

c u m p l i t u l u i M o h a m e d ; c a c i a t u n c i c a n d d o r i n t a e s t e p u t e r -

n i c a , c r e d e m c a § i r e a l i z a r e a e s t e a p r o p i a t a . I n t r ' a d e v a r , M i r c e a ,

I n t o t t i m p u l d o m n i e i s a l e , d e u n g a u d f u s e s e f r ä m t I n t a t o t i n t a

a v u s e

I n

t o a t a

a c t i v i t a t e a l u i , d o b a n d i r e a n e a t a r n a r e i . E l

p u s e i n s l u j b a a c e s t e i i d e i t o a t e m i j l o a c e l e , s i m p l e d a r e n e r g i c e

  C h a l c o c o n d i l a , p .

7 7 .

  C h a l c o c . , p . 5 0 6 : t h K i k t o v

- . 7 6 ) . c v

o T y r . o ,

  e t a

t o 5

W i s c i 7 A a

I d e m p . 1 3 4 :

p l ) . 9 . t v c c I l o y a o l v i c e 4 1 i v

t i - 1 A i o x o r : o X i y y r x r A o o p . i . v p

  i c

P n a i k g i x

i x o a l c z . U n d o c u m e n t d i n 1 3 7 4 , p o m e n e s t e d e s p r e u n u l l a c i a

L i t a v o r ,

d o m n u l u i m o l d o v e n e s c , I u g a C o r i a t o v i c i ,

d i n C e t a t e a A l b 5 . ( H a s d e u ,

1 s t .

C r i t . , p . 8 9 ) .

7 7 M a i s u s p . 7 2 .

7 1 C i p a r i u ,

A r h i v p e n t r u f i l o l o g i e ,

1 8 6 7 , p . 7 7 s i H a s d e u , I s l . a i l . , p . , 5 ,

D o c . d i n 1 3 9 9 , I n A r t .

i s t . ,

I ,

1 , P . 9 7 . A s u p r a g r a n i t e l o r M u n t e n i e i p e t i m p u l

l u i M i r c e a s i a n u m e l u i B a s a r a b i e i , v e z i H a s d e u , 1 s t .

C r i t . S t u d i u l I , i n t i n d e r e a

t e i i t o r i a l à

i s t u d i u l a l I I - l e a . N o m e n c l a t u r a p . 1 0 - 2 2 . P e n t r n n u m e l e d e B a s a -

r a b i a d l t à p i í r t e i s u d i c e a M o l d o v e i v e z i t e x t e l e a d m i a t e d e N . I o r g a , C h i l i a s i

C e l a / e a A l b & p . 7 4 - 7 6 . A s u p r a a c e l u i a s i n u m e d a t M u n t e n i e i , v e z i H a s d e u , N o -

m e n d a t u r a c i t a t f i .

Page 92: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 92/233

9 4

I S T O R I A R O M A N I L O R

a l e t i m p u l u i s i o g h i b ä l c i e p o l i t i c á p u t i n o b i s n u i t à , p r e c u m p r o -

b e a z á t r a t á r i l e s a l e i n d r u m a t e l a t i m p c u P o l o n i i ; n u m a i p u t i n

I n s á s i u n e l t i r i l e s a l e c u v a s a l i i t u r c e s t i d i n A z i a . P r i n a c e a s t á

c h i b z u i t à p o l i t i c A § i p r i n b r a t u l s ' a u d e f i e r , e l i z b u t i a m a n t u l

c u t o t u l t a r a l u i d e s u p u n e r e a m a g h i a r á , c u m d o v e d e s t e t r a -

t a t u l I n c h e i a t c u r e g e l e S i g i s m u n d , c a r e t r a t a t p u s e s e c h e e a

l a b o l t a c e o r i d i c a s e r ä i n c á a n t e c e s o r i i s a l . M i r c e a p u t e à I n l i n i s t e

s i c u d r e p t c u v â n t s 6 s e n u m i a s c á : m a r e d o m n s i a u t o c r a t

a l T a r e i U n g r o - R o m a n e . D a c á i n s á e l p u t u s e z m u l g e d e l a

U n g u r i n e a t a r n a r e a , I n a c e a s t a f u s e s e p u t e r n i c a j u t a t § i d e

m u n t i i t ä r e i s a l e , c a r e o p u n e a u g r e u t á t i a t ä t d e m a r i u n e i n á -

v á l i r i d e l a n o r d , p e c â n d i n c o n t r a u n e i p u t e r n i c i c o p l e s i r i d e l a

s u d , n u ' l a p á r a d e c a l p a t u l D u n A r e i , t o t a - t a t d e s u p u s l a o n c e

i n c a l c a r e , p r e c u m d e m a n d r e § i d e n e u m b l a t e e r a u p i s c u r i l e

C a r p a t i l o r .

M i r c e a e s t e u n a d i n c e l e m a i I n s e m n a t e f i g u r i a l e t r e c u -

t u l u i n o s t r u . T a r a p e c a r e e l d o m n i à , f i i n d i n c á i n t r e a g á § i n e a -

t i n s ä , p o z i t i a l u i M i r c e a I n m i j l o c u l d o m n i i l o r i n c u n j u r á t o a r e

e r a i n s e m n á t o a r e . D e a c e e a l ' a m v á z u t i n v ä r t i n d p e r e g a t u l

c e l m a r e p e a t u n c i s i p u t e r n i c a l P o l o n i e i , d u p a c u m b ä t e a v a n t u l

i n t e r e s e l o r s a l e ; d e a s e m e n e s i c u r e g e l e U n g a r i e i s t a p e u n p i c i o r

d e d e p l i n á e g a l i t a t e , c u m s e v e d e l u c r u l d i n t r a t a t u l l u i c u S i -

g i s m u n d . D e a s e m e n e c u T u r c i i ; d u p s á c e l u p t á c u e i i n b á t á -

l i i l e c e l e m a r i , d a t e d e C r e s t i n i i s p á i m â n t a t i c o n t r a o a r d e l o r

l o r c e l o r n e i n v i n s e ; d u p á c e c h i a r v i n e a l i a t i l o r s a l i n a j u t o r

p r i n r e l a t i i l e p o l i t i c e , i n c a r e s e a l l á c u p r i n c i p i i d i n A z i a , I n t r e -

p r i n d e o l u c r a r e m u l t m a i i n d r á z n e a t á , a c e e a d e a s e a m e s t e c a

I n c e r t e l e d e l a m o s t e n i r e a t r o n u l u i s u l t a n i l o r , s p r i j i n i n d p e u n u l

d i n c o m p e t i t o r i c o n t r a c e l o r l a l t i .

L u c r a r e a p o l i t i c á a l u i M i r c e a a f o s t f ä r á i n d o i a l á M a -

r e * § i b i n e c h i b z u i t à , d e s i p o a t e O r e à c a m i n d i A z n e a t á p e n t r u

p u t e r i l e - W e i l u i . A c t i u n e a m i l i t a r á c a r e t r e b u i à s á s p r i j i n e

c a l c u l e l e l u i p o l i L i c e , a d a t i n s ' a m a i t o t d e a u n a d e g r e s . A s a

l a C o s s o v a , l a N i c o p o l i , I n l u p t a l u i M u z a c o n t r a l u i M o h a m e d .

C e e d r e p t , M i r c e a n u s t a s i n g u r i n a c e s t e b á t á l i i , i n c a r e a l i a t i i

s a l t o t d e a u n a p i e r d e a u c e e a c e d a n s u l p r e g á t i s e . B a e s t e d e o b -

s e r v a t c a a t u n c i c a n d M i r c e a l u p t á s i n g u r c u O t o m a n i i , e l i e § i

i n v i n g á t o r ; a s à i n b á t á l i a d e l a R o v i n e . D e a c e e a c u t o a t á d e s -

t o i n i c i a p o l i t i c á a l u i M i r c e a , v e d e m l a s f a i § i t c á r e z u l t a t u l l u p t e i

I n t r e p r i n s c u T u r c i i , a d u c e c á d e r e a M u n t e n i e i s u b d a n s i i . P l e -

c a r e a e i i n s á , v e n i t à I n u r m a u n o r l u p t e a t a t d e c e r b i c o a s e c a r e

i n s p i r a u r e s p e c t c h i a r i n v i n g á t o r u l u i , I 1 U p u t e à f i d e c a t o n o r a -

h i l ä . E l l a s h . ' p o s t e r i a t e i s a l e o d o m n i e , c e e d r e p t s t i i b i t á , i n s 6

r e s p e c t a t á . V o m v e d e à c e a u f á c u t d i n e a s l a b i i s á i u r m a s i .

 

Page 93: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 93/233

M U N T E N I A P A N A L A V L A D T E P E k s

9 5

3 . U R M A $ 1 1 L U I M I R C E A

S i s t e m u l u r m a r e i l a t r o n .

P e c a t d e i n s e m n a t e p r i n

e r o i s m u l d e s f a § u r a t f u s e s e r a d o m n i i l e v o e v o z i l o r c a r e i n t e r n e -

i a r a p u t e r e a M u n t e n i e i , p e a t a t d e d e s t r a b a l a t e § i d e s b i n a t e

p r i n i n t r i g i § i i m p a r e c h e r i s u n t a c e l e c e u r m e a z a e n e r g i c e i d o m n i i

a l u i M i r c e a c e B a r a n . R i v a l i t h t i l e p e n t r u d o m n i e , a c e a c a n -

g r e n a c a r e r o a s e § i m a n c a I n c u r a n d t o a t a v a r t u t e a t a r i l o r r o -

m a n e , 1 § i f a c e v â n t i n d a t a d u p a m o a r t e a i n s e m n a t u l u i d o m n ,

a r u n c a n d i n d e s b i n a r i § i l u p t e u c i g a t o a r e p a r t i d e l e d i n M u n -

t e n i a .

C e e r a u a c e s t e § i c a r e I m p r e j u r a r i i n l e s n i r a f o r m a r e a l o r ?

A m v a z u t c

p a n a l a M i r c e a c e l M a r e , t e n d i n t a M u n t e -

n i e i f u s e s e d e a s e m a n t u i d e s t a p a n i r e a m a g h i a r a , c a n d d e o -

d a t a p e t i m p u l l u i s e a d a u s e u n n o u p e r i c o l § i m a i a m e n i n t a t o r ,

a c e l a d e a f i i n g h i t i t d e p u t e r e a c e a c o v a r § i t o a r e a O t o m a n i l o r .

M i r c e a l u p t a p e a t a t c u e n e r g i e p e C a t § i c u g h i b a c i e c o n t r a a m -

b e l o r a c e s t o r p e r i c o l e ; d a r m a i l a u r m a t o t f u n e v o i t s a ' § i p l e c e

g r u m a j i i s u b j u g u l o t o m a n . D i n m o m e n t u l c e U n g a r i a v a z i t

M u n t e n i a i n g e n u n c h i a t a s u b T u r c i , e a t r e b u i s à s e g a n d i a s c à

c a s u p u n e r e a a c e l e i t a r i e r a n u m a i a n t e m e r g a t o a r e a p r o p r i e i

s a l e s u p u n e r i , § i d e a c e e a e a t r e b u i s à r e i n n o i a s c a t e n d i n t e l e

s a l e d e a p u n e i a r a § i m a n a p e S t a t u l M u n t e a n , n u n u m a i p e n t r u

a ' § i m u l t a m i m a n d r i a § i d o r i n t a d e i n t i n d e r e , p r i n s u p u n e r e a

a c e s t e i f r u m o a s e § i m a n o a s e t a r i , d a r m a i m u l t a c u m a , s p r e

a f a c e d i n e a o p a v a z a § i o a p a r a t o a r e c o n t r a p e r i c o l u l u i p r o -

p r i e i n i m i c i r i .

U n g a r i a t r e b u i à d e c i s à i n t r e , p e n t r u s t a p a n i r e a M u n t e -

n i e i , I n l u p t a , d e o c a m d a t a d e i n f l u e n t a , c u p u t e r e a o t o m a n a .

A c e a s t a l u p t a d e i n f l u e n t a g a s i à i n s a i n M u n t e n i a u n t ä r a r n

p r e g a t i t p e n t r u p r i m i r e a § i h r a n i r e a e i , d i n s a n g e l e c h i a r c e l

m a i s c u m p a l p o p o r u l u i m u n t e a n , a n u m e s i s t e m u l d e u r m a r e

l a t r o n , c a r e e h e m a p r i n e l I n s u § i c o m p e t i r i l e r i v a l e .

S i s t e m u l d e u r m a r e i n s c a u n u l M u n t e n i e i , § i d u p a c u m

v o m v e d e a § i i n a c e l a l M o l d o v e i , e r a a c e l e l e c t i v - e r e d i t a r , a d e c a

d i n t r e u r m a § i i d o m n u l u i r e p o s a t b o i e r i i a l e g e a u p e c i n e g a -

s i a u e i c u c a l e ; c e l m a i p i e r z a t o r s i s t e m d i n t o a t e a c e l e c e s ' a u

p r o d u s I n d e c u r s u l i s t o r i e i . C a d i n s u c c e s i u n e a e r e d i t a r a c u r a t a ,

u r m e a z a t o t d e a u n a f i u l c e l m a i m a r e ;

I n a c e a e l e c t i v ä " , a c e l

a l e s d e p o p o r , f à r á î n s à c a e l s a a i b a v r ' u n d r e p t l a a c e a s t a a l e -

g e r e , § i c a u f a n d s à d o b a n d i a s c a f a v o a r e a n u m a i p r i n s t a r u i n -

t e l e c e l e p u n e . I n s i s t e m u l e l e c t i v - e r e d i t a r , t o t i c o m p e t i t o r i i

a u d r e p t u l d e a f i a l e § i ,

i d a c a s u n t r a s p i n § i , e i p r i v e s c i n l a t u -

r a r e a l o r c a u n a c t d e n e d r e p t a t e c o m i s i n c o n t r a - l e d e c a r e

c a u t a s a ' § i r a z b u n e , o c u p a n d c u v i o l e n t a t r o n u l c e n u l i s e c e -

d e a z a d e M i n a v o i e . D e a d i i m p a r t i r e a O r e l p o l i t i c e , a d e c a a

b o i e r i m e i , i n p a r t i z i r i v a l e , § i s f â § i e r e a e i p r i n l u p t e l a u n t r i c e .

Page 94: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 94/233

9 6

I B T O R I A R O M A N I L O R

A c e s t s i s t e m d e u r m a r e i n d o m n i e , a a r u i o r i g i n e v o r n

O r i n s i o s t a b i l i m m a i j o s , n u s e d e s v o l t ä i n s ä c h i a r d i n p r i -

m e l e t i m p u r i a l e d o m n i e i m u n t e n e . D i n p o t r i v ä p r i m i i d o m n i

a i T ä r e i R o m â n e § t i , s e u r m e a z A u n u l d u p ä a l t u l , d u p à s i s t e m u l

m a i m u l t e r e d i t a r , d u p ä a t s e v e d e d i n i m p r e j u r ä r i m a i m u l t

p e r s o n a l e § i d e c i i n t ä m p l ä t o a r e ; a § h b u n ä o a r à d i n f a p t u l

d e a t e o r i r ä m ä s e s e r à a t e d o i f r a t i p e u r m a m o r t u l u i p r i n -

c i p e , p r e c u m d u p 5 . R a d u N e g r u , f i i i s ä i I v a n c u § i A l e x a n d r u

B a s a r a b , s a u d u p ä A l e x a n d r u B a s a r a b , V l a d i s l a v § i R a d u a l

I I - l e a , f r a t e l e m a i m i c n e f i i n d v r ä s t n i c l a m o a r t e a t a t ä l u i

n u p u t e ä c o n c u r à c u c e l m a i m a r e l a d o b ä n d i r e a s c a u n u l u i .

A m v ä z u t c à c h i a r l a s u i r e a l u i M i r c e a c e l M a r e i n t r o n u l M u n -

t e n i e i , f r a t e l e s ä u m a i m a r e D a n p i e r i d e o m o a r t e s i l u i c à i n

c a r e c h i a r s e p o a t e s ä f i f o s t a m e s t e c a t § i M i r c e a .

D a r n u e s t e n e v o i e d e s u i r e a l u i M i r c e a I n s c a u n p r i n o

u z u r p a r e v i o l e n t ä § i u n f r a t r i c i d i u p e n t r u a i n t e l e g e d u § n f ä n i a

c a r e v a s ä n g e r à p e l u n g , i a n i d e a c o l o i n n a i n t e t r o n u l M u n t e n i e i ,

i n t r e c o b o r â t o r i i l u i M i r c e a § i a c e i a i l u i D a n I . D a a f i u l l u i

D a n I , D a n a l I I - l e a , n u a s t ä r n i t t u r b u r A r i c h i a r i n p r o t i v a

l u i M i r c e a , a c e a s t a s e d a t o r e § t e f i r e i p r e a e n e r g i c e a m a r e l u i

d o m n c a r e i n s u f l à f r i a r i v a l u l u i s ä u . S e p o a t e a p o i s à n u

f i

a v u t v r ä s t a t r e b u i t o a r e p e n t r u a r a z u i l a t r o n r a t t i m p a t r ä i t

M i r c e a . D e a c e e a i s t o r i a n u a p ä s t r a t n i c i o u r m ä a v r e u n e i

i n c e r a r i a l u i D a n a l I I - l e a d e a r ä s t u r n ä p e u z u r p a t o r u l

M i r c e a , § i e a p o m e n e § t e n u m a i d e s p r e r ä z v r ä t i r e a i m p o t r i v a

l u i M i r c e a a i n s u § i f i u l u i s ä u V l a d .

D e i n d a t ä i n s ä c e M i r c e a d i s p ä r i r d i n t r e v i i , r i v a l i t a t e a

i n t r e u r m a § i i l u i § i a c e i a i f r a t e l u i s k i D a n i e § i l a i v e a l à , § i l u n -

g i l e l u p t e c ä r o r a d ä d a n a § t e r e s u n t c u n o s c u t e , i n I s t o r i a R o -

m â n i l o r , s u b n u m e l e d e L u p t e l e î n t i e D f ä c u l e § t i § i a ä n e § t i 8 ° .

M i h a i l , 1 4 1 8 1 4 2 0 .

L a m o m t e a l u i M i r c e a s e a n d i n

M u n t e n i a , g a l l d e m u l t i c o p i i n a t u r a l i a i l u i , n u m a i u n u l l e g i t i m ,

a n u m e M i h a i l , s i n g u r u l p e c a r e M i r c e a I l p o m e n e § t e i n d o c u -

m e n t e d u p ä a n u l 1 3 9 6 , c ä c i c e l ä l a l t f i u a l s ä u , r ä s v r ä t i n d u - s e

c o n t r a p ä r i n t e l u i s ä u , e s t e u r g i s i t d e e l ; a c e s t M i h a i l e i à c h i a r

a s o c i a t l a d o m n i e d i n t i m p u l v i e t e i t a t ä l u i s ä u , o b i c e i u p e c a r e ' l

v o m a f l ä p r a c t i c a t i n t ä r i l e r o m â n e . A à i n t r ' u n d o c u m e n t d i n

1 3 9 9 , M i r c e a s p u n e c à a c e l a c a r e v a f a c e s t i A m b ä t a t e z i s u l u i

s a t , m A c a r p e n t r u u n f i r d e O r , i n z i l e l e d o m n i e i m e l e q i i n z i l e l e

f i u l u i d o m n i e i m e l e M i h a i l V o e v o d , v a s u f e r i m u l t r ä u § i u r g i e 8 1 ,

7 9 M a i s u s , p . 8 4 .

9 ° U n . g e o g r a f f r a n c e z d i n 1 6 4 3 , P i e r r e S e r g e n t , c u n o a s t e a c e s t e d o u . 4 p a r -

t i d e : L e s d e u x f a c t i o n s e n t r e l e s V a l a q u e s q u ' o n a p p e l l e l e s D r a g u l e s . l ' a u t r e s

l e s D a m p , U r i c a r u l , X I I , p . 1 3 9 .

8 1 A r h .

i s t . , I , 1 ,

P .

9 8 .

 

Page 95: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 95/233

M U N T E N I A P A N I X . L A ' M A D T E P E §

P T

A c e e a § i a m i n t i r e , a n u m e l u i f i u h u i l A n g ä n e d a l t a t A l u i , s e O à

p e i n s c r i p t i a u n u i c l o p o t d e l a C o t m a n a d i n 1 4 1 3 , c a r e a r a t i i

c à a c e l c l o p o t s ' a f k u t i n t i r n p u l l u i l o a n M i r c e a v o e v o d § i a

l u i M i h a i l v o e v o d , f i i n d e g u m e n S o f r o n i e , d e m e § t e r u l H a n o § 8 2 .

M i h a i l e r à i n s s á a s o c i a t u l l u i M i r c e a i n e r t d i n a n u l 1 3 9 2 , d e c A n d

d a t e a z 6 d o c u m e n t u l a c e l r e l a t i v l a p r i v i l e g , i i l e C â m p u l u n g e n i l o r ,

a m i n t i t I n a c t e l e p o s t e r i o a r e a l e d o m n i t o r i l o r R a d u A l i h n e a ,

L e o n T o m a , M a t e i B a s a r a b , G r i g o r i e G h i c a § i G h e o r g h e D u c a 8 3 .

L a 1 4 1 8 c A n d M i r c e a m o a r e , I i u r m e a z A a c e s t f i u a l s à u

M i h a i l V o e v o d c a r e d à c h i a r i n a n u l s u i r e i s a l e i n s c a u n u l

S a § i l o r d i n H e l t a § i o a m e n i l o r l o r , V a l a h i i , v o i e

p a s c a t u r -

m e l e i n m u n t i i M u n t e n i e i 8 4 .

M i h a i l M s à d e a b i a s e a § e z a s e i n s c a u n § i e s t e a t a c a t d e

D a n a l I I - l e a , V ä r u l s A u , f i u l l u i D a n I , f r a t e l e V ä t A n e - s A u c a r e

p r e c e d a s e p e M i r c e a i n d o m n i e . D a n , f i u l f r a t e l u i m a i m a r e ,

n u v o i à s à r e c u n o a s c 6 p e M i h a i l , f i u l f r a t e l u i m a i m i c . A c e s t

D a n a l I I - l e a f u g i s e l a T u r c i d u p i l m o a r t e a t a t ä l u i s ' A u . L a m o a r -

t e a l u i M i r c e a , D a n r A d i c i i p r e t e n t i i a s u p r a d o m n i e i , d a r n e -

v r o i n d T u r c i i a j u t e , i n t r u c r t t e r a u m u l t A r n i t i d e M i h a i l ,

D a n p g r A § e § t e o § t i r e a t u r c e a s c á i n c a r e e l s l u j i à § i t r e c e l a G o n -

s t a n t i n o p o l e , u n d e i m p ' g r a t u l M a n o i l P a l e o l o g u l i i d á o c o r a b i e

c u c a r e v i n e p e m a r e i n M u n t e n i a , § i a j u t a t d e o p a r t i d á d e

b o i e r i , s e i e a l a l u p t ä c u M i h a i l . A c e s t a c e r e a j u t o r u n g u r e s c ,

p u n a n d u - s e a s t f e l e a u c u T u r c i i , § . 1 b a t e c u a j u t o r u l u n u i c o r p

d e W i r e c o n d u s ä d e S t e f a n d e L o z o n t , p e D a n . A c e s t a c i i p A -

t a n d a j u t o r t u r c e s c s e i n t o a r c e i n M u n t e n i a , b a t e § i u c i d e a t i l t

p e M i h a i l C a t § i p e g e n e r a l u l m a g h i a r § i o c u p á s c a u n u l i n 1 4 2 0 8 8 .

T u r c i i c a r e a j u t a s e r 6 l u i D a n , l a o c u p a r e a t r o n u l u i P i r e i -

R o m à ' n e § t i , p e n t r u a ' § i r A z b u n A p e U n g u r i , t r e e i n B r a § o v p e

c a r e ' l p r a d à c u m p l i t d u c A n d i n p r i n s o a r e i n t r e g u l s e n a t a l o r a -

§ u l u i , c u m n e s p u n e o i n s c r i p t i e d i n p e r e t e l e b i s e r i c e i c a t o l i c e

d i n a c e l o r a , d i n 1 4 2 7 8 6 ,

8 2 R e p r o d u s a d e I I a s d e u I n 1 s t .

c r l f . , p . 1 3 2 , d u p r i O d o b e s c u .

8 8 M a i s u s , p . 2 5

s i

u r m .

8 4 H u r r n . , D o c . , I , 2 , p . 5 0 2 :

H o s p i t i b u s o p p i d o H e l t h a c o m m o r a n l i b u s . . .

e t c o r u m h o m i n e s v i d e l i c e t V a l a c h i . . . c u m i p s o r m n p e c u d i b u s i n m o n t i b u s n o s t r i s

p a s c e r e . A l t d o c . d e l a M i l t a i l d i n 2 2 l u n i e 1 4 1 8 c i t a t d i n S b o r n i k d e G r . C o n d i t -

r a t u I n R e l a t i i l e T d r e i R o m a n e y l i y i M o l d o v e i c u U n g a r i a , 1 8 9 8 , p . 1 2 1 .

  T h u r o c z , I n S c h w a n d t n e r

I , p . 2 9 0 . c a p . 1 7 . n u I n d i a a n u l I n c a r e s 6 s e

f i p e t r e c u t a c e a s t a I n t a m p l a r e . V e z i

i

B o n f i n i u d e c a d a I I I , c 3 . D e s i e v o r b a

I n T h u r o c z d e l u p t a d i n t r e D a n s i M i r c e a , e o g r e s e a l r t I n l o e d e i t i f i h a l l . V e z 1 C o n -

d u r a t u ( I . c . , n o t a p r c c e d e n t A ) , p . 8 7 .

A n a l e l e

B r a y o v u l u i

I n

S c h w a n d t n e r , S c r i o p t r e s r e r u m h u n g a r i c a r u r n ,

I ,

p . 8 8 5 : A m u r a t h e s T e r r a m B a r i z e n s e m f e r r o e t i g n e v a s t o t , s e n a t u m q u e

c o r o n e n s e m a b d u c i t , r e s i d u o p o p u l o i n a r c e m o n t i s c o n s e r v a t o . R e g e l e S i g i s -

m u n d s c u t e s t e p e l o c u i t o r i i B r a s o v u l u i , H e r m a n u l u i , S f . P e t r u l u l , B o d u l u i s i

a l t o r a t o r v a s a t e d e ( M t % d i n c a u z a p r à d á c l u n h l o r s u f e r i t e , 1 4 2 1 . H u r r n . , D o e . ,

X V , p . 1 1 . A l t e s c u t i r i 1 4 2 2 , I b i d e m , p . 1 2 .

A . D . X e n o p o l . I s t o r i a R o m i m i l o r . V o l . I l L

7

Page 96: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 96/233

9 8

1 S T O R I A R O M A N I L O R

D u c a n e s p u n e a . I n c à d i n a n u l m o r t e i l u i M i h a i l s e i n -

t á l n i a u i n t r e I e n i c e r i , n u n u m a i T u r c i s a u A r a b i , c i t o t i f i i i C r e -

§ t i n i l o r , a i R o m e i l o r , S e r b i l o r , A l b a n e z i l o r , B u l g a r i l o r , V a l a -

h i l o r § i U n g u r i l o r c a r e , a s e m e n e a n i l o r a t a c a t i d e t u r b a r e ,

s e p o a r t ä c u m a i m a r e d u § m ä n i e a t r e c o n s A n g e n i i l o r . S c r i i -

t o r u l b i z a n t i n m a i p u n e I n g u r a v i z i r u l u i B a i a z e t l a m o a r t e a s u l -

t a n u l u i M o h a m e d , i n t â m p l a n i n 1 4 2 1 , u r m 6 t o a r e l e c u v i n t e d e

l a u a p e n t r u p a d i § a h u l r e p o s a t : d a r i n a § i p e V a l a h i i d e d i n -

c o l o d e D u n 6 r e , p e U n g u r i § i p e n a t i u n i l e c e l e n u m e r o a s e a l e

A l b a n e z i l o r § i . B u l g a r i l o r i n t e a t a t a l e a u s u p u s , i n a t s A f i e

n e v o i t i a ' § i t r i m i t e c o p i l e l e § i M i e t i i l o r I n s c l ä v i e l a n o i , p e n t r u

a a p à t à a s t f e l p a c e § i i n d u r a r e . A c e s t e c u v i n t e s u n t d e s i g u r

n e e x a c t e p e n t r u a n u l i n c a r e s u n t p u s e , a n d n u s e p u t a c a

R o m â n i i § i c u U n g u r i i s ä f i f o s t d e m u l t a c u m s u p u § i t r i b u t u l u i

d e c o p i i ; § i a p o i U n g u i i i c a r e p a n A a t u n c i n i c i n u f u s e s e r à a t a -

c a t i d e T u r c i i n t a r a l o r , c u m s ' a r p u t e a a d m i t e , c a e i s à f i f o s t

s u p u § i a c e l u i c a n c e n t r i b u t ? T o t u § i s e p o a t e s 6 s e f i a f l a t R o -

m A n i § i c h i a r U n g u r i i n a r m a t e l e § i s e r a i l i u r i l e t u r c e § t i ; i n s i l

d i n a c e i l u a t i c a p r i n § i i n b à f ä l i i l e p i e r d u t e d e p o p o a r e l e c r e § -

t i n e ; d e a c e e a n e s p u n e a c e l a § i D u c a a M u s t a f a , p u n a n d m â n a

p e i m p ä i l t i e , s ' a

d u s l a A d r i a n o p o l e u n d e , i n t a n d i n p a l a t u l

p e c a r e ' l l o c u i s e f r a t e l e s ä u M o h a m e d , a O s i t a c o l o c o m o r i

p e s t e m A s u r à d e b o g a t e , p i e t r e s c u m p e § i m A r g ä r i t a r e ; d e a s e -

m e n e a f e m e i f r u m o a s e , c o p i i

§ i t i n e r i d e o f a t à i n a n t a o a r e

§ i a l t e p r ä z i v a l a h i c e 8 7 .

D a n a l

I I - l e a ,

1 4 2 0 H 3 1 .

F i i n d a j u t a t d e T u r c i l a

s u i r e a l u i i n s c a u n , e l t r e b u e s ' a t o l e r e z e , c a o m u l t a - m i t ä p e n t r u

f a v o a r e a d o b A n d i t à , p a a c i u n i l e l o r .

C u a n d d u p à u r c a r e a l u i i n s c a u n 1 1 v e d e m i n s A § i I n b u n e

r e l a t i i c u U n g u r i i , d e o a r e c e I n u n p r i v i l e g i u d a t B r a p v e n i l o r

I n 1 4 2 4 , D a n s e m a n d r e s t e a s ' a i n d u r a t c r a i u l a s u p r a l u i

§ i l ' a l u a t d r e p t a d e v ä r a t à s l u g ä a s a , § i a a t a s ' a m i l o s t i v i t

r e g e l e s à u p r e a m i l o s t i v a i - a d a t v o i e & A b a n m o n e a , p e n t r u

c a r e v o i n d a ' i a r à t à a a n c a s a m u l t a - m i r e , i n c u v i i n t e a z A n 4 t e

p r i v i l e g i i d e c o m e r t B r a § o v e n i l o r 8 8 ; i a r r e g e l e i l n u m e § t e i n

u n a c t d i n 1 4 2 6 : D a n V o e v o d u l V a l a h i e i c r e d i n c i o s u l n o s t r u

§ i i i o r d o n d I n 1 4 2 5 c a s ' a . n u s i l i a s a p e B r a § o v e n i a ' i p r i m i m o -

n e d a d u c a t c a r e , f i i n d s e v e d e c a l p à § i s t r i c a t à , e r à s a z u t 4 ' d i n p r e t .

A c e a s t à a p l e c a r e a l u i D a n a l I I - l e a a t t e U n g u r i d i s -

p l k i t T u r c i l o r c a r e h o t A r i r à s à ' l i n l o c u i a s a c u f r a t e l e s i l m R a d u

a l 1 1 1 - l e a p r o n u m i t P r a s n a g l a v a 8 9 . D a n b a t e i n t 5 . i u p e c o r n -

s 7 D u c a , p . 1 3 0 s i u r m .

8 8

I . B o g d a n , D o c . ; i

R e g e s t e , p . 1 4 . E d i t i a I I . p . 2 1 .

( .

.

.

§ i m i - a d ä -

r u i t h e r e g h i e d e b a n i . . . ) .

  R a d u a l

I I I - l e a d a d t s o c o t i m p e R a d u N e g r u c a I s i p e R a d u , t a t a l

l u i M i r c e a c e l B 5 t r a n s i a l l u i D a n I , c a R a d u a l I I - l e a . S u p r a n u m e l e d e P r a s n a -

g l a v a , v e z i I n t r ' u n d o c . a l r e g e l u i S i g i s m u n d d i n 1 4 2 7 I n H u r m u z a k i , D o c . , I ,

2 , p . 5 5 0 .

 

Page 97: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 97/233

M U N T E N I A P A N À L A V L A D T E P E S

9 9

p e t i t o r u l s k i , d a r c u r a n d d u i - A a c e e a p i e r d e o m a r e b ä t a l i e ,

d i n c a r e a b i ä s c a p a c u v i a t a . A t u n c i S i g i s m u n d s e h o t a r A § t e

s à p r o c e a d a i n p e r s o a n a i n a j u t o r u l v o e v o d u l u i 9 ° . I n a c e l a §

a n 1 4 2 6 , s e i n c h e i e u n t r a t a t d e a p a r a r e a l u i D a n c u r e g e l e

S i g i s m u n d 9 1 E x p e d i t i a l u i S i g i s m u n d e s t e i n c u n u n a t a d e i z -

b a n a l . E l r e s p i n g e p e P r a s n a g l a v a 0 p e T u r c i

i r e s t i t u e p e

D a n i n t r o n u l

f a r e i - R o m â n e § t i , d u p a c u m s e v e d e a c e a s t a

d i n u n d o c u m e n t a l l u i S i g i s m u n d d i n 1 4 2 7 , d a t d i n C â m p u -

l u n g , 0 i n c a r e s e s p u n e e a p l e c a s e c o n t r a T u r c i l o r , p r e c u m

§ i d i n t r ' u n a l t d o c u m e n t d i n a c e l a § i a n , d a t d i n F e l d i o a r a ,

c a r e a r a t ä c a a l u n g ä n d p e P r a s n a g l a v a , a r e s t a b i l i t i n d o m -

n i e p e D a n V o e v o d 9 2 D a n r e i n c e p e d o m n i a l u i , i n t r e r u p t a

p e n t r u c a t v a t i m p p r i n l o v i t u r a f r a t e l u i s a u ,

i d o m n e § t e a p o i

p A n a l a a n u l 1 4 3 1 .

A c e a s t a i m p r e j u r a r e i n t a m p l ä t o a r e a i m p a r e c h e r e i c e l o r

d o i f r a t i d i n f a m i l i a D a n e a s c ä , D a n a l I I - l e a § i R a d u P r a s n a -

g l a v a , n u i n t r e r u p e

i n s a § i r u l d u § m a n i i l o r d i n t r e c a s e l e c e l e

d o u d r i v a l e : D a n e § t i i

i D r a c u l e § t i i .

D u p ä i s t o r i c u l b i z a n t i n D u c a , D a n a r f i f o s t b a t u t

i u c i s

d e V l a d D r a c u l , 0 e l a d a o g a e a , i n t e r v e n i n d i n l u p t a i f r a t e l e

l u i D a n , R a d u P r a s n a g l a v a , a r f i f o s t i a c e s t a b a t u t i u c i s d e

V l a d 9 3 . L u c r u l i n s a n u p a r e a f i e x a c t , i n t r u c a t , d u p ä D a n a l

I I - l e a , i n t a l n i m i n d o m n i a a d e v ä r a t ä . a T a r e i - R o m a n e § t i , n u

p e V l a d D r a c u l , c i p e u n a l t d o m n i t o r , A l e x a n d r u .

D a n a l I I - l e a e s t e c e l d i n t ä i u d o m n i t o r d i n l i n i a D a n e § t i l o r

c a r e s e n u m e § t e B a s a r a b , c u m s p u n e C h a l c o c o n d i l a 9 4 .

A l e x a n d r u a l

I I - l e a A l d e a , 1 4 3 1 H 3 5 .

D o c u m e n t e l e

d e s c o p e r i t e n u d e m u l t l a B r a § o v , p r i n t e u n § i r d e a c t e 0 d e

s c r i s o r i , n e a r a t a u n d o m n i t o r n o u

i n e c u n o s c u t p a n ä a c u m a ,

A l e x a n d r u A l d e a , f i u l l u i M i r c e a c e l B a t r a n 9 5 . A c e s t A l e x a n d r u

v i n e s à m a i i m m u l t e a s c ä C u o u n i t a t e n u m a r u l ,

i - a a i n d e s t u l

d e m a r e , a l d o m n i t o r i l o r m u n t e n i . I n a c e l a § a n , 1 7 N o e m v r i e

1 4 3 1 , c a n d A l e x a n d r u A l d e a d a d o c u m e n t u l l u i d i n T a r g o v i § t e ,

p r i n c a r e s e i n t i t u l e a z a o b l a d u i t o r

i d o m n i n d t o a t a t a r a U n g r o -

V l a h i e r , § i d a r u e s t e m a n a s t i r e i d i n D e a l d o u a s a t e , i n t ä r i n -

  S c r i s o a r e a

l u i S i g i s m u n d c A t r e H . d e B e a u f o r t , 1 3 M a i 1 1 2 6 . N . I o r g a ,

A c t e

i

F r a y . , I I I , p . 8 0 .

  E x t r a c t

d i n F e j e r , r e p r o d u s I n H u r m u z a k i , D o c . , I , 2 , p . 5 3 4 .

9 2 A m b e l e d o c u m e n t e l b i d e m , p . 5 4 2 s i 5 5 0 . R a p o r t d i n 1 1 2 7 . H u r m . ,

D o r . , V I I I , p . 4 .

  I n 3 0

I a n u a r i e 1 4 3 1 , D a n a l I I - l e a c h i I n c h u n p r i v i l e g i u B r a s o v e n i l o r .

T r a d u c e r e a a c e s t u i a c t i n B o g d a n , I .

c . , p . 3 2

3 8 .

  C h a l c o c o n d i l a , e d . B o n n , p . 3 3 8 :

S c i v o y A l c c a a p a p . r m 7 r a i k .

  V e z i s c r i s o a r e a

l u i

A l e x a n d r u V o e v o d , i n I . B o g d a n , D o c u m e n t e $ i

R e g e s t e , p . 2 9 , e d .

I I , p . 4 7 - 4 8 s i u n d o c u m e n t d i n 1 7 N o e m b r i e 1 4 3 1 ( l e l a

A l e x a n d r u V o e v o d , i n N i c o l a e s e u , D o c u m e n t e s t a n o - r o m a n r , 1 9 0 5 , p . 2 0 9 .

Page 98: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 98/233

1 0 0

I S T O R I A R O M I N I L O R

d u ' § i h r i s o v u l p r i n m ' A r t u r i a m a i m u l t o r b o i e r i , i l u c r s 8 r i d d e c i

c a u n d o m n i t o r n e t i l g A d u i t a l O r e l

a f l ' A m M C A c u 6 l u n i i n a -

i n t e , i n 8 F e v r u a r i e 1 4 3 1 , p e V l a d D r a c u l i n o r a § u l N i i r n b e r g ,

I n G e r m a n i a , u n d e s e d u s e s e s p r e a s e i n t e l e g e c u d o m n u l s ' a u

S i g i s m u n d a s u p r a u n o r a f a c e r i f o a r t e t n s e m n a t e , d A n d l a a c e a

d a t a ' o d i p l o m s a p r i n c a r e i n c u v i i n t e a z ' A F r a t i l o r M i n o r i t i v o i a

d e a p r e d i c A i n M u n t e n i a , i n t i t u l A n d u - s e d e a s e m e n e a c a u n

v o e v o d n e f ä g k l u i t a l a c e s t e i t A r i E u I o n V l a d , p r i n m i l a

l u i D u m n e z e u , D o m n u l T ' A r e i T r a n s a l p i n e i D u c e l e F ' A g s á r a -

§ u l u i § i a l A m l a § u l u i 9 6 . C u t o a t e C A V l a d s e a f l A i n a § a d e b u n e

r e l a t i i c u r e g e l e U n g a r i e i , g s A s i i n § i p e A l e x a n d r u c a r e a r t r e b u i

s A ' f i f o s t r ' A u v ' A z u t d e a c e s t r e g e , C A s e d d r e p t s u p u s a l l u i ,

s p u n â n d c h i a r , i n o s c r i s o a r e , c á D o m n u l - C r a i u l n u ' l t i n e p r e

e l c u m a t i n u t p e D a n V o e v o d , c i l ' a l u a t d r e p t f i u d e s u f l e t 9 7 .

I n p u t e r e a a c e s t e i s t ' a ' r i a l u i d e o m a l r e g e l u i , W i s i m p e

A l d e a c e r i i n d , i n r e p e t i t e r â n d u r i , a j u t o r B r a p v e n i l o r , c á r o r a

l e a r a t A a t e s l u j b e l e - a f A c u t , s c o t A n d u - l e r o b i d e l a p ' á g A n i

a p á r A n d u ' i d e p r i g o n i r e a c e - i a § t e p t à d i n p a r t e a T u r c i l o r .

V A z A n d ' M A A l e x a n d r u c ' A n u i z b u t e § t e a l e C A § t i g h i n -

c r e d e r e a , i n o s c r i s o a r e d e s p e r a t à s p u n e , C A d a c ' ä a f i s ' A

t a r a a c e a s t a , v o r p l e a

i e i , B r a § o v e n i i ,

i n i c i t a r a d o m n u l u i

m e u , C r a i u l , n u v a a v e A l i n i § t e . F i i n d c ' d a m & t a u t c o n t r a p A g A -

n i l o r , v o i m i - a t i s c o r n i t v o r b a c á m ' a m d a t T u r c i l o r ; d a r n o i

s l u j i m d o m n d u i n o s t r u , C r a i u l i s f i n t e i c o r o a n e § i c i n e v a m i n t

( u r m e a z 6 o i n j u i l t u r à g r o s o l a n A ) . E u m ' a m d u s l a T u r c i , d a r

n u d e v o i a m e a i a m f A c u t l i n i § t e O r e l c A t à a r A m a s ( n e c u -

p r i n s à d e V l a d D r a c u l § i d e T u r c i ) 9 8

S e v e d e i n s 5 . C A A l d e a f u s e s e n e v o i t s ' A s e p l e c e p u t e r e i

c o v k § i t o a r e a O t o m a n i l o r , c A c i e l s p u n e i n s c r i s o a r e a l u i c A t r e

R a z g o n I § t v a n , § p a n u l T e m i p a r e i , c ' A § t i i d - t a c u m m ' a m

d u s l a M u r a t I m p ' A r a t u l ,

c u m m ' a m j u r a t c u e l ,

i c u m a m

v o r b i t c u e l ; t o a t e l e - a m d a t d e § t i r e c u g r o a z 6 d o m n i e i - v o a s t r e ;

a m f A c u t c e a m f ' d c u t i m ' a m d u s l a e l i a m d a t ( e á l o g ) c o p i i

b o i e r e § t i a c o l o . M a i a d a o g 6 c à T u r c i i a u s á v i n à c u o a s t e a s u p r a

A r d e a l u l u i

i C A v a v e n i § i e l c u d ' A n s a ; d a r c ' A I n d a t á c e v n v e n i

6 6 D i p l o m a d i n 8 F e v r u a r i e 1 4 3 1 I n A n t o n K u r t z , M a g a z i n l a r G e s c h i c h l e ,

L i t t e r a l u r u n d a l i e D e n k u n d M e r k r w U r d i g k e i t e n S i e b e n b i t r g e n s , I I , 1 8 4 6 , P . 4 5 :

I o h . V l a d d e i g r a t i a V a l . T r a n s a l p . d o m i n u s e t t e r r a r u m d e O m l a s c h e t d e F o g a -

r a s d u x , q u o d c u m . . d o m i n u s S i g i s m u n d u s D o m i n u s n o s t e r n a t u r a l i s , I n c u j u s

a u l a g i a v i s s i m o r u m n e g o t i o r u m c a u s a c o n s t i t u t i n u n c s u m u s , e t c . . D a t u m I n

N u r n e b e r g a p a r t i b u s G e r m a n i a e d i e o c t a v a F e b r . a n n u m 6 9 3 9 ( 1 4 3 1 ) . C r o n i c a r u l

E b e r h a r d W i n d e k ( I b i d e m , p . 4 8 ) s p u n e : D a k a m i l u n ( d e m K ö n i p S i g i s m u n d

n a c h N i i r n b e r g ) e i n e B o t s c h a f t a u s d e r W a l a c h i e n w i e d a s d e r D a n W e y d a t o d t

w a r e u n d d a s L a n d s a n d t e i h m e i n e n K o l b e n , a l s o d e n n d e s L a n d e s R e c t a u n d

G e w o h n h e i t i s t u n d b a t e n s e i n e K ö n i g I t c h e G n a d e i n e n a n d e r n z u g e b e n .

6 7 B o g d a n , D o c , F i R e g e s i e , p . 2 9 :

[ e d . I I , p . 4 7 - 4 8 ] .

6 6

I . B o g d a n , 1 .

c . . p . 2 7 . [ e d . I l , p . 4 3 - 4 4 ] .

 

Page 99: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 99/233

M U N T E N I A P A N A L A V L A D T E P E k l

1 0 1

o § t i r e a u n g u r e a s c d , e l s e v a d a c u o a s t e a l u i l a o p a r t e Y v a

p s á r d s 1 p e s u l t a n u l ; c d d e m u l t e o r i l ' a u i n § e l a t T u r c i i p e e l , i a r

a c u m a v r e a s ä l e f a c d y e l t o t a § à , c a s ' a ' n u r á m â n d n i c i s d r n â n t á

d i n e i . S e j u r à p e o c i n a l u i , p e c r e d i n t a l u i y . p e c a p u l l u i ,

a l t f e l n u v a f a c e 9 9 . O r i c i n e v e d e i n a s e m e n e a r o s t i r i

i j u r d -

m i n t e , n d z u i n t a d e a a c o p e r i

i i n d r e p t d t i o p u r t a r e c e n u m a i

p r i e t e n e , a s c á n u p u t e à f i p e n t r u U n g u r i . D e a c e e a

i c u n o s c a n d

s c o p u r i l e l u i A l d e a , d e m a i i n a i n t e c h e m a s e S i g i s m u n d , d e l a

i n c e p u t u l a n u l u i 1 4 3 1 , p e V l a d D r a c u l l a N i i r n b e r g , s p r e a s e

i n t e l e g e r e g e l e c u d â n s u l a s u p r a i n s e m n a t e l o r a f a c e r i c a r e i n -

t e r e s a u a m b e l e t á r i R o m d n i a

i U n g a r i a . A s t f e l , d u § m d n i t d e

T u r c i , n e s p r i j i n i t d e U n g u r i , A l d e a v e d e d n e c o n t e n i t i n g u s t á m -

d u - i - s e s t á p a n i r e a . E l s e f a l u e § t e i n t e o s c r i s o a r e , c á p e c a n d

e l c u g r e u p d s t r e a z d c e i - a m a i r d m a s d i n t a r a , S d b i e n i i I i b d -

n u i a u c á v r e a s á p r a d e c u T u r c i i t a r a D o m n u l u i i C r a i u l u i l u i 1 0 0 .

A l e x a n d r u A l d e a i n s d m o a r e I n c u r â n d , c ä . ' c i o s c r i s o a r e

a l u i V l a d D r a c u l s p u n e s e n a t u l u i a m n B r a § o v c d A l d e a a m u r i t

s a u c d e p e m o a r t e . C a a t u n c i a b i à i n t e d I n a d e v d r V l a d D r a c u l

I n T a r a - R o m a n e a s c d , s e v e d e t o t d i n c u p r i n s u l a c e s t e i s c r i s o r i ,

t r i m i s d d e l a u n l o c d i n A r d e a l , c d t r e B r a § o v e n i , p r i n c a r e V l a d

e e r e c a B r a § o v e n i i s d v i n a c u e l , & a . ' a r e s d ' i l e s e l a m a r g i n e i n m u n t i

. § i c à e l a r e s d m e a r g ä . c u g l o a t a i m p o t r i v a d u y n a n i l o r . D e

m i s e v a i n t a m p l à v r e - o n e v o i e , a d a o g d V l a d , m á v o i u i n t o a r c e

s p r e v o i ; i a r d e i m i v a a j u t à D u m n e z e u , p r e c u m a m n d d e j d e ,

c d c i n ' a r e c i n e s d . ' r n i s t e a i m p o t r i v d , o s a v e n i t i p e d e - a g a t a .

S d g h i § o r e n i i m e r g c u m i n e . A c e a s t a s c r i s o a r e p a r e a f i d i n

1 4 3 5 , e p o c a d e c A n d i n c e p a s e g d s i p r i n i z v o a r e u r m e s i g u r e

d e d o m n i a e f e c t i v a a l u i V l a d D r a c u l

P r i n u r m a r e , s p u s e l e

l u i D u c a d e s p r e s o s i r e a l u i V l a d i n c o n t r a l u i D a n a l I I - l e a c u

a j u t o r b i z a n t i n t r e b u e r e d u s e l a a c e e a n u m a i , c à V l a d a v e n i t

p e o c o r a b i e b i z a n t i n d p a n a l a D u n ä r e , d e u n d e a t r e c u t i n A r d e a l ;

l a r d i p l o m a l u i d i n N ü r n b e r g , 1 4 3 1 , e r à n u m a i u n m i j l o c d e a ' y

a r d t à p r e t e n t i i l e s a l e l a t r o n u l m u n t e a n . A d e v d r a t u l d o m n i n

r d s t i m p u l d e l a 1 4 3 1 - 1 4 3 5 a f o s t A l e x a n d r u A l d e a . A c e s t A l d e a

f u s e s e d e c i p u s d e U n g u r i ; d a r t r e c â n d l a T u r c i ,

d e y p o a t e

n u m a i s i l i t U n g u r i i 1 1 p á r á s i r d , Y e l v e d e t a r a l u i r d p i t d . Y . i n -

g u s t a n d e s i g u r d e t r e c e r e a e i c a t r e V l a d D r a c u l , c ä n d t o c m a i

S c r i s o a r e a s e v e d e a f i d i n 1 4 3 2 . I . B o g d a n , 1 . c . , p . 3 3 ( e d . I I , p . 4 9 - 5 3 ) .

T e x t u l s l a v o n i n N i c o l a e s c u , D o c u m e n t e s l a v o - r o m t i n e , p . 2 1 3 . A l t a a r a t . r e

A l d e a a f o s t l a T u r c i , I n s c r i s o a r e a d e l a B o g d a n , I . c . , p . 2 7 ( n o t a p r e c e d e n t a ) .

t o , S c r i e m

S e i b i i u , n u S i b i u , c a c i

a s a f l r o s t e s c l o c a l n i c i i d i n a c e s t o r a s ,

a c e e a c e t o t o d a t a i n v i d e r e a e t o r i g i n e a l a t i n a a n u m e l u l , d e l a S a b i n u s . S c r i s o a r e a

l u i B o g d a n , 1 . c . , p . 2 7 . [ e d . I I . p . 4 3 - 4 4 ] .

1 0 1 I b i d e m , p . 3 6 [ e d . I I , p . 5 7 ] . D - 1 B o g d a n p u n e a c e a s t a s c r i s o a r e f n 1 4 3 1

b a n u e s t e d i A l d e a s ' a r f i I n t o t s b o l n a v d e l a T u r c i . D - 1 N i c o l a e s c u , 1 . e . , p . 2 1 8 ,

o d a t e a z a f r i s a

d i n 1 4 3 5 , s i d - s a s p u n e c A a c e a s t a s c r i s o a r e a r f i c o n f i r m a t a d e

u n a l a t i n a a c o m i t e l u i J a k s c h d i n 1 4 3 5 m e d i t a , I n a r h i v e l e B r a s o v a l u i .

Page 100: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 100/233

1 0 2

1 S T O R I A R O M A N I L O R

m u r i n d A l d e a , U n g u r i i p u n i n d o m n i a T a r e i - R o m a n e § t i p e c o m -

p e t i t o r u l s à u , V l a d D r a c u l .

I a n ' l a c e i e § i s e r a s i l i n t e l e e r o i c e d e m a i b i n e d e o s u t i l

d e a n i , f a c u t e d e d o m n i i M u n t e n i e i d e l a d e s c a l e c a r e p k n a l a

m o a r t e a l u i M i r c e a 1 L a a c e e a , c a i n s u § i d o m n i i a c e s t e i à r i s a

c e a r ä c a o f a v o a r e s u p u n e r e a c a t r a U n g u r i . H i t e ° c l i p a s e r u i -

n a s e o c l a d i r e s e c u l a i l ; a t k e s t e d e a d e v a r a t c a p e c a t d e g r e u

a z i d i , p e a t k e d e u § o r a d a r a m à . C A t t i m p p r e d o i n n i s e o O n -

d i r e § i h o t a r a s e o v o i n t á p e s c a u n u l e i , M u n t e n i a f u u n e l e m e n t

p u t e r n i c , a r u n c a t i n c u m p a n d l u p t e i i n c i n s ä i n t r e T u r c i § i C r e § -

t i n i . D e i n d a t a N s à c e i m p a r e c h e r i l e i § i f a c u r a d r u m u l i n s c a u n u l

m u n t e a n , d e i n d a t ä c e t a r a i n s a § i s e i m p a r t i n g A n d i r i § i v o i n t i

d u § m a n e § t i , p o p o a r e l e i n c u n j u r k o a r e , U n g u r i i

§ i T u r c i i ,

i n

c o n t r a c a r o r a e a l u p t a s e p A n a a t u n c i , d e v e n i r a s p r i j i n i t o r i i

f i r e § t i a i i n t r i g i l o r i d u § m a n i i l o r , i i m p i n s e r a t o t m a i a d â n c

p e M u n t e n i a i n s u p u n e r e e a - L I T u n i i

i c a t r e a l t i i . T o a t a a c e a s t a

c k l e r e i § i a r e t e m e i u l e i i n t r ' u n s i n g a r f a p t , s i s t e m u l c e l p i e r -

z a t o r d e u r m a r e i n d o m n i e , c a r e d a d e à t u t u r o r p r e t e n t i i l o r

p u t i n t a d e a s e a r a t à , t u t u r o r p o f t e l o r s o r t i d e r e u § i t a .

S e m a n i f e s t à i p e a t u n c i l e g e a s o c i o l o g i c a c e s e v a m a n i -

f e s t à

i r e p e t à i n t o t d e a u n a , c à n u m a i i n s t a b i l i t a t e a a § e z i l -

m i n t e l o r s e p o t i n t ä r i p u t e r i l e n a t i o n a l e , p e c a n d s c h i m b a i i l e

§ i n e s t a t o r n i c i a n u a d u c d u p a e l e d e c k r u i n a i s c k l e r e .

V l a d D r a c u l , 1 - 1 3 5 - 1 4 3 9 .

I n d a t ä d u i - A i n t r o n a r e a l u i ,

V l a d e r à s a r e p e t e f a - V A c u U n g u r i i c e e a c e a c e § t i a e x p e r i m e n -

t a s e r a d e l a A l e x a n d r u A l d e a , § i a p r o a p e i n a c e e n i f o r m k ' .

V l a d , s u b a p A s a r e a c o v a r § i t o a r e a T u r c i l o r , e r à s à t r e a c a l a e i ,

c a u t â n d a a c o p e r i f a t a c u U n g u r i i a c e s t p a s a l s k i , c u a r ä t k i l e

u n e i s u p u n e r i n u m a i a p a r e n t e c a t r e p r i m e j d i o § i i p a g â n i . I n

a n u l c h i a r a l s u i r e i l u i i n s c a u n , 1 4 3 5 , d u p a c u m n e s p u n e i s -

t o r i c u l b i z a n t i n D u c a , V l a d i n t r e p r i n d e o a l t a c a l a t o r i e , t o t

a t k d e l u n g a c a § i a c e a c e o M e u s e c u 4 a n i m a i i n a i n t e l a N i i r n -

b e r g , a n d c a u t a s e s à d o b A n d i a s c a s p r i j i n u l l u i S i g i s m u n d . D e

a s t á d a t a i n s a , c a l a t o r i a l u i s e i n d r e p t a s e s p r e r a s i l r i t , l a B r u s a ,

p e n t r u a r e p e t à f a t ä c u s u l t a n u l i i n c o n t r a m o n a r h u l u i c r q t i n ,

c e l e c e a l t a d a t a p u s e s e l a c a l e c u a c e s t d i n u r m a c o n t r a T u r -

c i l o r . E l & A V M ' d e l a s u l t a n i e r t a r e a d e a f i v e n i t i n t r o n c u

s p r i j i n u l U n g u r i i o r , i n s c h i m b p e n t r u f a g a d u i n t a c à v a d u c e

o § t i r e a o t o m a n a p e s t e m u n t i c a t r e A r d e a l . A m u r a t a l I I - l e a

§ i v i n e i n a n u l u r m a t o r , 1 4 3 7 , i n T a r a R o m a n e a s c a , u n c l e V l a d

I i s l u j e § t e d e c a l i l u z a p e s t e m u n t i i t a i e i s a l e , s p r e a c e a a f o § -

t i l o r s a i p r i e t e n i § i p r o t e g u i t o r i . S p u s e l e i s t o r i c u l u i g r e c s u n t

p u t e r n i c i n t a r i t e p r i n o s c r i s o a r e a u n u i l o c u i t o r d i n S e b e ,

c a r e d e s c r i e c e l e c e o r a § u l s u f e r i s e d i n p a r t e a T u r c i l o r i n 1 4 3 6 ,

a d a u g a c à d u c e l e V a l a h i l o r , c a r e v e n i s e c u T u r c i i , a s f a t u i t

p o p o r a t i a S e b e p l u i , i n p u t e r e a p r i e t e n i e i c e a v e à c u e a , s a s e

 

Page 101: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 101/233

M U N T E N I A P A N A L A V L A D T E P E S

1 0 3

p r e d e e d e b u n ä v o i e , s p r e a n u f i e x p u s ä l a e á z b u n a r e a T u r c i -

l o r 1 0 2 T o t u § i , n i c i S u l t a n u l n u p u t e d a v e d d e p l i d ä i n c r e d e r e

I n V l a d , d e o a r e c e a c e s t a s e p u r t a s e c u d o u à f e t e c k r e T u r c i .

S e v e d e c 5 . V l a d f u s e s e c h i a r d i s g r a t i a t § i s c o s d e T u r c i , d e o a r e c e

I n 1 4 3 6 1 1 g ä s i m i n T r a n s i l v a n i a , i a r g u v e r n u l a r d e l e a n c e r e

B r a § o v u l u i s ä s e p r e a t i a s c ä s p r e a j u t o r u l l u i V l a d . R e i n t r o d u s

I n d o m n i e d e U n g u r i , V l a d s e s u p u n e c u t o t u l a c e s - I o r a § i . d e

a c e e a g ä s i m , i n 1 4 3 8 , o d i p l o m à a r e g e l u i U n g a r i e i c a r e B r a -

§ o v e n i , i n c a r e l e s p u n e e ä a s c r i s c r e d i n c i o s u l u i s d u , m a g n i -

f i e n i

V o e v o d d i n T r a n s a l p i n a , c a n u n u m a i s à n u v à f a c à

e l n i s c a i v a d a u n e , d a r I n e ä s ä v à a p e r e d e a c e l e a c e a r p u t e à

s ä v i l e p r i c i n u c a s c A T u r c i i 3 . U n p a § ä d i n o § t i r e a t u r c e a s c A

a r a t ä s u l t a n u l u i p u r t a r e a i n d o i o a s à a l u i V l a d c a r e e s t e a d u s

l a A m u r a t i a r u n c a t I n i n c h i s o a r e , d i n c a r e s c a p 5 . n u m a i & A n d

o s t a t i c i p e f i i i s à i : 1 0 4 . V l a d ( T e p e )

i R a d u ( c e l F r u m o s ) . I n

1 4 3 9 V l a d e s t e i n t o r s i n T a r a R o m â n e a s e ä , u n d e d à u n h r i s o v

I n 8 S e p t e m v r e , d a t i n A r g e * i n s ä s c r i s i n T A r g o v i § t e 1 0 5

D a n a l I l l - l e a , 1 4 3 9 - 1 1 1 1 .

V l a d D r a c u l e s t e s c o s d e

U n g u r i c a r e n i c i e i n u p u t e a u a v e à i n c r e d e r e i n e l , d u p á c h i p u l

c u m s e p u r t a s e L i i e x p e d i t i a t u r c e a s e d d i n 1 4 3 6 . I o n C o r v i n

d e H u n i a d e , g e n e r a l u l u n g u r d e o b A r § i e r o m ä h , s c o a t e p e V l a d

D r a c u l d i n t r o n

i a § a z t i i n l o c u l l u i p e r u d e n i a s a D a n a l I I I - l e a ,

f i u l l u i D a n a l I I - l e a s a u a l l u i B a s a r a b , c u m s p u n e C h a l c o c o n -

d i l a 1 0 4 . H u n i a d e l u p t a s e s i n g u r c o n t r a T u r c i l o r c a r e s p r i j i n i s e r a

p e V l a d D r a c u l ; i a r r e g e l e V l a d i s l a v a l U n g a r i e i d k u e § t e p r i n

o d i p l o n i ä d i n 1 4 4 0 1 0 7 p e H u n i a d e c u m a i m u l t e p A m â n t u r i .

p e n t r u s a n g e l e v k s a t d e e l i m p r e u n ä c u v o e v o d u l T r a n s i l v a -

n i e i , L a d i s l a u d e C i a c , i n M u n t e n i a , i n l u p t a c o n t r a T u r c i l o ,

l i a d D r a e u l a t l o u a ( ) a r k 1 1 1 1 H 1 6 .

V l a d r ä s t o a r n ä

p e D a n a l I I I - l e a § i r e i e à t r o n u l i n s t A p â n i r e , b i n e i n t e l e s c u

a j u t o r t u r c e s c , i n t r u c a D a n a l I I I - l e a e r a s p r i j i n i t d e U n g u r i ,

I n f r u n t e a o § t i r i l o r c k o r a p ä § i à g e n e r a l u l H u n i a d e , e l i n s u § i i n -

r u d i t c u g ä n q t i i . V l a d i n s ä d e a b i à s e s u i s e i n s c a u n , c â n d U n -

g u r i i s t A r n i t i d e P a p a s e h o t k ä s c s ä f a c 6 o m a r e e x p e d i t i e c o n - -

t r a T u r c i l o r . V l a d e r à p u s i n c r i t i c a p o z i t i e s a u d e a s e o p u n e

U n g u r i l o r , c e e a c e n u e r à i n s t a r e s à f a e ä , s a u m e r g a n d c u e i

1 0 2 D u c a , e d . B o n n , p . 2 0 4 .

S c r i s o a r e a

d i n S e b e s I n l a r g a , A c t e s i F r a y -

m e n t e . I I I , p . 9 .

l o s H u r m . , D o c u m e n t e ,

I , 2 . p a g . 6 4 5 ; 1 4 3 6 , I b i d e m , X V , p . 2 3 .

1 0 4 D u c a , p . 2 1 0 . A c e l a s l u c r u i n t i i r i t d e c r o n i c a t u r c e a s c a a l u i N e s r i , r e -

p r o d u s A d u p à o p u b l i c a t i a a A c a d . m a g h i g r e d e d 1 N . I o r g a , S t u d i i s i d o c . , I I I ,

p . X I .

1 0 ° A r h . i s t . , 1 , 1 , p . 8 5 . M a i s u s , p . 2 2 , n o t a 2 4 .

1 0 0

p .

3 3 8 . M a i s u s , p . 9 9 , n o t a 9 4 .

H u r m u z a k i , D o c u m e n t e , I ,

2 . p . 6 6 4 .

Page 102: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 102/233

1 0 4

I S T O R I A R O M I N I L O R

l a l u p t a c o n t r a T u r c i l o r , s ä s e I n d u s m ä n i a s c ä c u a c e s t i a . D i n

t o a t e r e l a t i i l e

i i z v o a r e l e t i m p u l u i 1 0 8 , s e v e d e c s ä R o m ä n i i n u

a u l u p t a t c u c r e d i n t à i n r ä n d u r i l e o s t i r e i m a g h i a r e

i c ' ä t i n u t a

R o m â n i l o r I n a r m a t a a l i a t ä a c o n t r i b u i t l a g r o a z n i c a e i i n f r ä n -

g e r e l a V a r n a I n 1 4 4 4 1 0 9 . N u s t i m d a c ä t r e b u e p r i m i t ' ä s t i r e a ,

c ä V l a d a r f i p u s l a I n c h i s o a r e p e I o n C o r v i n c e c ä u t a s e s c ä p a r e

I n M u n t e n i a . D u s m ä n i a l u i C o r v i n c o n t r a l u i V l a d s ' a r e x p l i c a

I n s ä c h i a r n u m a i d i n f a p t u l p i e r d e r e i b à t à l i e i , I n t r u c a t g e n e -

r a l u l u n g u r a v e ä i n t e r e s a g ä s i o p r i c i n ä p e n t r u e x p l i c a r e a i n -

f r ä n g e r e i l u i ; a p o i p u r t a r e a l u i V l a d d á d u s e d e m u l t t i m p d e

b ä n u i t U n g u r i l o r . S e e x p l i c 6 d e c i p e n t r u c e , d u p ä c e H u n i a d e

a j u n g e , p r i n m o a r t e a r e g e l u i V l a d i s l a v , r e g e n t I n m o n a r h i a

u n g u r e a s e ä a s u p r a l u i L a d i s l a u

C o p i l u l , e l s p r i j i n e d i n n o n

p e r u d e n i a s a , D a n a l I I I - l e a , s ä r e d o b a n d i a s c A t r o n u l m u n t e a n ,

u c i g ä n d p e V l a d I n o b ä t ä l i e n o .

- D a n a l I l l - l e a a d o u a i m u l , 1 4 4 6 - 1 4 4 9 , r e v i n e I n d o m n i e

l a a n u l 1 4 4 6 , p u s d e H u n i a d e I n s c a u n u l t ä r e i c a r e i i d ä

i C h i l i a

c e a d o b ä n d i t ä d e d ä n s u l d e l a P e t r u a l 1 1 1 - l e a a l M o l d o v e i

T o t u s s e v e d e I n c ä d e p e a t u n c i o t e n d i n t ä a R o m ä n i l o r d e a

s e d e s f a c e p e c h t m a i m u l t d e p i l i t i c a u n g u r e a s c A . H u n i a d e

a p u c A n d u - s e d e o n o u à e x p e d i t i e c o n t r a T u r c i l o r , n o u l v o e v o d

t r e b u i s á i e e p a r t e l a d a m a ; d a r s i a c e a s t ä e x p e d i t i e s f ä r s e s t e

  8

I n

C o n d u r a t u , 1 . c . ,

p . 1 3 8 .

1 0 0 V e z i s c r i s o a r e a l u i H u n i a d e C a t r e P a p A d i n a n u l 1 4 4 5 , I n c a r e i s e p l A n -

g e , c á . p r i n c i p i i d i n P r i l e R o m A n e ( u t r i u s q u e V a l a c h i a ) , d i n B u l g a r i a , A l b a n i a

m i C o n s t a n t i n o p o l e n u i - a u d a t a j u t o r u l p r o m i s , b a d i n c o n t r A i - a u p r e g á t i t c u r s e " .

H u r m u z a k i , D o c . ,

I , 2 , P . 7 1 5 . T u r c i i , I n s A p e n t r n a r A d i c a v a l o a r e a i z b A n z e i l o r

s p u n c A R o m A n i i a r f i l u p t a t v i t e j e s t e p e n t r u a s m u l g e c a d a v r u l r e g e l u i V l a d i s l a r

d i n m A n i l e l o r . V e z i Z i n k e i s e n . , G e s c h i c h i c d e s O s m . R e i c h e s , I . p 6 9 8 . N e z i m i o

c r o n i c A v e n e t i a n A I o r g a , A c t e s i F r a g . , I I I , p . 1 2 . U n m e r c e n a r g e r m a n c a r e a

l u a t p a r t e I n l u p t a d e l a V a r n a , s p u n e d e s p r e V l a d : T r a k l e ( D r a c u l ) d e s g r o s s -

w a y d a d e r W a l a c h e y z o g p e s e i t ( b e i s e i t e = s ' a t r a s I n t r ' o p a r t e d i n l u p t A ) , u n d

l i e s s d i e K r i s t e n i n d e n N o t e n p e l e i b e n " ( m i l ' A s a p e C r e m t i n i I n n e v o i e ) . I d e m , S t u d i i

s i d o c . , I I I , p . L X V I I I - L X X I I . A c e e a m i a r A t a r e o f a c e m i C i l l y , I o r g a , A c l e s i F r u g . ,

I I I , p . 1 5 . V e z i m i c e l e r a p o r t a t e d e W a w r i n , A n c i e n n e s C h r o n i g u e s d ' A n g l e t e r r e

e x t r a c t e p u b l i c a t e d e T h . A n t o n e s c u I n A r h i v a d i n I a s i , I V , 1 8 9 3 , p . 4 5 5 m i m m .

C h a l c o c o n d i l a , p . 3 3 7 - 3 3 9 . D - I N i c o l a e s c u , 1 . c . , a d u c e u n h r i s o v d i n 1 5 3 4 A p r i l i e

p r i n c a r e V l a d V i n t i l A a r a t A e d m a r e l e V l a d V o e v o d c e l B a r A n a f o s t a j u n s d e

m o a r t e I n s a t u l B A l t e n i . A c e a s t i l a r A t a r e n u a r e x c l u d e m ' A m o a r t c a s i l n i c A a l u i

V l a d D r a c u l I n o b i l t A l i e d e l a B A l t e n i . A r a r A t h n u m a i l o c u l u n d e F I u n i a d e a b A t u t

u c i s p e V l a d . P u n e r e a l u i C o r v i n l a I n c h i s o a r e d e V l a d i s c o a t e r e a a c e s t u i a d e

g e n e r a l u l u n g u r e s t e d a t à m i d e C h r o n i c o n F u c s i o - L u p i n o - O l t a r d i n u m , e d . I . T r a u s c h ,

1 8 4 7 , I , p . 3 4 : O m n i u m p r i m a m e x p e d i t i o n e m ( I o h a n n e s C o r v i n u s ) i n D r a c u l a m

V a i v o d a m V a l a c h o r u m s u s c e p i t , p r o t e r v i o l a t u m h o s p i t i i j u s , c u m a d i p s u m

d i v e r t e r e t C o r v i n u s e x c l a d e V a r n e n s i , c a p t o q u e D r a c u l a f i l i i s q u e c a e s i s , a n t a s + ,

p r i n c i p c m V a l a c h i a e i m p o s u i t " .

1 1 0 U d s s a u p r i n s c u m s p u n e C h r o n i c o n - F u c s i o - L u p i n o - 0 1 1 a r d i n u m , i b i d e i r t

n u s e p o a t e h o t A r a .

1 1 1 V e z i m a i j o s , c a p . U r m a s i i l u i A l e x a n d r u c e l B u n .

 

Page 103: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 103/233

M U N T E N I A P A N A L A V L A D T E P E : 3

1 0 5

p r i n o d e p l i n a p e i r e a G r e s t i n i l o r i n C d m p u l M i e r l e i 1 4 4 8 . A r -

m a t a r o m a n a e s t e

i d e a s t a d a t a i n v i n u i t a d e t r a d a r e , d e c a t r e

b s t o r i c i i u n g u r i 1 1 2 I n o n c e c a z c h i a r d a c a R o m a n i i a u t r e c u t

l a T u r c i , d o m n i t o r u l l o r , a l i a t u l i n t e r e s a t a l U n g u r i l o r , n u a

p u t u t s à i e a p a r t e l a a c e a s t a t r e c e r e .

A c e a s t a p l e c a r e a t a r e i , r e p r e z i n t a t a p r i n b o i e r i m e a e i , i n

m a r e p a r t e a r m a t a , c a t r e T u r c i , î i a r e e x p l i c a r e a I n i n s t i n c t u l

d e r a s p i n g e r e m u l t m a i m a r e i n t r e R o m a n i s i U n g u r i , d e c a t

i i n t r e R o m a n i s i i n s u s i p o p o r u l n e c r e d i n c i o s a l T u r c i l o r . D a c a

. c h i a r f a m i l i a B a s a r a b i l o r s a u a D a n e s t i l o r f a v o r i z a t a d e U n g u r i

s e p l e c a c a t r e a c e s t i a , t a r a n u v r o i à O . o u r m e z e , c i m a i c u r a n d

p r e f e r à a s e i n c h i n a p u t e r n i c i l o r T u r c i , c l e a t m a n d r i l o r , d a r

s l a b i l o r U n g u r i . V ä z u s e d o a r M u n t e n i i i n l u p t e l e c e l e m a r i p u r -

t a t e d e e i , a t a t s i n g u r i c a t

i i n l e g a t u r a c u a l t e p o p o a r e , i n c o n t r a

O t o m a n i l o r , c à n o r o c u l b a t a l i i l o r n u s t ä t u s e p e p a r t e a C r e s t i -

n i l o r . D a c a M i r c e a c e l M a r e p l e c a s e i n s u s i g r u m a j i i s a i s u b

c o v a r s i t o a r e a l o r p u t e r e , e r a u s a i n t r e p r i n d a n i s t e p i g m e i c u m

e r a u u r m a s i i l u i , o l u p t a d e i m p r o t i v i r e ?

M u n t e n i i d e c i s ' a r f i s u p u s T u r c i l o r , d a c a . U n g u r i i l e - a r

f i i n g a d u i t o a s e m e n e a p u r t a r e . I n t e r e s a t i i n s a d e a a r u n c a

t o t d e a u n a p e R o m a n i c a a v a n t g a r d a I n l u p t e l e l o r c u O t o m a n i i ,

e i t i i m p i n g e a u f a r a i n c e t a r e a s e o s t i I n p o t r i v a l o r , c a l c a n d u ' s i

R o m â n i i i n t e r e s u l

i p u n a n d u ' s i p e n t r u a p a r a r e a t r e b i l o r s t r a i n e ,

I n c u m p a n a p r o p r i a l o r e x i s t e n t a . D e a c e e a v e d e m c à , i n m a i

m u l t e r a n d u r i , o s t i r i l e r o m â n e n u s t a u l a l u p t a , u n d e f u s e s e r a

d u s e c u d e a s i l a i n c o n t r a T u r c i l o r , s p r e a p a r a r e a i n t e r e s e l o r

m a g h i a r e . A s a c a n d V l a d D r a c u l l e c o n d u c e f a r a v o i a l o r i n

l u p t a d e l a V a r n a , e l e p r a d a c o r t u r i l e r e g e l u i u n g u r , d e i n d a t a

c e v a d c á c u m p a n a i z b a n z e i s e p l e a c a . c a r e T u r c i . I n l u p t a

d i n C a m p u l M i e r l e i , e i p a r a s e s c c h i a r p e d o m n u l l o r , p r i e t e n u l

U n g u r i l o r , i n m i j l o c u l l u p t e i ,

i t r e c l a d u s m a n . E s t e g r e u d e

a f a c e p o l i t i c a i n c o n t r a s i m t i m â n t u l u i u n a n i m a l m a s s e l o r

p o p o r a n e ,

i d a c a p o l i t i c a n u e s t e d e c a t u n c a l c u l i n c a p e t e l e

. c o n d u c a t o a r e , a c e s t c a l c u l n u p o a t e d e c o n s i d e r a e l e m e n t u l

p a s i o n a l , s i n g u r u l c a r e m i c a i e l e c t r i z a z a a d a n c i l e r â n d u r i a l e

p o p o a r e l o r .

I n t o a t e a c e s t e t i n u t e i n d o i o a s e a l e o s t i r i l o r r o m a n e s t i , i n

l u p t e l e d i n t r e U n g u r i

i

T u r c i , s e v e d e n u f i r e a t r a d a t o a r e a

p o p o r u l u i r o m a n , c u m l e p l a c e U n g u r i l o r a c a l i f i c a p u r t a r e a

l o r , c i s i m t i m a n t u l a d â n c s i p e s t e p u t i n t a d e i n v i n s , d e r a s p i n -

g e r e a l R o m a n u l u i c o n t r a b a r b a r u l u i h u n , d e l a c a r e s u f e r i s e

a t a t e a c a l a m i t a t i i n d e c u r s u l v e a c u r i l o r .

D a n a l I I I - l e a i e s a d i n d o m n i e I n 1 4 4 9 1 1 3 , n u s e s t i e d i n

1 V e z i B r 1 e t i u s , B o n f i n i u s , F a b r i c i u s . r e p r o d u s i d e S i n c a i , t . I I , p . 1 6 .

i t s C o n d u r a t u ,

1 .

c . , p . 1 3 4 , p a n e 1 4 4 8 s a u 1 4 4 9 . [ I n t r e a n l i a c e s t 1 a s e c 1 . 1

I n c e p u t u l d o m n i e i l u i V l a c l i s l a v ] .

Page 104: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 104/233

1 0 6

I S T O R I A R O M A N I L O R

c e c a u z à ,

i u m b l ä d u p ä a c e e a m a i m u l t i a n i c a p r i b e a g p r i n

A r d e a l , p e n t r u a r e c ä p ä t à t r o n u l .

V l a d i s l a v a l I I - l e a , 1 4 4 9 - 1 4 5 6 .

V l a d i s l a v s e d ä d r e p t

f i u l m a r e l u i D a n ( I I ) V o e v o d i n u n d o s c u m e n t d i n 1 5 A p r i l i e

1 4 5 6 ( ? ) . V l a c h s l a v e s t e d e c i f r a t e l e l u i D a n a l I I I - l e a 1 1 4 .

S i V l a d i s l a v e s t e s p r i j i n i t d e U n g u r i , l a c a r i e r a t a r e s i

m a r e r u d e n i a l u i , I o n C o r v i n d e H u n i a d e , p e c a r e V l a d i s l a v

n u m e s t e i n t e u n d o c u m e n t p ä r i n t e l e i d o m n u l s ä u 1 1 5 . D a r

r e l a t i i l e a s à d e b u n e c u I o n C o r v i n s e s t r i c 6 c u r â n d , n u s t i m

d i n c e p r i c i n ä . F a p t u l i n s ä e s t e n e i n d o e l n i c , d e o a r e c e , i n o

s c r i s o a r e a l u i V l a d i s l a v c ä l t r e B r a s o v e n i , e l s e t á n g u e , c ä . d e

c a t e o r i n u m ' a m j u r a t e u c u p ä r i n t e l e m e u I o n a s V o e v o d u l

( I o n C o r v i n ) ; d a r e l n u a t i n u t s a m à d e a s t a , s i s l u j b a m e a n u

i - a f o s t d r a g ä . ;

c à c i n u ' i a j u n g e g u b e r n a t o r i a t ä r e i u n g u r e s t i , .

c i t r i m i t e s a ' m i i e e o c i n a m e a a d e v ä r a t à i t ä r i s o a r a m e a F ä g à -

r a s u l

i A m l a s u l ;

d a r i n n e v o i a m e a , n u v o i u p A r ä s i c e e s t e

a l m e u o d a t à C u c a p u l 1 1 6

I n u r m a a c e s t o r a m e n i n t ä r i , V l a d i s l a v

i a t a c ä i n t ä i d o -

m e n i i l e l u i H u n i a d e , a p o i s a t e l e s ä s e s t i , i a r r e g e l e U n g a r i e i

s e r i e l u i V l a d i s l a v s ä s e a s t ä m p e r e d e l a a s e m e n e a f a p t e ;

j a r

d a c ä n u v a a s c u l t à , v a d e s l e g a p e S a s i d e p o r u n c i l e d a t e i n

f a v o a r e a l u i V l a d i s l a v 1 1 7 .

I n t e r v i n e o i m p A c a r e i n t r e H u n i a d e

i V l a d i s l a v d e c a r e

f o a r t e m u l t s e l a u d ä . ' g u v e r n a t o r u l U n g a r i e i 1 1 8 . V l a d i s l a v V o d à

m o a r e I n 2 0 A u g u s t 1 4 5 5 , d u p à c u m s e v e d e a c e a s t a d e p e p i a t r a

l u i d e m o r m â n t , p u s ä . I n z i l e l e l u i N e a g o e B a s a r a b , d e B a r b u

B a n u l , P a r v u l V o r n i c u l i c u f r a t i i l u i N e a g o e d i n C r a i o v a , c ä c i

V l a d i s l a v i - a f ä c u t b o i e r i 1 1 5 .

U r n i f i r i l e r i v a l i t ä t i i .

D e s i u n e o r i u r m e a z ä d i n a c e e a s

f a m i l i e c a t e d o u à s a u c h i a r t r e i d o m n i i , f i e l i n i s t i t , f i e p r i n s a l -

n i c i e , a c e a s t a n u i n l ä t u r à o a l t e r n a r e r e g u l a t 6 i n t r e e l e a c e l o r

d o u ä c a s e r i v a l e .

E r a d e c i

o n ä z u i n t ' ä n e c o n t e n i t r e i n n o i t ä ,

a n d d i n p a r t e a r e p r e z e n t a n t i l o r u n e i f a m i l i i , c a n d d i n a c e l e i l a l t e ,

d e a p u n e m a n a p e t r o n u l M u n t e n i e i , i a l t i c o m p e t i t o r i s t r ä i n i

n u a p a r d e n i c ä i r i . L u p t a s e m ä r g i n i à i n c e r c u l a c e s t o r d o u à

d i n a s t i i , d e o a r e c e p e a t u n c i e r a . I n c a v i u p r i n c i p i u l f o r m u l a t

1 1 4 A r h .

i s t . ,

1 ,

1 , p . 1 4 2 . D o c u m e n t u l a r e o d a t à g r e 1 t 5 . E l n u p o a t e f

d i n 1 4 5 6 , d e o a r e c e V l a d i s l a v m o a r e I n 1 4 5 5 , c u m v o m v e d e a I n c u r l i n d ( n o t a 1 1 9 ) .

1 1 5 C i t a t d e C o n d u r a t u ,

1 .

c . ,

p . 1 4 7 .

1 1 6 B o g d a n ,

/ .

c . , p .

6 0 , [ e d . I I , p . 8 5 - 8 7 ] .

1 1 7 D o c . d e l a A m i n e 1 4 5 3 . H u r m u z a k i , D o e . , I I , 2 ,

p . 7 0

1 1 e 1 5 N o e m v . 1 4 5 3 H u r l - J [ 1 . , D o c . , X V , p . 4 1

1 1 8 I l e p r o d u s 5 i n s c r i n t i a d e N i c o l a e s c u , D o c . s l a v o - r o m . p . 2 5 J .

Page 105: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 105/233

M U N T E N I A P . A N X . L A V L A D T E P E S

1 0 7

d e U r e c h e , C a ' n u s e c a d e a l t u i a s A . d e e d o m n i a , f A r A d e c A r u i a

n u v r e a a h i s ä m A n t A d e d o m n 1 2 0 .

N u s e p o a t e s p u n e c r i a c e s t e d o u à f a m i l i i s ' a u s p r i j i n i t

f i e c a r e p e u n a d i n a c e l e d o a p u t e l i r i v a l e v e c i n e U n g u r i i § i

T u r c i i ; c i a u t a r e a s a u I n c u v i i n t a r e a s p r i j i n u l u i s e s c h i m b A

d u i - A I m p r e j u r A r i l e m o m e n t a n e , c u a t A t a m a i m u l t c r i g A s i m

u n e o r i p e a c e l a § i d o m n i t o r t r e a n d d e l a o p u t e r e l a a l t a ( D a n

a l I I - l e a d e l a T u r c i l a U n g u r i ; A l e x . A l d e a § i V l a d D r a c u l d e l a

U n g u r i l a T u r c i ) .

P A n ' A l a V l a d T e p e § n u v e d e m d e s e m n A n d u - s e I n s A n i c i

c a r a c t e r u l t e r i t o r i a l , i v o m v e d a c r i a c e s t e d o u r i p a r t i c l e a l e

D r A c u l e § t i l o r § i D A n e § t i l o r 1 1 c a p A t à n u m a i a t m a i t A r z i u . E r t l

f i r e s c l u c r u c a s ' A f i e a § A , d e o a r e c e a c e s t e p a r t i d e d e l a i n c e p u t

n u s e p r i n d I n o r i v a l i t a t e d e t a r à c i I n u n a d e f a m i l i e , c a u r m a § e

a d o i f r a t i c e ' § i c r e d e a u e g a l A i n d r e p t A t i r e a l a t r o n .

S e I n t e l e g e c r i a c e a s t A r i v a l i t a t e c a r e a d u c e à f A r A I n c e t a r e

a m e s t e c u l s t r A i n i l o r I n d a r a v e r i l e T A r e i R o m A n e § t i , o f A c e à s ' A

c a d A t o t m a i m u l t s u b T u r c i § i s u b U n g u r i . D e s p r e s t a r e a e i

s u b T u r c i , a m v A z u t c e l e r a p o r t a t e d e D u c a , i s t o r i c u l b i z a n t i n 1 2 1 ,

r a p o a r t e c a r e d a c à n u p o t f i e x a c t e p e n t r u a n u l 1 4 2 1 c A n d s u n t

a d u s e , d e s i g u r c r i s u n t p e n t r u m a i t A r z i u c e v a , d u p 6 r e p e t a t e l e

a m e s t e c u r i a l e T u r c i l o r I n T a r a R o m A n e a s c A , a n d l u c r u r i l e

s e v o r f i p e t r e c u t a § A . § i d e a c e e a g A s i m p e A l e x . A l d e a n e v o i t

s A d e e c o p i i b o i e r e § t i c a i ä l o a g e l a T u r c i , i a r p e V l a d D r a c u l

s ' A l e s e l a C o n s t a n t i n o p o l e p e p r o p r i i l e s a l e o d r a s l e 1 2 2 C A t p r i -

v e § t e p e U n g u r i , c A t d e m u l t c A z u s e T a r a R o m A n e a s a d i n s t a r e a

I n c a r e a j u n s e s e p e t i m p u l l u i M i r c e a c e l B ä t r A n , s e v e d e d a a l

a s e m A l u i m r o 3 t i r i l e d i n t r a t a t u l l u i M i r c e a c u S i g i s m u n d d i n

a n u l 1 3 9 5 1 2 3 i n n a i n t e a b A t ä l i e i d e l a N i c o p o l i , c u a l e u r m a § i l o r

s A i a t r e r e g i i U n g a r i e i .

A m v A z u t c u m s e l a u d A D a n a l I I - l e a a . s ' a I n d u r a t

D o m n u l m e u , C r a i u l , a s u p r a D o m n i e i m e l e § i

m ' a l u a t d r e p t

a d e v ä r a t a s l u g d 1 2 4 . I n u n h r i s o v a l s k i d i n 1 4 3 1 D a n z i c e

a m s c r i s a c e s t h r i s o v a n d a v e n i t S t o i c a H o s p A n d i e c u h r i -

s o v u l l u i M i r c e a V o e v o d f A c u t c u v o i a s t e l p d n u l u i m e u , C r a i u 1 1 2 5 .

A l e x a n d r u A l d e a v o r b e § t e i a r

d e p o r u n c a d o m n u l u i m e u ,

c r a i u l 1 2 6

j p e n t r u a a r A t A § i m a i b i n e g A n d u l d e s u p u n e r e I n

c a r e s e p u s e s e f a t a c u r e g e l e U n g a r i e i , A l d e a a d a o g e I n o s c r i -

s o a r e ; $ t i t i v o i b i n e a D o m n u l m e u , c r a i u l , n u m ä t i n e p e

I t ^

U r e c h e , L e l o p i s e f e , e d i t i a I , p . 1 5 6 . [ e d . I I , p . 1 9 0 , e d . G i u r e s e u p . 1 3 2 1 .

1 2 1 D u a l , p . 1 3 0 . V e z i n u l l s u s , p . 9 5 .

1 1 2 M a i s u s , p . 1 0 1 . $ i 1 0 3 .

i s s M a i s u s , p .

8 1 .

1 2 4 M a i s u s , p . 1 0 3 .

i u B o g d a n , R e l a f i i l e , p . 2 2 [ e d . I I , p 3 4 ] .

1 2 6 i b i d e m , p . 2 6 - 2 7 [ e d . I I , p . 4 2 - 4 4 ] .

Page 106: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 106/233

1 0 8

I B T O R I A R O M A N I L O R

m i n e c u m a t i n u t p e D a n V o e v o d , c i m ' a l u a t d r e p t f i u d e s u f l e t 1 2 7 .

V l a d D r a c u l n u m e § t e p e r e g e l e U n g a r i e i : D o m n u l m e u C h e -

s a r u l 1 2 8 . A i u r e a s e j A l u i e § t e c u m a l A s a t p e c o p i l a § i i l u i s A f i e

o m o r i t i I n t A i p e n t r u p a c e a C r e § t i n i l o r ; a l d o i l e a c a s A f i m e u § i

t a r a m e a a s t A p A n u l u i m e u c r a i u 1 1 2 9 .

T a r a R o m A n e a s c A § i

l u c r u n u s e p u t e A a l t f e l

c A -

z u s e d e c i p r i n l u p t e l e p e n t r u d o m n i e I n t r e c e l e d o u A f a m i l i i , I n

I n s u p u § i a d i n c e I n c e m a i r o s t r a ' a U n g u r i l o r § i . a T u r c i l o r .

I a t A r e z u l t a t u l f a t a l s o c i o l o g i c a l d e s b i n A r i l o r l A u n t r i c e .

1 2 7 I b i d e m , p . 2 9 [ e d . I I , p . 4 7 - 4 8 ] . M a i s u s , p . 1 0 0 .

1 1 8 B o g d a n , p . 3 5 . [ e d . I I , p . 5 4 - 5 5 ] . C o m p . p . 4 2 , 4 4 0 4 6 . [ e d . I I , p . 6 3 , 6 6

0 7 0 ] .

1 1 8 l b i d e m , p . 4 3 [ e d .

I I , p . 7 8 - 7 9 ] .

Page 107: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 107/233

I I I

M O L D O V A P A N A L A S T E F A N C E L M A R E

1 2 8 8 - 1 4 5 7

1 . P R E D E C E S O R I I L U A L E X A X D R U C E L B U N

D r a g o , S a s § i B a l k , 1 2 8 8 - 1 3 4 8 .

A m v ä z u t l a s t u d i u l

i n t e m e i e r e i d o m n i e i I n M o l d o v a , c u m a c e a s t ä t a r ä a p r i m i t

I n d o u ä l r a n d u r i i m i g r ä r i d i n M a r a m u r e § , c e a I n t a i s u b D r a g o ,

p e t i m p u l c a n d r e g e l e U n g a r i e i V l a d i s l a v t r e c h p e s t e m u n t i i

r ä s ä r i t e n i a i T r a n s i l v a n i e i , s p r e a r e a d u c e I n e a p e C u m a n i i c e -

f u g i s e r à d e s u b s t ä p â n i r e a m a g h i a r ä , § i a d o u a s u b B o g d a n

c a r e s e z m u l s e d e s u b a c e a s t ä s t ä p a n i r e ,

i p u n a n d m u n t i i

h o t a r I n t r e e l

i U n g u r i , I n t e m e i a s e I n M o l d o v a o d o m n i e n e -

a t a r n a t ä .

M o l d o v a e x i s t a d e c i c a t a r à s u p u s ä c o r o a n e i u n g a r e § t i ,

I n c a ' d e p e l a 1 2 8 8 , i e r a o r g a n i z a t ä d e p e a t u n c i s u b v o e v o z i ,

I n s ä v a s a l i a i r e g e l u i U n g a r i e i . D e a c e e a n u t r e b u i e s ä n e m i r ä i n

d a c ä a f l ä m I n i s t o r i c u l p o l o n D l u g o § , C A l a a n u l 1 3 2 5 r e g e l e

V l a d i s l a v a l P o l o n i e i , a d u n â n d u n m a r e n u r n ä r d e o § t i ,

i c u

a j u t o r u l p o p o a r e l o r v e c i n e a d e c ä a R u t e n i l o r , M o l d o v e n i l o r ,

L i t v a n i l o r , I n t r à I n m a r c a d e B r a n d e b u r g

T o t u § i i s t o r i a p r o p r i u

D l u g o s z , H i s t o r i a p o i o n i e a , L i p s c a , 1 7 1 1 , a d a n n u m 1 3 2 5 , p 9 8 9 : E t

c o n t r a c t i s m a g n i s s u a r u m g e n t i u m c o p l i s , a u x i l i i s e t i a m v i c i n o r u m p o p u l o r u m ,

v i d e l i c e t R u t h e n o r u m , W a l a c h o r u m e t L i t h u a n o r u m s t i p a t u s m a r c h a m 1 3 r a n -

d e b u r g e n s e m i n g r e d i t u r . I n t e r m i n o l o g i a p o l o n i l W a l a c h i a n i n s e m n a t t o t d e a u n a

p e M o l d o v e n i ; M u n t e n i i s u n t n u m i t i I l l u l t a r t y . C r o n o l o g i a c e l o r I n t A i d o m n i a l

M o l d o v a e s t e t o t a t A t d e p u t i n s i g u r A c a i a c e e a a c e l o r m u n t e n i .

Page 108: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 108/233

1 1 0

1 S T O R I A R O M A I N I L O R

z i s s ä . a S t a t u l u i M o l d o v a n , n u i n c e p e c l e a t c u B o g d a n c a r e

d e s r á c i t s i a c e a s t i l d o m n i e d e s u b a u t o r i t a t e a m a g h i a r à , d u p i l

c u m d e s f 6 c u s e R a d u N e g r u p e a c e e a a M u n t e n i z i .

B o g d a n I , 1 3 4 8 - 1 3 6 5 ( ? ) .

L a a n t t l 1 3 1 8 B o g d a n d e s l i p i

M o l d o v a d e c o r o a n a u n g u r e a s c 6 , s i o f A c i t d e s i n e s t i l t A t o a r e ,

p u n â n d a s t f e l i n c e p u t u l S t a t u l u i 1 1 , I o l d o v e n e s c . E l a e z á c a p i t a l a

R u i n e l e S u c e v e i

l u i i n S u c e a v a p e c a r e o 0 1 6 i n t e m e i a t 6 d e m a i i n n a i n t e i n M o l -

d o v a , p r e c u m f u s e s e i n t A l n i t C â m p u l u n g i n c a l e d e R a d u N e g r u .

D e a c o l o I n c e p ù r e p e d e a l i i t i r e a O r e l A r e p a j i s t e l e , n u d e s e r t e

d e o a m e n i , d a r l i p s i t e d e o r g a n i z a r e , c e s e i n t i n d e a u c 6 t r e s u d

s i r A s k i t . N u m A r u l e m i g r a n t i l o r d e p e s t e m u n t i s p o r i à p e f i e c e

z i , s i m a r e a m u l t i m e a R o m â n i l o r c e c u p r i n s e r à a c e a s t ä t a r à

o f á c ù i n c u r A n d s à d o b A n d e a s c i l p u t e r i i n d e s t u l e , p e n t r u a

s e o p u n e c u s u c c e s n 6 v i l l i r i l o r m a g h i a r e c a r e s e r e p e t a u m a i i n

 

Page 109: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 109/233

M O L D O V A P A N A L A § T E F A N C E L M A R E 1 2 8 8 - 1 4 5 7

1 1 1

f i e c e a n § i a v e a u d e

s c o p i n t o a r c e r e a a c e s t e i

- p r i

s u b

s u z e r a n i t a t e a

u n n g u r e a s c 5 . . B o g d a n

V a i l p e B a l k , f i u l l u i

S a s , ( p r e c u m § i p e r e -

g e l e L u d o v i c , c e a l e r -

g a s e i n a j u t o r u l l u i ) , § i l

a l u n g s ä p e s t e m u n t i

g u s t e a c o l o i n p a c e § i

l i n i § t e d u l c e l e r o a d e a l e

s t i i p A n i r e i u n g u r e § t i ; c u -

r ä t i M o l d o v a d e p a r t i -

z a n i i s u p u n e r i i m a g h i a r e ,

c o b o r â t o r i i v e c h i l o r v o e -

v o z i , i a r e l s e h o t ä r t

r u p à p e n t r u t o t d e a u n a

a c e s t e l a n ç u r i , i n g r e u i e -

t o a r e ,

i m u n t i i p e c a r e

I i I n t e r p u s e i n t r e e l § i

U n g u r i I i u § u r a r A g r e a u a

i n t r e p r i n d e r e .

M o l d o v a

i n c e p a a t r à i p r o p r i a e i

v i e a t à .

A s u p r a n f á s u r i l o r p e

c a r e B o g d a n l e l u à

M o l d o v a , p e n t r u a § i i n -

f ä r i s f ä p a n i r e a , s u n t e m

d i n n e f e r i c i r e m a i s a r a c i

I n § t i i n t e c l e a t a s u p r a

c e l o r s s á v a r § i t e d e R a d u

N e g r u i n M u n t e n i a . F I C A

i n d o i a l à C A e l r e c u n o s c b ,

c a

i R a c l u N e g r u , p r i -

v i l e g i i g r u p e l o r d e R o -

m a n i a r z a t i p r i n l o c u -

r i l e t a r i , p r e c u m c e l u i -

l a l t C â m p u l u n g d i n B u -

c o v i n a

i c e l o r d i n c o -

d r u l

T i g h e c i u l u i

s a u

C o d r e n i l o r

a s u p r a

c à -

r o t a

d o m n i t o r u l

a v e i i

d r e p t u l n u m a i a d e l e

Page 110: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 110/233

1 1 2

I S T O R I A R O M I N I L O R

n t u n i V o r n i c u l 2 , i a r I n c e l e l a l t e l e 1 A s ä s ' A s e o c A r m u i a s c A d e

s i n e , n u m i n d u ' s i e l e j u d e c ' A t o r i i l o r § i p l A t i n d d o m n u l u i n u m a i

u n t r i b u t a n u a l ; a p o i f i i n d f n d a t o r i t e l a s l u j b t i a r m a t ' A , p o z i t i e

d e c a r e s e b u c u r a r A l o c u i t o r i i a c e s t o r d o u à r e g i u n i p A n i l d e

t i m p u l l u i C a n t e m i r c a r e n e a r a t à d e p r i v i l e g i i l e l o r 3 .

I n t i n d e r e a M o l d o v e i c k r e s u d t r e b u i O . s e o p r i a s c A p u t i n

m a i j o s d e B a c ' A u s i B A r l a d , p A n ä u n d e s e I n t i n d e a u s t A p A n i r i l e

B a s a r a b i l o r . E a n u p u t e A a p o i s à a t i n g 6 D u n k e a , a c k e i m a l

s t A n g e r à d e a s e m e n e s u b a l o r a u t o r i t a t e 4 . P e n t r u a s e d e s c h i d e

I n s p r e m a r e , e a s e

l ' A t i m a i c k r e r A s k i t , a j u n g A n d c h i a r l a

t k m u r i l e a c e s t e i a , p u t i n t i m p d u p . ' d e s c A l e c a r e , c A t r e g a r l i c

N i s t r u l u i , l a C e t a t e a

L a t e u ,

1 3 6 5 ( ? ) - 1 3 7 4 .

D a t a m o r t e i l u i B o g d a n n u

e s t e c u n o s c u t A . E a a f o s t I n s A a n t e r i o a r ' A a n u l u i 1 3 7 1 , c A n d

d o m n e s t e f i u l s k i L a f c u . I z v o a r e l e c e l e m a i v e c h i a l e i s t o r i e i

m o l d o v e n e , p r e c u m p o m e l n i c u l d e l a m A n A s t i r e a B i s t r i t a

c r o n i c a p u t n e a n ' A 2 ,

s p u n a m b e l e c A '

L a t c u a f o s t f i u l

l u i

B o g d a n , c e e a c e e s t e c o n f o r m s i c u f a p t u l c A p e c â n d p e B o g -

d a n

f l

i n t A l n i m d o m n i n d I n M o l d o v a p e

l a

1 3 4 8 ,

L a t c u

n u a p a r e d e c k l a 1 3 7 1 . D u s m A n i i l e c e l e n e l n c e t a t r e I n n o i t e

a l e l u i L u d o v i c c o n t r a l u i B o g d a n , s l ' A b i s e r A d e l a u n t i m p S t a t u l

n o u I n f i i n t a t c a r e a v e à n e v o i e d e o d i h r a , s p r e a ' s i r e c u l e g e

p u t e r i l e .

L a t c u

s t i i n d

c á

p r i g o n i r i l e

c A r o r a

e r A

e x p u s ,

e r a u r á c u t e m a i a l e s d i n p r i c i n i r e l i g i o a s e , s e d e c l a r A d e p r o -

t e g u i t o r u l r e l i g i e i c a t o l i c e i n M o l d o v a ; h a c h i a r e l s e p r e f a c e a

p r i m i a e e a r e l i g i e , p e n t r u a s e I m b u n A s i m a i b i n e c u U n g u r i i . I n

1 3 7 0 v o e v o d u l t r i m i t e l a P a p a U r b a n a l V I - l e a p e d o i f r a t i

M i n o r i t i , N e c u l a i d e M e l s a c § i P a v A l d e S v i d e v i t z , s p u n â n d

s f A n t u l u i p k i n t e & A d e s i e l § i c u p o p o r u l s ' A u s u n t c r e s t i n i ,

s u n t f u g . s c h i s m a t i c i

§ i d o r e s c s ' a - s e I n t o a r c A l a c r e d i n t a a d e -

c e r â n d s ' A s c o a t a M o l d o v a d e s u b j u r i s d i c t i a E p i s c o p u l u i

d e H a l i c i u § i s á i n f i i n t e z e u n E p i s c o p a t c a t o l i c I n S i r p r 6 .

2 T o a d e r V o r n i c u l d e C A m p u l u n g a r a t à i n 1 6 4 6 c i i s ' a u m i l o s t i v i t M a r i

S a V a s i l e V o d à d e m i - a u d a t v o r n i c h d e C i l m p u l u n g . D o c . B i s t r i f e t d e N . I r g a ,

I , p . 7 8 ; a l t e n u m i r i l a p . 6 4 .

3 D e s c r . M o l d . , p . 1 2 4 . A s u p r a a m A n u n t i m i l o r I n s i t u a t i a C A m p u l u n g e n i l o r

v e z i P r e f a t a l u i N . I o r g a l a D o c . j a m i l i e i C a l i m a h , I , p . 1 - X V I .

' C l i a l c o c o n d i l a , B o n n , p . 7 7 , s p u n e e a ' M u n t e n i a s e I n t i n d e h O r a l a M a r e a

N e a g r A , M u d u d a t i i d e p a n c a d r e a p t d d e f l u v i u l I s t r u , l a r l a s t d n g a e i m A r g i n i n -

d u - s e c u B o g d a n i a ( M o l d o v a ) : , i x e c a i

S e l c c 1 t i v

e c F r p t o o 3 o . 0 c a c c l o u v

T Ó V I c r r p o y n o t a p . 6 y ,

l t e L p t a T e p c i h B o y S t z v é a v x t ú p a y o i S z t o x f z i , o u p . i v r i v . M u n t e -

n i a s e I u t i n d e i i s i g u r I n M o l d o v a a c t u a l à . M I 6 u n d e f n s à ?

M e l c h i s e d e l c , O v i z i t d l a c d i e v a m a n d s l i r i d i n B u c o v i n a , I n R e v i s t a l u t

T o c i l e s c u , I I ,

p . 5 9 ; H a s d e u , A r h . i s i . , I I I , p . 1 . [ e d . I , B o g d a n , I n V e c h i l e G r o -

u t e r , p . 1 9 3 ] .

H u r r n .

D o c . ,

I ,

2 ,

0 , 1 6 0 .

Page 111: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 111/233

M O L D O V A P A N A L A R T E F A N C E L M A R E

1 2 8 8 - 1 4 5 7

1 1 3

I n 1 3 7 1 P a p a i â n d u i e § t e i n a c e s t o r a § c a e p i s c o p p e A n d r e i u

d i n C r a c o v i a

7 .

S i r e t i u l e r a c u d e o s e b i r e p o t r i v i t p e n t r u s e d i u l

u n u i e p i s c o p c a t o l i c , d e o a r e c e a f a r à d e n u m e r o § i i A r m e n i

c a t o l i c i , e l m a i c o n t i n e a § i R o m â n i d e a c e e a § i r e l i g i e , c o b o r i t o r i

d i n G e r m a n i i d e s n a t i o n a l i a z t i , c u m s e v e d e a c e a s t a d e p e n u m e l e ,

p ä s t r a t e d e l o c u i t o r i i r o m a n i a i a c e s t u i o r a : R o s t o k , B i e d e r m a n ,

Z i m e r m a n , H e n r i c , A u r e l i u s , L e s s e l , S c h o e n e b e k , K e m p e , K o n -

r a d e t c . 8 .

L a a c e a s t ä a c t i u n e d e p r o p a g a n d ä c a t o l i c ä p r i n t r e R o m â n i

t r e b u e r a p o r t a t u n i n t e r e s a n t d o c u m e n t d i n 1 3 7 4 p r i n c a r e

P a p a G r i g o r e a l X I - l e a a f l A n d & A i n p ä r t i l e U n g a r i e i d i n s p r e

' M a r i a r f i m u l t i R o m â n i c a r i a r v o i s á i m b r ä t i § e z e C a t o l i c i s m u l

d a r c a r e a r f i n e m u l t ä m i t i c u p r e o t i i u n g u r i , i n v i t á p e a r h i e p i -

s c o p u l U n g a r i e i s ä l e p u n ä e p i s c o p p e A n t o n i n d i n S p a l a t o

c a r e § t i e r o m â n e § t e 9 .

A c e s t e r e l a t i i a u d r e p t u r m a r e i n t o a r c e r e a c h i a r a l u i L a t c u

c e l p u t i n I n a p a r e n t a l a r e l i g i a c a t o l i c ä . S o t i a l u i i n s ä c a r e n u

i m p ä r t à § e a m o t i v e l e p o l i t i c e a l e b ä r b a t u l u i e i , r e f u z á s ä s e l e p e d e

d e c r e d i n t a e i , § i s e v e d e c à t r i m i § i i p a p e i v o r f i i n d e m n a t p e

L a t c u & A s e d e s p a r t ä d e e a , s p r e a n u ' § i p u n e s u f l e t u l i n c u m p ä n ä .

D o m n u l m o l d o v a n N s à c a r e s e i n t o r s e s e n u m a i d e f o r m ä l a

c r e d i n t a a p u s a n ä , n u i n t e l e g e à s á f a c á o a s e m e n e a ¡ e a r - a , § i e r à

p e r i c o l c A , d a c A C a t o l i c i i a r f i s t ä r u i t i n c e r e r i l e l o r , L a t c u s á

n u a r u n c e m a s c a c e § i - o p u s e s e p e f a t ä , § i a t u n c i t o a t á i n t r e -

p r i n d e r e a p a p e i , s ä f i e z ä d ä r n i c i t ä . D e a c e e a p a p a l u â n d c u n o -

* W O ' d e a c e s t e i n p r e j u r ä r i , s c r i e e l i n s u § i l u i L a t c u i n 1 3 7 2 c 5 . :

p r e c u m t e f e l i c i t ä m p e n t r u i n t o a r c e r e a t a l a r e l i g i e a c a t o l i c A ,

a s t f e l n e p a r e r ä u d e f e m e i a t a , c a r e s t ä r u i e § t e i n r ä t ä c i r i l e c e l e

v e c h i , s p e r a n d C A t u p r i n s f a t u r i p r i i n c i o a s e , v e i i n t o a r c e - o

c A t r e c r e d i n t ä a d e v ä r a t ä . N u ' f i i m p u n e m c a s e i o l e p e z i n i c i m ä c a r

p e n t r u d t v a t i m p ; n u m a i c A t b a g á d e s a m ä , c à n u , d i n i m p r e u n ä

v i e t u i r e c u a c e a s o t i e , s á t e l a § i a f i a d e m e n i t d e e a , § i s ä t e l e p e z i

d e c r e d i n t a c a t o l i c r 3 ° . S A s e o b s e r v e c A t o t p e a t u n c i , l u c r a n

p a p i i § i a s u p r a M u n t e n i e i , p r i n v ä d u v a C l a r a a l u i A l e x a n d r u B a -

7

I

h i d e m . , p . 1 6 8 .

l o r g a , S t u d i i s t

d o c . , I ,

p . X X I V .

M i h a l y , D i p l o m e m a r a m u r e s e n e , p . 7 2 .

l o B u l e l e p a p a l e I n

M a g . i s t . ,

I I I , p . 1 2 4 - 1 4 1 .

I n H u r m . ,

D o c . , I , 2 , p .

1 9 7 c u l e g a t o r u l N . D e n s u s a n u o m i t e t o c m a i i n t e r e s a n t a s c r i s o a r e a P a p e i c a r e s e

a f l a I n

M a 9 . 1 s t . S e N e d e c

E n g e l ,

G e s c h . d e r M o l d a u , p . 1 0 3 ,

n u c e t i s e a c e s t e b u l e ,

d e v r e m e c e s u s t i n e c a L a t c u , s ' a r f i I n t o r s l a c a t o l i c i s m s p r e o s e p u t e a d e s p a r l i

d e s o l i a l t d .

T o t a s a 5 i D . O n c i u l , I n C o r m

L i t . , X X I I I , p .

7 . C u t o a t e a c e s t e a l o c u l

d i n b u l a p a p a l a d i n

1 3 7 2 , ( M a g . i s t . , p . 1 4 0 ) , n u l a s a n i c i o i n d o i a l i i : n o n i n t e n -

d i m u s c o g e r e a d e a m q u o c u n q u e t e m p o r e d i m i t t e n d a m ; s e d c a u t e d a v e a s n e

p r o p t e r m u t u a m c o h a b i t a t i o n e m i p s i u s u x o r i s a b e a q u o m o d o l i b e t s e d u c a r i s

e t a t u i s s a n c t i s p r o p o s i t i s e t p r o f e s s i o n e r e t r a h a r i s . T o t a s a f A r a d e c u . s , a n t s p u -

n e

i

I o r g a , S t e f a n c e l M a r e , p . 1 8 ,

c a L a t e u a r f i I n t r e b a t l a R o m a d a c a t r e b u e

s i i s e d e s p a r t i l d e s o t a l u i .

A . D . X e n o p o l . I s t o r i a R o m t i n i l o r . V o l . I I I .

Page 112: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 112/233

1 1 4

1 S T O R I A R O M A N I L O R

s a r a b , s p r e a i n t o a r c e l a c a t o l i c i s m p e V l a d i s l a v d o m n u l a c e l e i

t k i . P a p a i z b u t i § i d e a s t a d a t a t o t a t a t d e p u t i n d e a f a c e p e

R o m a n i W O l e p e d e r e l i g i a s t r a b u n a . E l c a § t i g a t o t u § i u n p a s

i n d e s t u l d e i n s e m n a t , i n f i i n t a r e a

u n e i

e p i s c o p i i c a t o l i c e i n

M o l d o v a , m a i i n t a i u i n o r a § u l S i r e t . E p i s c o p i a f u s t r a m u t a t a

m a i t a r z i u , l a 1 4 0 1 , l a B a c a u 1 1 . C a t d e p u t i n s e r i o a s a f u s e s e

i n t o a r c e r e a l u i L a t c u l a C a t o l i c i s m , s e v e d e d e p e a c e e a c a e l

m o a r e t o t I n r e l i g i a o r t o d o x ä , § i e s t e i n g r o p a t i n b i s e l i c a r o m a n a

d i n R k l a u t i , u n c l e S t e f a n c e l M a r e i m p o d o b e § t e m o r m â n t u l

s t r a b u n u l u i s u L a t e n V o e v o d " 1 2 ,

I u g a C o r i a t o v i e i , 1 3 7 4 - 1 3 7 5 .

M u r i n d L a t c u , r a m a n e

d u p ä e l n u m a i o f a t a , A n a s t a s i a , 1 3 , M e a t d i n a s t i a l u i B o g d a n

s e s t â n s e s e i n l i n i e b a r b a t e a s c a c h i a r i n a d o u a e i g e n e r a t i e .

P e a t u n c i e r a u r m a t p r i n c i p i u l C A n u p u t e à f i d a t á d o m n i a d e c k

u n e i v i t e d e d o m n . M o l d o v e n i i , n e g ä s i n d o a s e m e n e a v i t a i n

t a r a l o r , c h e m a r a l a e i u n d o m n l i t v a n c a r e p e a c e l e v r e m u r i ,

c a n d r e l i g i a e r a t o t u l , i a r n a t i o n a l i t a t e a n i m i c , n i c i n u p u t e à

f i c o n s i d e r a t c a e l e m e n t s t r a i n .

A c e s t a e s t e I u g a I C o r i a t o v i c i . C a e l n ' a u z u r p a t d o m n i a

M o l d o v e i , c i a f o s t c h e m a t d e M o l d o v e n i s a l e f i e d o m n , s e v e d e

d i n c r o n i c i l e l i t v a n e , c a r e s p u n c à M o l d o v e n i i l ' a u r u g a t

l e f i e d o m n " 1 4 P r i n u r m a r e e l n u t r e b u i e c o n f u n d a t c u I u g a

a l I I - l e a , c a r e d o m n e § t e p e l a 1 4 0 0 , i n a i n t e d e A l e x a n d r u c e l

B u n , § i d e s p r e c a r e C a n t e m i r s p u n e c à a r f i s c o s p e S t e f a n d i n

d o m n i e c u p u t e r e a 1 5 . D e § 1 c r o n i c a r i i n o § t r i n u c u n o s c d o i I u g a ,

§ i I i c o n f u n d ä i n u n u l s i n g u r , a l c k u i a d o m n i e o p u n i m e d i a t

I n n a i n t e a l u i A l e x a n d r u c e l B u n , t o t u § i s e v e d e , d i n m o d u l

d e o s e b i t c u m a o b t i n u t d o m n i a I u g a C o r i a t o v i c i , c e l a d e v e r i t

d o c u m e n t a r l a 1 3 7 4 , § i c u m a o b t i n u t - o I u g a a l I I - l e a , c á a c e § t i

d o i d o m n i t o r i c u a c e l a § n u m e n u a u f o s t u n a § i a c e e a § i p e r s o a n a 1 6 .

T o t d e a s e m e n e a s p u n e

i S t r i c o v s k i , c a c r o n i c i l e l i t v a n e § i

r u t e n e a r m a r t u r i s i c a p e p r i n c i p e l e l i t v a n I u r i e C o r i a t o v i c i , d i n

c a u z a d e o s e b i t e i s a l e b r a v u r i i n v i t â n d u ' l l a d o m n i e M o l d o v e n i i ,

1 1 A r t i c o l u l l u i K e i h e n y s e o c u p a d e a c e a s t a c h e s t i e i n s p e c i a l p . : 3

8 2 ,

K e m e n y , L t e b e r d a s B i s l h u m z u B a k o w I n K u r z , . 1 I a g a z i n j ü r G e s c h i c h t e S i e b e n -

b i l r y e n s , 1 8 4 6 , I I , p . 2 9 .

" M e l c h i s e d e k , O v i z i t i l l a c r i l e v a m i b u i s t i r i d i n B u c o v i n a . I n R e v i s t a l u i

T o c i l e s c u , I I . p . 5 7 .

1 3 P e o i n s c r i p t i e d i n R i l d A u l i ( M e l c h i s e d e k , I b i d e m , p . 6 0 ) , c e t i m : l o a n

S t e f a n V o e N o d I n a n u l 7 0 0 5 , a u m a i i n f r u m u s e t a t a c e s t m o r m a n t s t r i l m o a 5 e i

s a l e M a r i a , f a t e A n a s t a s i e i , c a r e a d a t C o t m a n i i a c e s t u i s a n t 1 5 c a 5 , l i i c a l u i L a l c u

V e a l . C f . P r a y , d i s s e r l a t i o n e s , p . 1 4 0 .

" L e l o p i s c i e l i t v y i n H a s d e u , I s l . e r n . , p . 9 0 .

" C a n t e m i r , D e s c r . M o l d . , p . 4 0 . W m N e d e à c h l u g a a l I I - l e a a s c o s n u

p e S t e f a n , c i p e R o m a n a l I I - l e a .

1 3 I d e n t i t a t e a c e l o r d o i l u g a a f o s t s u s l i n u t i l d e O n c i a l I n C o n n . l i t . , X X I I I

N o . 1 , s i X X , N o . 3 .

l ' e u r m A m i l a r e v e n i t .

Page 113: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 113/233

m o L D o v i k P A N A L A S T E P A N R E , M A R E 1 2 8 8

1 4 5 7

1 1 5

I l c o r o n a r ä i n S u c e a v a ; d a r f i i n d d i n n a t u r i l o a m e n i i u b i t o r i d e

s c h i m b a r e , i n c u r e i n d 1 1 o t r ä v i r ä ' . E i n m o r m â n t a t i n t r ' o m ä n ä -

s t i r e d e p i a t r ä , o j u m ä t a t e d e z i d i n c o l o d e W M - l a d , u n d e a m

f o s t e u i n s u m i , i n 1 5 7 5 1 7 A c e a s t ä m ä r t u r i s i r e f o r m a l ä a l u i

S t r i c o v s k i , e h ' a v ä z u t e l i n s u § i i n M o l d o v a , m o r m â n t u l l u i I u g a

C o r i a t o v i c i c a r e a r f i p i e r i t a i c i o t r ä v i t d e b o i e r i , r i d i c A o n c e

p o s i b i l i t a t e c ' ä e l s ä f i d o m n i t i n e ä o d a t ä i n M o l d o v a 2 6 d e a n i

d u p ä a c e e a , m a i a l e s c ' ä I u g a a l I I - l e a , v o m v e d e ä c ä a f o s t

p r i n s d e M i r c e a c e M a r e , v o e v o d u l M u n t e n i e i § i d u s a c o l o , u n d e

i s e p i e r d e u r m a p e n t r u t o t d e a u n a .

A s t f e l a c e § t i d o i d o m n i c u a c e l a § n u m e , n u n u m a i o c u p ä

s c a u n u l i n c h i p d e o s e b i t , u n u l p r i n c h e m a r e a t à r e i , c e l a l a l t

p r i n u n a c t d e s i l n i c i e , d a r 1 1 § i p ä r ä s e s c i a r à §

f i e c a r e i n a l t

m o d § i . a n u m e , I u g a I ° m o r n d e b o i e r i § i i n g r o p a t i n o m ä n ä ' s t i r e

l ä n g 6 B ä r l a d , i a r I u g a a l I I - l e a p r i n s d e M i r c e a . E s t e d e c i i n -

v i d e r a t c h i a r d i n a c e s t e i m p r e j u r ä r i c ä a v e m a f a c e c u d o u ä

p e r s o a n e d e o s e b i t e , p u r t â n d d i n i n t a m p l a r e a c e l a § i n u m e . A c e a s t ä

i m p r e j u r a r e s e v a i n f ä r i M C A § i m a i m u l t , c â n d v o m f i a r ä t a t

c à I u g a a l I I - l e a e r à f i u l l u i R o m a n § i . f r a t e l e l u i A l e x a n d r u c e l

B u n , p e a n d I u g a I e l - A u n p r i n c i p e d i n L i t v a n i a .

D o m n i a a c e s t u i I u g a C o r i a t o v i c i i n M o l d o v a e s t e d i n

1 3 7 4 § i e s t e a d e v e r i t ä , p e n t r u a c e a s t ä d a t ä p i i n u n d o c u m e n t ,

i n c a r e s e s p u n e c ' ä k n e a z u l l i t v a n I u r g K o r i a t o v i c i , v o e v o d ,

g o s p o d a r i n t r e g e i M o l d o v e d à c r e d i n c i o s u l u i s ä u , p a n I a c § a

L i t a v o r , l o c o t i i t o r u l s ä u d e l a C e t a t e a A B A p e n t r u v i t e j i a s a

I n l u p t à c u T ä t a r i i l a l o c u l V l a d i n p e N i s t r u , s a t u l Z ä b e ä u t i i .

S c r i s i n B ä r l a d 1 3 7 4 I u n i e 5 " 1 8 .

A s u p r a a c e s t u i d o c u m e n t

o b s e r v ä i n i n t a i e h ' e l a r a t ä c à I u g a s e a f l à s a u p o a t e c h i a r § e d e ä

i n B ä r l a d , u n d e b o i e r i i I l i u c i s e r à , c u r â n d d u p à d a r e a d o c u -

m e n t u l u i , § i ' l i n g r o p a r ä i n m ä n ä s t i r e a d e l ä n g ' ä a c e l o r a , u n d e

S t r i c o v s k i i - a v ä z u t m o r m â n t u l . A p o i m a i a f l ä . m e a ' M o l d o v a

a t i n s e s e p c t i m p u l d o m n u l u i l i t v a n , a d e c ä . n u m a i 2 6 d e a n i

d u p ä d e s c i l l e c a r e , l a m a r g i n i l e s a l e f i r e § t i C a r e s u d , * m u f f l e

M ä r e i N e g r e , i a r p e d e a l t à p a r t e s e r á t i à p ä n ä d i n c o l o d e B ä r l a d ,

l a h o t a r u l N I u n t e n i e i . S e m a i v e d e i n s ä . c à I u g a C o r i a t o v i c i

a d u s e s e c u e l , d i n L i t v a n i a , m a i m u l t i c o n a t i o n a l i p e c a r e

p u s e s e i n d r e g ä t o r i i l e

à r e i , p r e c u m p e a c e s t p a n I a c § a L i t a v o r

c a r e n u s a m ä n ä a f i f o s t M o l d o v a n . D i n a c e a s t a s ' a r e x p l i c d

u r a b o i e r i l o r c o n t r a l u i , c a r e î i i m p i n g e s ä p u n ä u n c a p ä t z i l e l o r

s a l e . U r e c h e a r a t à d e s p r e I u g a , a c e l a m i n t i t d e e l l a a n u l 1 4 0 0 ,

m a i m u l t e a m ä r u n t i m i , c a r e s u n t d e a t r i b u i t l u i I u g a C o r i a -

t o v i c i p e c , a r e c r o n i c a r u l n o s t r u

c o n f u n d à c u c e l d e a l I I - l e a .

E l s p u n e d e s p r e d â n s u l , e ä s ' a a r ä t a t m a i v r e d n i c i n t o a t e ,

' 7 I l a s d e u , A s / i .

I s l . ,

I I ,

p . 8 .

L S I s l . r i l l . , p . 8 9 .

. N u i n e l e d e l u g a e r a p u r t a t i d e R o m A n i , d o v a t l i l

( ) E . \ o d u l R o m û n i l o r l u y a d i n M a r a n i u r e 5 . M a i s u s , p . 3 8 i u r t n .

Page 114: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 114/233

1 1 6

l 8 T O R I A 1 1 0 3 1 A N I L O R

a d e s c a l e c a t o r a § e p r i n t a r a t o t l a l o c u r i b u n e § i a l e s s a t e , § i

l e - a u f a c u t o c o a l e i m p r e j u r , § i a i n c e p u t a

d a r u i r e o c i n e l a

v o i n i c i c e f a c e a u v i t e j i i l a o § t i 1 9 F a p t u l c 5 . I u g a C o r i a t o v i c i

a r f i d e s c a l e c a t s a t e § i o r a § e , e s t e c a r a c t e r i s t i c p e n t r u i n t r e a g a

l u i f a m i l i e , i n t r u c a t C o r i a t o v i c i l o r s e a t r i b u e d e i s t o r i c i i r u § i

r e i n t o c m i r e a m a i a t u t u r o r c e t a t i l o r d i n P o d o l i a , p r e c u m :

B a k o t a , S m o t r i c i u l , C a m e n i t a , B r a § l a v u l , V i n i t a 2 9 . D e a c e e a

v e d e m e a f r a t e l e l u i I u g a , T e o d o r , e s t e c h e m a t i n M a r a m u r e § ,

p e n t r u a i m p o p o r à § i r i d i c A t a r a , s a r a c i t a § i a p r o a p e d e § a r t a t a

p r i n e m i g r a r e a l u i B o g d a n 2 a . F a c e r e a d e o c o a l e i n j u r u l s a t e l o r ,

i n s e m n a t a d e U r e c h e c a c e v a n e o b i § n u i t , n u e s t e d e c a t s i s t e m u l

s l a v o n d e i n t e m e i e r e a a § e z a r i l o r o m e n e § t i , t o a t e p r e v a z u t e

C u a s e m e n e i n t a r i t u r i 2 2 ,

' M e a t

§ i

a c e a s t a p a r t i c u l a r i t a t e n e

f a c e s a a t r i b u i m l u i I u g a I , c e l e c e U r e c h e a d u c e d e s p r e I u g a

c e l d i n 1 4 0 0 , A p o i m a i o b s e r v a m § i m o d u l c u m c r o n i c a r u l i n -

t r o d u c e d o m n i a l u i h i g a p r i n o l a u d a , e a ' s ' a r f i a r a t a t m a i

v r e d n i c i n t o a t e , o a r e c u m d e § i s t r a i n .

T o t l u i I u g a C o r i a t o v i c i t r e b u e r a p o r t a t e § i s p u s e l e l u i

U r e c h e , c à a r f i t r i m i s l a p a t r i a r h i a d e O h r i d a d e a l u a t b l a g o -

s l o v e n i e § i a p u s m i t r o p o l i t p e T e o c t i s t 2 9 .

I n t o a r c e r e a m o -

m e n t a n a a l u i L a t c u l a C a t o l i c i s m , a v u s e d e e f e c t s c o a t e r e a

b i s e r i c e i m o l d o v e n e d e s u b a u t o r i t a t e a m i t r o p o l i t u l u i d e H a l i c i u ,

c e e a c e p a p a o r d o n a s a s e f a c ä d e c a t r e c e i d o i t r i m i § i a i l u í ,

§ i f i i n d c d i n a s e m e n e a a f a c e r e , a s c u l t a r e a i e r a r h i c a d e l a c a r e

a t a r n a u i n c a s a r e a v e n i t u r i l o r , e r à t o t d e a u n a i n t r e b a r e a d e c a -

p e t e n i e , f à r ä i n d o i a l a c à t r e b u e s ä a d m i t e m c ' d ( ) d a t a c u i n f i i n -

t a r e a e p i s c o p a t u l u i c a t o l i c i n S i r e t i u , a i n c e t a t § i a u t o r i t a t e a

m i t r o p o l i e i d i n H a l i c i u a s u p r a b i s e r i c e i m o l d o v e n e . C a n d v i n e

I u g a C o r i a t o v i c i l a d o m n i e i n M o l d o v a , e l t r e b u i à , c a p r i n c i p e

o r t o d o x § i p e n t r u a ' § i c a § t i g à s i m p a t i l e t a r e i , s à r e s t a b i l e a s c a

i a r a ' § i o r t o d o x i s m u l i n t o g a d e p l i n a t a t e a l u i , c a r e t o t f u s e s e

z d r u n c i n a t p r i n a p l e c a r e a l u i L * u c a t r e C a t o l i c i s m . I n t e m e i e r e a

L e t o p i s e f e l e , p . 1 0 2 . [ e d . I I , p . 1 3 6 , e d . G l u r e s c u p . 2 0 ] .

2 0 K a r a m s i n , H i s t o i r c d e R u s s i e t r a d u i t e e n f r a n ç a i s , V , p . 7 . ( E d . E i n e r -

l i n g ) .

2 1 B a s i l o v i t z ,

N o l i t i a f u n d a t i o n i s T h e o d o r t

K o r i a l o w i t s o h m d u c t s

d e

M u n c a c s , C a s s o v i a e , 1 7 9 9 .

2 2 P i c , Z u r r u m a n i s c h - u n g a r i s c h e n S t r e i t l r a g e ,

L e i p z i g , 1 8 8 6 , C a p i t o l u l

D i e a l t - s l a v i s c h e n B u r g e n , p . 1 4 8 s . u . D . P o p o v i c i , O c o a l e l e l u g a e n e I n C o n o .

l i t . , X X I V , 1 9 0 0 , p . 1 0 0 9 , I n t e l e g e l o c u l l u i U r e c h e I n s e n s u l d e c e r c u r i a d m i n i -

s t r a t i v e s i d e a c e e a a r p r i m i v a r i a n t a l o c u l u i d a t à d e S i n c a i ( a d - a . 1 3 7 4 ) c a r e p o -

m e n e s t e n u m a i d e o r a s e , n u d e s a t e . I n t e r p r e t a r e a l u i P o p o v i c i n u s e l o v e s t e ,

d i n c a u z a v o r b e i i m p r e j u r c a r e s e r e f e r ä d e s i g u r , n u l a c e r c u r i a d r n i n i s t r a t i v e ,

c i l a a s e z A r i o m e n e s t i : o r a s e s a u s a t e . A u t e n t i c i t a t e a d o c . d i n 1 3 7 4 a f o s t b a n u i t à

d e d . N . I o r g a , S t u d i i s i d o c . , V , p 5 9 7 s i u r m .

' a L e t o p i s e f e l e , p . 1 0 2 , [ e d . I I , p . 1 3 6 , e d . G i u r e s c u , p . 2 0 ] . A c e s t m i t r o -

p o l i t T e o c t i s t I , e s t e a l t u l d e c A t T e o c t i s t a l I I - l e a , d e p e t i m p u l l u i 5 t e f a n c e l

M a r e .

 

Page 115: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 115/233

u n e i m i t r o p o l i i i n M o l d o v a e s t e c h i a r d u p s d i z - v o a r e l e g r e c e § t i

p u s ä i n n a i n t e d e 1 3 8 1 2 4 , i n c â t d i n a c e a s t ä i m p r e j u r a r e s e i n -

t ä r e § t e f a p t u l i n f i i n V ä r e i u n u i s c a u n m i t r o p o l i t a n i n M o l d o v a

p e t i m p u l l u i I u g a I 2 5 S f ä p a n i r e a , d e § i s c u r f á , a a c e s t u i e n e r g i c

p r i n c i p e i n M o l d o v a , a v a d e e f e c t a c o n s o l i d à p u t e r e a S t a t u l u i

§ i m a i a l e s a i n s e m n A c u m a i m a r e p u t e r e i n d r e p t a r e a s p r e O r -

t o d o x i s m , d u p ä § o v ä i r i l e c a r e C a t o l i c i s m d e c a r e f u s e s e i n s o t i t e

i n c e p u t u r i l e s a l e .

P e t r a M u § a t 1 3 7 5 - 1 3 9 1 .

I u g a f i i n d u c i s , e r à v o r b a

d e a g ä s i i a r g § i o v i t à d e d o m n p e n t r u s c a u n u l M o l d o v e i , d i n

c a r e s e s t â n s e s e f a m i l i a l u i B o g d a n . M o l d o v e n i i o g ä s i r ä d e a s t ä

d a t à l a f r a t i i l o r d i n M u n t e n i a , d e u n c l e a d u s e r ä d i n a s t i a

t e s t i l o r .

E s t e m a i i n n i u i n v i d e r a t c á M u § ä t e § t i i e f a u s t r ä i n i d e

f a m i l i a B o g a n e § t i l o r ,

i c e a m a i b u n ä d o v a d ä s t à i n i m p r e -

j u r a r e a e ä R o m a n M u § a t f i u l l u i C o s t e a M u § a t i f r a t e l e l u i

P e t r u , i e a i n c à s ä t o r i e p e A n a s t a s i a , f i i c a l u i L a t c u , c e e a c e

p r e s u p u n e o l i p s ä d e i n r u d i r e s a u u n a f o a r t e I n d e p s á r t a t ä i n t r e

f a m i l i a M 4 A t e § t i l o r

i a c e e a a B o g n i n e § t i l o r 2 5 .

D e s p r e o r i g i n e a a c e s t e i f a r n i l i i d i n M u n t e n i a , v o r b e § t e

c h i a r n u m e l e e i d e M u § a t , c a r e i n s a m n ä f r u m o s § i s e i n t â l n e § t e -

d e s t u l d e d e s i n V a l a c h i a c a n u m e d e l o c a l i t a t e : M u e i t e § t i ,

s a t e i n G o r j i u , A r g e § ; M u O t o i u m u n t e i n G o r j i u ; M u O t e s c

m u n t e i n M u s c e l . I n M o l d o v a e s t e o s i n g u r ä l o c a l i t a t e c u n u m e l e

d e M u q a t a i n j u d e t u l F ä l c i u l u i , i n a p r o p i e r e d e c i s a u c h i a r i n

h o t a r u l M u n t e n i e i v e c h i 2 7 .

I n M u n t e n i a i n s à , p a t r i a M u § ä t e § t i l o r , s i n g u r a f a m i l i e

p r i n c i a r ä e r a u B a s a r a b i i . M u § ä t e § t i i , i n t r u c A t t r e b u i a u

i e i s ä

f i e o v i t à d e d o m n , a t a u d e c i a s e f i i n r u d i t

i e i c u B a s a r a b i i ,

d e s p r e a c e a s t ä i n r u d i r e s u n t m a i m u l t e u r m e c a r e , t o a t e

f i n p r e u n A , a d u c o c o n v i n g e r e a p r o a p e d e p l i n 6 a f a p t u l u i .

2 4 V e z i I n s e m n a r e a m i t r o p o l i i l o r I n c a r e f i g u r e a z t t s i u n a p e n t r u M a v r o -

v l a h i a I n 1 3 8 1 , i n H i s i o r i a e b t z a n t i n a e , V e n e t i l s , 1 7 2 9 , X I , p . 3 5 1 . C f . H u n f a h y

D i e R u m ä n e r z u n d i h r e A n s p r ü c h e , W i e n , 1 8 8 3 , p . 1 3 6 .

2 2 M a i m u l t e a m g r u n t i m i a s u p r a b i s e r i c e i r o m a n e m a i j o s s u b c a p i t o l u i

B i s e r i c a . D o m n u l E . P i c o t , C h r o n i q u e d ' U r e c h e , P a r i s , 1 8 7 8 , p . 3 5 , f à r ä c u O n t

s e i n t e m e i a z á ' p e j u r i i m a n t u l d e p u s d e P e t r u M u s a t r e g e l u i P o l o n i e i t n n a i n t e a

m i t r o p o l i t u l u i d i n K i e v I n 1 3 8 7 , p e n t r u a t à g à d u i e x i s t e n t a , l a a c e a s t A d a t a , a

u n e i m i t r o p o l i i I n S u c e a v a s i a c o m b a t e d e c i I n f i i n t a r e a m i t r o p o l i e i M o l d o v a

d e I u g a I . J u r A m a n t u l f u s e s e d e p u s I n P o l o n i a . l a L e m b e r g , p e r i n u r m a r e e r a

f i r e s c l u c r u s A s e f i f A c u t I n n a i n t e a u n u i m i t r o p o l i t d i n a c e a t a r à . V e z i a c t u l d e

i n c l t i n a r e a l u i P e t x u M u s a t i a c e l a l b o i e r i l o r s a l d i n 1 3 8 7 I n U l i a n i t z k i ,

H a i t i ( H a i s l o r i a

v z a i m n a h o l n o s e n i i R o s i i , P o l i M o l d a v i i , V a l a c h i i i T u r t z i i v .

X I V - X V I v v . , M o s c o v a , 1 8 8 7 , p . 1 - 2 : a c t u m e t d a t u m i n L e m b u r g a .

2 a 5 i n c a i a d m i t e c 4 P e t r u M u s a t a r f i f i u l l u i L a t c u ( I , p . 3 5 7 ) e d . 1 8 5 3 . _

A t u n c i R o m a n f r a t e l e l u i P e t r u M u s a t , a r f i l u a t p e p r o p r i a l u i s o r S , A n a s t a s i a ,

s i d e c i f i i c a l u i L a t c u . T o t a s a s u s t i n e s i E n g e l . G e s e l l . d e r M o l d a u , p . 1 1 2 .

F r u n z e s c u , D i c f i o n a r g e o g r a f i e a l R o m c i n i e i , S . N .

M O L D O V A P A N A L A E T E F A N O E L M A R E 1 2 8 8 - 1 4 5 7

1 1 7

Page 116: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 116/233

1 1 8

1 S T O R I A R O M X N I L O R

A s t f e l m a i i n n i l i s t a d o m n i l o r , a l c R u i f ä d e S c a r l a t t i p e

l a 1 7 5 3 , p e n t r u C o n s t a n t i n M a v r o c o r d a t , a l c ä r u i s e c r e t a r e r a ,

l i s t à r e d a c t a n d u p ä d o c u m e n t e v e c h i , s p u n e d e s p r e C o s t e a

M u § a t s a u M u § a t i n c u m I I n u m e § t e e a , c ä n u s e § t i e u n d e a u

d o m n i t ; s e s p u n e i n s ä e h ' s ' a r t r a g e d i n f a m i l i a d e s p o t i l o r r e -

g i l o r S ä r b i e i " , § i t o t a c e a s t ä o r i g i n e o d ä a c e e a § i l i s t ä f a m i l i e i

B a s a r a b i l o r 2 8 , i n d u s ä p r o b a b i l l a a c e a s t ä a p r o p i e r e p r i n a s o -

n a n t a i n t r e n u m e l e B a s a r a b

§ i

S h r b .

A p o i m a r c a d e f a m i l i e a B i l s ä r ä b e § t i l o r

e r a t r e i c a p e t e d e A r a b , p r o v e n i n

I n d o i a l ä d i n f i n a l a n u m e l u i d e B a s - a r a b ,

( a r a p , i n p o p o r , i n s a m n ä o m n e g r u ) i a r

a c e a a M u § i l t e § t i l o r c a r e n u m a i a v e ä

a c e l a § t e m e i u d e a p u r n i n e a a s e m e n e

f i g u r i , e r a c u t o a t e a c e s t e a c l o u d c a p e l e

d e A r a b 2 9

.

S e a d a u g e l a a c e a s t a § i r e -

l a t i i l e c e l e d e t o t s t r a n s e c e e x i s t a u i n -

t r e M i r c e a c e M a r e § i P e t r u M u § a t c a r e

m i j l o c e § t e i n c h e i e r e a t r a t a t e l o r s a l e c u

P o l o n i i 3 0

§ i a n t a r e a l u i M i r c e a c ä a r

f i i n r u d i t c u I a g h e l o n i i c u c a r e s e n e m u -

r i s e , p r i n c ä s ä t o r i e , P e t r u M u § a t . A p o i

i n s u § i i n c u s c r i r e a l u i P e t r u M u § a t c u

m â n d r a f a m i l i e a r e g i l o r p o l o n i , f i i n d

c u m n a t u l l u i V l a d i s l a v 3 1 , a r a n i n v i d e -

r a t c ä § i e l t r e b u i à s ä ' s e t r a g ä d i n v i t ä

d e d o m n , M i l d e c a r e n i c i o d a n I a g h e -

l o n i i n u § i - a r f i d a t p e r u d e l e l o r i n e ä s à -

t o r i e d u p ä n i § t e s i m p l e o d r a s l e b o i e -

r e § t i .

D e s p r e C o s t e a M u § a t , l i s t a l u i S c a r -

l a t t i s p u n e p r e c u m a m v A z u t e ä n u s e

§ t i e u n d e a d o m n i t . U r e c h e , C r o n i c a

p u t n e a n ' ä § i i n d e o b § t e i z v o a r e l e n o a s t r e

c e l e v e c h i , n u ' l i n s a m n i i c a d o m n . S i n - .

B i s t r i t a , I l t r e c e i n l i s t a v o e v o z i l o r § i

C o s t e a , P e t r u , R o m a n , t o t i c u e p i t e t u l d e

2 8 P r a y ,

D i s s e r t a l i o n e s p . 1 4 0 .

H a s d e u , ¡ s i .

c r i l . p . 8 4 .

2 9 H a s d e u 1 s t . G r i t . ,

p . 9 5 , p e c a r e ' l u r m i l m I n a c e s t p u n c t a l m u n t e -

n i s m u l u i d i n a s t i e i M u s A t e s t i l o r .

3 0 M a i s u s p . 1 0 4 s i 1 0 5 .

3 1 D o c . d i n 1 3 8 8 I n A r k . ¡ s i . ,

1 ,

1 . p . 1 7 7 : V l a d i s l a s f a c e c u n o s c u t . . . c A

c l i m a t a l

i

a m i c u l n o s t r u P e t r u V o e v o d u l M o l d o N e i , i m p r u m u t f i n d u - n e 4 . 0 0 0

t u b l e d e a r g i n t i t a l i a n , p e t i m p d e 3 a n i . . . , n e o b l i g i l m e f i t r e e l , d a r e f r a t e l e s i i t t

R o m a n s i c A t r e c o p i i i l o i , d e a l e i n t o a r c e b a n i i l a t e r m i n , c u c o n d i t i e c a I n e a z u l

c o n t r a r s i l l e

p e n t r u a c e a o r a s u l n o s t r u H a l i c z , c u p r o . , i n c i a " . I n

t e x t u l t r a d u s d e F I a s d e u s t r i

g i n e r e i n l o e d e c u m n a t . Z i a l , t r i s Z i i n s a m n i l c u m n a t

s i a n u m e b i í r b a t u l s u r o r e i n u f r a t e l e s o t i e i . C o m p . O n c i u l , i n C o n v .

l i t . X V I I I

p g . 5 .

a

I l e b u s u l h e r u i d i e .

A l B a s a r a b i l o r .

A l M u s 5 t e s t i l o r .

g u r p o m e l n i c u l d e l a

a n u m e : B o g d a n , L a i c u ,

 

Page 117: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 117/233

M O L D O V A P A N A L A , $ T E F A N C E L M A R E 1 2 8 8 - 1 4 5 1

1 1 9

v o e v o d a 3 2 . M i n d i n s a e a , p r e c u m s e § t i e , n u i n t o t d e a u n a a c e s t

e p i t e t i n s a m n a d o m n i e , s ' a r p u t e à a d m i t e c a C o s t e a s á f i f o s t

t a n ] h a t r a n a l l u i P e t r u § i R o m a n , c a r e v e l d § i . e l i n M o l d o v a ,

c a n d f i u l s a u l u à c o r o a n a i f a o n o r a t § i e l c u t i t l u l d e v o e v o d , c a

t a t a a l d o m n u l u i , p r e c u m e r a u d e n u m i t i c u a c e s t t i t l u f i i i d o m -

n u l u i c e n u d o m n i a u i n c a .

A r u r m a , d i n t o a t a a c e a s t ä d i s c u t i e , a p r o a p e s i g u r a n t a

c a , d u p ä I u g a C o r i a t o v i c i , a a p u c a t d o m n i a M o l d o v e i , u n m e m b r u

d i n f a m i l i a B a s a r a b e § t i l o r d i n M u n t e n i a .

P e t r u M u p t e s t e a r a t a t d e U r e c h e c à a r f i d o m n i t 1 6

a n i . S e § t i e d e s p r e e l , c u m a m a m i n t i t m a i s u s , c a u r m a o p o -

l i t i c à i n t o t u l c o n f o r m a c u i n t e r e s e l e l u i M i r c e a c e ] B a t r a n .

A O a m v a z u t c à P e t r u t r i m i t e p e D u g o i u , i m p r e u n a c u s o l i i

l u i M i r c e a , l a V l a d i s l a v r e g e l e P o l o n i e i , p e n t r u a i n c h e i a d i n

p a r t e a l u i M i r c e a t r a t a t u l d e a l i a n t a c o n t r a r e g e l u i U n g a r i e i .

M u l t m a i d e l i c a t § i m a i g r e u d e v e n i r o l u l l u i M u s a t , c a n d t r e b u i

s a d e s f a c a p a n a l a u n p u n c t l e g a t u r a c e a i n c h e i a t a c u V l a d i s l a v ,

a t u n c i c a n d M i r c e a i n c e p u s e a s e i n c l i n à c a r e a l i a n t a m a g h i a r g .

I n t e a d e v a r n o u l t r a t a t s u b s e m n a t a t u n c i , p r i n c a r e r e g e l e

P o l o n i e i s e l e g a a n u p u t e à p r e t i n d e a j u t o r u l l u i M i r c e a c o n t r a

r e g e l u i U n g a r i e i , d e c a t d a c ä d e m a i i n n a i n t e î i v a f i n o t i f i c a t

p r i c i n i l e r a z b o i u l u i ,

i a c e s t e p r i c i n i v o r f i f o s t i n c u v i i r r t a t e

d e d i e t a p o l o n a § i d e d i v a n u l M u n t e n i e i , p u n e a i n v i d e r a t p e

r e g e l e P o l o n i e i i n o p o z i t i e d e i n f e r i o r i t a t e f a t a c u M i r c e a , c u

a t a t a m a i m u l t c ä V l a d i s l a v s e m a i o b l i g a c a l a c a z u l c a n d

M i r c e a , i n c h e i n d p a c e c u U n g u r i i , l ' a r c u p r i n d e

i p e e l i n t r a t a t ,

r e g e l e p o l o n s a f i e i n d a t o r i t a o p r i m i . A c e s t t r i u m f a l p o l i t i c e i

l u i M i r c e a c a r e o a r e c u m d i c t a v o i n t a l u i c r a i u l u i P o l o n i e i ,

f u s e s e o p e r a g h i b a c e a d i p l o m a t i e i l u i P e t r u M u § a t . T r a t a t u l

d i n u r n i g f u s e s e i n c h e i a t c h i a r i n S u c e a v a , § i l a e l l u a s e p a r t e

I n s e c r e t § i P e t r a - M u § a t , c e e a c e s e v e d e d i n c l a u z u l a f i n a l à ,

c a r e p r e v e d e a c a . d e a r v r e a o r i c i n e d i n t r e a l i a t i , m c i c a r c l a n

s ' a p r i m i t R a c e a s k i a l i a n t d , s a s e d e s b i n e d e d a n s a , a t u n c i p e

d e s b i n a t u l c e i l a l t i a l i a t i , d u p a c e ' l v o r d o j e n i c u d i n a d i n s u l ,

s ä ' l s i l i a s c a a s e t i n e a d e f a g a d u i n t a p e d e p l i n 3 3 . S e v e d e c a .

P e t r u M u p t n u v o i s e s a i e e f a t i § p a r t e l a u n a c t d e d u § m a n i e

e v e n t u a l à c o n t r a r e g e l u i U n g a r i e i , i e a d e a c e e a s e i n t r o d u s e s e

a c e a c l a u z a c a r e e r a i n s a i n d e s t u l d e s t r a v e z i e .

F a t a c a P o l o n i i P e t r u M u § a t u r m a o p o l i t i c a . p a § n i c a § i d e

i n d a t o r i r i ;

s e i n c u s c r i à c u f a m i l i a r e g e a s c a i i m p r u m u t à p e

V l a d i s l a v c u 3 . 0 0 0 d e r u b l e d e a r g i n t . A c t u l f u s e s e i n t a i f a c u t

p e 4 . 0 0 0 r u b l e , d a r s e v e d e e a ' P e t r u n e p u t â n d g à s ì a c e a s t a s u m a ,

3 2 A f e l c h i s e d e k , O v i z - U t i ,

I l l R e v i s l a l u i T o c i l e s c u ,

I I ,

p . 5 9 . A s u p r a I n -

r u d i r i i M u e t e t i 1 o r c u B a s a r a t i i i . V e z i H a s d e u ,

¡ s i . C r i l .

3 8 D o g h i e l , I .

p . 5 9 8 :

q u i c u m q u e c o n f e d e r a t o r u m

q u a l i t e r t u n q u e i n

c o n f e d e r a t i o n e s i t r e c e p t u s .

Page 118: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 118/233

1 2 0

I S T O R I A R O M A N I L O R

t r i m i t e r e g e l u i n u m a i 3 . 0 0 0 r u g A n d u ' l s i l p r e f a c à i n s c r i s u l p e

s u m a i m p r u m u t a n 3 4 .

I n s e m n A t a t e a s u m e i p e n t r u a c e l e v r e -

m u r i s e v e d e m a i i n t A i d i n f a p t u l c A e a c o n s t i t u i à u n i m p r u m u t

f a r e d o u à s t a t e , a p o i d e p e a c e e a c ä a b i A a n t s e p u t i t g i l s i d e

P e t r u M u § a t i n M o l d o v a , s p r e a i m p r u m u n p e c u m n a t u l s i l u ;

I n s f A r § i t d i n a m a n e t u l c o n s t i t u i t p e n t r u s i g u r a n t a e i , i n t r e a g a

p r o v i n c i e d i n j u r u l o r a § u l u i H a l i c i u l .

R o m a n M u a t , 1 3 9 1 - 1 3 9 1 .

P e t r u M u § a t l à s ô n d m o -

§ t e n i t o r i d u p à c A t s e v e d e n e v r A s t n i c i , i i u r m e a z A i n t r o n f r a t e l e

s ä u , R o m a n ; T o a t e c r o n i c e l e s p u n d e s p r e a c e s t d o m n , c ä .

d o m n i t 3 a n i . E l s e c i l a t o r e § t e C u A n a s t a s i a , f i i c a l u i L a t c u

V o d 5 , d i n c a r e c 5 a t o r i e s e n ä s c u r A § a s e c o p i i u n u l d i n e i f i i n d

d o m n u l d e m a i t A r z i u A l e x a n d r u c e l B u n 3 5 . R o m a n s e i n t i -

t u l e a z A c u m a r e p o m p 5 . : e u m a r e l e a u t o c r a t l o a n R o m a n

v o e v o d s t 5 p A n i n d t a r a M o l d o v e i d e l a m u n t e p A n i i l a m a r e ;

d e s c a l e c A o r a § u l R o m a n c e p o a r n d e a t u n c i n u m e l e l u i , § i c a r e

I n d o c u m e n t e l e v e c h i e s t e a n t a t c a o r a q u i l u i R o m a n v o d e i .

I n 1 3 9 2 e l d à u n d o c u m e n t p r i n c a r e n s p l i l t e § t e v i t e j i a u n u i

I a n o § , d A r u i n d u ' i t r e i s a t e p e S : r e t i u : C i u r s k e u t i i , V l a d i r n i -

f ä u t i i

i B u c u e ä u t i i , p e c r e d i n t a l u i , a f i i l o r s t t i , A l e x a n d r u § i

B o g d a n ,

i a m a i m u l t o r b o i e r i i n § i r a t i i n d o c u m e n t

3 6

I n 1 3 9 3 g A s i m p e R o m a n & A j u n c r e d i n n r e g e l u i p o l o n

3 7

l u A n d u - s e d u p à B o n f i n i u s § i L e u n c l a v i u s , p u n e

i n t r e P e t r u § i R o m a n p e u n u l S t e f a n V o d A 3 8 . B o n f i n i u s a n u m e

s p u n e c 5 . i n 1 3 9 0 , r e g e l e u n g u r e s c S i g i s m u n d , i n a l 4 - l e a a n a l

d o m n i e i s a l e , a f l c u t o e x p e d i t i e c o n t r a l u i S t e f a n a l M o l d o v e i .

A c e a s t ä § t i i n t ä e s t e n e e x a c t A , i n t r u c A t I n a c e l a n s e i n c h e i e

t r a t a t u l d i n t r e M i r c e a i V l a d i s l a v , p r i n i n t e r m e d i u l l u i P e t r u

A l u § a t . L e u n c l a v i u s , i n a n a l e l e l e t u r c e § t i , s p u n e i a r ' ä § i c ' ä l a

1 3 9 2 , s ' a r f i r e s c u l a t M o l d o v e n i i c o n t r a l u i * t e f a n , p e n t r u c i l

e l a r f i n ' ä z u i t l a a j u t o r t u r c e s c , n o t i t ä c o m b d t u t ä p r i n d o c u -

m e n t u l d i n 1 3 9 2 § i a c t u l d e i n c h i n a r e d i n 1 3 9 3 , c a r e e m a n A n d

a m b e l e d e l a R o m a n , e x c l u d p u t i n t a u n e i d o m n i i i n t e r m e d i a r e .

R A m A n e d e c i s à a d m i t e m n u m a i s u c c e s i u n e a i n d i c a n d e c r o -

n i c a p u t n e a n A , p o m e l n i c u l d e l a B i s t r i t a , U r e c h e § i . m i t r o p o l i t u l

D o s o t e i u , i n p o m e l n i c u l s ä u v e r s u i t , c a r e n u c u n o s c p e u n d o m n

  A r h .

i s t . , I ,

1 .

p .

1 7 7 .

  L i s t a l u i S c a r l a t t i I n P r a y , D i s s e r t a l i o n e s , p . 1 4 0 . T o t a s a s e a f l a I n -

s i r a t i d o m n i i I n p o m e l n i c u l v e r s u i t a l m i t r o p o l i t u l u i D o s o f t e i u . V e z i M e l c h i -

s e d e k , C r o n . R o m a n u l u i , I ,

p . 8 . C o m p . L e t o p i s e l e l e , I , p . 1 0 0 [ e d . I I , p . 1 3 4 ,

e d . G i u r e s c u p . 1 7 ] , s i u n d o c u m e n t ( l e l a A l e x a n d r u c e l B u n , c a r e p o m e n e s t e

p e m u m a l u i , d o a m n a A n a s t a s i a ( M e l c h i s e d e k , I b i d e m , p . 1 0 3 ) .

3 3 A r h . i s t . ,

I ,

1 , p . 1 9 :

D o c . d i n 1 3 9 2 M a r t i e I n 3 0 I n a l n o s t r u o r a s a l

l u i R o m a n v o d A .

3 , D o g h i e l ,

I . p . 5 9 9 .

  S i n c a i ,

I ,

p . 3 5 7 , e d . 1 8 5 3 .

 

Page 119: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 119/233

M O L D O V A P I N X L A T E N ' A N C E L M A R E 1 2 8 8 - 1 4 5 7

1 2 1

S t e f a n i n t r e P e t r u s i R o m a n , c i p u n p e a c e s t S t e f a n d u p à R o m a n ,

u n d e e s t e d o v e d i t

i

d o c u m e n t u l . R o m a n V o d A e s t e i n s ä

s c o s c u p u t e r e a d i n d o m n i e d e c a r e f r a t e l e s ' A u S t e f a n I M u s a t .

S t e f a n I M u s a t

i f i i i l u i , S t e f a n a l 1 I - l e a i P e t r u a l I I - l e a ,

1 3 9 5 - 1 3 9 9 . I n 1 3 9 5 g A s i m p e a c e s t S t e f a n f r a t e l e l u i R o -

m a n , d u s m A n i t f o a r t e r A u d e U n g u r i c a r e d u e c o n t r a l u i d o u ' d

e x p e d i t i i , u n a I n 1 3 9 5 s i a d o u a i n 1 3 9 7 4 0 , d u s m A n i e c e i m p i n g e

p e S t e f a n i n s p r e P o l o n i , c A t r e c a r e s e p o a r t A f o a r t e s u p u s ,

c e e a c e s e p a r e c à a p r o v e n i t d i n c a u z a c à a c e s t i a I i a j u t a s e r A

l a d e t r o n a r e a l u i R o m a n . A O e l t r i m i t e i n d a t A d u p A s u i r e a

l u i i n s c a u n p e m a i m u l t i b o i e r i c a r e M g A ' d u e s c , c A v o e v o d u l

S t e f a n v a v e n i l a r e g e l e V l a d i s l a v s i v a d e p u n e j u r A m A n t u l d e

c r e d i n t A i a r d a c A c A t i v a d i n s f e t n i c i n u v o r v e n i , e i v o r d e p u n e

j u r A m A n t u l i n n a i n t e a s o l i l o r r e g e l u i . I n a c e l a s a n g A s i m

i j u -

r A m A n t u l l u i S t e f a n i n s u s i 4 1 P u t i n t i m p i n s á d u p à p r e s t a r e a

j u r A m A n t u l u i , S t e f a n i e s A d i n d o m n i e , n u s e s t i e p e n t r u c e ,

l A s A n d d o i f i i , p e S t e f a n a l I I - l e a i P e t r u a l I I - l e a i n t r e c a r e

i z b u c n e s t e o l u p t A p e n t r u t r o n , i n c a r e l u p t à s e a m e s t e c A P o l o n i i ,

W a n d s ' A c a d à t o t m a i m u l t M o l d o v a s u b e i .

P e t r u a n u m e

e s t e p r i m i t d e b o i e d , i a r S t e f a n c a r e e r A m a i m a r e c e r e a j u t o r

d e l a P o l o n i , s i i n t r A i n M o l d o v a . P e t r u p u n e i n s A s á t a i e c o p a c i i

I n p A d u r e a S e p e n i c u l u i , u n d e i n t r A n d P o l o n i i , s u n t c u m p l i t

s t A l c i t i

i m A c e l A r i t i p r i n p r A v ä l i r e a c o p a c i l o r p e s t e e i . A c e s t

f a p t r a p o r t a t d e i s t o r i c u l p o l o n D l u g o s , e s t e d e a d m i s c a a d e -

v A i a t , f i i n d o i m p r e j u r a r e c a r e i n t e r e s A . i s t o r i a P o l o n i e i ,

i a p o i ,

p e l A n g A a c e a s t a , c o n c o r d A p e d e p l i n c a a r A t A r i l e c r o n i c i l o r

m o l d o v e n e , c a r e t o a t e p o m e n e s c d e s p r e a s e m e n e a l u p t A 4 2 .

D l u g o s i n s A f a c e o c o n f u s i e , c A n d p u n e a c e s t f a p t l a 1 3 5 9 ,

p e t i m p u l l u i C a z i m i r c e l M a r e ( 1 3 5 2 - 1 3 7 0 ) , d e o a r e c e p e a t u n c i

d o m n i à i n M o l d o v a B o g d a n i n t e m e i e t o r u l e i , n u f i i i l u i S t e f a n ,

  S i n c a l ,

I , p . 3 5 7 . D . I . U r s u , R e l a l i i l e M o l d o v e i C u P o l o n i a , p . 3 0 , d o -

v e d e s t e c à e x p e d i t k a l u i S i g i s m u n d t r e b u e p u s A n u l a a n u 1 1 3 9 0 c i l a 1 3 9 4 s a u

1 3 9 5 . V e z i n o t a u t m .

4 0 H u r m . , D o c . , X V , p . 4 : S i g i s m u n d u s p r a e c i p u e c o n t r a S t e p h a n u m

t e r r e n o s t r e M o l d a v a n e v o e v o d u m . I n 1 3 9 7 a t i l t e x p e d i t i e c o n t r a l u i S t e f a n .

I b i d e m , I , 2 . p . 3 5 2 .

4 1 D o g h i e l , I , p . 5 9 9 .

  D l u g o s z , H i s t o r i a a d a n n u m 1 3 5 9 . P . 1 1 2 3 C o m p . U r e c h e I n L e t o p i s e l e ,

I , p . 1 0 0 [ e d . I I , p . 1 3 4 , e d . G i u r e s c u 1 7 ] . N e c u l a i C o s t i n i n a d n o t ä r i l e I n U r e c h e ,

I b i d e m , p . 1 0 1 . [ e d . I I , p . 1 3 5 ] . C a n t e m r , D e s c r i p t i o M o l d . , p . 4 0 . N u m a i C r o n i c a

p u t n e a n d n u ' l c u n o a s t e . N e p a r e n e i n d r e p t A l i t , d u p i l a s e m e n e a n u l r t u r i i , a p u n e

I n i n d o i a l à e x i s t e n t a a c e s t o r d o i f 1 1 a l l u í S t e f a n I , c u m f a c e O n c i u l I n C o n y .

l i t . , X X , p . 2 7 6 , c u a t a t a m a i m u l t c a d e s p r e e i s e p o v e s t e s t e u n f a p t , c a r e t r e -

b u i s e s a ¡ a s e o a d A n c A i n t i p A r i r e I n m i n t e a P o l o n i l o r . U r s u , R e l a f i l i l e M o l d o v e i

c u P o l o n i a , p . 1 6 , v e d e i n S t e f a n p e n e p o t u l l u i B o g d a n d e s c i i l e c A t o r u l , d i n

d o c . d i n 1 3 4 9 , a r u i a B o g d a n c a t o v a r A s d e r A s c o a l à c o n t r a U n g t u l l o r , i - a r f i

I n c u N i i n t a t o p a r t e d e t a r à . P e a e p o t u l l u l B o g d a n n u ' l a l m a i n s ' a S t e f a n ,

c i S t a n ( m a i s u s , p . 3 8 - 4 0 ) .

Page 120: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 120/233

1 2 2 1 6 2 1 ) R I A R o m i N i L o i t

c e n ' a u p u t u t v e n i c l e a t l a 1 3 9 5 , d u p à r e t r a g e r e a t a t ä l u i l o r

S t e f a n , a d e v e r i t d o c u m e n t a l i n a c e s t a n . N e c u l a i C o s t i n l ä m t i -

r e s t e i n s t i g r e s e a l a i s t o l i c u l u i p o l o n . E l z i c e : P e t r u V o d ä f r a -

t e l e l i i i S t e f a n V o d ä , d u p à g ä l c e a v a c e a a v u t ' o c u L e i i , p e

u r m ä s ' a a s e z a t ,

i s i n g u r P e t r u V o d r i i n z i l e l e a c e s t u i c r a i u

V l a d i s l a v l a g h e l l o n , a u m e r s l a L e o v i m p r e u n ä c u b o i e r i i t ä r e i .

A c o l o a f l A n d p e c r a i u l , s ' a a s e z a t l e g A t u r a d e p a c e d e a m b e l e

p ä r t i , c ä c i P e t r u V o d à v ä z u s e c ä c r ä i i a U n g a i i e i r ä m ä s e s e l a

m o a r t e a l u i L u d o v i c f ä r ' ä c r a i u , s i s ' a i n c h i n a t s u b a s c u l t a r e a

l u i V l a d i s l a v c r a i u l u i l e s e s c " . A s ä d a r i n t ä m p l a r e a p e c a r e

D l u g o s o p u n e g r e s i t p e t i m p u l l u i C a z i m i r c e M a r e , N e c u l a i

C o s t i n o a s e a z à n a d e s e c u v i n e , s u b V l a d i s l a v I a g h e l l o . I n s ä

N e c u l a i C o s t i n f a c e a l t ä a m e s t e c a r e , a n u m e i e a p e a c e s t P e t r u

a l I I - l e a d r e p t P e t r u I M u s a t , s p u n â n d c á a r f i l u a t p a r t e l a

t r a t ä r i l e d e a l i a n 0 i n t r e M i r c e a

i V l a d i s l a v .

R o m a n a d o u a o a r á , 1 3 9 9 - 1 4 0 0 , r e v i n e p e n t r u c a t e v a

l u n i i n s c a u n d u i : 4 a l u n g a r e a a m b i l o r s ä i n e p o t i i a c e a s t ä d o m i n e

e f e m e r ä s e s f ä r s e s t e p : i n i n l o c u i r e a c u o a l t a t o t a t : A t d e s c u r t ä ,

a c e e a a l u i I u g a a l I I - l e a , f i a i l u i R o m a n 4 3 .

D u p à c u m v e d e m , d o m n i i l e M u s ä t e s t i l o r , c u t b u n i n c e p u t

p r i n a c e e a a l u i P e t r u M u s a t c a r e t i n e 1 6 a n i , s e s t r i c ä i n c u r ä n d ,

p r i n i m p ä r e c h e r e a i n t r e m e m b r i i a c e s t e i f a m i l i i :

R o m a n s c o t ,

d e S t e f a n a c e s t a r ä p u s d e p r o p r i i i l u i f i i ' l a m c a r e i z b u c n e s t e

o c r â n c e n ä l u p t ä . , s i c a r e s t i n t a l u n g a t i a r n â n d o i d e u n c h i u l l o r

R o m a n c e f u s e s e r ä s t u r n a t d e p ä r i n t e l e l o r S t e f a n .

A l a i t r e b u i ä A l o l d o v a O . m a i s u f e r e i n c ä o z v ä r c o l i r e s u b

I u g a a l I I - l e a f i u l l u i R o m a n , p ä n ä s à s e l i n i s t e a s c a u n m o m e n t

s u b d o m n i a l u i A l e x a n d r u c e l B u n , p o p a s p e c a l e a s u f e r i n t e l o r

c a r e r e i n c e p m a i v a j n i c e s i m a i c u m p l i t e p e n t r u a p ä r e t i d i s e

v o r s t ä n g e i n d o m n i a c e a l u n g ä

i g l o r i o a s ä a l u i S t e f a n c e l

A l a r e .

I u g a a l I I - l e a , 1 1 0 0 - 1 1 0 1 .

A c e s t d o m n , p r e d e c e s o r u l

l u i A l e x a n d r u c e l B u n , n u t r e b u e a m e s t e c a t c u I u g a C o r i a t o v i c i ,

c a r e d o m n e s t e d e l a 1 3 7 4 - 1 3 7 5 . E l n u e s t e u n p r i n c i p e s t r ä i n

c a v r e d n i c u l L i t v a n , c e s t ä t u s e u n a n p e t r o n u l M o l d o v e i , c i

f i u l l u i R o m a n I , d u p ä c u m s e v e d e d i n t r ' u n d o c u m e n t d i n 2 8

N o e m v r e 1 4 0 0 , d a t d e I u g a s i d e f r a t i i l u i , A l e x a n d r u s i B o g d a n

l u i T i b a n c e a u s l u j i t m a i i n n a i n t e i n t i u s f i n t i o d i l m i f i / o r p ä -

" U n d o c . d e l a R o m a n d i n 1 3 9 9 W i c k e n h a u s e r ( M o l d . I , p . 2 4 1 ) d ä

c o p i i l u i , p e A l e x a n d r u s i

B o g d a n . E r a d e c i R o m a n c e l d i n 1 3 9 1 . A l t d o c . d i n

1 4 0 0 a r a t i l p e I v a s c u f i u l l u i P e t r u ( M u s a t ) g a r a n t e a z A r e g e l u i p e n t r u R o m a n

f r a t e l e l u i P e t r u : I v a s c o P e t r i P a l a t i n i M o l d a v i a e f i l i u s e t W i l c z o ( V a l c e a b o -

i e r u l ) f i d e j u b e n t R e g i p r o R o m a n o f r a t r i s u o " ( s u o s e r e f e r ä .

l a P e t r u s i n u a l

I v a s c u ) D o g h i e l , I , p . 6 0 0 , r e z u m a t . A c t u l o r i g i n a l i n U l i a n i t z k i , p . 1 1 .

 

Page 121: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 121/233

M O L D ° V A P A N A L A r E F A N C E L M A R E

1 2 ) 4 8 - 1 4 5 7

  3

r i n t e l u i n o s t r u , l u i P e t r u V o e v o d i l u i R o m a n V o e v o d i S t e f a n

V o e v o d 4 4 . D o c u m e n t u l f i i n d p i l s t r a t n u m a i i n t r ' o

t r a d u c e r e

r ä u f à c u t à , d à l o e l a g r e u f ä t i d e i n t e l e g e r e . D i n f r a z a c e a u

s l u j i t m a i i n n a i n t e i n t r u s f i n t i o c l i h n i t i / o r O r i n t e l u i n o s t r u , ( i n

l o c d e p à r i n t i l o r n o s t r i ) , l u i P e t r u V o e v o d i l u i R o m a n I V o e v o d i

S t e f a n V o e v o d , n u s e p o a t e c u n o a § t e c a i e d i n a c e § t i t r e i e r à

p A r i n t e l e l u i h i g a .

D i n i m p r e j u r a r e a i n s 6 c à I u g a a r a t à d e

f r a t i a i s A i

p e A l e x a n d r u s i p e B o g d a n , c u n o s c u t i d i n d o c u -

m e n t u l l u i R o m a n d i n 1 3 9 2 , c a f i i a i l u i , r e i e s à i n t e u n m o d

e v i d e n t 6 1

i I u g a c e l d i n 1 4 0 0 e s t e f i u l l u i R o m a n 1 4 5 . S ' a r

p u t e à p ' á r e à c u r i o s c u m d e , i n d o c u m e n t u l d i n 1 3 9 2 § i i n a c e l d i n

1 3 9 3 e ä m a s e d e l a R o m a n I , § i c a r e a r a t à d e f i i a i s à i p e A l e x a n d r u

* i p e B o g d a n , n u s e a m i n t e § t e

i I u g a c a a l t r e i l e a a l s ' A u

O a s e m e n e a o m i t e r e i s i p o a t e a v e à t e m e i u l s à u d e a f i , i n v r e o

i i v a l i t a t e d i n t r e t a n

i f i u , r i v a l i t a t e c e s e a d e v e r e § t e d i n d e -

t r o n a r e a l u i R o m a n d e f i u l s à u I u g a a l 1 I - l e a , p r e c u m a m v t i z u t

m a i s u s § i p e M i r c e a & A n u a m i n t e § t e i n h r i s o a v e l e s a l e p e f i u l

s A u V l a d , u r g i s i t d e e l d i n p r i c i n a r à s v i l t i t o a r e i s a l e p u r t ä r i ,

c i n u m a i e a p e M i h a i l , c a i c a n d n u m a i p e d â n s u l l ' a r f i a v u t .

I u g a a l I I - l e a s e v e d e e f t ' s e i m p 5 c a s e c u S t e f a n I f r a t e l e

r i l s t u r n à t o r u l t a t r i l u i s ) . 1 . 1 , i c u f i i i l u i . D a r à i n t i m p u r i l e d e

a t u n c i , c A n d c o m p e t i r i l e p e n t r u d o m n i e i n c h e g a u i d e s f t i c e a u

d e a z i p a n ä m A n i p r i e t e n i a § i d u § m à n i i l e , a s e m e n e a i n t o a r c e r e

a s i m t i m i n t e l o r n u t r e b u e d e l o c s à n e p u n ä . ' i n m i r a r e . A m v A z u t

p e I v a s c u s f ä r u i n d l a P o l o n i , p e n t r u a l u n g a r e a l u i I u g a . C o b o r i -

t o r i i l u i R o m a n M u § a t e r a u d u p à c A t s e v e d e m a i i n d u s m à n i t i

c u a c e i a i l u i P e t r u M u s a t , d e c a c u f a m i l i a l u i S t e f a n M u s a t ,

p e c a r e I u g a s e s p r i j i n i à t o c m a i s p r e a p u t e d r A p u n e s i l i n t e l e l u i

I v a § c u . D e a c e e a i n t a l n i m p e t r e c a n d l a c u r t e a l u i I u g a p e S t e f a n

  A c e s t d o c u m e n t i n t e r e s a n t , d e s i p a s t r a t n u m a i I n o t r a d u c e r e m a i n o u a '

e s t e i n v i d e r a t a u t e n t i c , t u t u ] c a t c o r e s p u n d e i n d a t a l u i d o m n i e i l L i I u g a a l I I - l e n ,

s i a m i n t e s t e I n e l p e f r a t i i l u i A l e x a n d r u s i B o g d a n , c a

d o c u m e n t u l n e d a t a t ,

d a r c a r e s e r a p o a r t a I n v i d e r a t t o t l a a c e s t d o m n i t o r , p u b l i c a t i n A r h i v a r o m d -

n e a s c d § i p e c a r e

I l v o m a d u c e l a p a g . u r m . D o c u m e n t u l s e a f l a I n A r h i v a

S p i r i d o n , d o c u m e n t e l e m o s i e i B a c e . g i , i a f o s t p u b l i c a t d e m i n e , I n R e v i s t a

T o c i l e s c u , I V , p . 7 1 4 .

  D o c . d i n 1 3 9 2 i n A r l d v a i s t . , I , 1 , p . 1 9 : e u m a r e l e a u t o c r a t . . . R o m a n

v o e v o d . . . I m p r e u n a c u

f u

m e i A l e x a n d r u s i B o g d a n . A c e l d i n 1 3 9 3 I n W i c k e n -

h a u s e r M o l d a , p . 1 7 0 : d e r g r o s s e S e l b s t h e r r s c h e n d e H o s p o d i n I t v R o m a n V o e -

v o d m i t u n s e r e m S o / m e A l e x a n d e r m i t u n s e r e m S o / m e B o g d a n . D o c . d i n 1 4 0 0

A r k S f . S p i r i d o n I n R e v i s t a l u i T o c i l e s c u , I V , p . 7 1 4 : G u m i l a l u i D u m n e z e u

n o i l u g a V o e v o d d o m n u l t ä r e i M o l d o N e i , c u f r a t i i d o m n i e i m e t e , D o m n u l A l e x a n d r u

s i d o m n u l B o g d a n . D . O n c i u l , c a r e s u s t i n u s e c u o n c e p r e t i d e n t i t a t e a a m b i l o r

I u g a , c r e d e a c a t i t l u l d e f r a t i , d a t d e I u g a l u i A l e x a n d r u s i B o g d a n a r f i o f o r m u l a

d e c u r t e n i r e ( C o n y .

l i t . , X X , p . 2 7 1 ) . A c e t 3 s t a n o l i d u c e a m i n t e p e D - I P i c , c a r e

s u s t i n e c a p a p a f a c e a c o m p l i m e n t e l u i l o n i t a d o m n u l R o m a n o - 1 3 u l g a r i l o r , c a n d

I i s p u n e a c a l d e o r i g i n e r o m a n i l . V o l . I , p . 6 0 3 . D . O n c i u l a r e N e n i t I n u r n i i i l a

p a r c r e a n o a s t r a a s u p r a e x i s t e n t e i c e l o r d o i I u g a . V e z i D a t e l e c r o n i c i l o r m o l d . , I n

. A n . A c a d . r o m . , I I , t o m . X V I I , 1 9 0 1 .

Page 122: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 122/233

1 2 1

I 8 T O R 1 A R O M I N I L O R

M u s a t , f o s t u l d o m n a l M o l d o v e i , s i p e f i i l u i , c k o r a p r o b a b i l

h i g a l e v a f i d a t o p a r t e d i n t a i l i n a d m i n i s t r a t i a l o r , d u p r i c h i p u l

p e c a r e I I v o m v e d a a p l i c a t d e m a i m u l t e o r i m a i t ä r z i u , t n t r e

c o b o r i t o r i i l u i A l e x a n d r u c e l B u n . U n d o c u m e n t d e l a

I u g a

V o d ä , f k ä d a t A , e s t e i n t k i t p e c r e d i n t a s a s i a f i i l o r s ä i

s i p e

c r e d i n f a l u i

V o e v o d q i a f i i l o r l u i , p r e c u m s i p e c r e d i n t a

l u i A l e x a n d r u s i a l u i B o g d a n ( f r a t i i l u i I u g a ) 4 6 .

P e t i m p u l l u i I u g a a l I I - l e a , l u p t a i n t r e b i s e r i c a m o l d o -

v e n e a s a c o n t r a p r e t e n t i i l o r p a t r i a r h u l u i d e C o n s t a n t i n o p o l e

l u a s e u n c a r a c t e r d e t o t a s c u t i t . M i r c e a c e l B a r a n a l M u n t e n i e i

f i i n d p e a t u n c i i n b u n e r e l a t i u n i c u c a p u l b i s e r i c e i c r e s t i n e d i n

T a r i g r a d , s c o a t e p e I u g a d i n s c a u n ,

i 1 1 d u c e p r i n s i n M u n t e n i a ;

i a r i n l o c u l l u i p u n e d o m n i n M o l d o v a p e f r a t e l e l u i I u g a s i f i u l

l u i R o m a n I , A l e x a n d r u c e l B u n 4 7 . S e v e d e i n s à c à l a i n c e p u t

A l e x a n d r u n u a i n a p u t d e c k i n o p a r t e d i n t a r ' ä , d e o a r e c e g ä s i r n

u n d o c u m e n t d a t d e e l i n I u n i e 1 4 0 0 , i a r d e l a I u g a c a r e p r e c e d e

d o a r p e A l e x a n d r u , u n d o c u m e n t d i n 2 8 N o e m b r i e a c e l a s a n .

S e v e d e a A l e x a n d u o c u p a s e l a i n c e p u t n u m a i o p a r t e d i n

M o l d o v a s i c à M i r c e a i ' a a j u t a t l a d o b a n d i r e a i n t r e g u l u i 4 8 .

P e a n d M u t n e n i a i n c e p e p r i n u n s i r d e d o m n i e n e r g i c i ,

c a r e c u l m i n e a z s á i n e r o i c u l M i r c e a , i n M o l d o v a v e d e m d i n p o -

t r i v 6 o s u c c e s i u n e d e d o m n i t o r i s l a b i

i b i c i s n i c i c a r e s e i n t r e c

i n i n j o s i r e f a t ä c u c u r t e a p o l o n ä . C e r t e l e p e n t r u d o m n i e c a r e

g g P u b l i c a t d e M . K o g g l n i c e a n u i n A r h u m r o m e m e a s c a , I , p . 1 4 .

  C a n t e m i r , D e s c r . M o l d . , p . 4 0 , r a p o r t e a z a p a n g l a u n p u n c t a d e v a r u l

a s u p r a l u i l u g a a l I I - l e a , a m e s t e c a n d f a p t e r e a l e c u i d e l g r e s l t e . H a s d e u ( I s l .

c r i l . , p . 9 1 ) r a p o r t e a z a s c o a t e r e a l u i I u g a a l I I - l e a l a c e l I d i n 1 3 7 4 , s u s t i n A n d

c à M i r c e a a r f i p r o c u r a t a s t f e l s c a u n u l M o l d o v e i M u s a t e s t i l o r r u d e n i l l o r s a l e .

D a r i n 1 3 7 4 n u d o m n i h M i r c e a c e l M a r e , c a r e s e s u i e I n t r o n a b i a I n 1 3 8 6 , s i s p u s e l e

l u i U r e c h e c a I u g a v o d a a d o m n i t 2 a n i

i l ' a u l u a t M i r c e a v o d g , d o m n u l m u n -

l e n e s c , l a s i n e ( L e l o p i s e f e l e , I , p . 1 0 2 n u i n v o e s c i p o t e z a l u l H a s d e u , c à M i r c e a

a r f i c o m a n d a t o s t i r i l e t a t a n e - s a u , R a d u a l I I - l e a .

  D o c . l u i A l e x a n d r u c e l B u n n e e d i t . l a A c a d . r o m . c i t a t d e I , B o g d a n

C o n y . l i t . , X X X V , 1 9 0 1 , p . 3 6 0 n o t a . A c e l a l l u i I u g a , m a l s u s , p . 1 2 3 .

D a m a i c i a r b o r e l e g e n e a l o g i c a l p r i m i l o r M u s l i t e s t i .

C o s l e a M a s a i

6 . R o m a n 1 I - 1 v a 5 c u 7 l u p a 1 1 - 8 . A l e x . c . B u n B o g d a n 4 .

, t e l a n 1 1 - 5 . P e / t u I I

1 3 9 9 - 1 4 0 0

1 4 0 0 - 1 4 0 1

1 4 0 0 - 1 4 3 2

1 3 9 5

1 3 9 5

1 3 9 9

1 . P e t r u M u r a l

2 . R o m a n 1 M u s a i

N . ?

A n a s t a s i a

3 . , p l a n I M u s a l

1 3 7 5 1 3 9 1

1 3 9 1 - 1 3 9 4

f a t a l u i L a t c u

1 3 9 5

 

Page 123: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 123/233

M O L D O V A

P L A O T E F A N O H L M A R E 1 2 8 8 - 1 4 6 7

1 2 5

i e a u n a § t e r e I n M u n t e n i a c u m o a r t e a l u i M i r c e a , i n M o l d o v a s e

i v e s c i n d a t ä d u p d s t â n g e r e a s c u r t e i v i e t i a d i n a s t i e i B o g a - ,

n q t i l o r . M o l d o v a f i i n d m u l t m a i s l a b o r g a n i z a t á , s e e x p l i c à

d e a i c i p r e d o m n i r e a M u n t e n i e i I n v a l e a D u n ä r e i . A c e a s t à s u -

p e r i o r i t a t e a M u n t e n i i e i i n p r i m i i a n i a i e x i s t e n t e i s t a t e l o r r o -

m A n e , e r à i n s d n e a p d r a t d , d a c d e r d s c r i s a c e s t o r s t a t e s ä t r ä i a s c d

s d s e d e s v o l t e ; c ä c i p e r i c o l e l e c a r e a m e n i n t a u M o l d o v a e r a u

d e p a r t e d e a s e p u t e d a s e m ä n d c u a c e l e c e r i d i c a u b r a t u l a s u p r a

s u r o r e i s a l e . P o l o n i i s e m u l t d m i a u , i n m A n d r i a l o r , c u r e c u n o a - -

t e r e a s u p r e m a t i e i . C e c a c e e i v r o i a u e r a u m a i a l e s r e p e t i t e a c t e

d e i n c h i n a r e . D i n s p r e U n g u r i c a r e s l ä b i a u t o t m a i m u l t p r e t e n -

t i i l e l o r , M o l d o v a e r à , a p d r a t à p r i n m a s s a m u l t m a i c o m p a c t à

a C a r p a t i l o r , d e c a t a c e i c e a p A r a u p e M u n t e n i a . P e ' & 1 0 ' P o l o n i ,

m a i t u r b u r a u d i n c â n d i n c a n d l i n i § t e a d e s v o l t a r e a - W e i M o l -

d o v e i , n ä v ä l i r i l e t ä t ä r q t i c a r e , c u C a t t a r a s e i m b o g d t i d 0 s e

i m p o p o r à , c u a t a t a t r e b u i a u s à d e v i n d m a i d e s e 0 m a i p i e r z ä -

t o a r e . D i n c o n t r d M u n t e n i a e r d a m e n i n t a t à l a i n c e p u t d e U n g u r i

c a r e t i n d e a u s á z d r o b e a s c d c h i a r f o r m a d e v i e a t á c e s e i n j g h e b a s e

p e p ä m â n t u l e i . A p o i a b e d s e m â n t u i s e d e a c e a s t ä a m e n i n t a r e ,

T u r c i i , s p a i m a E u r o p e i , i n n a i n t a u , c a l a v a r e v ä r s a t d d e u n

v u l c a n c a s à d e s t r u g ä

i s d i n g h i t d t o t c e l e s t à i n n a i n t e , i p r i m u l

s t a t c e s e o f e r e d p r i v i r i l o r l o r ,

,

c â . n d c d u t a u s p r e E u r o p a , e r à

a c e s t m i c d a r b ä r b ä t e s c S t a t a l M u n t e n i e i c a r e § t W s d p u n à d e

m a i m u l t e o r i i n c u m p d a i z b ä n z i l e T u r c i l o r . M u n t e n i a l u p t d .

c d z t . V e n i d f a n d u l M o l d o v e i . S i e a , l a t i m p u l t r e b u i n c i o s ,

p r o d u s e o m u l d e c a r e a v e d n e v o i e . I n n a i n t e i n s ä d e a a j u n g e

l a e l , m a i a v e m d e c e r c e t a t o f i g u r d i n t e r e s a n t d , a c e e a a o r g a n i -

z a t o r u l u i s t a t u l u i m o l d o N a n , A l e x a n d r u c e l B u n , a p o i i a r o p e -

r i o a d d d e f r i g u r i n e s ä . a t o a s e , i n c o n t r a c d r o r a , c a o . p u t e r n i c à

r e a c t i e , a p a r e d e o d a t á i n n a i n t e a r ä s ä r i t u l u i i n m i n u n a t f i g u r a

m d r e a t á

i l e g e n d a r d a l u i S t e f a n c e l M a r e .

2 . A L E X A N D R U C E L B U N 1 4 0 G - 1 4 3 2 4 0 )

A n i i c e i d i n t a i 5 0

I n 1 4 0 0 i s t o r i a M o l d o v e i i n t e d , c u

A l e x a n d r u c e l B u n , i n t e u n v a d l i n i t i t , d u p ä f u r t u n o a s e l e

t i m p u r i p e t r e c u t e s u b p r e d e c e s o r i i s ä i . I n l o c u l s c h i m b ä r e i d e s e

p r d p ä s t u i t e a d o m n i l o r d e p A n ä a c u m a , s e a § a z d o d o m n i e

4 9 I n a c e s t c a p i t o l n e v o r n o c u p a m a i a l e s c u i s t o r i a p o l i t i c a a M o l d o v e i ,

l a s a n d e x p u n e r e a c u l t u r e i i o r g a n i z a r e i p e n t r u c e l u r m a t o r , I n c a r e l e v o m t r a t h

d e o d a t t i c u a c e l e p r i v i t o a r e p e M u n t e n i a . P e n t r u i s t o r i a p o l i t i c a a m I n t r e b u i n t a t

m a i a l e s s c r i e r e a d - l o r E . P i c o t s i G . B e n g e s c u , A l e x a n d r e l e B o n , V i e n n e , 1 8 8 2 .

5 0 T i m p u l c a n d a d o m n i t A l e x a n d r u c e l B u n f o a r t e I n c u r c a t I n c r o n i c i

a f o s t d e t e r m i n a t a s h c u m e I n t e x t d e O n c i u l . V e z i

i U r s u , R e l a i i i l e c u P o l o -

n i a , p . 3 3 .

Page 124: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 124/233

1 2 6

I $ T O R I A R O M A N I

s t a t o r n i a c a r e t i n e 3 2 d e a n i , i n c a r e t i m p M o l d o v a p o a t e s ä

r ä s u f l e i s ä i n t ä r i a s c g . p u t e r i l e § i a § e z ä m i n t e l e e i . P u t i n i n s e m -

n a t ä p r i n f a p t e r ä z b o i n i c e , d o m n i a l u i A l e x a n d l u c e l B u n s e

d e o s e b e § t e p r i n i n c e r a r i d e o r g a n i z a r e i n m a i m u l t e r a m u r i .

D a a B o g d a n f u I n t e m e i e t o r u l m i l i t a r a l M o l d o v e i , A l e x a n d r u

p o a t e t r e c e c u d r e p t c u v â n t c a a c e l c e a . O z ` d p e t r a i n i c e t e m e l i i

v i a t a v i i t o a r e a t ä n ä r u l u i S t a t .

L a v e n i r e a l u i A l e x a n d r u i n s c a u n u l M o l d o v e i , t a r a

r u i n a t ä p r i n l u p t e l e n e c o n t e n i t e p e t r e c u t e i n t r e d o m n i i c e f u s e s e r ä

i n n a i n t e a l u i . I n p r i v i n t a p o l i t i a , e a c ä z u s e c u t o t u l s u b P o l o n i

c a r e f § i l u a s e r ä c h i a r d r e p t u l d e a o p r i v i c a o p a r t e i n t r e g i t o a r e

a m o n a r h i e i l o r . A s t f e l g ä s i m i n a n u l 1 4 0 1 , p u t i n d u p i l c e A l e -

x a n d r u s e u r e a p e t r o n , r e g e l e V l a d i s l a v I a g h e l l o d à f r a t e l u i

s ä u , S w i d r i g h e l r ä m a s d u c e d e L i t v a n i a , i n t i n s e p r o p r i e t ä t i

a - C a i n P o l o n i a a t § i i n M o l d o v a 5 1 F i i n d p u s d e M i r c e a i n s c a n t ] ,

c a r e a v e ä i n t e r e s d e r e a § t i g à

i p ä s t r à p r i e t e n i a P o l o n i l o r ,

c a m t u r b u r a t ä d i n c a u z a i n c h e i e r e i t r a t a t u l u i d e a l i a n t ä a l u i

M i r c e a c u S i g i s m u n d , A l e x a n d r u p o a t e i n t o a t ä l i n i § t e a s ä s e

p u n ä b i n e c u a c e s t r e g a t , f ä r ä d e i n v o i r e a a r u i a c h i a r c u g r e u

a r f i p u t u t p ä s t r à c o r o a n a M o l d o v e i . C h i a r i n a n u l 1 4 0 2 A l e -

x a n d r u , c u v o i n t a d i v a n u l u i s ä u , j u r ä c r e d i n t ä r e g e l u i V l a d i s l a v

I n S u c e a v a , c u c o n d i t i e c a r e g e l e s ä n u m a i s u s t i n ä a l t p r e t e n d e n t .

R e g e l e i n s ä , n e s i g u r p e v e § n i c a n e s t a t o r n i c i e a M o l d o v e n i l o r ,

o b l i g 6 p e u n i i d i n b o i e r i i f r u n t a § i a l l u i A l e x a n d r u s ä j u r e d e o s e b i t

c r e d i n t ä l u i

i r e g a t u l u i P o l o n i e i , c h i a r § i a t u n c i a n d p a l a t i n u l

A l e x a n d r u s ' a r r ä s c u l à i n c o n t r a l u i 5 2 F a t ä i n s ä c u c a r a c t e r u l

c e l p a § n i c i s u p u s a l l u i A l e x a n d r u , a s e m e n e i n g r i j i r i e r a u d e

p r i s o s . E l m u l t ä m e § t e I n t o t u l p l a c u l P o l o n i l o r c a r e c e r e a u

m e r e u r e p e t a t e i n c h i n ä r i . I n 1 4 0 4 A l e x a n c l r u s e d u c e i l l p e r -

s o a n ä l a C a m e n i t a , p e n t r u a r e c u n o W e l e g ä t u r i l e d e v a s a l i -

t a t e . I n 6 O c t o m v r i e 1 4 0 7 e l s e a f l ä d i n n o u i n L e m b e r g , i n -

s c r t i t d e c e i m a i i n n a l t i s f e t n i c i , p e n t r u a r e i n n o i l e g ä t u r i l e d e

c r e d i n t ä , § i j u r ä m ä n t u l l u i e s t e r e p e t a t i n 1 4 1 5 § i 1 4 1 9 5 3 .

I n t r e i n d a t o r i r i l e c e ' i i m p u n a s u p u n e r e a l u i d a r e P o l o n i ,

e r a m a i a l e s a j u t o r u l a r m a t l a e x p e d i t i i l e l o r . I z b u c n i n d r ä z -

b o i u l i n t r e P o l o n i a i C a v a l e r i i T e u t o n i i n 1 4 1 0 , a c e § t i a a j u t a t i

d e i m p ä r a t u l S i g i s m u n d , V l a d i s l a v r i d i a o a r m a t ä c o m p u s t i

5 , C r o n i c a l u i I o h a n n v o n P o s i l g e , 1 3 6 0 - 1 4 1 9 , I n S c r i p l o r e s r e r u m p r u s -

s i c a r u m , I I I , L e i p z i g , 1 8 6 6 , p . 2 4 4 , a n n o 1 4 0 1 : d e r K ö n i n g v o n P o l e n g a p

( 1 a g i l s i n B r u d e r ) N i l L a n d e s i n d e r 1 1 7 a l l a c h i e u n d P o d o l y e n " . A p . P i c o t , p . 2 .

5 2 l l o g h i e l , 1 , p . 6 0 0 : C o s t a V a l a c h u s n o b i l i s , p r o n i a t i t f i d e l i t a t e i n V i a -

d i s l a o r e g i e t r e g n o P o l o n i a e , e t s i f o r t e p a l a t i n u s e i u s r e b e l l a r e v e l l e t , s e n o n

v e l l e a s s i s t e r e e i " .

" J u r r u n i n t e l e d i n 1 4 0 4 , 1 4 0 7 s i 1 4 1 9 l a D o g h i e l , 1 ,

p . 6 0 0 . A c t e f n t r e g i

a I n e h i n 5 r i l o r d i n 1 4 0 4 s i 1 4 0 7 s e a f l à r e p r o d u s e d u p 5 o r i g i n a l e l e d i n a r l i i e l e

M o s e o v e i d e U l i a n i t z k i , p . 1 5 s i 1 6 . I n c h i n a r e a d i n 1 4 1 5 l a E n g e l , G e s c h . d e r . 1 I o l -

d a u , p . 1 1 7 .

 

Page 125: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 125/233

M O L D O V A P A N A L A S T E F A N C E L M A R E 1 2 8 8 - 1 4 5 7

1 2 7

d i n P o l o n i , B o e m i , S i l e s i e n i , L i t v a n i , R u § i , T a t a r i § i

V a l a h i .

A c e a s t a u n i r e a U n g a r i e i c u C a v a l e r i i T e u t o n i c o n t r a P o l o n i e i

e x p l i c a r e n n o i r e a i n 1 4 1 1 a t r a t a t u l u i d e a l i a n t a i n t r e P o l o n i a

c u M i r c e a a l M u n t e n i e i 5 4 . T o t a t u n c i A l e x a n d r u a j u t ä . p e V l a d i s l a v

c u b a n i , i n d e p l i n i n d r e s t u l i m p r u m u t u l u i c t l o r 4 . 0 0 0 d e r u b l e

f a g a d u i t d e P e t r u M u a t l u i I a g h e l l o , d i n c a r e i n s a M u § a t n u

a p u c a s e a - i d a d e c a t 3 . 0 0 0 . P e n t r u r e s t u l d e 1 . 0 0 0 d e r u b l e r e g e l e

p o l o n c l a l u i A l e x a n d r u c a a m a n e t S n e a t i n u l , C o l o m e a § i P o c u t i a 5 5 ,

a § à c à i n t r e g t i n u t u l m ä r g i n a § a l P o l o n i e i a t r e n o r d u l M o l d o v e i ,

n u m i t P o c u t i a , e r a z a l o g i t a c e s t e i a . N u s e g a n d i a u a t u n c i d o m n i i

M o l d o v e i , c á s i g u r a n t a l u a t a d e e i p e n t r u b a n i i l o r , v a s l u j i

m a i t a r z i u d e i n d r e p t a t i r e A u s t r i e i p e n t r u r a p i r e a B u c o v i n e i ,

§ i a ' § i c r e e a t i t l u r i j u r i d i c e a s u p r a a c e s t e i t à r i , p r e t e x t a n d

i s -

t o r i a e a c a m i n c u r c a t a n u a M o l d o v a a r f i a v u t d r e p t u r i

a s u p r a P o c u t i e i , c i P o c u t i a a s u p r a M o l d o v e i .

C u t o a t a a c e a s t á p u r t a r e a t a t d e i n d a t o r i t o a r e c a t r e r e g e l e

p o l o n , a c e s t a g a s e § t e d e c u v i i n t a a & A l a e l I n d a t o r i r i l e d e e r e -

d i n t a p e c a r e , d u p a d r e p t u l f e o d a l , e r à d a t o r n u n u m a i v a s a l u l

s a l e p a s t r e z e c a r e s u z e r a n c i i a c e s t a a t r e v a s a l . A n u m e

I n 1 4 1 1 s e f a c e o i m p a c a r e î n t r e U n g a r i a § i P o l o n i a , u r m a t à d e

u n t r a t a t i n c h e i a t l a L u b l a u , l a n g a g r a n i t e l e U n g a r i e i , I n 1 5

M a r t 1 4 1 2 , i n c a r e s e p r e v ä d u r m a t o a r e l e c o n d i t i i p r i v i t o a r e

l a M o l d o v a . I m p a r a t u l S i g i s m u n d c o n s i m t i a a r e c u n o a § t e r e g e l u i

V l a d i s l a v , d r e p t u r i l e s a l e d e s u z e r a n a s u p r a M o l d o v e i . I n c a z u l

I n s a a n d U n g a r i a a r f i a m e n i n t a t a d e c a t r e T u r c i , A l e x a n d r u

t r e b u i à s a ' § i p u n à t o a t e p u t e r i l e s a l e i n s l u j b a i m p a r a t u l u i ,

V l a d i s l a v s e l e g a e l i n s u § i d e a i n d a t o r i l a a c e a s t a p e v a s a l u l

s a u . I n c a z u l i n s a a n d v o e v o d u l M o l d o v e i a r r e f u z a d e a s e

s u p u n e e l e r a s ' d f i e s c o s , i t a r a l u i i m p ä r t i t a i n t r e a m b e l e s t a t e ,

d u p a o l i n i e c e a r i n c e p e d e l a m u n t i i u n g u r e § t i c e v i n i n t r e

M o l d o v a § i t i n u t u l S e p e n i c u l u i l ä n g a S i r e t i u , § i t r e a n d p r i n t r e

I a § i § i B a r l a d , s ' a r o p r i l a M a r e a N e a g r ä , i n t r e C h i l i a § i C e t a t e a

A l b a . P a r t e a d e a s u p r a l i n i e i a r v e n i l u i V l a d i s l a v ; c e a d e d e s u p t

l u i S i g i s m u n d . C i n c i a n i d u p a m o a r t e a u n u i a d i n r e g i , t r e b u i à s a

6 4 C r o n i c a l u i L a u r e n t B l u m e n a u i n S c r i p t o r e s r e r u m p r u s s i c a r u m , I V

5 7 : H o c i p s u m r e x I a g i l q u o n d a m m a g n u s d u x L i t v a n i a e v i n d i c a r e r a t u s , c o a

d u n a t i s e x P o l o n i a B o h e m i a , S l e s i a L i t v a n i a , S a m o g i t t i a , R u s i a , T a r t h a r i a e t

V a l a c h i a , ( a d e c d M o l d o v a ) a g m i n i b u s , p e r M o s a N i a m e x e r c i t u m f o r t i s s i m u m

d u c e n d o , c a s t r a r n e t a t u s e s t a p u d G i l g e n b u r g , P r u s s i a e o p p i d t u n . A p . P i c o t ,

p a g .

7 .

  I n v e n t a r i u m o m n i u m e l s i n g u l o r u m p r i v i l e g i o r u m , l i t t e r a r u m , d i p l o m a l u m

q u a e c u n q u e i n A r c h i v o R e g n i i n a r c e C r a c o v i e n s i c o n t i n e n t u r , P a r i s i i s , ( R e p r o -

d u s d e H a s d e u , A r h .

i s l . ,

I I , p . 4 9 s i u r m . ) p . 5 2 : L i t t e r a e r e c o g n i t i o n i s

V i a -

d i s l a i r e g i s q u o d m i l l e r u b l o s a r g e n t i a b A l e x a n d r o p a l a t i n o M o l d a N i a e m u t u o

a c c e p e r i t , c u m p r o m i s s i o n e i n t r a b i e n n i u m s o l u t i o n i s , i n t e r i m a u t e m S n i a t y n ,

K o l o m y j a e t

P o k u c i e p i g n o r i s l o c o p a l a t i n u s t e n e b i t . A c t u l i n t r e g s l a l l o n d i n

1 4 1 1 t n U l i a n i t z k i , p . 2 0 .

Page 126: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 126/233

1 2 8 I S T O R I A R O M K N I L O R

s e i n t r u n i a s c A o c o m i s i e m i x t 6 c a r e s A h o f á r a s c A , l a c a r e d i n c e l e

d o u ' A S t a t e c o n t r a c t a n t e M o l d o v a t r e b u i A s ' A r A m A n A v a s a l à 5 6

A l e x a n d r u n e c u n o s c A n d a c e l t r a t a t c a r e d e s i g u r

c A

s ' a

t i n u t f A i n u i t d e e l , u r m e a z ' A i n n a i n t e a p A s t r A c r e d i n t a r e g e l u i

p o l o n , d A n d u ' i t r u p e i n a j u t o r i n a n u l 1 4 1 4 5 7 s i d e p u n A n d i n

1 4 1 5 j u r A m A n t u l , d u p A c u m s ' a a r A t a t .

C e l e u n e l t i t e c o n t r a d o m n u l u i M o l d o v e i n u t i n u r s A

r r u l t .

R e l a t i i l e d i n t r e V l a d i s l a v

i S i g i s m u n d s e i n A s p r i s A d i n n o u ,

c A n d i n 1 4 1 9 A l e x a n d r u c e B u n v e n i s s a ' d e p u r a i a r à i j u r A m A n t u l

r e g e l u i V l a d i s l a v , e l t r e b u i s ' A f A g A d u i a s c A s u z e r a n u l u i s ä u a j u t o r

l a v r e m e d e n e v o e I n c o n t r a r e g e l u i u n g u r e s c 5 8 . T r a t a t u l d e l a

L u b l a u s e c l e s f i i n t a s e . I n 1 4 2 0 , T u r c i i d u p à c e a d u c p e D a n

a l I I - l e a i n M u n t e n i a , n A v A l e s c

i p r a d A s u d u l M o l d o v e i . A l e -

x a n d r u t r i m i t e d u p 6 g r a b n i e a j u t o r t r e i s t a f e t e u n a d u p A a l t a

l a r e g e l e V l a d i s l a v . E s t e d e p r i m i t c A A l e x a n d r u v a f i i n d e p A r t a t

p r i m e j d i a p r i n n i s t e d a r u r i , l u c r u c e s e i n t A r e s t e p r i n i m p r e j u -

r a r e a C A , d e a c o l o i n n a i n t e p A n s á l a 1 4 5 6 r e l a t i i l e i n t r e M o l d o v a

O t o m a n i n u s u n t d u s m ' A n o a s e 5 9 .

C A s A t o r i a l u i A l e x a n d r u e e l B u n .

A l e x a n d r u

c e l B u n

f u s e s e c A s A t o r i t i n t A i a o a r s á c u o p r i n c e s A m a g h i a r A d i n T r a n s i l -

v a n i a , M a r g a r e t a d e L o z o n f , f i i c a l u i S t e f a n d e L o z o n t , v o e v o d u l

a c e l e i t ' A r i . T r i m i s u l p a p e i , B a n d i n i , c a r e f A c i i o v i z i t a t i e b i s e r i -

c i l o r c a t o l i c e d i n M o l d o v a i n a n u l 1 6 4 6 , s p u n e c A a v ' A z u t l a

B a i a p i a t r a m o r m A n t a l A a a c e s t e i s o t i i a d o m n u l u i m o l d o v a n ,

p e n t r u c a r e A l e x a n c l r u z i d i s e c h i a r a c o l o n A n A s t i r e a c a t o l i O ,

' 6 D o g h i e l , I , p . 4 7 : Q u i ( A l e x a n d e r ) s i d e m a n d a t o m e m o r a t i d o m i t

V l a d i s l a i r e g i s u t p r a e l i b a t u r i n s u c c u r s u m c o n t r a T u r c a s r e c u s a r e t , e x t u n c

n o s a m b o i p s u m v a j v o d a m M o l d a v e m a b e o d e m r e m o v e r e e t d i t i o n i n o s t r e s u b -

j u g a r e o b t e m t a m q u e i n t e r n o s r e g e s d i v i d e r e : q u o d f o r u m I a s z n a z a t h a r ( I a s i )

i n s i n i s t r a p a r t e s i t u m m a n e a t p r o e o d e m d o m i n o V l a d i s l a o P o l o n i a e r e g e ; f o r u m .

v e r o s e u v i l l a B o r l a t h i n d e x t r a p a r t a s i t a m a n e a t n o b i s S i g i s m u n d o , F e j e r v a r

a l i a s B e l g r a d c u m a e q u a l i m e d i e t a t e p r o V l a d i s l a o , K i l i a c u m a e q u a l i m e d i e t a t e

p r o n o b i s S i g i s m u n d o . U b i a u t e m p r a e f a t u s M o l d a v u s c o n s t a n t e r e t f i d e l i t e r

m a n d a t a p e r p r a e f a t u m d o m i n i u m V l a d i s l a u m r e g e m u b i i n j u n g e n d a i n n o s t r u m

s u b s i d i u m e t . s u c c u r s u m a d i m p l e b i t , t u n e p r a e d i c t a t o t a l i s t e r r e M o l d o v i a e r e -

m a n e b i t a p u d e u n d e m e t i a m p o s t o b i t u m a l t e r i u s n o s t r u m r e g e m p r a e d i c t o r u m

a d q u i n q u e n n i u m s u b f o e d e r e t r e u g a r u m p r a e d i c t a r u m , s a l v o j u r e p a c t i s u t r i u s -

q u e " . T e x t u l I n t r u c A t v a d e o s e b i t i n f o r m A I n U l i a n i t z k i , p . 2 2 .

6 . 7 C r o r t i c a l u i I . d e P o s i l g e I n S c r i p t o r e s r e r u m p r u s s i c a r u m , I I I , p . 3 4 0 ,

a p . P i c o t , 1 4 n .

1 .

5 8 I n v e n t a r a p . I I a s d e u , A r t . i s l . , I I , p . 5 2 : , , L i t t e r a e h o m a g i l V l a d i s l a o

r e g i P o l o n i a e a b A l e x a n d r o p a l a t i n o e t p r o c e r i b u s V a l a c h i a e p r a e s t i t i , i i s d e r n

s o c i e t a s c o n t r e o m n e s h o s t e s , n o m i n a t i m N e r o c o n t r a r e g e m H u n g a r i a e , i n i t u r " .

D o g h i e l , I ,

p .

6 0 0 .

" V e z i s c r i s o a r e a l u i V i a d i s l a v & a r e S i g i s m u n d d i n 1 4 2 0 I n U l i a n i t z k i ,

p . 2 5 . C o m p . G i u r A s c u , C a p U u 1 a i i 1 e M o l d o v e i , 1 9 0 8 , p . 5 4 s i u r m . U n e l e i z v o a r e

s p u n c h i a r d i n u n u m a i M u n t e n i a d a r s i M o l d o v a v e c t i g u l a n n u u m i l l i p r a e s t a t u o " .

S o l u l P o l o n i e i d i n 1 4 5 1 c 5 t r e d u c e l e d e R a t i s b o n a , H u r m . , D o c . , I I , 2 , p . 5 2

 

Page 127: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 127/233

I n c a r e d a n s a f u i n g r o p a t d i n a n u l 1 4 1 0 . A d o u a S O t i ? a l u i A l e -

x a n d r u c e l B u n e s t e N e a c § a s a u A n a .

I n t i m p u l d o m n i e i s a l e , A l e x a n d r u c e l B u n , s t d t b i n l e g d t u r i

d e f a m i l i e c u U n g u r i i § i i n b u n e r e l a t i i p o l i t i c e c u P o l o n i i . c e e a

c e e x p l i e d i n d e s t u l d o m n i a l u i c e a l i n i § t i t á . D u p d m o a r t e a s o t i e i

s a l e d e a d o u a N e a c § a , e l c a u t a o n o u d l e g d t u r d d e c d s d t o r i e

l a P o l o n i , l u â n d d e s o t i e i n 1 4 1 1 p e R i n g a l a s a u M a r i a , v a r a

r e g e l u i V l a d i s l a v . D c ì a t a r e i n s o t i r e n u ' l a p d r d d e o c a m d a t i l

d e p e r i c o l u l t r a t a t u l u i d e l a L u b l a u s e v e d e c d A l e x a n d r u c e l

B u n l u c r a s e i n t e l e p t , i n c u s c r i n d u - s e c u P o l o n i i ; d e o a r e c e a c e s t e

M O L D O V A P A N A L A t } T E P A N C E L M A R E 1 2 8 8 - 1 4 5 7

1 2 9

R u i n e l e d e l a B a t a

r e l a t i i d e f a m i l i e i l f d c u r i l s à m e n t i n d c r e d i n t a c d t r e P o l o n i ,

c o n t r i b u i n d a s t f e l l a d e s f a c e r e a a c e l u i t r a t a t .

E s t e i n d e s t u l d e i n s e m n a t c à a l a r d i n p r i m e l e t i m p u r i

a l e c o n s t i t u i r e i S t a t e l o r r o m â n e , c A n d i d e e a r e l i g i o a s d e r à i n c ä .

V e z i A n t o n K u r z 3 l a y a z i n

f a r

G e s c h i c h l e , L i t e r a l u r u n d d i e D e n k -

i m d M e r k t u f i r d i g k e i t e n S i e b e n b i i r g e n s , I I , 1 8 4 6 ; u n d e a u t o r u l d i s c u t a p e l a r g d e l : t

p . 1 2 i n a i n t e c l i e s t i u n e n d a c Z i M a r g a r e t a d e L o z o n t a f o s t s o t i a l u i S t e f a n c e l M a r c ,

( l u p a c u m p r e t i n d u n i i , 5 1 d o v e d e 5 t e c h a f o s t a c e e a a l u i A l e x a n d r n c e l B t t n . I n t r e

a / t e d o N e z i a d u c e

5 i

r e l a t i a

l u i B a n d i n i ( p . 1 5 ) : ' , I n m e d i o e c c l e s i a e B a j e n s i s

e s t 1 3 a p t i s t e r i u m c u m u n o a i r e o c a n d e l a b r o s u b q u o B a p t i s t e r i o j a c e t M a r g a r e t h a

l i l a , v e r e g e m m a p r e c i o s a , i n o l d a v i c a r u m e c c l e s i a r u m f u n d a t r i x ( a d e c i l a c e l o r

e a t o l i c e ) e t a h o c e p i t a p h i u m a d c o r n u d e x t r u m a l t a r i s i n s a n c t u a r i o a d s c r i p t t u n

l e g i t u r : A n u o A R : C C C X , h o c t e m p l u m i n h o n o r e n ' b e a t i s s i m a e M a r i a e v i r g i n i s

d e d i c a t u m a b i l l u s t r i s s i m o p r i n c i p e A l e x a n d r o V a j e v o d a a e d i f i c a t u m e s t u n a

r u i n m o n a s t e r i o M o l d a v l e n s i c u j u s p i s e m e m o r i a e c o n j u x M t a g a r e t l i a s u b f o n t e

b a p t i s m a t i s s e p u l t a e s t . R e q u i e s c a t i n v i t a e a e t e r n a e r e s u r r e c t i o n e m . A m e n .

T e x t u l I t t i B a n d i n t t s p u b l i c a L d e l i r e c h e I n A n . A c a d . r o m . , I I , t o m . X V I , 1 8 9 5 ,

p . X C I . . t s u p r a N e a c } i i m o a r t r t l a 2 N o v e m b r e 1 1 1 8 , v e z i M e l c h i s e d e k , I n s c r i p ( i i .

A . D . X e n o p o l . I s t o r i a R o m r i n i l o r .

1 1 1 .

9

i n

Page 128: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 128/233

1 3 0

I S T O R I A R O M X N f L O R

a t A t d e p u t e r n i d . , s i n t s d n i r n a t i l t i n M u n t e n i a p e A l e x a n d r u

B a s a r a h , i i ì â i i d i n d s a o r i e p e c a t o l i c a C l a r a , C a t i i n M o l d o v a

p e A l e x a n d r u c e l B u n , t i n â i l d , d i n 5 f e m e i a l e l u i , d o u ä " c a t o l i c e

p e M a r g a r e t a s i p e R i n g a l a 6 1 , d o v a d r i c r t s i m t u l p o l i t i c e r à

d e p e a t u n c i p u t e r n i c d e s v o l t a t l a R o m a n i , s i c á e i p u n e a u m a i

p r e s u s e x i s t e n t a s i i n t a i r e a S t a t u l u i l o r d e c k c r e d i n t e l e r e l i -

g i o a s e .

M a r g a r e t a d e L o z o o t , s o l i a l u i A l e x a n d r u c e ) B u n .

I n r i u r i r e a e x e r e i t a t r t I n s à d e c e l e d o u l l f e r m i c a t o l i c e a s u p r a

l u i A l e x a n d r u , t r e b u i à

i m p i n g à d e l a

s i n e l a i n t i n d e r e a

l r y t i r e a C a t o l i c i s m u l u i i n M o l d o v a . D u p 5 . c A t s ' a r O r e à , c a r e

s f a s i t u l d o m n i e i l u i , c r e d i n t a a p u s a i a i M e u s e a t a t d e m a r e p r o -

g r e s i n M o l d o v a , I n c a a j u n s e s e c h i a r a c o n v e r t p e M i t r o p o l i t u l

C e l e 5 f e m e i a l e l u i A l e x a n d r a c e B u n a u t o s t :

M a r g a r e t a d e L o z o n t ,

N e a c a s a u A n a m a m a J u l I l i a s . R i n g a l a b o t e z a t i l M a r l a , M a r i n a m a m a l u i P e t r a ,

S t a u c a

a u S t a n a m a m a l u t 5 t e f a n . N i c o l a e s c u , D o c s l a v o - r o m . , p . 8 7 - 8 8 .

s r e l

: 4 , , p i l y . ; , ; ' , < , ' '

1

. ° : ' ,

4

. ,

. -

, : . , . , - : , : i : , t W . i t ' Q . _ n .

V

Page 129: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 129/233

M O L D O V A P A N I L A T E F A N C L M A R E 1 2 8 8

1 4 5 7

1 3 1

- t a r e i , G r i g o r e , d e i p o a t e a c e a s t a c o n v e r t i r e , n u e r a s i e a d e c k

u n j o c p r e f a c u t , m e n i t a a p a r à i n t e r e s u l p o l i t i c . C e l p u t i n i n -

t a l n i m u n c u r i o z d u c u m e n t , d o i a n i d u p a m o a r t e a l u i A l e x a n c t r u

c e l B u n , u n s a l v c o n d u c t e l i b e r a t d e p a p a E u g e n i a l u i G r i g o r i e ,

a r h i e p i s c o p u l M o l d o v a l a h i e i c a r e a r f i t r e c u t l a r e l i g i a c a t o l i c ä ,

s p r e a s e t r a n s p o r t à i n m a i m u l t e p a r t i a l e l u m e i , p e n t r u m a r i r e a

s p o r i r e a c r e d i n t e i c a t o l i c e 6 2 .

I n 1 4 2 1 A l e x a n d r u c e l B u n s e d e s p k t e s t e i n s a d e R i n g a l a

f o a s t e i l u i s o t i i , p e n t r u s u s t i n e r e , v e n i t u l a d o u a o r a s e d i n

M o l d o v a :

S i r e t i u l

i V o l h o v k u l , p r e c u m s i o p e n s i e i n W M . d e

6 0 0 d e d u c a t i s a u f i o r i n i r o s i u n g u r e s t i , i n d o t i a c a s t i u r i , c a r e

d a c ä n u a r f i r a s p u n s e r e g u l a t , s à s e u r c e l a i n d o i t , i r e g e l e

p o l o n s à a i b a d r e p t u l , p e n t r u i n c a s a r e a a c e s t e i s u m e , s a p u n a l a

o p r e a l a p e t o t i n e g u t i t o r i i m o l d o v e n i , p e c a r e i - a r a f h l i n P o -

l o n i a 6 3 .

D e s f a c e r e a c a s k o r i e i l u i A l e x a n d r u d e R i n g a l a , n u a V i l

u r m a r i d e s b i n k o a r e a s u p r a r e l a t i i l o r s a l e c u P o l o n i a . A s a g a s i m

b u n a o a r a p e d u c e l e P o d o l i e i G h e d i g o l d a j u t a n d l u i A l e x a n d r u

l a r e p a r a r e a c a s t e l u l u i C e t a - t i i A l b e s p r e a ' l m a i i n t k i c o n t r a

v r e u n u i a t a c c u p u t i n t a a l T u r c i l o r c e a r m a i f i u r m a t a c e l u i

d i n 1 4 2 0 6 4 . P e d e a l t a p a r t e v e d e m p e A l e x a n d r u c e l B u n C A

d a a j u t o r a r m a t P o l o n i l o r i n 1 4 2 2 c o n t r a C a v a l e r i l o r T e u t o n i

c a r e i a r ä s i s e r e v o l t a s e r a . . . k l e x a n d r u t r i m i t e f o s t u l u i s a u c u m n a t

4 0 0 d e c a l a r i , s u b c o n d u c e r e a s p a t a r i u l u i C o m a n . A c e a s t a m i c a

o s t i r e r o m A n a î i c a s t i g a u n r e n n m e n e p e r i t o r s u b z i d u r i l e c e t a - t e i

M a n i e n b u r g d i n B r a n d e b u r g . S u r p r i n s i d e o t r u p a d e c a v a l e r i

m u l t m a i n u m e r o a s a d e c k e i , R o m a n i i i n t a i s ' a u f a c u t a f u g i

d e i - a u i n s i r a t g o n i n d u - i s p r e o p k l u r e , i i n d a t a p e d e s t r i n d u - s e

l e - a u s a g e t a t c a i i s u b N e m t i , d e l e - a u c a u t a t a d a r e d o s , s i a t u n c i

a i n o s t r i s ' a u i n c a l k a t s i m a r e m o a r t e a u f a c u t i n t e i n s i i " 6 5 .

6 2 A u g .

T h e i n e r ,

M o n u m e n t a S t a v o r u m

m e r i d i o n a l i u n z ,

R o m a e , 1 8 8 3 ,

I , N o . D X X X V I , 1 4 3 5 : E u g e n i u s e p i s c o p u s u n i v e r s i s s a l u t e m . N o v i s s i m e v e -

n e r a b l l i s f r a t e r n o s t e r G r e g o r i u s A r b i e p i s c o p u s M o l d o v l a c h i a e , s p i r i t u s s a n c t i

l u m i n e i l l u s t r a t u s , v e r i t a t e m c a t h o l i c a e f i d e i c o g n o s c e n s , a d n o s t r a r n e t e c c l e -

s i a e r o m a n a e u n i t a t e m e t o b e d i e n t l a m r e d r c t u s e s t . C u m a u t e m a d n o n n u l l a s

m u n d i p a r t e s p r o a u g m e n t ° c a t h o l i c a e f i d e i e t R o m a n a e e c c l e s i a e s e t r a n s f e r e

p r o p o n a t , e t c . " .

' 3 V e z i a c t u l d i n 1 4 2 1 l e p l o d u s i n e x t e n s o i n o r i g i n a l u l s l a v o n i n U l i a -

n i t z k i , p . 2 5 . D - n i i P i c o t s i B e n g e s c u , p . 1 9 , s e i n s e a l ä c a n d c r e d c á A l e x a n d r u

c e l B u n s e c a s ä t o r i f u a c e s t a n c u R i n g l a , c a n d a t u n c i n i e l n u

r i n t e l e g e a s i -

g u r a r e a e l c u v e n i t u l a d o u ' a o r a s e , I n c a C u d r e p t u l d e a d e s p o i i p e n e g u t i t o r i i

m e l d o v e n i . E l s e d e s p a r l i i n a c e s t a n d e s o t i a l u i R i n g a l a , p e c a r e o l u a s e i n 1 4 1 1 .

A c t u l d i n U l i a n i t z k i o s p u n e d a r : R i n g a l z e q u o n d a m c o n s o r t i s n o s t r a e ( k n i a -

g h i n i R i n g a l b i v s e i j o n n a s o i " ) a d e c a K n e g h i n e i R i n g a l a , l o a s t e i n o a s t r e

A s u p r a e x e c u l l e i c o n t r a c o n a t i o n a l i l o r v e z i m a i j o s I n v o l . V I I , c a p . F o n d u i d r e p -

l u l u i .

" N . I o r g a C l i i l i a s i C e l a l e a A l b d , p . 8 3 .

" U r e c h e , L e l o p i s e j e , I ,

p . 1 0 7 . C o m p . D l u g o s z , I , I . X I c o l . 4 6 1 . C i o m e r ,

p . 2 8 6 .

Page 130: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 130/233

I n 1 4 2 6 , p e t i m p u l c a n d U n g u r i i

d a n a j u t o r l u i D a n a l

I I - l e a , p e n t r u a r ä s t u r n a p e f r a t e l e s u

R a d u P r a s n a g l a v a d i n

s c a u n u l m u n t e a n , v i n e * i o o a s t e p o l o n ä

I n M u n t e n i a p i - M A l a

B r A i l a , s u b C o b i l e n i e G r i m a l i e , i n s o t i t 5

d e u n c o r p d e M o l d o -

v e n i . A c e § t i a , d u p ä c e a § t e a p t ä d o u ä l u n i , v ä z a n d c à I m p ä r a t u l

S i g i s r n u n d c a r e p r o m i s e s e e l l v a t r e c e D u n ä r e a I n c o n t r a , ' T u r -

c i l o r , n u m a i v i n e , s e i n t o r c i n d ä r ä t 6 6 A j u t o r u l t r i m i s d e M o l -

d o v e n i s l u j i a c e s t o r a s p r e a i n l ä t u r à u n p e r i c o l d e m a i t a r z i u .

A n u m e i n 1 4 2 9 , I m p ä r a t u l S i g i s m u n d c a r e e r à a c u m a i a r à § i i n

b u n e r e l a t i i c u V l a d i s l a v , 4 i a d u c e a m i n t e d e t r a t a t u l d e l a L u b l a u

p r e t e x t a n d c ä . A l e x a n d r u c e l B u n a r f i r e f u z a t a ' l a j u t a i n

l u p t a c e a v u s e s e c u T u r c i i I n 1 4 2 7 , c e r e d e l a V l a d i s l a v s à p u n ä

i n l u c r a r e c l a u z e l e r e l a t i v e l a i m p ä r t i r e a . M o l d o v e i . V l a d i s l a v

i n s ä c a r e ' § i s c h i m b a s e p ä r e r e a I n p r i v i r e a l u i A l e x a n d r u , d u p i l

s l u j b e l e s t a t o r n i c e § i i n s e m n a t e p e c a r e l e a v u s e s e d e l a e l , a p ä r k . _

p e v a s a l u l s ä u , a r ä t â n d r e g e l u i c ä . i n 1 4 2 7 , A l e x a n d r u a § t e p t a s e

p e I m p A r a t u l i m p r e u n ä c u P o l o n i i d o u à l u n i l a B r ä i l a f à r à c a

e l s ä v i n ä .

D i n l i p s ä d e i z v o a r e n u s e . p o a t e e x p l i c a c e m o t i v e a u p u t u t

i m p i n g e p e A l e x a n d r u , c a r e s f a i * t u l d o m n i e i l u i , a s e d e p ä r t à d e

c r e d i n t a p ä s t r a t ä t i m p d e 3 0 a n i r e g e l u i P o l o n i e i , § i a ' i d e c l a r a

f ä z b o i u , u n i n d u - s e c u S v i d r i g e l d u c e l e L i t v a n i e i c a r e s e r ä s c u l a s e

c o n t r a l u i V l a d i s l a v . A l e x a n d r u c e l B u n c e r u s e § i o b t i n u s e i n

a c e a s t ä i m p r e j u r a r e § i a j u t o r t u r c e s c

A l e x a n d r u I n s ä f u b a u t § i , r e v e n i n d d e l a a c e a s t a g r e § i t i l

i n c e r c a r e l a v e c h e a l u i p o l i t i c A , s e i m p a c A c u r e g e l e p o l o n c a r e

i a r t à d o m n u l u i M o l d o v e i d a u n e l e p r i c i n u i t e 6 8 . A l e x a n d r u c e

B u n m o a r e , p u t i n t i m p d u p 5 . a c e a s t a 6 9 .

F i g u r a l u i A l e x a n d r u c e l B u n r ä . s a r e , i n t e u n c h i p f o a r t e

v i u , d i n c a d r u l a c e l u i t i m p d e s a l n i c i e

i d e n e a s t a m p ä r , t o c m a i

p r i n c o n t r a s t u l p e c a r e ' l l i a t i § e a z A e t i i n c u n j u r i m e a i d * c a r e

t r ä i à . E l a p a r e c a t i p u l u n u i p r i n c i p e b l a n d s i b u n , n e a p l e c a t

s p r e i l z b o a e , d a r f ä r ä a s e t e m e d e e l e . C a r á c t e r u l s k i , d e o

" C r o m e r , p .

2 9 3 .

D - n i i P i c o t

s i B e n g e s c u s p u n C A

s ' a r a f l a u n t r a t a t ' M i r e A l e x a n d r u

c e B u n , S y i d r i g e l s i P a u l d e N u s s d o r f m a r e l e m a e s t r o a l O r d i n u l u i T e u t o n i c , c a r e

a r f i r e p r o d u s I n K o t z e b u e , A d i e t e G e s c h i c h t e P r e u s s e n s , V o l . I I I , p . 4 6 8 . R u g d n d

p r i n s c r i s o a r e p r D - 1 W i l l m a n n , b i b l i o t e c a r u l b i b l i o t e c e i r e g e s t i d i n B e r l i n , a ' m i

c o m u n i c a o c o p i e d e p e a c e l t r a t a t s c o s d i n i s t o r i a l u i K o t z e b u e , a m v ä z u t

e x i s t à i n t r - a d e v a r u n t r a t a t t a r e S v i d r i g e l s i P a u l d e N u s s d o r f , t n s 5 d e s p r e A l e -

s a n d r u c e l B u n n u s e s p u n e n i m i c I n e l . S e v e d e e h ' i n d i c a t i a d - l o r P i c o t s i B e n -

g e s c u e s t e g r e s i t à . A s u p r a S e d a T u r c o r u m C a e s a r e p e t i t o e t o b t e n t o i n g e n t i b u s

s u b s i d i o . . . " D l u g o s z t .

I . L X I c o l . ( a n 1 4 3 3 ) 6 4 0 H i s t o r i a P o l o n i c a .

I n v e n t a r i u m , p . 1 3 5 : V l a d i s l a u s r e x P o l o n i a e d a t N e n i a m A l e x a n d r o

p a l a t i n o M o l d a v i a e e t f i l i o e i u s S t e p b a n o r a t i o n e r u p t i f o e d e r i s e t d a m n o r u m ,

1 4 3 3 " .

" T o t i n a n u l 1 4 3 3 s e g A s e s t e j u r 5 m a n t u l l u i

l i j e , f i u l l u i A l e x a n d r u ,

f A c u t r e g e l u i P o l o n i e i d u p i l m o a r t e a t a t a l u i s a u , s i

a n u m e d i n 3 I u n i e . I d e m .

1 3 2

I S T O R I A R O M I N I L O R

Page 131: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 131/233

M O L D O V A P A S T A L A T E F A N C E L M A R E 1 2 8 8 - 1 4 5 7

1 3 3

s t a t o r n i c i e e x e m p l a r à , I l M e n i n t o t d : , c u r s u l l u n g e i s a l e d o m n i i

p r i e t e n u l P o l o n i l o r . S e v e d e c à e l c o n s i d e l l j u e ä m â n t u l p r e s t a t

m a i m u l t d e c a t o s i m p l à f o r m a ,

i c h i a r a t u n c i c a n d e s t e a d e -

m e n i t a l c A l c á - o s i n g u r à d a t à . , p r i n u n i r e a l u i

C u S v i d r i g e l

c o n t r a r e g e l u i P o l o n i e i , e l s e e ä e s t e i n c u r A n d d e g r e s a l a c o m i s U ,

c e r e i e r t a r e

i r e i n t r à i a r à s i i n p u r t a r e a l u i d e m a i i n n a i n t e .

T o a t à a c t i v i t a t e a l u i A l e x a n d r u c e l B u n s e m i s c ` á p e c â m p u l c e l

M â n ä s t i r e a B i s t r i t a

n u m a i p u t i n r o d i t o r a l r e f o r m e l o r i o r g a n i i á r e i l A u n t r i c e . E l

i n t o c m e s t e l a c u r t a l u i d r e g à t o r i i l e d e o s e b i t e d u p à f e l u l a f a -

c e r i l o r S t a t u l u i , i m i t â n d c u m v o m v e d e à . o r g a n i z a r e a M u n t e n i e i ;

c a u t 6 s à i m p a c e n e i n t e l e g e r i l e r e l i g i o a s e c a r e d e s b i n a s e a M o l -

d o v a d e p a t r i a r h i a d e C o n s t a n t i n o p o l e ; a s a z A c e l e t r e i s c a u n e

e p i s c o p a l e : R o m a n , R à d ä u t i

i H u i s u b m i t r o p o l i a d e S u c e a v a ;

i n t e m e i a z 6 m a i m u l t e r r i á n ä s t i r i m a r i

i f r u m o a s e , T a r e a l t e l e

M o l d a v i t a s i B i s t r i t a , i n z e s t r â n d u - l e c u d a n i i i n s e m n a t e ;

i n

Page 132: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 132/233

1 3 4 I S T o R I A R O M A N I L O R

s f a r s i t i n f i i n t e a i ä o s c o a l ä m a i M i l a n d e s l a l l o n i e i n S u c e a v a

s u b

G r i g o r i e T a m b l a c , R o m ä n d i n B u l g a r i a , c a r e v e n i t i n

M o l d o v a c u o m i s i u n e d i n p a r t e a p a t r i a r h u l u i , r ä m ä n e a i c i

p e n t r u m a i m u l t i a n i . S e m a i s p u n e c à A l e x a n d r u c e l B u n a r

f i i n t r o d u s i n M o l d o v a u n e x t r a c t d i n B a s i l i c a l e , c e e a c e i n s ä ,

c u t o a t à m ä r t u r i s i r e a l u i C a n t e m i r , n u s e a d e v e r e s t e d i n n i c i

u n d o c u m e n t c a p r a v i l ä a p l i c a t ä i n M o l d o v a 7 0

N i c i c ä s e p o a t e u n c o n t r a s t m a i m a r e d e c k t a c e l a f a r e

b l â n d u l d o m n d e p e s c a u n u l M o l d o v e i i a p r i g u l , e n e r g i c u l

v i t e a z u l s ä u c o n t i m p o r a n d e p e a c e l a l M u n t e n i e i . P e a n d

u n u l f r A r n â n t ä l u m e a i n t r e a g ä , d i n A z i a p A n ä . i n P o l o n i a , p e n t r u

a s i g u r a d o m n i a , p r i n c u r n p e n i r e a i n e u t r a l i z a r e a m u t u a l ä

a p r i m e j d i o s i l o r s à i v e c i n i , A l e x a n d r u c e l B u n d u c e s u b o b l ä d u i -

r e a P o l o n i e i , o d o m n i e t o t a - L a d e l i n i s t i t ä , p e c a t d e t u r b u r a t ä _

s i d e v i j e l i o a s ä e r à a c e e a a l u i M i r c e a c e l M a r e . T o t u s i d e s i f i g u r a

l u i A l e x a n d r u c a d r à a s à d e p u t i n c u t i m p u l i n c a r e t r ä i à , e l

§ t i t t s à i s e i m p u n ä , s d i n s p i r e r e s p e c t d u s m a n i l o r s à i i , c o n d u c a n d

t a r a c u i n t e l e p c i u n e , s i l s e m e n t i n ä i n e a r ä s t i m p u l i n s e m n a t .

d e 3 2 a n i . D o v a d ä c A i n t o a t e t i m p u r i l e , c h i a r i i n a c e l e d e

a p r i g i l u p t e s i d e v a j n i c i f r ä m ä n t ä r i , o m e n i r e a a s t i u t s ä p r e -

- t u i a s c ä

i a c e l e i n s u s i r i c a r e c o n d u c p e c a l e a p a s n i c A

p o p o a r e l e s p r e f e r i c i r . e . T i m p u r i l e u r m A t o a r e a u c a r a c t e r i z a t

d e m i n u n e p e o r g a n i z a t o r u l M o l d o v e i , d a n d u - i e p i t e t u l d e c e l

B u n , c u c a r e e l a p a r e I n p r i v a z u l t i m p u l u i c a u n s o t v r e d n i c a l

c o n t i m p o r a n u l u i s ä u M i r c e a c e l B A t r A r i .

3 . U 1 1 1 1 1 A , 5 1 1 L U I A L E X A N D R U C E L B U N

M e , 1 4 3 3 .

P e n t r u n e n o r o c i r e a M o l d o v e i , A l e x a n d r u c e /

B u n M s à m a i m u l t i c o p i i , a - t a t l e g i u i t i c 5 t

i n a t u r a l i , i n t r e c a r e

i z b u c n e s c n i s t e l u p t e p e n t r u d o m n i e , m a i c r â n c e n e f l i e d s i m a i

p i e r z A t o a r e , d a c ä s e p o a t e , d e c a a c e l e c e s f A s i a r ä . M u n t e n i a

d u p 5 m o a r t e a l u i M i r c e a . C o m p e - t i t o r i i , c ä u t ä n d n e c o n t e n i t

a j u t o r l a p o p o a r e l e s t r ä i n e , a j u n g i n r e p e t i t e r A n d u r i a i m p ä r t i

i n t r e e i d o m n i a M o l d o v e i , i n c A t t a r a s l ä b i t ä s e p l e a c à t o t m a i

m u l t s u b j u g u l p u t e r i l o r v e c i n e .

D e o c a m d a t ä l u p t a s e i n c e p e i n t r e p r o g e n i t u r a l u i

A l e -

x a n d r u c e a l e g i u i t à , a t r e c a r e s e a l i p i r à i n c u r â n d i c o p i i i d i n

f l o r i a i d o m n u l u i c e l u i B u n ; a p o i f i i i , p a r t e l e g i u i t i , p a r t e n a -

7 ° 5 i d . L o n g i n e s c u , L e a l n e e l z i r o m e i n e g i , 1 , 1 0 1 1 , s u s t i n e e x i s t e n t a p r a -

v i l e i l u i A l e x a n d r u c e l B u n , a r k t â n d c a . e a a r f i l o s t c o n t o p i t à f n a c e e a a l u i V a s i l e

L u p a . D a r d i s p o z i t i l l e a s u p r a P l u g a r i l o r d i n c a r e d . L o n g i n e s c u d e d u c e I n c h e -

i e r e a d - s a l e s u n t I n v i d e r a t f r n p r u n i u t a t e d i n H a r m e n o p o l . V e z i m a l j o s , N o l . V I I ,

C a p u l L e g i s l a l i a l u i M a l e i n B a s c w a b

i V o i l e L u p n .

Page 133: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 133/233

M O L D O V A P I N A L A E T E F A N C F . M A R E 1 2 8 8 - 1 4 : 1 7

1 3 5

t u r a l i , a i o d r a s l e l o r l u i , i n c a l u p t e l e p e n t r u d o m n i a M o l d o v e i

I n f á t i s e a z á a d e s e o r i c a r a c t e r u l u n e i n e d e s c u r c a t e 1 n v á l m á s e l i .

A l e x a n d r u d e s e m n a s e e l s i n g u r c a m o s t e n i t o r a l s a l p e

f i u l s ä u c e l m a i l u g r e , I l i e 7 1 p e c a r e t o t d e a u n a

1 1 p o m e n i s e

I n . d o c u m e n t e I n f r u n t e a c e l o r l a l t i , s i c a r e p a r e a ' i f i f o s t c h i a r

a s o c i a t d e e l l a d o m n i e . I l i e , c u m s e u r c á I n s c a u n , d e p u n e j u -

r á m â n t u l d e c r e d i n t á r e g e l u i p o l o n .

* t e f a n i n s á c a r e a v e à

m a i m u l t i p a r t i z a n i p r i n t r e b o i e r i i M o l d o v e i , p o a t e t o c m a i

d i n p r i c i n á c á i n u e l - A a s a d e a p l e c a t c a r e P o l o n i , s e r ä s c o a l á

c o n t r a f r a t e l u i s ' a n , v e n i n d a s u p r a l u i c u a j u t o r d e l a V l a d D r a c u l

d i n M u n t e n i a , s i d u p s á c a s e s p u n e s i d e l a T u r c i . I l i e , p k á s i t

d e t a r à , f u g e i n P o l o n i a l a r e g e l e V l a d i s l a v I a g h e l l o c u c a r e

r à c u m n a t , f i i n d c á t i n e à I n c á s á t o r i e p e M a n k a s a u M a r i a ,

s o r a s o t i e i r e g e l u i p o l o n S o n k a s a u S o f i a , a m b e l e f e t e a l e u n u i

n o b i l r u s A n d r e i u O l i g m o n d o v i c i 7 2 .

I l i e e s t e b á t u t c u t o t a j u -

t o r u l P o l o n i l o r

i r e g e l e V l a d i s l a v v á ' z â n d e à

i f r a t e l e d o m n u l u i

i z g o n i t , * t e f a n , p r i m i a s u z e r a n i t a t e a p o l o r a 7 3 , s e g a n d i a s e I m p A c h

c u u z u r p a t o r u l , t i n â n d p e f r a t e l e s à u I l i e l a c u r t e a l u i , c a o v e s -

n i c r t s p a i m á

i m i j l o c d e c o n s t r â n g e r e a l u i * t e f a n , f e r i c i t u l s r t u

r i v a l . I s t o r i c i i p o l o n i l a u d á p e r e g e l e V l a d i s l a v , c à a r f i p u s m a i

s u s i n t e r e s u l S t a t u l u i d e c k c u m n á t i a 7 4 .

S t e f a n a l I I I - l e a , 1 4 3 3 - 1 4 3 5 . I l i e i n s á , p e t r e c a n d l a

c u r t e a p o l o n ä , î i c â s t i g a s e m a i m u l t i p r i e t e n i , s i l a m o a r t e a l u i

V l a d i s l a v I a g h e l l o , i n 1 4 3 4 , c á . n d I i u r m e a i ä V l a d i s l a v a l I I I - l e a ,

p r o t e g u i t o r i i l u i I l i e v r o e s c s ' A ' s e f o l o s e a s c á d e s c h i m b a r e a r e -

g i m u l u i , s p r e a ' i d a u n a j u t o r c o n t r a f r a t e l u i u z u r p a t o r . L a I n c e p u t

r e g e l e c e l n o u s e o p u n e a s c h i m b à p u r t a r e a u r m a t r t d e p r e d e c e -

s o r u l s á u , a n u m e d e a r a s à p e s t e f a n I n s c a u n , i n t r e b u i n t â n d

p e I l i e c a s p á r i e t o a r e . P á z i t o r i i l u i I l i e f u s i l s e p r e f a c a ' l s c L i p à

d i n p r i n s o a r e , s i e l i n t r á c u r A n d d u p s á a c e e a c u a j u t o r u l p r i e t e -

n i l o r s ' a I n h o t a r e l e M o l d o v e i . V l a d i s l a v a t u n c i , t e m a n d u - s e

d a e á I l i e a r d o b á n d i t r o n u l

i

f á r á a j u t o r u l l u i , s ä n u s e

c l e s b i n e d e c o r o a n a P o l o n i e i , s e h o t k á s t e a ' l a j u t à , i

I l i e , c u

s p r i j i n u l P o l o n i l o r , s e l o v e s t e c u f r a t e l e s r t u l a P o d a g r a 7 5 . L u p t a

I n s á n e f i i n d h o t k k o a r e ,

i * 1 - d a n p r e g á t i n d u - s e a o r e i n c e p e ,

P o l o n i i s e i n t e r p u n i i m p a c ä p e f r a t i i î n d u m à n i t i . p u n â n d u ' i

d o m n i a s c i l T m p r e u n i l

i i m p á r t i n c l M o l d o v a i n t r e e i .

N e c u l a i C o s t i n i n L e t o p i s e l e , I . p . 1 0 8 , n o t a .

7 2 V e z i I z v o a r c l e c i t a t e d e E . P i c o l , C h r o n i q u e d ' U r e c h c , p . 5 6 .

7 3 I n v e n t a r i u m . p . 1 3 5 :

C o n s i l i a r i i r e g n i P o l o n i a e a p p r o b a n t p a c t a 1 n t e r

V l a d i s l a u m r e g e m e t S t e p h a n u m p a l a t i n u m M o l d a v i a e , 1 4 3 3 . A c t u l I n t r e g s l a v o n

I n U l i a n i t z k i , p . 3 7 .

I n . a c e l a s a n , O c t o m v r e g a s i m u n d o c u m e n t d e l a S t f a e n

p r i n c a r e d a r u e s t e l u i ¡ u r j a A t o e u n s a t ( A r l d v a i s t . , I , 1 , p . 8 1 ) .

D i u g o s z , a d . a . 1 4 3 3 t . I , T . X I c o l . 6 4 0 .

  U r e c h e I n L e l o p i s e f e .

I ,

p . 1 0 8 . D l u g o z , a d . a . 1 4 3 5 , I , I . X I I c o l . 6 7 9 .

Page 134: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 134/233

1 3 6

1 9 T O R T A R O M A . N I L O R

I l i e . 5 i S t e f a n a l I I I - l e a d o m n i i m p r e u n ä , 1 4 3 5 - 1 4 4 4 .

l l o m n t i t u l a r a l M o l d o v e i r i l m a n e l i j e , c u c a p i t a l a

i r e s e d i n t a

I n S u c e a v a , i a r S t e f a n p r i m e s t e c a d a n i e , o a r e c u m i n f e l u l d a -

M i l o r d e m o s i i , o i n t i n s ä b u c a t ä d e t a i l i n p a r t e a s u d i c A a M o l -

d o v e i :

t i n u t u r i l e C o v u r l u i u , T e c u c i u , O l t e n i i

i V a s l u i u

i c u

o r a s u l

i p o r t u l c e l m a r e C h i n a d r e p t c a p i t a l ä p r e c u m

i c u

a c e l a l C e t ä t e i A l b e u n c l e S t e f a n e l i n s u s i p r i v i g h e a z ä i n t ä r i r e a

c e t ä t e i

i p u n e s ä s a p e i n g r e c e s t e i n s c r i p t i a a m i n t i t o a r e 7 6 I l l

d o c u m e n t u l d e i m p i l c a r e I l i e s p u n e , c r i . s ä f i e a c e s t e p ä r t i l u i

S t e f a n u r i c n e s t r ä m u t a t i n v e a c .

D e a c e e a v e d e m p e I l i e ,

f i g u r a n d t o t d e a u n a i n f r u n t e

i n d o c u m e n t e l e c e e m a n i l d e l a a r n a n d o i ,

i p u n a n d n u m a i f o r -

m u l a : N o i I l i e V o e - v o d u l t ä r e i M o l d o v e i i m p r e u n ä C u f r a t e l e

n o s t r i l S t e f a n " 7 7 . T o t I l i e a p o i f i g u r e a z á i n j u r ä m i n t e l e f ä c u t e

r e g i l o r p o l o n i " . C h . t o t u s i S t e f a n n u e r à c o n s i d e r a t n u m a i c a

u n f r a t e a l d o m n u l u i , f á r á i n s ä a d o m n i , c i e r a p ä r t a s l a p u t e r e a

s u p r e m ä , s e v e d e d i n a s e m ä n a r e a a d o u à d o c u m e n t e , a m b e l e

d i n a n u l 1 4 4 2 ; u n u l e m a n a t d e l a I l i e s i S t e f a n d o m n i i

M o l d o v e i " ,

i c e l d e a l d o i l e a n u m a i d e l a S t e f a n c a r e s e I n t i -

t u l e a z ä s i

e l v o e v o d d o m n u l t ä r e i M o l d o v e i " 7 9 . M a i c u r i o s

e s t e i n s ä c ä a m b e l e ,

i a c e l a l l u i S t e f a n s i n g u r , s u n t d a t e d i n

S u c e a v a , c e e a c e a r a r i a t a e a S t e f a n , d e s i t r ä g e à v e n i t u r i l e

p ä r t i l o r s u d i c e a l e t ä r e i a t r i b u i t e l u i p r i n a c t u l d e i m p ä r t a l ä ,

r e s e d e a t o t i n S u c e a v a a l ä t u r e a c u f r a t e l e s ä u ;

i c á d o c u m e n t e l e

a m a n d o u ä f u s e s e r ä d a t e a n u m e i n S u c e a v a , s e v e d e s i d e p e

b o i e r i i c a r e l e i n c r e d i n t a z s a s i c a r e s u n t i n a m b e l e a p r o a p e a c e i a s i

P e t r u H u d i c i , D u m a s i f r a t e l e s k i M i r c e a , M a n o i l , N e g r i l à

' D a n a ' U r e c h e . E r a d e c i u n s o i u d e t o v ä r ä s i e l a d o m n i e , s u b

f i r m a l u i I l i e .

I l i e s p r e a m u l t i l m i P o l o n i l o r , p e n t r u r e s t i t u i r e a m ä c a r

i n i m p ä r t i t u l s ä u s c a u n , s e i n d a t o r e s t e l a t r i b u t c A t r e P o l o n i a ,

s c h i m b a n d a s t f e l s u z e r a n i t a t e a , m a i m u l t n o m i n a l à d e p a n ä

a c u m a a a c e l e i t ä r i a s u p r a M o l d o v e i , i n u n a e f e c t i v ä . T r i b u t u l

c o n s t ä i n 1 0 0 d e c a i , 4 0 0 d e p A n z i d e m ä t a s ä , 4 0 0 d e b o j

s i 3 0 0 d e c a l l d e m o r u n p e a n 9 0 E l m a i i n n a p o i a i ä a p o i

r e g e l u i p o l o n S e p e n i c u l , H o t i n u l , C e r e n u l

i C h m i e l o v u l , p e n t r u

V e z i n e t t l s l a v o n i n U l i a n i l z k i . p . 4 1 . I n s e r i p l i a I n

I .

1 3 o g d a n , I n s c r i p -

( W e d e l a C e l a t e a

A l b a i n A n . A c a d . r n m . , I X , t o m . X X X , 1 9 0 8 .

" i r / i .

i s l . ,

1 , 1 , p . 4 [ M e v o e v o d d o m n a l l i í r i i M o l d o v e i s i f r a t e l e d o m n i e i

m e t e S t e f a n V o e v o c t ]

i p . 7 4 [ 1 0 e v o e v o d

i f r a t e l e d o i n n i e l m e l e S t e f a n o e N o d ,

d o m n i i

ä r i i M o l d o v e i l

i

I , 2 , p . 1 9 [ W e v o e v o d d o m n a l

5 r i i M o l d o v e i I i f r a -

t e l e d o m n i e i m e t e S t e f a n v o e v e d ] .

" J u r C i m A n t a l d i n 1 4 3 5 I n d a l i l d u p i l i n i p 5 r 1 i r e f 5 e u t d e E l i a s D e i g r a t i a

v o y w o d a e t d o m i n a s L e r r a e m o l c l a v i e n s i s

E t n a c u n t l i b e r i s e l ¡ r a k e .

U l i a n i t z k i ,

p . 4 5 . T o t a s a i n 1 1 3 6 s i 1 4 3 8 ,

I b i d e r n , p .

4 9 s i 5 5 .

7 9 V e z i d o c u m e n t e i n A r k

i s t . ,

1 ' 1 ,

p .

7 4 s i 1 2 3 . [ e e l d e a l d o i l e a e s t e d i r t

1 4 4 3 6 9 5 1 ] .

" U r e e l i e I n L e l o p i s e l e ,

I , p . 1 1 0 n o t a . D l u g o s z , a d a n n u i n 1 4 3 6 , I , p . 6 9 1 .

Page 135: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 135/233

M O L D O V A P I R A

L A R T E F A N C B L M A R E 1 2 8 8 1 4 5 7

1 3 7

a ' l d e s p ä g u b i d e d a u n e l e p r i c i n u i t e d e t a t ä l s ä u l a s f â r s i t u l

d o m n i e i l u i 8 1 , c e e a c e e r à n u m a i u n p r e t e x t p e n t r u a d ä r u i

P o l o n i l o r , i n t r u a t a m v A z u t c á . i n s u s i A l e x a n d r u c e l B u n s e

i m p ä c a s e c u r e g e l e p o l o n i e r t e i n d u - i - s e d a u n e l e p r i c i n u i t e . N o i

c r e d e m c á d e s i p a r t e a d e t a r ä d a t à r e g e l u i p o l o n e s t e i n d i c a t ä

p r i n a l t e o r a s e , e a c u p r i n d e à a m a n e t u l p u s - d e V l a d i s l a v I a g h e l l o ,

m a i i n t A i l u i P e t r u M u s a t , p e n t r u 3 . 0 0 0 d e r u b l e . A s t f e l s e s t ä n -

s e s e a c e a d a t o r i e , p r i n r e s t i t u i r e a d e b u n ä v o i e a a m a n e t u l u i

p r i m i t i d e c i f à r à c u v â . n t v a f i i n v o c a t , d r e p t u l l a s t ä p â n i r e a

P o c u t i e i d e c ' ä t r e d o m n i i m o l d o v e n i d e m a i t A r z i u .

$ t e f a n a l I I I - l e a , R o m a n a l I I - l e a

i P e t r u a l I I I - l e a t o t d e

o d a t i l d o m n i , 1 4 4 4 - 1 4 4 7 . I n a n u l 1 4 4 4 m o a r e , i n m a r e a

b ä n l i e d e l a V a r n a , p r o t e g u i t o r u l l u i

l i j e , r e g e l e V l a d i s l a v a l

I I I - l e a . c a r e m a i d o b ä n d i s e i n n a i n t e d e c a t a s t r o f a c e p u s e u n

c a p ä t z i l e l o r s a l e s i c o r o a n a U n g a r i e i ,

i d e c i c o n s t i t u i à p e n t r u

I l i e u n s p r i j i n , d i n n a i n t e a a r u i a t r e b u i à s á a t i p i a s a u r a a s c u n s ä

c e f i e r b a i n f r a t e l e s k i S t e f a n . C u m a n d e a c e s t a d e s p r e p e i r e a

r e g e l u i p o l o n , s e r ä s c o a r á d i n n o u c o n t r a f r a t e l u i s à u , C u a j u t o r u l

b o i e r i l o r n e m u l t ä m i t i c u p r e a m a r e a i n t i n d e r e a s u p r e m a t i e i

p o l o n e , r ä s t o a r n ä p e l i j e , I i o r b e s t e

i a r u n a i n i n c h i s o a r e . S o t i a

l u i M a r i a s c a p ä i n s ä c u f i i i e i , R o m a n s i A l e x a n d r u 8 2 , s i f u g e

P o l o n i a , r e t i n â n d i n a e i s t ä p â n i r e , p r i n o a r m a t ä p o l o r a c h e -

m a n . ' g r a b n i c i n a j u t o r , c e t ä t i l e H o t i n u l , C e r e n u l

i C h m i e l o v u l ,

c a r e

t o t u s i

f u s e s e r e s t i t u i t e

d e

I l i e

l u i V l á d i s l a v . S t e f a n

n e v o i n d s á r e c u n o a s c A a c e a s t ä d ' ä r u i r e , s e p r e g A t e à s ä l e o c u p e .

M a r i a i n c r e d i n t e a z A p a z a l o r l u i l o a n d e C z y c z o w c ' ä p i t a n d e

C r a c o v i a

i l u i P e t r u O d r o w a s z d e S p r o w a p a l a t i n u l L e o p o l e i 8 8

D o m n i a M o l d o v e i s e i m p a r t e d i n n o u f a r e S t e f a n s i f i u l c e l m a i

m a r e a l l u i I l i e , R o m a n , c a r e p r i m e s t e d e l a m u m a l u i d r e p t u l d e

s t ä p â n i r e a s u p r a c e t ä t i l o r a m i n t i t e . D e a c e e a i n t A l n i m i n a c e l a s

a n 1 4 4 5 , p e d e o p a r t e j u n m â n t u l l u i R o m a n & a r e r e g e l e p o l o n

C a z i m i r a l I V - l e a , s i p e d e a l t a f ä g à d u i n t a l u i S t e f a n , c a r e n u

s e p r e a a f l à i n b u n e r e l a t i i c u P o l o n i i , c ' ä v a v e n i e l s ä d e p u n ä

j u r ' ä m ä n t u l d e c r e d i n n

a l I n v e n t a r i n m , p . 1 3 6 : L i t t e r a e q u i h u s t e r r a S e p i c e n s i s c u m a r c i b u s e t

o p p i d i s C h o c i m , C z e r u n e t C h m i e l o v V l a d i s l a o r e g i e t r e g n o P o l o n i a e a b E l i a

p a l a t i n o M o l d a v i a e i n v i m c o m p e n s a t i o n i s d a m n o r m n , p e r A l e x a n d r u m p a t r e m

s u u m i n C o l o m i e n s i e t S n i a t y n i e n s i t e r r i t o r i i s d a t o r u m , r e d d i t u r , c u m o b l i g a t i o n e

- r e s t i t u t i o n i s p r i v i l e g i o r u m s u p e r p r a e f a t a m t e r r a i n a r e g i b u s P o l o n i a e c o n c e s -

s o r u m . C f . D o g h i e l , I , p . 6 0 1 . A c t u l i n t r e g I n U l i a n i t z k i p . 5 2 .

8 2 C A R o m a n s i A l e x a n d r u e r a u f i i i l u i

I l i e s e v e d e d i n u n d o c . d i n 1 4 3 5

. d e l a I l i e : p e c r e d i n t a n o a s t r r t I l l e v o e v o d s i a l p r e a i u b i t u l u i f i u a l d o m n i e i m e l e

R o m a n , s i d i n a l t u l d i n 1 4 4 2 , c a r e e s t e d a t d e A l e x a n d r u f i u l l u i I l i a s y o d S . I d e m

a l t u l d i n 1 4 5 3 ( A r h . i s l . .

I , 2 , p . 1 9 I , 1 ,

p . 1 0 1 s l 1 0 2 )

8 3 U l l a n i t z k i , p . 6 2 .

8 4 J u r a m â n t u l l u i R o m a n d i n 1 4 4 5 I n D o g h i e l , 1 , p . 6 0 2 ; d o c u m e n t e d e l a

'

1 e f a n a l

I I I - l e a , u n u l d i n 1 4 4 5 ( W i c k e n h a u s e r , M o l d o v i t z a , p .

6 1 ) a l t u / d i n

1 4 4 7   I b i d e m

p . 6 2 ) .

8 4 .

C o e x i s t e n t a u n o r d o c u m e n t e d e l a

Page 136: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 136/233

1 8 8

1 S T O R I A R O M Ä N I T O R

R o m a n § i S t e f a n n e a r a t ä c

a m b i i s e c o n s i d e r a u c a d o m n i a i

M o l d o v e i , d e § i R o m a n s t ä t e ä p r o b a b i l l a c u r t e a r e g e l u i p o l o n ,

a v ä n d n u m a i c e t ä t i l e s a l e I n s t A p a n i r e .

I n a c e s t r ä s t i m p M O . d e l a 1 4 1 4 - 1 4 4 7 , I n t i m p u l d o m n i e i

t i t u l a r e a l u i S t e f a n , . a c e s t p r i n c i p e m a i i m p A r t e a d o m n i ac a u n a l t f i a t e a l s k i . P e t r u , c u c a r e a v u s e l a I n c e p u t l u p t e c e

i n c e t a s e r à I n s d i n 1 4 - 4 5 , d u p ä c u m i n § t i i n t a z ä d e s p r e a c e s t s f ä r § i t

a l d u § m A n i i l o r S t e f a n f i u l l u i A l e x a n d r u c e l B u n p e B r a § o v e n i 8 5 .

D e a l t f e l c u m n e - a m p u t e d e x p l i c A e x i s t e n t a u n u i d o c u m e n t d i n

1 4 4 1 , a n u l t o c m a i i n c a r e S t e f a n r ä s t o a r n ä p e l i j e , i a r R o m a n

f i u l s ä u p u n e m â n a p e c e t ä t l e

n o r d i c e , d o c u m e n t p r i n c a r e

P e t r u V o d ä f i u l l u i . . k l e x a n d r u c e l B u n d r i m ä n ä s t i r e i P r o b o t a

4 s ä l a s e d e t i g a n i 8 6 .

. . k s t f e l a j u n s e M o l d o v a p r i n d u m à n i i i e i

i m p ä r e c h e r i l e

L o m p e t i t o r i l o r l a d o m n i e , s ä f i e i m p ä r t i t ä . m a i î n t â i I n d o u ä ,

a p o i c h i a r i n t r e i p ä r t i , c e e a c e d e s i g u r n u p u t e à s à c o n t r i b u e

l a I n t ä r i r e a e i .

S t e f a n r a s t r e a i ä I n s ä d o m n i a c h i a r a * a i m V ä r t i t 4 n u m a i

p a n ' . 1 l a 1 4 4 7 , c â n d s e g A s e s t e u l t i m u l a c t s ä v ä r § i t d e e l , a n u m e

f i a g A d u i n t a f ä c u t ä l u i C a z i m i r d u c e l e L i t v a n i e i , d e a ' l a j u t à

c o n t r a P o l o n i l o r , U n g u r i l o r

i T h a r i l o r 8 7

D u p ä c a t s e v e d e d i n a c e s t d o c u m e n t ,

S t e f a n n u I n c e t a s e

d e a f i I n d u § m i l n i e c u P o l o n i i , c a r e § i a j u t à l u i R o m a n t i u l l u i

I l i e c e l r e f u g i a t l a e i ,

r e d o b a n d e a s e ä d o m n i a p ä r i n t e a s c A .

R o m a n n e m a i p u t â n d f ä l i d à a t : M a n e d u m n e z e i r e a u n c h i u l u i

s k i S t e f a n V o d ä c e o M e u s e c u t a t ' d 1 s à u l i j e " " , i n t r à i n M o l d o v a ,

b a t e § i u c i d e p e S t e f a n .

R o m a n a l I I - l e a , 1 4 4 7 - 1 4 8 8 .

I n c o n t r a l u i R o m a n v o a i .

c e l u i s p r i j i n i t d e . P o l o n i ,

s e - i v e § t e u n a l t d u § m a n p e r i c u l o s ,

a n u m e l o a n C o r v i n d e H u n i a d e , c a r e u r à p e d o m n u l M o l d o v e i

d i n p r i c i n ' ä c ä e r a c u m n a t c u V l a d D r a c u l d i n M u n t e n i a , a c A r u i

r e l a t i u n i i n c o r d a t e c u g u v e r n a t o r u l U n g a r i e i l e - a m e x p u s l a

i s t o r i a

M u n t e n i e i 8 8 .

C a m u l t ä m i t A f i e n t r u s p r i j i n u l p o l o n c u

c a r e r e d o b ä n d i s e t r o n u l , R o m a n a r u e § t e c a s t e l a n u l u i d e C a -

" H u r m . , D o c . , X V , p . 3 2 .

" A r h . i s t . ,

1 , 1 , p . 1 2 3 - 1 2 4 . C a P e t r u t i n e a I n s t ä p a n i r e p a r t e a d e j o s a

M o l d o v e i s e v e d e s i d e p e a e e e a c ä d o c u m e n t u l s a n e d a t d i n T d r g u l d e / o s . C a - r e

o r a s

f i f o s t i n t e l e s s u b a c e s t n u m e n u s e p o a t e s t i . I n o r i c e c a z I n . s A e l e r a a s e z a t

I n p a r t e a d e j o s a

t i i r e i . A c e s t P e t r u V o d a e r a f i u l l u i A l e x l i n d r n c e l B u n s i

I r a t e c u I l i e s i S t e f a n , d e o a r e c e S t e f a n f l n u m e s t e I n t e l : i n d o c u m e n t d i n 1 4 4 2 ,

f n c a d e p e C a n d o d o m n i à I r n p r e u n ä c u

l i j e : p r e a i u b i t u l m e a f r a t e " A r k i s t . ,

  H e l e n ° .

U l i a n i t Z k i , p . 6 9 . A c t u l e s t e d a t a t 2 5 I u n i e 1 4 4 7 .

" U r e c h e i n L e t o p i s e l e , I , p . 1 1 1 . C o n f i r r n a t d e o n o l i t i i p u s a p e u n M a r -

y d r i n t s l e v o n d i n 1 4 4 3 . N i c o l a e s c u ,

I . c . , p . 9 7 s i d e i n s c r i p t i a r e i n n o i t d e S t e f a n

e e l M a r e p e i n o r m a n t u l l u i S t e f a n . I b i d e m , p . 9 8 .

" M a i s u s , p . 1 q .

Page 137: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 137/233

M O L D O V A K I N 1 L A   r i l a ' A N C E L M A R E 1 2 8 8 - 1 4 5 7

1 3 9

T n e n i t a D i t r i c h B u c z a s k i s a s e s a t e d i n n o r d u l M o l d o v e i a n u m e

C u c i u r u l , L e n t e s t i i , I u r e ä u t i i , V e r b ä u t i i , V a s i l ä u l

i B o r i s o v u l ,

c u d r e p t u l p e n t r u B u c z a s k i c a i n c a z u l a n d R o m a n n u a r e x e -

c u t à d a r u l , c a s t e l a n u l s à a i b A v o i e a c o n f i s a a v u t u l t u t u r o r

n e g u s t o r i l o r m o l d o v e n i d i n P o l o n i a . I n d o c u m e n t , R o m a n s e

n u m e s t e f i u i a r p e B u c z a s k i I l n u m e s t e t a h L t e r m i n i n t r e b u i n t a t

p e a t u n c i p e n t r u a i n s e m n A u n r a p o r t d e s u p u n e r e , M a t d i n e l

s e v e d e a d o m n u l M o l d o v e i a j u n s e s e p r o t e g u i t u l s i v a s a l u l n u

n u m a i a l r e g e l u i c i s i a u n u i s i m p l u n o b i l p o l o n 9 0 I

S e v e d e c A R o m a n , a n d u c i s e s e p e u n c h i u l s u S t e f a n ,

a l u n g a s e s i p e c e l ä l a l t u n c h i u P e t r u , c a r e s t l i p A n i à s u d u l M o l d o v e i .

P e t r u f u g i s e i n U n g a r i a , u n d e , p e n t r u a d o b a n d i s p r i j i n u l l u i

l o a n C o r v i n , c o n t r a d u s m a n u l u i c o m u n , R o m a n a l I I - l e a , s e

i n s u r a s e c u o s o r à a g u v e r n a t o r u l u i , f e m e i e d e m a i b i n e d e 5 0

d e a n i , s p r e

c r e i ä a s t f e l u n d r e p t l a a j u t o r u l c e r u t 9 1 .

F I u n i a d i

d ä u r m a r e r u g ä m i n t e i l u i P e t r u ,

i

t r i m i t e

I n 1 4 4 8 p e g e n e r a l u l s k i C i u p o r , c a r e a l u n g ä p e R o m a n , s i r ä -

m e i n e d u p ä a c e e a p e 1 5 n e t P e t r u , s p r e a ' l a p ä r à d e i n t o a r c e r e a

l u i R o m a n c a r e t u g i s e d i n n o u l a P o l o n i , d a r m u r i a c o l o p u t i n

- t i m p d u p ä a c e e a .

P e t r a

a l

I I I - l e a , a d o u a ° a r i l

s i

A l e x a n d r a a l

I I - l e a

1 1 1 8

P e n t r u a m u l t ä m i l u i H u n i a d e d e s p r e a r z a r e a

l u i i n d o m n i a M o l d o v e i , P e t r u d ä . c e t e a t e a C h i l i a U n g u r i l o r 9 2 .

A c e a s t ä t r e c e r e a C h i l i e i c a r e U n g u r i s e m a i d o v e d e s t e d i n

c â t e v a a l t e d o c u m e n t e . A n u m e B o g d a n a l I I - l e a a n d r e i n n o i e s t e

I n 1 4 5 0 j u r ä m â n t u l s ä u f a t ä c u l o a n C o r v i n , s p u n e c A e l n u

a r e v o i e a c u c e r i c u s a b i a C h i l i a f ä r i l d e v o i a O r i n t e l u i

i d o m n u l u i

s i l u l o a n V o e v o d 9 3 . A l t d o c u m e n t d i n 1 4 5 3 a r a t ä p e V l a d i s l a v

V o c r ä , c e a n d d e l a B r a s o v e n i s à - t r i m i t ä i n t a i n ä n i s t e a r m e l a

T i i r g o v i s t e a p e c a r e v o i à s ä l e t r i m i t ä l a C e l a t e a l u i H u n i a d e

( a d e c i l C h i l i a ) 9 4 . C h i a r d i n a c e s t d o c u m e n t s e v e d e c t i t e r à d e

i n t e r e s a t i i N I u n t e n i a

l a p ä s t r a r e a C h i l i e i p e c a r e H u n i a d e o

c l A d u s e r u d e n i e i s a l e D a n a l 1 1 1 - l e a , c e l i n r u d i t c u e l s i p u s d e

C o n f r i b u l i u n i l a

i s t o r i a 3 I o l d o v e i

t n t r e a n i i 1 4 4 8 - 1 4 5 8 d e I . B o g d a n

i n A n . A c t t d . T o m . , I I , t o m . X X I X , 1 9 0 7 , p . 6 3 0 - 6 3 3 ( 2 - 5 ) .

D i u g o s z , I I , p . 3 4 . D l u g o s z , I I , b . X I I I c o l . 3 4 .

1 U r e r h e I n L e l o p f s e t e , I , p . 1 1 1 . 0 c r o n i c h r u s e a s c h r a p o r t a t à d e E n g e l

( G e s c h i c h l e d e r M o l d a u , p . 1 2 7 , c r o n i c a s l a v o - r o m a n d a l u t H a s d e u ) s p u n e i n t r a -

d u c e r e a l a t i n h : H i e P e t r u s u r b e m K e l d a m U n g r i s d e d i l . C r o n . p i l l n e a n d ( A r k .

I I I , p . 6 ) , [ e d . I . B o g d a n , I n V e c h l l e C r o n i c e , p . 1 9 4 , r i t r à c a s h o a p e r e c o n t r a

T u r c i l o r ] , a r a t ä s i e a e a a c e s t P e t r u a d a t C h i l i a U n g u r i l o r , a d a o g A n d c a

s t 1 o a p e r e c o n t r a T u r c i l o r ) .

9 I N . I o r g a , C h i l i a p i C e t a t e a A l b a , p . 1 0 3 .

9 4 H u r n a . . D o c . , X V , p . 3 8 .

Page 138: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 138/233

1 4 0

I S T O R 1 A R O M A 4 1 L 0 R

e l i n s e a u n u l a c e l e i t g r i , d u p g d e t r o n a r e a § i u c i d e r e a l u i V l a d

D r a c u l 9 5

P e t r u a l I I I - l e a o b t i n u s e d o m n i a M o l d o v e i , a l u n g ä n d p e

u n r e p r e z e n t a n t a l i n t e r e s e l o r P o l o n i l o r . A c e § t i a d u p g m o a r t e a

l u i R o m a n , f i u l l u i l i j e , s p r i j i n i c a n d i d a t u r a f r a t e l u i s g u A l e -

x a n d r u , c o p i l d e 1 1 a n i , p u s s u b e p i t r o p i a m a m e i s a l e M a r i a

§ i a b o i e r u l u i M a n o i l P a r c a l a b d e H o t i n 9 6 ,

l a t r o n u l M o l d o v e i ,

i n a t a m b e l e p u t e r i p r o t e g u i t o a r e a l e c e l o r d o i r i v a l i t r e b u i a u

s g s e i c e l a l u p t g . F i i n d i n s i g c à H u n i a d e a v e g p e a t u n c i i n t e r e s

a n u s e s t r i a C u P o l o m i , e l l e p r o p u n e r e i n n o i r e a m i j l o c u l u i ,

p u s d e m a i m u l t e o r i i n l u c r a r e O n g a c u m a , s p r e a i m p g c a c o m -

p e t i r i l e r i v a l e d e l a t r o n u l M o l d o v e i , a n u m e i m p g r t i r e a d o m n i e i

i n t r e c o m p e t i t o r i . I n 2 A u g u s t 1 4 4 8 g g s i m p e H u n i a d e s c r i i n d

u r m g t o a r e a s c r i s o a r e r e g e l u i C a z i m i r , c a r e

l a s

a s e i n t e l e g e

c à p r o p u n e m i j l o c u l a r ä t a t :

D u p g v r o i n t a d u m n e z e i a s c g ,

m u r i n d a c e l R o m a n V o e v o d i r g m â n â n d a l t m o § t e n i t o r a l l u i

D i e V o e v o d , A l e x a n d r u c a r e a r e d r c _ p t u r i n e t A g g d u i t e a s u p r a

O r e l M o l d o v e i , a r t r e b u i s à g g s i m u n m i j l o c a s t f e l i n a t § i P e t r u

V o e v o d s à d o b a n d e a s a s f i n t e l e l u i d r e p t u r i ,

i c e l a l a l t i a r g § i

s g n u f i e s c u r t a t . S s i l n u c r e a d g M a i e s t a t e a v o a s t r g , c à e u

p u n e i n r u d i r e a ( H u n i a d e e r à p r e c u m a m v g z u t i n c u s c r i t c u P e t r u )

m a i p r e s u s d e d r e p t a t e . F i i n d c g m i e i m i l i p s e § t e t i m p u l , a v ä n d

a m g o c u p à c u t r a t g r i l e d e p a c e , a p o i r o g p e e x c e l e n t a v o a s t r g ,

e a , O n g l a i n t o a r c e r e a M e a , s g p r i m e a s a p e n u m i t u l P e t r u i n

' t a t a M o l d o v e i i s g n u p r o v o a c e i n z i s a t a r a e x p e d i t i i

i p u s t i e r i .

D a a l a i n t o a r c e r e a m e a P e t r u n u v a l u c i a d u p g d r e p t a t e ,

v o i u i n c e t à a ' l s u s t i n e à § i v a d e v e n i d u § m a n u l m e u 9 7 .

E s t e i n v i d e r a t c à r e s p e c t a r e a d r e p t g t e i d i n p a r t e a l u i

P e t r u n u s e p u t e g r e f e r i l a a l t g c e v a , c l e a t l a m a r g i n i r e a l u i i n

p a r t e a c e u r n i à a ' i f i a t r i b u i t g d e P o l o n i , p e l â n g g a c e e a p e c a r e

e i e r a u s à o p g s t r e z e p e n t r u p r o t e g u i t u l l o r , A l e x a n d r u . D e

a c e e a ,

i i n t g l n i m d o c u m e n t e d e l a A l e x a n d r u V o d g , t o c m a i d i n

t i m p u l a n d d o m n i à § i P e t r u , a d e a d i n 2 6 M a i u , 2 6 § i 2 7 A u g u s t

1 4 4 9 9 8 .

S e v e d e i n s g c g P e t r u n u s e t i n ù d e c u v â n t , d e a n u s u p g a ,

p e t o v a r g § u l s g u i n d o m n i e ,

i a t u n c i H u n i a d e p e c a r e l ' a m v g z u t

I n r e l a t i i a § a d e b u n e c u P o l o n i i , s c o a t e p e P e t r u d i n s c a u n ,

9 5 A l a i s u s , p . 1 0 4 . V o m v e d e a m a i t a r z i u c a S t e f a n e e l M a r e , l u a n d C h i n a

d e l a R a d u c e l F r u m o s , U n g u r i i r e l n o e s c p r e t e n t i i l e l o r a s u p r a a c e l e i c e t a t i , h a -

z a n d u - s e p e d r e p t u r i l e d o b a n d i t e d e e i d e l a P e t r u i p c n i s t a i n t a r i t u r i f ä c u t e

I n t i m p u l s c u r t e i l o r s t a p a n i r i .

9 1 N i c o l a e s c u , D o c . s l a v o - r o m c i n e , P . 1 1 0 . A l e x a n d r u e r a n a s c u t l a 1 4 3 8 .

9 7 S o k o t o w s k i e t S z l u j s k i I I , 4 2 , C o d e x e p i s f o l a r i u s s a e c u l i d c c i m i q u i r d t 4 .

K r a k o v m e , 1 8 7 6 , I I , P . 4 2 , a p . P i c o t , C r o n i q t z e d ' U r e c h e , p . 6 9 . A c e a s t ä s c r i s o a r e

e s t e u n d o c u m e n t p r e a i m p o r t a n t , i n t r u c a t c o n f i r m a t o a t e s t i r i l e a n t e r i o a r e ,

c u l e s e d i n d o c u m e n t e l e a c e s t o r v r e m u r i a t a t d e I n c u r c a t e .

W i c k e n h a u s e , M o l d a v i t m . p . 6 3 .

Page 139: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 139/233

M O L D O V A P A N A L A 1 3 T E F A N C E L M A R E 1 2 8 8 - 1 9 5 7

1 4 1

p r i n g e n e r a l u l C i u p o r , a c e l t r i m e s d e e l i n M o l d o v a s p r e a ' l

p g z i c o n t r a a t a c u r i l o r d u § m a n e . C i u p o r r A m a s e , d u p à c a t s e

v e d e , c a t v a t i m p c a o c a r m u i t o r i n l o c u l d e t r o n a t u l u i P e t r u ,

§ i n u m e l e s à u d d d ù , w i n a s o n a n t ä , i n g u r a p o p o r u l u i r o m a n ,

n a § t e r e l u i C i u b ä r V o d e i , d e c a r e n u m e s t r a n i u p e n t r u u n d o m n ,

l e g a n d u - s e t r a d i t i a , e l d e v e n i u n e r o u d e p o v e s t e , s p u n a n d u - s e

d e s p r e e l c ' ä a r f i f o s t m a n c a t d e g u z g a n i ( c h i t c a n i ) 9 9 .

B o g d a n a l I I - l e a , 1 4 4 9 - 1 4 5 1 .

D u p à s c o a t e r e a l u i P e t r u

d i n s c a u n u l p k t e i d e t a r ä c e o a v e a i n s f ä p a n i r e , A l e x a n d r u

a l I I - l e a f i u l l u i I l i e r A m a n e i n e à p u t i n t i m p I n a c e a p e c a r e o

a v e a e l , p a n ' a c a n d e s t e s c o s c u t o t u l d e u n n o u c o m p e t i t o r l a

t r o n u l M o l d o v e i , B o g d a n a l I I - l e a f i u n a t u r a l a l l u i A l e x a n d r u

c e ) B u n . B o g d a n a l u n g a p e A l e x a n d r u a l I I - l e a i n P o l o n i a , d e

u n d e a c e s t a s e p r e g a t i à p e l a 1 5 M a r t i e 1 4 5 0 a p o r n i c u o e x p e d i t i e

c o n t r a u n c h i u l u i s A u B o g d a n a l I I - l e a . A l e x a n d r u C a u t a s e a j u t o r

l a a c e l a § D i t r i c h B u c z a s k i l a c a r e r e c u r s e s e § i R o m a n o b l i g a n d u - s e

a d a l u i B u c z a s k i u n d a r a n u a l d e 4 0 0 d e z l o t i t u r c e § t i , 1 2 b u t i

c u v i n , 1 5 b u c à t i d e s t e a l § i 5 b u c A t i d e p a n z 5 . 1 0 0 . I n c a z c a n d

A l e x a n d r u a r f i a l u n g a t d i n M o l d o v a , B u c z a s k i e r a d a t o r

d e e a c r á p o s t i r e . B o g d a n l a r â n d u l S a n c à . ' u t a " a j u t o r l a U n g u r i ,

i n d a t o r i n d u - s e p r i n d o u à a c t e d e i n c h i n a r e c a r e l o a n C o r v i n

d e H u n i a d e , a n u c u c e r i C h i l i a p o s e d a t à p e a t u n c i d e M u n t e n i

d i n g r a t i a U n g u r i l o r 1 0 1 . U n u l d i n a c e s t e a c t e e s t e a d e v e r i t d e

f i u l l u i B o g d a n , S t e f a n ( v i i t o r u l S t e f a n c e M a r e ) 1 0 2 .

D e i n u m e l e l u i B o g d a n n u s e v e d e f i g u r a n d i n t r e f i i i l u i

A l e x a n d r u c e l B u n i n d o c u m e n t e l e a c e s t u i a , u n d e s e a f l ä i n -

§ i r a t i n u m a i c e i p a t r u c o p i i a i l u i : I l i e , S f e t c u ( S t e f a n ) , P e t r u

A l e x a n d r u 1 0 3 , p r i c i n a a c e s t e i o m i t e n i e s t e

a c e a

a t i n s 5 .

§ i

9 9 V e z i

G a s t e r

i n

R e v i s t a

l u i T o c i l e s c u , I I , p . 8 5 1 . A d u c e r e a l u i C i u b d r

V o d d , d i n g e n e r a l u l u n g u r C i u p o r , a f o s t f r i c u t i i p e n t r u p r i m a o a i l d e E n g e l ,

G e s c h .

d e r M o l d a u , p . 1 2 8 . C o m p . s i P a p a d o p o l - C a l i m a h , C i u b e t z '

V o d d I n C o r m .

l i t . , X V I , p . 2 8 5 . C i u b d r V o d à e s t e p o m e n i t a t a t d e U r e c h e , c a t s i d e c r o n . p u t -

n e a n a ' , s p u n i k n d a m b e l e 6 1 a d o m n i t 2 l u n i .

1 0 0

B o g d a n i n s t u d i u l c i t a t m a i s u s ( n o t a 2 0 , p . 6 3 3 - 6 3 5 ) . A s u p r a

J u l B o g d a n a l I I - l e a v e z i V . P A r v a n , A l e x a n d r e ( V o r l d s i B o g d a n V o d d . 1 9 0 4 , p . 3 9 .

1 9 1 C i n c i d o c . s l a v o - r o m a n e e d . I . B o g d a n i n A n . A c a d . r o m . ,

I I , t o m . X I ,

p . 5 2 - 5 8 . C f . O r e s t e P o p e s c u l , C d t e v g . d o c , m o l d . , p . 7 . ( D o c . d i n 1 4 5 d e j a B o g d a n

a l I I - l e a ) .

1 0 3

P f i r v a n , R e l a j i i l e t u t . 5 l e l a n e e l 3 / a r e c a U n g u r i i i n C o n y . l i t . , X X X I X

1 9 0 5 , p .

8 7 2 .

/ 9 9 V e z i b u n ä o a r 5 h r i s o v u l d i n 1 4 2 9 , i n A r h . i s t . ' I , 1 , p . 1 2 1 , s i a l t u l d i n .

1 3 3 1 , I n c a r e s u n t e n u m e r a t i n u m a i t r e i : M e , S f e t c u 5 i P e t r n ( I b i d e m p . 1 2 2 ) .

[ I n d o c . d i n 1 4 2 9 s e d a u 4 f i i : l i j e , S t e l e ° , P a m s i A l e x a n d r a . U n a l t d o c . d i n 1 4 2 8 ,

i b i d . c l ä n u m a i u n s i n g u r f i u , p e h i e l . C A B o g d a n e r a f i u l l u i A l e x a n d r a c e l B u n

s e v e d e d i n d o c u m e n t d i n 1 4 6 6 , d e l a 5 t e f a n c e l M a r e , i n c a r e f a c e o d o n a t i e m A -

n A s t i r e i P o b r a t a , p e n t r u s u f l e t u l 5 i m â n t u i r e a r i l p o s a t u l u i s k i m o s ( b u n i c ) b d t r â -

n u l A l e x a n d r a V o d i i , ( s i U r e c h e n u m e s t e p e A l e x a n d r a . , c e l B u n s i B ä t r A n " ) s i

a l r A p o s a t u l u i s à u p d r i n t e B o g d a n v o e v o d s i m a i n e l s a l e M a r i a . A r h . i s l . , I , 1 .

P . 1 1 5 ) . B o g d a n t r e b u i à d e c i s a f i e f i u l l u i A l e x a n d r a .

Page 140: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 140/233

1 4 2

I S T O R 1 A R O M A . N I L O R

p A n A a c u m a i n m a i m u i t e r A n d u r i , a u n e i d u m l n i i i n t r e t a t a

§ i f i u 1 0 4 .

N u s e l a s r t î n s ä d e t r o n a t u l d e B o g d a n , A l e x n d r u a l I I - l e a , M I A '

a i n c e r c A d i n n o n s o a r t a

a r m e l o r . U n c h i u l s A u P e t r u a p o i d i s -

g r a t i a t d e l o a n C o r v i n , v i n e § i e l i n P o l o n i a

i a m b i i s e i n t e l e g

a z m u l g e c o r o a n a d e l a B o g d a n , § i a i m p A r t i a p o i s c a u n u 1 1 0 8 .

E x p e d i t i a p r e g A t i t ä i n c o m u n i n P o l o n i a c a r e a c u m a n u m a i

j i g n i à i n t e r e s e l e U n g u r i l o r , a v A n d d e t i n t a r A s t u r n a r e a u n u i

d o m n c e n u o i n t e r e s A d e l o e , p o r n e § t e a s u p r a M o l d o v e i s u b

c o n d u c e r e a l u i P e t r u . A c e s t a b a t e s i p r i n d e p e B o g d a n l a R e u -

s e n i § i ' i t a i e c a p u l 1 0 6 .

D u p r t c e P e t r u p u n e m A n a p e M o l d o v a , e l r e f u z A a m a i

i m p A r t i d o m n i a C u A l e x a n d r u , c i v r e a s A o p A s t r e z e i n t r e a g A

p e n t r u s i n e . A l e x a n d r u f 1 1 5 6 , v e n i n d C u a j u t o r d e l a P o l o n i ,

s c o a t e p e P e t r u d i n s c a u n , d e v e n i n d a s t f e l d o m n i n M o l d o v a .

A l e x a n d r u a l I I - l e a a d o u a o a r í

i P e t r u a l I I I - l e a a t r e i a

° l i r a , 1 4 5 1 - 1 4 5 5 . I n a c e a s t A a d o u a d o m n i e , A l e x a n d r u a l

I I - l e a s e i n c h i n A l u i l o a n C o r v i n p r i n u n t r a t a t d i n 1 7 F e b r u a r i e

1 4 5 3 i n c a r e c e t i m i n t r e a l t e l e c A s ' a d a t s à f i u s u p u s i n t o a t e

c a u n a d e v A r a t f i n p k r i n t e l u i s A u § i n i m i c s à n u f a c e m f A r A

p o r u n c a M A r i e i S a l e , i a r d o m n u l

i p A r i n t e l e m e u I o a n V o e v o d

s A n e m i l u i a s c A

i s ' A n e a p e r e d e t o t i d u w a n i i n o s t r i d i n t o a t e

p A r t i l e ;

i a r c A n d v a a v e à v r e o t r e b u i n t A p A r i n t e l e m e u

i v a

p o r u n c i , s à a s c u l t A m d e p o r u n c a M A r i e i S a l e "

u n t r a t a t

v a s a l i t a t e c h i a r u m i l i t A i n t o a t A p u t e r e a c u v A n t u l u i 1 0 7

D u p A c a t s e v e d e i n s A P e t r u i z b u t i c u t o a t A r A z b i r e a l u i

s ä s e m e n t i n A i n o p a r t e d e - t a r A , d e o a r e c e i n t A l n i m , p a r a l e l

p e n t r u a c e l a s r A s t i m p , h r i s o a v e e m a n a t e d e l a a m b i i d o m n i ,

A l e x a n d r u i P e t i u ,

i a n u m e a l e l u i A l e x a n d r u d e l a 2 4 F e -

v r u a r i e 1 4 5 2 p A n A l a 6 O c t o m v r e 1 4 5 5 , i a r d e a l e l u i P e t r u d i n

2 2 § i 2 5 A u g u s t § i 6 O c t o m v r i e 1 4 5 4 1 0 8 .

I n t i m p u l a c e s t e i d o m n i i i m p A r t i t e a M o l d o v e i , T u r c i i

1 0 1 U r e c h e , i n L e l o p i s e t e , I , p . 1 1 3 , s p u n e c A a c e s t B o g d a n , ( a l

I I - l e a ) ,

a r f i f i u l l u i A l e x a n d r u . i n s 6 n u a l l u i c e l B u n , c i a l l u i A l e x a n d r u a l I I - l e a , c a r e

f i i n d i n s A n e p o t l u i B o g d a n , n u m a i t a t à n n ' i p u t e a f i . A d a o g e U r e c h e c . A B o g d a n

a x f i d o m n i t d o i a n i , c e e a c e s e v e d e c o n f i r m a t p r i n i m p r e j u r a r e a c A s e a f l A h r i -

s o a v e d e l a e l n u m a i d i n a n i i 1 4 5 0 s i 1 4 5 1 . W i c k e n h a u s e r , M o l d o v i t z a , p . 6 3 s i 6 4 .

D l u g o s z , I I , p . 8 1 . C r o m a r , p . 3 3 7 .

V o i n v e d e a c 5 S t e f a n c e ) M a r e r i d / d i a i c e n b i s e r i c A i n a m i n t i r e a m o r -

e i s A u .

M i n n . , D o c . , I I , p . 1 .

1 0 4 H r i s o a v e l e l u i A l e x a n d r u a l I I - l e a , 2 4 F e v . 1 4 5 2 ( A r h . i s t . , 1 , 1 , p . 1 4 1 ) ;

A . p r i l i e 1 4 5 2 , I b i d e m , p . 1 0 1 ; [ a c e s t a e s t e d i n 1 4 4 2 - 6 9 5 0 ] . I a n u a r i e 1 4 5 3 ( l b i d e m ,

p . 1 0 2 ) ; A p r i l i e 1 4 5 3 ( I b i d e m , p . 1 4 2 ) . I n c u a o s t i i n t e a z A p e r e g e / e p o l o n d e s p r e

l u a r e a C o n s t a n t i n o p o l e i d e T u r c i , ( D l u g o s z , I I , p . 1 1 G ) ; j u r i l m t i n t u l f f i c u t d e e l

l a H o t i n i n 6 O c t o m v r e 1 4 5 5 , ( D o g h i e l ,

I , p . 6 2 9 ) . D o c u m e n t e l e d e l a P e t r u I n

W i c k e n h a u s e r , I t I o d a v i t z o , p . 6 4 s i 6 5 .

Page 141: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 141/233

M O L D O V A P A N A L A f } T R F A N C E L M A R E 1 2 8 8 - 1 4 5 7

1 4 3

d e v i n o m a r e a m e n i n t a r e p e n t r u C r e s t i n i p r i n c u c e r i r e a C o n -

s t a n t i n o p o l e i . D o m n i i M o l d o v e i , t e m ä n d u - s e d e u n a t a c a l

f l o t e i t u r c e s t i c o n t r a C e t ä t i i A l b e , i e a u m ä s u r a a o i n t ä r i d i n

n o u . P a r c a l a b u l S t a n c i u l a l l u i A l e x a n d r u a l I I - l e a c e f u s e s e

p á s t r a t i n a c e a s t à d r e g ä t o r i e s i d e P e t r u , i n t i l r e s t e z i d u r i l e ,

p r e v r i a n d u - l e c u t u r n u r i c u m s p u n e i n s c r i p t i a c e s ' a p ä s t r a t 1 0 9 .

D u p à p a t r u a n i d e d o m n i e i m p ä r t i t ä , P e t r u i z b u t e s t e a

s c o a t e p e ' A l e x a n d r u d i n s c a u n . A c e s t a s e r e t r a e l a C e t a t e a

A l b ä , u n d e m o a r e p u t i n d u p l i a c e e a , o t r ä v i t . P e l r u a l 1 1 1 - l e a

t r e b u i e i n s ä s ä l u p t e a t u n c i c o n t r a u n u i n o u c a n d i d a t p o l o n ,

u n p r i n c i p e l i t v a n n u m i t B e r e n d e i 1 1 0 . S e v e d e a . P e t r u r e i n -

t r a s e i n f a v o r u r i l a U n g u r i , c a r e ' l v ä z u s e r á d e s t o i n i c l a l u p t ä

a p r i g v ä n ä t o r l a d o m n i e .

P e t r a a l I I I - l e a a t r e i a ( ) a r a 1 1 5 5 - 1 4 5 7 .

P u s i n s c a u n

p r i n a j u t o r u l r e g e l u i U n g a r i e i , P e t r u a l I I I - l e a l e i n c h i n ä t a r a ,

d u p à c u m r e i e s e a c e a s t a d i n o d i p l o m ä a r e g e l u i V l a d i s l a v , d i n

3 0 I a n u a r i e 1 4 5 3 , c a r e s p u n e d e s p r e P e t r u , i n c ä d e p e a n d

d o m n i à a l ä t u r e a C u A l e x a n d r u c ' ä a r f i f o s t r e a d u s e p ä r t i l e

t r a n s a l p i n e l a a s c u l t a r e d e a t r e l o a n C o r v i n d e U n i a d e , c a r e

p ä r t i s ' a r f i r e v o l t a t i n v r e m i l e m a i v e c h i . D e s i g u r i n s ä c ' ä

r e i n t r o d u c e r e a l u i P e t r u , d u p ä d e t r o n a r e a l u i A l e x a n d r u , f ä -

a n d u - s e c u a j u t o r u l U n g u r i l o r , t r e b u i à f a c i l s ä s e i n j o s e a s c ä

s i m a i m u l t i n n a i n t e a l o r

P l e c a t c ä t r e U n g u r i , P e t r u a l 1 1 1 - l e a A r o n s e a r a t ä

m a i p u t i n s u p u s c ä t r e P o l o n i , s p r e a n u m a i f i d u s m ä n i t d e e i ,

p r i n s p r i j i n i r e a v r e u n u i a l t u i c o m p e t i t o r . E l s e i n c h i n ä d e c i

P o l o n i l o r i n 2 6 I u n i e 1 4 5 6 , s p u n â n d f u t r e a l t e l e c à d u p à

e x e m p l u l p r e d e c e s o r i l o r s ä l i , a t a t ä l u i s ä u A l e x a n d r u V o d à s i a

f r a t i l o r

s à i I l i e

i S t e f a n , e l j u r à e r e d i n f à r e g e l u i p o l o n , f ä g ä -

d u i n d u ' i s p r i j i n c o n t r a d u s m a n i l o r s i a n u p r i m i n i c i o s u z e r a n i t a l e

a f a r à d e a c e e a a r e g a t u l u i p o l o n 1 1 2 , n e a d e v ä r f l a g r a n t i n t r u

a t e l a c u m a e r à i n c h i n a t U n g u r i l o r . I n m o m e n t u l c h i a r a n d

1 B o g d a n , I n s c r i p f l i l e d e l a C e l a l e a A l b r i f u A n . A t a d . r o m . , I I , t o m .

X X X , 1 9 0 8 , p . 1 2 5 ( 1 5 ) .

D l u g o s z , I I , p . 1 8 1 : I n c u j u s l o c u m ( A l e x a n d r i ) P e t r u s g u i d a m V a -

/ a c h u s q u i f i l i u s n a t u r a l i s A l e x a n d l i q u o n d a m v o i v o d a e V a l a c h i a e d i c e b a t u r

s u i r o g a t u s e s t . D e i P e t r u l

1 1 1 - l e a p o a r t A a s t A d a t A s u p r a n u m e l e d e A r e n

l a U r e c h e , s e v e d e c A e s t e a c e e a s i p e r s o a n A c u d o m n i t o r u l d i n 1 4 4 8 - 4 9 , c e e r a

a s e m e n e f i u l l u i A l e x a n d r u c e / B u n ( m a l s u s , n o t a 1 5 ) . S A s e n o t e z e c A D l u g o s z

z i e e q u o n d a m , a d e c i l a r ä p o s a t u l u i A l e x a n d r u , n u a c e l u i c e m u r l d u p a a c e s t a .

1 1 1 T e l e k i , H u n y a d i a k K o r a M a g y a r o r s z a g o n , P e s t i n i , 1 8 5 2 - 1 8 5 7 , 1 , p . 2 5 0

a p . P i c o t , T e l e k I X , 3 5 0 C h r o n i q u e d ' U r e c h e , p . 8 5 , n o t a .

1 1 2 A c t u l l i n t r e g l a t i n i n l i l i a n i t z k i , p . 8 8 . E x t r a c t I n I n v e n t a r i a n ' , p . 1 3 8 .

I n a c e s t a c t , P e t r u s p u n e c A v o e s t e s e q u i v e s t i g i a A l e x a n d r i p a t r i s n e s t r i a e

E l l e a t q u e S t e p l i a n i f r a t r u m n o s t r o r u m . S e v e d e d e c i c a P e t r n A r o n a l c r o n 1

c a r i l o r e s t e t o t P e t r u a l I I I - l e a f i u l l u i A l e x a n d r u c e l B u n . ( R e p r o d u s c i I n H u r m

D o e . ,

I I , 2 , p . 6 5 ) .

Page 142: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 142/233

1 4 4

I S T O R T A R O M A N I L O R

f A g a d u i a a c e l e v o r b e r e g e l u i p o l o n , t r i m e t e à s ' A m a i p l e c e t a r a

M o l d o v e i § i s u b p a g a n i i d e T u r c i . M a i d e p a r t e s e l e g a P e t r u d e

a s e i n g r i j i d e b i n e l e P o l o n i e i , d e a o I n § t i i n t a d e s p r e u n e l t i r i l e ,

d u § m a n i l o r e i , d e a

f i t o t d e a u n a g a t a i n p e r s o a n a c u t o a t a

p u t e r e a s a I p a j u t o r u l r e g e l u i , l a c a z d e r a z b o i u c u P r u § i i

d e e u n a j u t o r d e 4 0 0 d e c a l t t r i , p r e c u m § i p r o v i z i u n i d e 4 0 0 d e

b o i , d e a / A s a M a r i e i , v a d u - v e i l u i l i j e , o r a § u l S i r e t i u § i s a t u t

O l o v a t § i d e a s e i m p a c a c u r e g e l e p e n t r u H o t i n § i S o r o c a , c e -

t a t e c e a r a p a t t i n e a d e a s e m e n e a z e s t r e i n u m i t e i d o m n i t e .

T u r c i i c a r e c u d o i a n i i r m a i n t e d e a r a m a n e a P e t r u s i n g u t `

d o m n i n

M o l d o v a ,

l u a s e r 5 .

C o n s t a n t i n o p o l e a , u m p l â n d d e

g r o a z A I n t r e a g a E u r o p a , n e l i n i § t e a u l a r a n d u l l o r p e d o m n .

L a o c e r e r e a T u r c i l o r I n d r e p t a t a c a t r e P e t r u A r o n , d e

a l e p l a t i c a t r i b u t 2 . 0 0 0 d e g a l b e n i , d o m n u l r A s p u n d e p r i n o

g r a b n i c A s u p u n e r e , I n d r e p t a t i n d a c e a s t A a s c u l t a r e d e c e r e r i l e

p A g A n e i n h r i s o v u l p e c a r e I l d à l o g o r A t u l u i M i h a i l , c e l m a i i n -

s e m n a t b o i e r a l M o l d o v e i d i n a c e l t i m p , s p r e a d u c e b a n i i l a

T u r c i I n a n u l 1 4 5 6 , p r i n c u v i n t e l e u r m a t o a r e :

S f a t u i n d u - n e

c u b o i e r i i s f a t u l u i n o s t r u m o l d o v e n e s c § i c u m i t r o p o l i t u l c h i r

T e o c t i s t , m u l t a m g a n d i t i n t r e n o i d e s p r e a p a s a r e a § i p r i m e j d i a

t ä r e i n o a s t r e c e l e a v e m d i n t o a t e p A r t i l e , i a r m a i m u l t d e l a

T u r c i , c a r e a u l u a t § i i c a u d e a t a t e a o r i § i c e r d e l a n o i d a r e d e

2 . 0 0 0 d e z l o t i u n g u r e § t i , c e e a c e n o i n u s u n t e m I n p u t e r e a d a ,

i a r a n e a p a r à n i c i c u m n u n e e I n p u t i n t A ; i a r n e d a n d u - l e l o r ,

s i n g u r i e i v o r W A , p r e c u m § i p a s t a a c u m l u a u f e m e i l e § i c o p i i i

f r a t i l o r n o § t r i . D e C i v a z a n d a c e a s t a , n e a m s f a t u i t c u t o t i i p e

c a t v o m p u t e a s à r i d i c a m a c e a s t ä n e v o i e , a - V a u d a n e p l e c a

c a p e t e l e a c e l u i n e c u r a t , § i r e g u l A n d I n t r u a c e a s t a c u t o t i i , a m

r u g a t p e b o i e r u l n o s t r u M i h a i l l o g o f a t u l s à m e a r g a l a T u r c i ,

s à r i d i c e g r e u t a t e a n o a s t r a , l u A n d p e D u m n e z e u I n a j u t o r , § i s a

a § e z e p a c e a p e n t r u n o i , p u t a n d a f a c e c e v a c r e d e c a e s t e m a i

b i n e ; i a r d e n u v a d o b a n d i u § u r a r e , s a s c o a t a § i & A d e e a c e l e

2 . 0 0 0 d e g a l b e n i . D a m d e c i a c e a s t A c a r t e p a n u l u i M i h a i l l o g o -

f A t u l , c a n i m e s ' A n u p o a t A b A n u i a s c a v r e o d a t a p e n t r u d a r e a

a c e s t o r b a n i , p e c a r e n o i t o t i i - a m t r i m i s 1 1 2 .

I n c h i n a r e & a r e U n g u r i , i n c h i n a r e c a t r e P o l o n i ,

i n c h i -

n a r e c a t r e T u r c i , i a t i l m a x i m a d e d o m n i e u r m a t a .

d e P e t r u

A r o n , a p l i c a n d i n p o l i t i c A c u v i n t e l e c a r t i l o r s f i n t e : c a p u l

p l e c , a t s a b i a n u ' l t a i e . D u p a c e M o l d o v a f u s e s e r u p t A t e r i t o r i a l

I n r e p e t i t e r a n d u r i I n m a i m u l t e p a r t i , a c u m a d e i r e i n t r e g i t a

i n t e o s i n g u r a m a n a , î i p i e r d u s e n e a t a r n a r e a d e o d a t á l a

t r e i

 

H r i s n v u l d o m n e s c p r e v a z u t c u f n t A r i t u r a f n t r e g u l u i d i v a n I n t e x t u i

o r i g i n a l s l a v o n I n U l i a n i t z k i , p 8 6 . ( R e p r o d u s s i d e H u r m . , D o c . , I I , 2 , p . 6 7 0 ) .

S u n u n u ] r a s p u n d e l u i P e t r u I n a c e l a s a n 1 4 5 6 . I b i d e m . . , p . 6 7 1 ) c a . . d a c t i v a p l a t i

t r i b u t u l . e l v a t i n e & p a c e a ; i a r d a c a n u , s t i t i c e v a a s t e a p t a .

Page 143: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 143/233

M O L D O V A P A R A L A 1 3 T E F A N C E L M A R E

1 2 8 8 1 4 5 7

1 4 5

s t ä p â n i , f ä r ä a a v e à m ä c a r i n d r e p t ä t i r e a c ä s i - a r f i p l e c a t c a p u l

d i n n a i n t e a u n e i p r i m e j d i i n e i n l ä t u r a b i l e .

I a t ä u n d e a d u s e s e l u p t e l e p e n t r u d o m n i e , n ä s c u t e d i n t r ' u n

s i s t e m p i e r z ä t o r d e u r m a r e l a t r o n , p e M o l d o v a l u i B o g d a n , p e

c a r e b ä r b ä t i a i n t e m e i e t o r u l u i o a r u n c a s e d e o d a t ä , g a t a

d e

v i a t ä s i d e l u p t ä , i n c â m p i i l e N i s t r u l u i s i a l e M ä r e i N e g r e .

L i p s a o a m e n i l o r c o n d u a t o r i , n u n e d e s t o i n i c i a p o p o r u l u i ,

I n c à t ä n ä r

i p l i n d e v i a t ä , c o b o r i s e M o l d o v a l a i n j o s i r e a l a c a r e ,

c e l p u t i n d u p à l u p t e v â n j o a s e , c ä z u s e s i M u n t e n i a . N e r v u l p u -

t e r i l o r s a l e , n u e i à i n e ä f r k i t ; c o a r d a a r c u l u i n u s e r u p s e s e ,

s i t r e b u i à n u m a i s ä s e a r a t e m â n a v â n j o a s ä , c a r e s ä ' l p o a t ä

i n t i n d e , s p r e a f a c e h i e d s ä z b A r n a i e d i n e l , p u t e r n i c e s ä g e t i .

C A n d v a f i s o s i t o m u l p r o v i d e n t i a l , ' m e n i t a d u c e M o l d o v a l a

m ä r i m e a c e t r e b u i à s ä a t i n g ä , n u s e v o r m a i a u z i t â n g u i r i c a a c e l e

d i n h r i s o v u l l u i P e t r u A r o n , c ä a n e a p ä r à n i c i c u m n u e c u

p u i n t ä , c i t r e b u i e s ä p l e c à m c a p u l c e l u i n e c u r a t .

A c e a s t ä i n f l o r i r e a v i r t u t e i r o m a n e s t i s e r á c ù i n t r ' u n c h i p

s t r ä l u c i t s u b * t e f a n c e l M a r e , s i n u m a i p u t i n c u e f e c t a r f i f o s t

p o a t e s i d o m n i a l u i V l a d T e p e s d i n M u n t e n i a , d a c A o r i v a l i t a t e

n e n o r o c i t ä i n t r e a c e s t i d o i a t l e t i a i n e a m u l u i r o r r a n e s c , n u a r f i

i n l e s n i t O t o m a n i l o r c o p l e s i r e a C r e s t i r a t ä t i i .

Page 144: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 144/233

I V

O R G A N I Z A N E A P I t . I . A I I T I V A A T A R I L O R

R O M A N E

D 1 . 1 N U L

V o e v o d u l . E l e m e n t e l e o r g a n i z a r e i S t a t e l o r R o m a n e a l e

c ä r o r i n c e p u t u r i l e - a m s t u d i a t i n p a g i n i l e d e m a i i n n a i n t e , s u n t

p a r t e m a i v e c h i d e c a t i n f i i n t a r e a l o r , p a r t e a u l u a t n a s t e r e

p r i n I n s a s i r a s p a n d i r e a p o p o r u l u i r o m a n d i n m u n t e s p r e a m p i e .

C h e e a o r g a n i i a r e i

p o l i t i c e a u n o r s o c i e t a A i i n c e p a t o a r e

e s t e c a p u l S t a t u l u i c a r e , l a R o m a n i , p o a r f l . p a n a I n t i m p u r i l e

m a i n o a a n u m e l e d e v o e v o d . A e e s t a s e z a m a n t e s t e l a R o m a n i

m u l t m a i v e c h i u d e c a t d e s c A l e c a r e a , d e o a r e c e e l s e i n t a l n e s t e

I n m i c i l e s t a t e u r z i t e p e p a m a n t u l M u n t e n i e i I n n a i n t e d e I n t e -

m e i a r e a e i , v o e v o d a t e l e l u i L i t u o n § i S e m e s l a u ,

i i n n a i n t e c h i a r

d e e l e , a m a f l a t v o e v o d a t e l e r o m a n o - b u l g a r e d i n T r a n s i l v a n i a :

a l e l u i G l a d , . 1 1 4 e n u m o r u t , K e a n

i G e l u

1 .

A c e s t e v o e v o d a t e f u r a

a f l a t e d e U n g u r i l a n a v 5 . 1 i r c a l o r I n T r a n s i l v a n i a , c a u z 6 p e n t r u

c a r e s i e i , i n p r i m a l o r o r g a n i z a r e , a p a r t o t s u b a u t o r i t a t e a

u n o r v o e v o z i . A s e z a m a n t u l v o e v o d u l u i e s t e d e o r i g i n e s l a v o -

b u l g a r a , d u p à c u m s e v e d e d i n c u v a n t u l c u c a r e e s t e i n s e m n a t ,

s i c u e v i n e d e l a

v e c h i u l s l a v o n v o j e v o d a b e l l i d u x , b u l g a r

v o j e v o d a , r u s v o e v o d a , p o i .

v o j e v o d a , c e c h v o j u o d a , s a r b , c r o a t

v o j e v o d a

2 .

P r i m a o r g a n i z a r e a b a n d e l o r r a t i l c i t o a r e a l e S l a v o n i -

l o r s e M a t a t u n c i a n d e l e c a z u r à s u b s t r i p a n i r e a b u l g a r a c a r e

l e c o n s t i t u i I n v i a t a d e S t a t , d e i e l e m e n t u l p o l i t i c p r e d o m n i t o r

a l B u l g a r i l o r î i p i e r d a n a t i o n a l i t a t e a i n s a n u l p o p o a r e l o r p e

c a r e l e s u p u s e s e . B u l g a r i i , I n t i n z a n d u - s i s t a p a n i r e a s i p e m a l u l

s l a n g a l D u n a r i i , e l e m e n t e l e p o p o r a n e i n t r a t e s u b a l o r p u t e r e

s e c o n s t i t u e s c

s i a i c i s u b v o e v o z i , p e a n d I n B u l g a r i a i n s a s i ,

 

V o l .

I I , p . 1 3 1 .

2 C i h a c ,

D i c l i o r u t a i r e d E l y m o l o g i e d a c o . r o m a n e . F r a n k f o r t

M . 1 8 7 9 ,

/ I , p . . 1 0 0 .

Page 145: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 145/233

O R C I A N I z A R E A . P i t i m r r I v . X . A T X R I L O R R O M A . N E

1 4 7

t a r a d o m n i t o a r e , f i i n d t r e b u i n t ä d e u n t i t l u m a i s t r ä l t i c i t , d o r n -

n i t o r i i l u a r à p e a c e l d e t a r , e g a l c u i m p ä r a t .

A § e z k n â n t u l v o e v o d u l u i e r a d e c i c u n o s c u t R o m a n i l o r ,

i n e ä d i n t i m p u l s t ä p A n i r e i b u l g a r e p e s t e r e g i u n i l e l o c u i t e d e e i .

F ä r ä . i n d o i a l ä c ä i n t i m p u l d o m i n ä r e i m a g h i a r e i n T r a n s i l v a n i a

e l s u f e r i o a r e c a r i s c h i m b k i I n c o n s t i t u i r e a l u i , § i . c ä l a i n t r o d u c e r e a

l u i i n W i l e n o u c r e a t e a l e M u n t e n i e i i M o l d o v e i , t r e b u i e s à t i -

n e m s e a m a d e a c e s t e m o d i f i c ä r i . A m v ä z u t c s ä v o e v o d u l , a s t f e l

p r e c u m s e g ä s e § t e e l I n d o c u m e n t e l e u n g u r q t i , e r à u n s e n i o r

v a s a l r e g e l u i , c u o a u t o r i t a t e t e r i t o r i a l ä , a l e c ä r u i a t r e b i d e c ä -

p e t e n i e e r a u c o m a n d a a r m a t e l o r i t i m r e a j u d e c ä t i l o r a , n i § t e

a t r i b u t i i c a r e s e i n a l n e s c l a t o a t e s o c i e t ä t i l e o r g a n i z a t e i n c h i p

r u d i m e n t a r , c a c e l e c u v e n i t e p u t e r e i s u p r e m e .

V e n i r e a U n g u r i l o r n u p a r e a f i

§ t i r b i t m u l t a u t o n o m i a

d e c a r e s e b u c u r a u v o e v o d a t e l e d i n T r a n s i l v a n i a . N i c i m a i i n -

n a i n t e a c e * t i - v o e v o z i n u f u s e s e r ä n e a t â r n a t i ; e i e r a u s u p u § i s a u

v a s a l i î m p ä r a t i l o r b u l g a r i , d e § i . p o a t e i n d e p ä r t a r e a m a i m a r e a

l a r d e B u l g a r i d e c k d e U n g u r i , l e l ä s à o m a i i n t i n s ä l i b e r t a t e

d e l u c r a r e . S t r ä m u t ä n d u - s e v o e v o z i i d i n T r a n s i l v a n i a d i n c o a c e

p e s t e m u n t i , s e M a r m a i i n t A i u u r m A t o a r e a i n s e m n a t à s c h i m b a r e

i n f i i n t a l o r . D i n s u p u § i e i d e v e n i r à n e a t k n a t i . E i l u a r ä p e l a n g 5 .

t i t l u l d e v o e v o d i a c e l d e g o s p o d a r , g o s p o d i n c a t e s e v e d e i n

t o a t e h r i s o a v e l e i n c e p k i d d e l a c e l e m a i v e c h i i i n s a m n ä s t ä p a n u l

c a s e i , d e u n d e a p o i d o m n , s u v e r a n 4 . D u p ä c e c u t r e c e r e a l o r

I n t ä r i l e r o m â n e , e i s c u t u r à c u t o t u l s u z e r a n i t a t e a m a g h i a r à ,

m a i a d a o g i n c à i a c e l d e s a m o d e r f a v n e i , a d i c ä a u t o c r a t , d e s i n e

s t ä p A n i t o r 4 .

I n g a l % d e

a c e s t t i t l u , d o m n i i r n a i a d A u g e a u i n a i n t e a

n u m e l u i l o r p a r t i c u l a I a t k i n M o l d o v a c A t i i n M u n t e n i a .

A c e s t c u v A n t n u e s t e d e c k n u m e l e d e l o a n s c r i s i n o r t o g r a f i a

c i r i l i c A c u s u p r a p u s , i n f o r m a a c c e n t u l u i g r e c e s c n u m i t p e -

r i s p o m e n e . I n s e m n a r e a l u i 1 6 ) r e i e s e m a i a l e s d i n f a p t u l c à a c e s t

c u v a , n t e s t e r e d a t i n d o c u m e n t e l e l a t i n e p u m n u m e l e d e I o h a n n e s .

E l a f o s t p r o b a b i l i m p r u m u t a t d e R o m A n i d e l a B u l g a r i i d e

p e s t e D u n k e , d e l a S t a t u l R o m â n o - B u l g a r c a r e ' l a v e à i n t i -

t u l a t u r a i m p A r a t i l o r l u i , u n d e e l v a f i f o s t r ä ' m a s d e l a m a r e l e

I o n i t ä A s a n , c a t i t l u i n l o c d e n u m e , c a § i C e s a r s a u A u g u s t ;

P a r t i u c l a 1 6 s e a f l ä i n t e a d e v ä r § i l a n u r n e l e I m p ä r a t i l o r b u l g a r i

d e d u p ä I o n i t ä 4 .

V o l .

I I p . 1 5 9 .

C i h a c , I I , p . 1 2 5 .

A O d e e x . I n I t r i s o V u l l u i R o m a n V o d i l d i n 1 3 9 2 ( A r h . i s l . , 1 , 1 , p . 1 8 )

s i I n a c e l a l l u i M i r c e a d i n 1 4 0 6 ( l b i d e m , I , 1 p . 9 8 ) .

P e E v a n g h e l i a r a l s l e a n e d e l a L o n d r a d i n a n t 1 1 1 3 5 6 , s e a i l l m a i m u l t e

p o r t r e t e a l e t a r i l o r h u l g a r i , I n j u r u l c 5 r o r a s e c i t e s c u r m A t o a r e l e l e g e n d e

' , C o n s t a n t i n D e s p o t z i a t v e l i c a g o t a r e a

J I B A l e x a n d r a i k e r a t a t u a r d e s -

p o t i t a

i ( I O W l a r e v a k e r a t a c t 5 5 t i i t a r e v a .

Page 146: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 146/233

1 4 8

1 S T O R I A R O M N I V I L O R

D i l r u i r e a

s a t e l o r

l o e u i t e .

M a i i n s e m n a t ä

I n s a

a e c a t

a d ä o g i r e a t i t l u l u i , t r e b u i à s ä f i e s c h i m b a r e a c a r a c t e r u l u i p u t e r e i

l o r , i n d a t ä c e e i î i i n t i n s e r à d o m n i a i n t ä r i l e c e l e n o u i n t e m e i a t e

a l e M u n t e n i e i i

M o l d o v e i . C A t t i m p f u s e s e r ä v a s a l i r e g e s t i ,

e i I l l l p u t u s e r ä s ä c r e e z e n o b i l i , n i c i s i l l e d ä r u i a s c A m o s i i , d e

o a r e c e e i s i n g u r i e r a u c o n s i d e r a t i c a t i n â n d n o b l e t e a

i t e r i t o -

r i i l e l o r d i n b u n a v o i n t à a r e g e l u i . D e i n d a t à i n s ä c e d e v e n i r á

n e a t a s n a t i

i s t à p â n i i u n o r i n t i n s e d o m e n i i , e i I n c e i c i u r ä , i m i t â n d

p e r e g i i d e s u b c a r i i e s i s e r ä a f a c e d a r u r i c a r e s u p u s i i l o r , r ä s -

p l ä t i n d p e n o b i l i i l o r p u m

d ä r u i r i d e p ä m ä n t u r i , s a u c h i a r c r e a n d

d e a c e s t i a d i n n o u p r i n a s e m e n e a d ä r u i r i .

E s t e c u n o s c u t c à m a i t o a t e h r i s o a v e l e c e n i s ' a u p ä s t r a t

d i n v r e m i l e c e l e m a i v e c h i a l e i s t o r i e i n o a s t r e , n u a u a l t c u p r i n s

d e a l d a n i i d o m n e s t i , s i c u . a t n e u r c ä i m m a i m u l t i n t i m p ,

C u a t ä t a a c e s t c a r a c t e r s e r o s t e s t e i n t r ' u n c h i p m a i e x c l u s i v .

A c e s t s i s t e m c a d o m n u l s ä s e c o n s i d e r e d e s t ä p a n u l i n t r e g e i

t ä r i o c u p a t e , i s à d ä r u i a s c 6 a p o i p ä r t i d e t e r i t o r i u I n c u n j u r i m e i

s a l e , f u s e s e i m p r u m u t a t d e U n g u r i d e l a f e o d a l i s m u l a p u s a n ,

t r e c u s e a p o i l a R o m â n i , c â n d a c e s t i a s e d e s f ä c u s e r à d i n m o -

n a r h i a m a g h i a r ä . D ä r u i r e a d e p ä m ä n t u r i c a r e f o r m a I n a p u s u l

E u r o p e i c h i t u l e e l m a i p u t e r n i c a l S t a t u l u i , d e v e n i

i I n t ä r i l e

r o m a n e m i j l o t u l c e l m a i t e m e i n i c d e i n t ä r i r e a d o m n i e i .

C e l e c e s p u n e U r e c h e , d e s p r e d o m n i a M o l d o v e i ,

c 5 .

l a

i n c e p u t e r à m a i m u l t o c t i p i t ä n i e 7 , s e p o t r i v e d p e n t r u e p o c a

d e s c ä l e c k e i i n a m b e l e t ä r i . I n c u r â n d i n s ä c ä p i t ä n i a s e s c h i m b 6

I n d o m n i e ; t e r i t o r i u l s t ä p a n i t s e t o t I n t i n s e d e l a m u n t e c a r e

m a r e . I n t r u c â t i n s ä I n v r e m u r i v e c h i , l a t o a t e p o p o a r e l e , a u -

t o r i t a t e a c a p u l u i S t a t u l u i s e c o n f u n d à c u d r e p t u l d e p r o p r i e t a t e

a s u p r a 1 5 . 1 . 6 s t ä p a n i t e , d o m n u l s e p r i v i ä c a p r o p r i e t a r u l W e i

s a l e . L e g e n d a m o l d o v e n e a s c ä a r a t ä c h i a r c à D r a g o

p u n e I n

l u c r a r e a c e a s t ä c o n c e p t i e a s u v e r a n i t ä t e i a s u p r a

ä r e i l u a t e d e

e l I n s t ä p a n i r e , d e i n d a t ä c e p u n e p i c i o r u l I n e a . N i m e r i n d e l l a

l o c u l u n d e e s t e a c u m a m a n ä s t i r e a E t c a n i i , a u a f l a t a c o l o p e

u n R u t e a n , E i c o , § i i n t r e b a n d u ' l c e o m e s t e d e t r ä e s t e I n a c e l a

l o c u r i p u s t i i , a s p u s c ä e R u s n e a c d i n t a r a L e s e a s c k s i D r a g o s e

& f r u i t l u i p e U n d n i u l d e l e i n g a a c a r i u p r c a m o § i e v e p i c d § i d e

m o V e n i r e 8 . T o t d e a s e m e n e a f a c e s i R a d u N e g r u c u m u n t i i

i n v e c i n a t i C a m p u l u n g u l u i , p e c a r e î i d d r u e § l e o r ä s e n i l o r . A m b i i

R o a n A l e x a n d r a v a h r i s t a b o g a .

l a ) S i s i n a n t a r s i n v e l i k a g o t a r

1 6 ) A l e x a n d r u .

i d ; A s e a n t a r s i n t a r e v .

A r c h i v l u r s i a v i s c h e P h i l o l o g i e b e r a u s g e g e b e n v o n W . I n g l e , V I I , 1 8 8 4 , p .

1

s i u r i n . A s u p r a a c e s t u i i s v o r m i - a u a t r a s l u a r e a m i n t e d . I . B i a n u , m e m b r u l

A c a d e m i e i r o M i l n e . V e z i d e o s e b i t e l e p a ' r e r i a s u p r a a c e s l u i t i t l u I n S b i e r a , C o n t r i -

b u f i u n i p e n t r u i s l o r i e , p . 5 6 8 s i u r m .

7 U r e c h e I n L e t o p i s e t e , I , p . 9 6 .

M i r o n C o s t i n i n p o e m a p o l o n f i , A r k ¡ s i . , I , p . 1 6 7 .

Page 147: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 147/233

O R G A N I Z A R E A P R I M 1 T I V X A T A R I L O R R O M A N E

1 4 9

v o e v o z i d ä r u i a u d e c i p r o p r i e n t i c e e r a u d e m a i i n n a i n t e a l e

c e l o r o n o r a t i C u e l e , m k t s e v e d e c à e i p u n e a u i n l u c r a r e n u m a i

u n d r e p t d e s u v e r a n i t a t e § i d e p r o p r i e t a t e s u p e r i o a r A d o m n e a s c 6

a s u p r a t á r i l o r a s u p r a c á r o r a i § i i n t i n s e s e r ä . a u t o r i t a t e a .

T o t u § i I n a c e a s t ä l u a r e I n s t ä p A n i r e a p r o p r i e r á t i i

o b s e r v i i m c h i a r d e l a i n c e p u t d o t i à c h i p u r i d e a § i - o i n s u § i . P e

u n i i d i n p r o p r i e t a r i i g ä s i t i I n t ä r i l e r o m a n e , p r e c u m C â m p u l u n -

g e n i i d i n M u n t e n i a § i a c e i d i n M o l d o v a , V r á n c e n i i § i m u l t i a l t i i ,

a l e § i d e d o m n n u § t i m d u p á c e c r i t e r i i , e l i i l a s ä . I n p r o p r i e r á t i l e

l o r ; l e r e c u n o a § t e C u a l t e c u v i n t e d r e p t u l l o r c e l v e c h i u . A c e § t i a

s u r r t m o § n e n i i i n M u n t e n i a , r ä . z 4 i i i n M o l d o v a , c u p r o p r i e t a t e a

l o r a l o d i a 1 5 . , a c á r e i a s t ä p â n i r e d o m n u l n u m a i o s f i n t e § t e , f ä r à

a o c r e i à . D e a c e e a a m v A z u t b u r a o a r à c à R a d u N e g r u i n t ä r e § t e

o r ä i § e n i l o r

C â m p u l u n g u l u i p r o p r i e t a t e a a s u p r a m u n t i l o r l o r 9 .

R e s p e c t a r e a p r o p r i e t ä t e i v e c h i s e f ä c n . I n M o l d o v a , m a i c u o s e -

b i r e l a l o c u i t o r i i d e v i t ä . r o m á n ä 1 0 , d e o a r e c e d e s c à l e c ä t o r i i

a v u r á n e v o i e d e a j u t o r u l l o r , s p r e a r ä s p i n g e u r n i á r i r e a m a g h i a r ä .

I n M u n t e n i a , u n d e a s e m e n e a p r i m e j d i e s e v e d e C a ' n u i n s o p

c h i a r d i n p r i m e l e z i l e i n t e m e i e r e a n o u l u i S t a t , m u l t i R o m â n i

c h i a r f u r á l u a t i d e d o m n c a o a m e n i d e a i l u i ,

i m o § i i l e l o r c a

m o § i i d o m n e § t i , f a p t d i n c a r e s e e x p l i c á m a i t ä . r z i u n u m e l e d e

a p l i c a t c l a s e i § e r b i l o r I n M u n t e n i a . I n M o l d o v a , d i m -

p o t r i v á , t á r a n i i l u a t i d o m n e § t i , d e c ä t i e d e s e ä l e a t o r i e r a u m a ia l e s a c e i d e v i t ä s l a v o n k c a r i l o c u i a u § e s u l 1 1 .

D o m n u l , p r i n o e u p a r e a f á r i l o r r o m â n e , p u n e s r ä p a n i r e

p e o m i l l t i m e d e s a l e s a u m o q i i l o c u i t e p e c a r i l e d e c l a r ä . d o m n e § t i ,

§ i a p o i l e

d á r u i e § t e b o i e r i l o r , s a u m á s . n ä s t i r i l o r , t r e c a n d a s t f e l

d i n s t ä p A n i r e a d o m n e a s c s á i n a c e e a a f e t e l o r p a r t i c u l a r e . M o § i i l e

d o m n e § t i n u e r a u d e c i c u m s u s t i n e i f ä l c e s c u , l o c u r i l e d e p u s t i u ,

a d e c á a c e l e c e n u s e s t á p â n i a u d e n i m e n i d i n n e p o m e n i t v e a c

b r a n i § t e l e d o m n e s t i § i l o c u r i l e t a r g u r i l o r " 1 2 ,

c i p c - u n C i n t u r i l o -

c u i t e

i a s e z a t e .

M a i s u s p . 2 6 . D - 1 l o a n N ä d e j d e , F o r m a r e a m a r e i p r o p r i e l e n i l a n o i I n

L i l e r a l u r i i s i ; U i n t a , 1 8 9 4 , I I , p . 3 9 , d e o s e b e s t e c e l e d o u i t g r a p e d e s a t e I n c e l e

r i l m a s e c r e d i n c i o a s e r e g e l u i U n g a r i e i c a r e f u l l l u a t e d e r r a v r i i t i t o r u l B o g d a n c a

d o m n e s t i s i c e l e c e s e ( U t z : J u r a d e p a r t e a a c e s t u i a s i c a r e r i l m a s e r à s l o b o d e , r A t a -

s e s t i " , p A r e r e a c e p a r e m a i d e p r i m i t . T o t a s a a d m i t e l u c r u r i l e s i d . S e b a s t i a n

P o p o v i c i , I t l o s n e n i i s i l i d z e s i i , 1 9 0 9 , p . 2 2 .

1 ' 1 M a i s u s , p . 5 1 .

1 1 D e a c e e a I n c a B i a c e s c u a o b s e r v a t C u d r e p t c u v a n t c a ' c e i m a i m u l l i

r a z e s ' s e a f l i l I n p a r t e a z n u n t e l u i " . S l a r e a m u n c i l o r i l o r p l u g a r i 1 m M a g . i s l . , I I , p .

2 3 2 .

1

I b i d e m . 8 .

Page 148: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 148/233

1 C 1

I S T O R I A R O M . X . N I L O R

M a i m u l t e i m p r e j u f a ' r i c o n c u r g a d o v e d i l u c r u l I n c h i p

i n v i d e r a t .

M a i i n t A i u

c o n s t a t 1 1 m u n f a p t . T o a t e d o c u m e n t e l e d e

d r t r u i r i d e m o s i i p u n , I n l o c u l a c e s t u i c u v â n t , a c e l d e s a t ( i n u r i c e l e

s l a v o n e s 6 l o ) , c a r e c u v â n t c o n t i n e i d e e a d e l o c u i t o r i ; i a r C a n d

s e i n t A m p l ä . s ' a ' s e d i l r u i a s c A c a e u n l o e p u s t i u , s e s p u n e a c e a s t à

i m p r e j u r a r e a n u m i t I n d o c u m e n t . A $ A P e t r u R a r e § s p u n e i n t e u n

h r i s o v a l s r u i d i n 1 5 3 5 , c A d à l u i T o m a u n l o e p u s t i u p e B o t n a ,

c a

g e z e a c o l o u n s a l . P e t r u S c h i o p u l , I n 1 5 8 6 , i n t A r e s t e

l u i B u c i u m p r o p r i e t a t e a s a d i n c u m p t i r A t u r 5 .

a s u p r a L u n c e i

m a r i , c a s i r § i s t i l 4 l i t i a s a l a c o l o u n s a l 3 . C u v â n t u l d e s a t n u

s e r e f e r i a î n s ä c a a s t ä z i n u m a i l a a s e z a r e a

c i c u p r i n d e à

m o s i a d i m p r e j u r , c e e a c e s e v e d e d i n f a p t u l c r t i n c e l e m a i

m u l t e d o c u m e n t e s e v o r b e s t e d e h o t a r e l e s a t u l u i , l u c r u f r t r à d e

n i c i u n i n t e l e s , d a c à a r f i v o r b a n u m a i d e v a t r a s a t u l u i 1 4 .

C i i a c e s t e

s a t e e r a u i m p o p o r a t e , s e m a i c u n o a s t e a p o i

d e p e n u m e l e m a i m u l t o r d i n e l e , c a r i s u n t i n v e d e r a t d e r i v a t e

d e l a o a m e n i , p r e c u m :

V d n e d o r i i , V o r n i c e n i i , B i s e r i c e n i i 1 5 .

A d e s e o r i î n t û l n i r n d 6 r u i r i f a ' c u t e b o i e r i l o r a l e u n o r s a t e , u n d e

a c e i b o i e r i i s i a v e a u a § e z r t r i l e l o r . A s t f e l u n d o c u m e n t d e l a A l e -

x a n d r u c e l B u n d i n 1 4 1 9 , I f ä r i l z e § t e l u i D r a g o m i r s i I a n n s t r e i

s a t e I n c â m p u l l u i D r a g o , p e N e c h i d , h u r e c a r i

i s a t e l e a n d e

s e c i l l a c a s e t e l o r , P a s c a n i i

i D r à g o t e s t i i . U n a l t h r i s o v d e l a

a c e l a s d o m n d i n 1 4 2 8 , d ' a ' l u i S i n a t a i n p á m â n t u l n o s t r u a l

M o l d o v e i t r e i s a t e , u n u l p e Z e l e t i n u n d e e s t e c a s a l u i , § i u n

a l t r e i l e a d o c u m e n t d e l a A l e x a n d r u c , e 1 B u n d i n 1 1 2 9 , d r i r u i e s t e

l u i O n i c i l u n s a t p e J i j i a u n d e i s e a f 1 4 c a s e l e , c a s A ' i f i e m o s i e

C u t o t v e n i t u l 1 6 .

A r L a r e a u n d e i s e

c a s e l e d e s e m n a u n e o r i p e i n t e m e i e -

t o r u l s a t u l u i , c i i c i o r i c e a s e z a r e o m e n e a s c A t r e b u i e s à a i b 5 ,

u n I n c e p u t ; t r e b u i e

s ' A '

f i f o s t i n t e m e i a t á d e c i n e v a . T r e b u i e

s r t f i f o s t u n o m c a r e s A f i p u s i n t a i u t o p o r u l l a c u r A t i t u l u n e i

p 5 d u r i s a u h t t r l e t u l l a S á p a t u l g r o p i l o r i n c a r i s e I n f i p s e r à b A r -

n e l e u n e i c a s e . A c e l o m c a r e l a i n c e p u t a l c s a t u i à e l s i n g u r

c u

f a m i l i a l u i l o c u i t o r i i s a t u l u i , i d A d i t n u m e l e . L u c r u l r e i e s à i n -

d e s t u l d e l i m p e d e l a s a t u l M A n e s t i d i n j u c l . F ä l c i u l u i , a s e z a t

p e v a l e a E l a n u l u i , s a t i n t e r n e i a t d e M a n t a t A l l u i D u m a , f i u l

1 3 A d / . i s t . ,

I , 1 , p . 8 3 .

U r i c a r t t l c l e T . C o d r e s c i t . I I , p . 2 5 4 .

1 4 D o c u m e n t d i n 1 4 4 2 i n A r h . i s t . , I , 1 , p . 1 7 4 : h o t a r u l a c e s t o r s a l e s

f i e

d u p a h o t a r e l e c e l e d i n v e c h i m e . C o m p . a l t e d o u à d o c u m e n t e , u n u i d i n 1 4 0 9 5 1

a t l u l d i n 1 4 8 g t n W i c k e n h a u s e r , p . 5 5 5 1 7 0 - 7 2 .

  D o c . d e l a C . M o v i I 5 , 1 6 0 8 , A r h . i s t . ,

I , 1 , p . 7 8 . D o c . d e l a A . L i i p u $ -

n e a u u 1 5 5 9 . I b i d e m , 1 , 1 , p . 1 1 9 .

1 1 V e z i a c e s t d o c . I n A r h . i s l . ,

I , 1 , p . 1 1 0 5 i 1 2 1 $ i I n

U r i c a r a l .

p . 2 4 8 .

Page 149: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 149/233

O R G A N I Z A R E P R I M I T I V A A T A R T T , O R R O M A N R

1 5 1

M a n e i p o m e n i t i n u n d o c u m e n t d i n 1 4 9 0 , d a r c a r e u r c A v i a t a

l u i M a n p e l a 1 4 0 0 .

A l t e d o c u m e n t e a r a t à s a t e l e n u ( W O p e r s o a n e l e d ä r u i t e

a s e z a r e a c a s e l o r l o r , c i d u p à k n e z i i c e a u f o s t s a u s u n t i n e l e .

A s a A l e x a n d r u c e l B u n d ä r u i e s t e l u i T o a d e r P a i s u n s a t l a

g u r a J i r a v c e i ( J i r o v i l t u l d e a s t ä z i d i n j u d . T u t o v a ) , u n c l e a

f o s t L i e s i T i g s á n e § t i k n e z i i a l t s a t p e M r l a d , u n c l e s u n t T a m a s .

s i I v a n k n e z i s i a l t r e i l e a s a t , C o b i l a , u n c l e a f o s t S t a n i s l a s

( f ä r ä n i c i u n t i t l u d e k n e z s a u a l t f e l c u m v a ) . U n a l t d o c u m e n t

d i n 1 4 2 7 c o m i r m ä d ä r u i r e a c a t r e m â n ä s t i r e a H o m o r u l a s a t u l u i

u n c l e a f o s t k n e z S t a n . U n a l t r e i l e a c o n f i n e a r ä t a r e a u n c l e

S i m i o n k n e z ( s ä r i t h i n d v e r b u l a f o s t s a u e s t e ) . U n a l p a t r u l e a

n u m e s t e 1 . 1 1 1 s a t T a t c u u n n u m e , c i c u a r ä t a r e a l a k n e z u l B r a n _

U n a l 5 - l e a d i n 1 4 3 2 i n t e r e s a n t s i p r i n a c e e a

c o n t i n e d ä r u i r e a

u n u i s a t u n e i f e m e i 1 1 1 a 1 u O ( a ( a p r o a p e s i n g u r u l c a z d e a s e m e n e a

f e l c u n o s c u t n o u ä ) , i n d i c ä s a t u l d a t p e P l o t u n i t a u n d e a f o s t

N e a g o e G ä n e s c u l . U n e o r i s a t u l e s t e i n d i c a t n u n u m a i d u p a u n

n u m e , c i d u p ä a l t e i m p r e j u r ä r i l e g a t e d e a c e s t n u m e . A à u n

d o c . d i n 1 4 6 2 d e l a S t e f a n c e l M a r e a r a t ä t r e i s a t e p e R e b r i c e a

I n j u d e f u l V a s l u i ,

i a n u m e u n u l u n c l e a f o s t c u r t e a l u i D u m a

N e g r u l , a l t u l u n c l e a u f o s t G r c i i l u i D u m a N e g r u l s i a l

4 - l e a u n c l e a f o s t c e t a t e a l u i D u m a N e g r u l 1 8 ,

U n e o r i L i t l u l d e k n e z e s t e i n l o c u i t c u e c h i v a l e n t u l s i l t ' d e

j u d e . M à u n d o c u m e n t d i n 1 4 7 1 i n t ä r e s t e l u i T o m a s a t u l D o -

c a n u n d e a u f o s t j u z i B a l o s

D a n c i u l ; u n a l t u l d i n 1 4 8 7 ( 1 5 . l u i

I a c o b e s c u u n s a t p e B a r l a d u n c l e a f o s t j u z i B a l o s D r ä g o i u ;

u n a l t r e i l e a d i n 1 4 9 9 h ä r ä z e s t e l u i V a s i l e e p i s c o p u l M i t r o -

p o l i e i R o m a n u l u i , s a t u l M u n t e n i i , u n d e a f o s t j u d e , 5 A r b a n 1 9 .

A c e s t o b i c e i u d e a a r ä t à s a t e l e d u p ä p e r s o a n e m a i d e s a m a

c e s t ä t e a u i n e l e ( b o i e r i , k n e z i s a u j u z i ) a d u c e n u m i r e a c e l o r m a i

m u l t e d i n e l e d u p ä n u m e l e a c e l o r p e r s o a n e . A s a s a t u l B ä c s s ä -

n e s t i i i i t r a g e n u m e l e d e l a f o s t u l k n e z B ä c s a n ; N i c o r e s t i i d e l a

N i c o a r ä m a r e v o r n i c a l t i l r e i d e j o s , B u c i u m e n i i d e l a B u c i u m

p ä r c i a a b u l , Z e l e t i n d e l a Z e l e t i n , S e n d r e s t i i d e l a H a t m a n u l S e n -

d r e a c u m n a t u l l u i S t e f a n c e l M a r e , H u r u e s t i i d e l a H u r u m a r e

v o r n i c d e t a r a d e j o s ,

G r o z ä v e s t i i d e l a h a t m a n u l G r o z a v i u l

a l l u i P e t r u R a r e s , B e r h e c i u d e l a B e r h e c i u , T o f t e a ( l e l a c ä p i t a n u l

/ 7 G h l b A n e s c u , C u z e s t i i , p . X I I - X I I I . D - I I o r g a c r e d e c 6 I n u n d o c . d e l a

A l e x . c e l B u n 1 4 2 6 a r p u l e a f i v o r b a d e c a s e r u i n a t e

i p i i r A s i t e a c e l u i i n d i c a t

p r i n a m u e l e s a t u i u i . O s l a s i i d e j a P r u t , 1 9 1 3 , p . 3 .

l a D o c . r e p r o d u s e I n e x t r a c t e d e l i a d d

R o s e t t i , P a r n e a d u l ,

s d l e n i i

s t d p d n i i , p . 3 3 - 3 5 . C o m p . G . P a n u , C e r e e l d r i a s u p r a I d r a n i t o r , I . p . 1 2 s i u r m .

A c e l c n N e a g o e G a n e s c u l i n R e v i s t a l u i T o c i l e s c u , V I I , p . 3 7 1 . A c e l d i n 1 4 6 2 I n

B o g d a n , D o c . f a t

f r f a n

e l M a r e , I , p . 6 4 .

D o c . i n e d i t e d i n A c a d . r o r n . , 1 4 7 1 . P e r g a m e n t 1 3 8 ; 1 4 8 7 P e r g . 4 1 2 ;

1 4 9 9 P a c h e t L X I V , 1 0 .

Page 150: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 150/233

1 5 2

I S T O R I A R O M A N I L O R

d e T e c u c i u M u r g o § T o f t e a § i a l t e l e 2 0 A l t e e x e m p l e a r f i A l b o t e n i i

d e l a A l b o t a , b o i e r u l c i r u i a d o m n u l i i d ä r u i e § t e s a t u l c a r e s e

n u m i à d e c i a s t f e l d u p ä n u m e l e l u i , f r u n t a § u l l o c u l u i I n n a i n t e

d e a - i f i d ä r u i t , § i B e l c e s t i i a s ä n u m i t d . e l a C r i l c i u n B e l c e s c u 2 1 .

A c e s t s i s t e m s e p r a c t i c A ' M C A d e m a i I n n a i n t e i n T r a n s i l -

v a n i a , d e u n d e s ' a s t r A m u t a t s i a s e z ä m ä l t u l k n e z u l u i I n t ä r i l e

r o m â n e . A à g ä s i m b u n i l o a r à I n T a r a O l t u l u i , s a t u l M a t e i a s u l

d e l a u n u l M a t e i , k n e z , j u d e s a u b o i e r , T o d i r i t a d e l a T o a d e r ,

F l ä r s e n i i d e l a 1 - 1 A r s u , I l e n i i d e l a l i j e , S i v e s t r e n i i d e l a S i l i v e s t r u ,

B e r i v o i i d e l a B e r i v o i u , D e j a n i i d e l a D e j , V o i l a d e l a B o i l à , D r a g u §

d e l a D r a g . U c e a d e l a U n c i u , S t r e g a - a r t i s o a r a d e l a S t r e g , O p r e a -

C ä r t i s o r a d e l a O p r e a , S c o r i i d e l a S c o r e , G r i d u l d e l a G r i d , U r ä s a

d e l a O r i l s , M ä n d r a d e l a M â n d r u s i a l t e l e 2 2 .

F i i n d c ä r ä n d u l n e - a t r a s a s e r i e d e s p r e n u m e l e s a t e l o r ,

c r e d e m c ä e n i m e r i t s à b A g A m d e s e a m ä , e a ' n u t o a t e s a t e l e i s i

t r a g n m n e l e d e l a o a m e n i , c i m u l t e d i n e l e s i l ' a u i m p r u m u t a t

( l e l a a l t e I m p r e j u r ä r i , m a i a l e s d e l a c e l e f i r e s t i a l e l o c u l u i . N u -

m e l e s a t u l u i P ä r ä u v i n e f i l r ä i n d o i a l ä d e l a u n p ä r ä u c e c u r g e A

p r i n e l ; M ä r g i n e n i d e l a f a p t u l c à é r à a r z a t l a m a r g i n e a u n e i

r e g i u n i , a c e l d e C o r b i s a u P o r u m b a c d e l a p a s ä r i l e d e a c e s t n u m e .

U n e o r i e s t e I n v e d e r a t c à n u m e l e b o i e r u l u i s e t r a g e d e l a a c e l a l

s a t u l u i s i n u c u m a m v ä z u t m a i s u s u n c l e a c e l a l s a t u l u i u r r n i t

n u m e l e u l n a f r u n t a § a l a s e z ä r e i . A à n u m e l e C â m p i e n e a n u s e

t r a g e d e l a a c e l a l s a t u l u i C â m p i n a , e l i n s u § i d e r i v a t d i n e l e m e n t u l

n a t u r a l a l c â m p u l u i . D e a s e m e n e a d a c A C a n t i m i r e s t i i p u r t a u s i

n u m e l e d e S i l i s t r e n i , a c e a s t a l e p r o v e n e à d e l a a c e l a l s a t u l u i l o r

d e b a s t i n ä 2 3 .

E s t e d e c i I n v e d e r a t c à a r ä t a r e a

s a t u l u i d u p ä n u m e l e

p e r s o a n e l o r a v e h I n v e d e r e o a m e n i i d e s a m ä d i n a s e z a r e a o m e -

n e a s c 5 . ; k n e z i i , j u z i s a u b o i e r i 2 4 s a u a l t e I m p r e j u r ä r i p e r s o n a l e .

A à g ä s i m I n 1 4 8 7 i n d i c a r e a u n u i s a t f ä c u t à p r i n e u v â n t u l u n d e

a f o s t c a s a l u i L a z ä r " s i a l t a m a i s t r a n i e I n u n d o c u m e n t l i m i t m a i

n o u c a n d s a t e l e c i l p ä t a s e r ä a n u m e n u m e d e o s e b i t e , a n u m e I n

1 6 1 0 c ä n d s e i n d i c A o l o c a l i t a t e p r i n c u v i n t e l e I n c a r e a f o s t

" T o a t e a c e s t e e x e m p l e W i t t e n u m a i d i n j u d . T e c u c i . V e z A . P a p a d o p o l -

C a l i m a h , S r r i s o a r e d e s p r e M o l d y i n C o n y . l i l e r a r e , X I X , 1 8 8 5 , p . 3 7 1 .

" A l b o l e n i i v e z i m a i j o s , a c e s t c a p . , n o t a 2 5 . B e l c e s t i i G h i b a n e s c u , S u -

r e l e s i i z v o a r e , 1 , p . 1 2 .

" A u g u s t i n B u n e a , S t ä p a r t i i l a r d ° M a u i , c u v a n t a r e d e p r i u n i r e I n A c a d .

r o m . , o p e r a p o s t u m a , 1 9 0 0 , p . 5 .

' 3 G h i b a n e s c u , C u z o l i i , p . X I X .

" C a c e i a m i n t i t i c a t r a i t o r i s a u c a f o s t i t r a i t o r i p r i n ' s s a t e n u e r a n u n e o r i

c l e a t n u m a i o a m e n i d e s a m a , b o i e r i s a u f r u n t a s i a i l o c u l u i , n i - o d o v e d e s t e u n

d o c . d i n 1 4 9 7 c a r e i n d i c a s a t u t H a r b u j i i d u p a n u m e l e u n e i f e m e i : u n d e a f o s t

B d d i t t a e ( a d e c i l B a d i o a i a , f e m e e t t l u i B a d e a ) ; R e v i s t a d e c e r e e t d r i i s t o r i c e . A u g .

1 9 1 3 . p a g . 2 .

 

Page 151: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 151/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N E

1 5 3

C r a m a l u i G r i g o r e P o s t e l n i c u l , p r o b a b i l o c r a m ä m a r e s i v e s -

t i t ä p r i n a c e e a c ä e r a a s e z a t ä i n d e a l u l M a n d r e s t i l o r , l a C o t n a r i 2 5 .

T o a t e a c e s t e f a p t e d o v e d e s c u n l u c r u f o a r t e d e

s a m ä ,

a n u m e c á s a t e l e i s i t r ä g e a u r d e s e o r i n u m e l e l o r d e l a o a m e n i i

m a i m a r l d e c â t ] ' a n d u l * m i n o r , L u ä m a m i n t e i n s ä c á d e n u -

m i r e a s a t u l u i d u p à b o i e r u l , k n e z u l , j u d e l e s a u c h i a r t ä r a n u l

i n n ä l t a t d i n l a n d u r i . n u I n s a m n ä c á l o c u i t o r i i l u i s e t r ä g e a u

d i n s t i r p e a l u i , c u a l t e c u v i n t e n u a r a t à c à a v e m a f a c e c u n i s t e

o a m e n i c e ' s i t r ä g e a u n u m e l e d i n a c c l

a l u n u i i n t e m e i e t o r a l

L o c u i t o r i i s a t u l u i n u t r e b u i e n u m a i d e c A t s ä f i e r u d e n i i l e

s a u c o b o r i t o r i i f r u n t a s u l u i c a r e a d u s e s a t u l u i n u m e l e s ä u . N i c i

A l b o t e n i i n u s e t i n e a u p r i n t - i n r u d i r e C u b o i e r u l A l b o t à , n i c i B u -

c i u m e n i i c u B u c i u m , n i c i S e n d r e s t i i c u S e n d r e a . D e a c e e a i n -

t ä l n i m u n e o r i s a t e c a r e p o a r t à n u m e l e u n u i s i m p l u O r a n , c u i n

e s a t u l M i l e s c a n i i a l c A r u i n u m e s e v e d e d a t d u p ä a c e l a l u n u i

d i n l o c u i t o r i i s à i c e i m a i s ä r a c i , M i k s c o , c a r e ' s i v i n d e p a r t e a l u i ,

n e i n s e m n a t ä d e p ä m â n t , p e n t r u 1 0 t a l e n i 2 6 .

P e n t r u a r e v e n i i n s ä l a I n t r e b a r e a d e l a c a r e p l e c a s e r ä m ,

a n u m e c à s a t e l e d ä r u i t e d e d o m n l a i n c e p u t u l c h i a r a l i n j g h e b ä r i i

S t a t u l u i e r a u i m p o p o r a t e , m a i a d u c e m u n c l e d o c u m e n t e , c a r e

n e a r a t ä l ä m u r i t c à s a t e l e d ä r u i t e e r a u l o c u i n t i o m e n e s t i . U n

d o c u m e n t d i n 1 4 4 3 6 d e l a S t e f a n V o d ä , i n t ä r e s t e l u i M i h u s c r i i -

t o r u l , j u m ä t a t e d i n B ä l ä n e s t i c u t o a t e c a s e l e c e s u n t p e m a l u l

p â r ä u l u i . U n a l t d o k , u m c u t d i n 1 4 5 8 s c u t e s t e s a t u l B o r h i n e s t i

a l M â n ä s t i r e i M o l d o v i t a d e I n d a t o r i r e a d e p a s t e p e n t r u o a m e n i i

d i n a c e l s a t g a l l c l e a t c a n d i n s u s i d o m n u l v a m e r g e . A l t r e i l e a

d o c u m e n t d i n 1 4 8 8 i n t ä r e s t e M i t r o p o l i e i R o m a n u l u i z e c i u i a l a

d e c u r e c h i u d i n s a t u l L u c u s a n i i a c e a d e p e s t e p r o a s p ä t d i n

D r a g o m i r e s t i 2 7 . U n u l t i m d o c u m e n t c a r e u r d í a p r o a p e d e d e s c ä -

l e c a r e e x i s t e n t a s a t e l o r l o c u i t e d ä r u i t e d e d o m n i e s t e d i n 1 4 1 0

I n c a r e d o c u m e n t s e v o r b e s t e d e u n u l S o l d a n f i u l l u i P e t r e

g i n e r e l e p a n u l u i Z u l e a , a m b i i a c e s t i d i n u r m ä n ä s c u t i c u c e l

p u t i n 5 0 d e a n i i n n a i n t e i n a c e l s a t , d e s i c u t o t u l a p r o a p e d e

t i m p u l d e s c ä l e c ä r e i M o l d o v e i .

P r i n u r m a r e n u s e p o a t e s u s t i n e à p ä r e r e a c ä t o a t e s a t e l e

r A z e s e s t i s e t r a g d i i i . u n b o i e r a l c ä r u i m o s t e n i r e s ' a r f i f ä r ä -

2 5 1 4 8 7 , I o r g a , S l u d i i s i d o c . , V I I , p . . . 7 3 , 1 6 4 0 G h i b d n e s c u , I s p i s o a c e $ i

Z a p i s e , I I ,

1 , P . 1 9 1 . C o m p . p . 2 0 2 s i 2 1 8 . C u m s a t e l e i n d i c a t e l a i n c e p u t l a

c h i p n e h o t ä r l t c a p r i t à c u t i m p u l m u n e p r o p r i i n e - o a r a t d u n d o c . d i n 1 5 5 2 ,

t a r e s p u n e : u n t i e a f o s t P e t r u R u s u c a r e s e c h i a m d a c u m R o s c a n i . I o r g a ,

S l u d i i i d o c . , V I I , p . 7 4 . A l t u l 1 5 4 8 : s a t u l u n d e a f o s t R o m a n s i a c u m s e

n u m e s t e P e t r i m a n u l , G h l b A n e s c u , I s p i r o a c e f i z a p i s e ,

1 , 1 , p . 8 7 .

2 1 G h i b d n e s c u ,

I s p i s o a c e s i z a p i s e , I I , 1 . p . 2 ,

O b s e r r a t i a n o a s t r à r d s -

t o a r n d d i n r i l d d c i n d W e r e - a d - l u i R . R o s e t t i c d t o a t e s a t e l e r d z e s e s t i s ' a r t r a g e

d i n c d t e u n b o i e r . P d m e u d u l , s d l e n i i

i s t r I p a n i i , p . 6 0 , C o m p . N . l o r g a ,

l e l c e r t

c e l M a r e , p 1 0 - : s a t u l a v A n d t o t d e a u n a a c e l a s s t r ä m o s .

  1 4 4 3 U l i a n i t z k i , 3 1 c d e r i a l d , p .

6 1 , 1 4 5 8 , I b i d e m , p . 9 5 ; 1 4 8 8 , A c a s i .

r o r r t . , p a c h e t L X 1 V , 8 .

 

Page 152: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 152/233

1 5 4

I S T O R I A R O M A N I L O R

m ä t u r i t p r i n r e p e t a t e I m p a r t e l i . F a r a . I n d o i a l a c à s u n t s i s a t e d e

r a z e s i s a u m a i d r e p t v o r b i n d d e m a z i l i C u a c e a s t a o b i r s i e . N u

s e p o a t e î n s a g e n e r a l i z a l u c r u l , I n s e n s u l c á d e c a t e o r i u n s a t

p o a r t i l u n m i m e d e r i v a t d i n u n t i l p e r s o n a l , p o p o r a t i a l u i & A s e

t r a g a d i n i n d i v i d u l c e l ' a p u r t a t l a I n c e p u t , d e o a r e c e a m v a z u t

c á a c e s t e n u m i r i d e s a t e d u p a a c e l a l u n o r o a m e n i s e r e f e r a n u m a i

l a v a z a m a i d e s a m a a u n u i i n d i v i d d i n a c e l s a t , i a r n i c i d e c u m

l a I n s u s i r e a l u i d e a l e f i f o s t d e b a s t i n a .

D a c t i n e v o m a m i n t i c à a d e s e o r i p e r s o a n a d a r u i t a c u u n

s a t n u e r a d e c a t u n l o c u i t o r c a r e d o b a n d i s e a c e a f a v o a r e i a c e a

I m b o g i i t i r e

v i t e j i a l u i , a t u n c i v o m I i r t e l e g e m a i u s o r

d a r u i r i l e u n o - s a t e , u n d e c e l d a r u i t î i a v e a c a s e l e s a l e . I n a c e s t

c a z v i i t o r u l b o i e r c o m a n d à p e o s t e n i i r l d i c , a t i d i n s a t u l s a u ,

b l e a t e i s e d e p r i n d e a u c u a s c u l t a r e a d e d a n s u l ,

i c a n d a p o i

d o n m u l I i d a r u i a s a t u l , a s c u l t a r e a d e p e c a m p u l d e r a z b o i u s e

s t r a m u t a I n v i e a t a c â m p u l u i . A p o i d e s c a l e c a t o r i i a s e z a n d u - s e

I n m i j l o c u l p o p o r a t i e i s u p u s e , p r i n I n s u s i f a p t u l o c u p a t i e i s u i t e

a t a r e i ( c a s i t n u z i c e m a c u c e r i r e i ) , e r a u I n t r ' o p o z i t i e d e s t a p a n i

f a t : a c u e i , M e a t f a r i l I n d o i a l a , c à c h i a r I n n a i n t e d e d a r u i r e a

m o s i i l o r d i n p a r t e a d o m n u l u i , e i p u n e a u I n l u c r a r e o a r e c a r i

c l r e p t u r i d e s u p r e m a t i e a s u p r a l o r ,

i d a n i a f a c u t a d e d o m n

i n t i p a r e á n u m a i c â t p e c e t e a d r e p t u l u i p e o s t a r e d e f a p t a n t e -

r i o a r a . A c e s t i b o i e r i a v e a u a p o i p e l a n g à s i n e

s l u g i , I n c à d i n

n a i n t e a c o b o r I r e i l o r i n V i r i l e r o m a n e , c a r e s l u g i s e c o n t o p i a u

s i s e a m e s t e m i c u p o p o r a t i a s a t u l u i d a r u i t , f r i c a t f o r m a u u n

s i n g u r t o t . D e a l t a p a r t e u n i i d i n t r e l o c u i t o r i i d e f r u n t e , d i n

a c e i d e b a s t i n a , s e I n n a l t a u p r i n f a v o a r e a d o n m e a s c a l a r a n g u l

b o e r i l o r . I n s f a r s i t S l a v o n i i r o m a n i z a n d u - s e , d e o s e b i r e a d e n a -

t i o n a l i t a t e i n c e f á d e a m a i f i o p r i c i n a d e p r e c u m p e n i r e p o l i t i c a .

S e d e s e m n à a s t f e l p e p a m â n t u l t a r i l o r r o m â n e , c a t v a t i m p

d u p i l f i e r b e r e a p r i c i n u i t a p r i n f a p t u l d e s c a l e c ä r e i , a c e a f o r -

m a t i e c a r e s e v e d e m a i t a r z i u , c o m p u s ä . I n d e o b s t e d i n d o u a

c l a s e d e l o c u i t o r i : c e i l i b e r i c u p a m a n t u r i l e b r , r à z e i i

i b o i e r i i ;

c e i s u p u s i a c e s t o r a , v i i t o r i i s e r b i .

S a t e l e d o m n e s t i

i p r i n u r m a r e i a c e l e b o i e r e s t i e r a u d e c i

l o c u i t e d e o p o p o r a t i e s u p u s a u n o r i n d a t o r i r i c a r e s t a p a n u l

l o c u l u i , d o m n u l s a u b o i e r u l .

P r o p r i e t a t e a s u p e r i o a r i l a d o m n u l u i .

D a c a I n s a d o m n u l

r e s p e c t a p r o p r i e t a t e a a l o d i a l a a s a t e l o r r a z e e s t i , a c e a s t a n u '

I m p i e d e c a d e a s e a t i n g e d e e a , c a n d o b i c e i u l p ä m a n t u l u i f i

I n v o i a o a s e m e n e a a t i n g e r e ,

i a s t f e l m u l t e s a t e d e . o a m e n i l i -

b e r i , l a f n c e p u t , d e v i n c u t i m p u l s u p u s e d o m n u l u i ,

i p r i n d i l -

r u i r e a l o r , b o i e r i l o r . E r a t o t d e a u n a o p e d e a p s a , o d e g r a d a r e ,

c a u n s a t r a z e s e s c s a f i e l u a t c a d o m n e s c . A c e a s t a p e d e a p s a

s e a p l i c a u n e o r i p e n t r u o m o r u r i l e I n t a m p l a t e p e t e r i t o r i i l e

l o r ; a l t e o r i a n d s a t u l n u p u t a r a s p u n d e b i r u l c u c a r e e r a

 

Page 153: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 153/233

i m p u s . P e n t r u c a z u l i n t d i u c i t d m u n d o c u m e n t d e l a B o g d a n

f i u l l u i L ä p u p e a n u d i n 1 5 7 0 , I n c a r e s e s p u n e c ' d : D o m n i a

m e a a m l u a t a c e l s a t A l b o t e n i i s 5 . f i e d o m n e s c p e n t r u o m o r u l

a c e l u i G r e c ; i n s á . b o i e r u l A l b o t a , s t a r o s t e l e d e C e r n d u t i , p r ä t i n 0

G r e c i l o r m o a r t e a G r e c u l u i , 1 5 8 d e b o j i v a c i , 6 0 0 d e o i , 7 c a i

§ i 1 3 i e p e , d o m n i a m e a i - a m d a t s a t u l A l b o t e n i i , e a s d ' i f i e l u i

o c i n d c u t o t v e n i t u l 2 8 .

S a p t e s a t e d e p e v a l e a E l a n u l u i s u n t d a t e d e D u c a V o d d i n

1 6 7 6 l u i l o a n G h i b a n , f i i n d c à e l p l d i t i s e d q u g u b i n a p e n t r u

o a m a r t e d e o m I m t a m p l a t d I n t i n u t u l F ä l c i u l u i I n o p A d u r e

a s u p r a c d r e i a e r a n c o p r o p r i e t a r e a c e l e s a t e . G l o a b a f u s e s e c á t e

9 g a l b e n i d e s a t , p l u s V o r n i c u l u i d e B A r l a d c a e 2 g a l b e n i d e

s a t

i n t o t a l d e c i 1 1 g a l b c n i d e s a t 2 8 .

A s t f e l u n s a t l i b e r d e v e n i d d o m n e s c , § i a p o i b o i e r e s c ,

p e n t r u o c r i m à i n t d m p l a t d p e t e r i t o r i u l s 5 . u ,

§ i a c e s t m i j l o c

e n c a r e s ' a n d p d s t u i t I n c u r s u l t i m p u l u i m u l t e s a t e r d z d § e § t i ,

a a r u n c a t m u l t e d i n e l e i n r A n d u r i l e § e r b i r e i .

C e l a l t c h i p d e a l u à u n s a t c , . a d o m n e s c , e s t e d o e u m e n t a t

p r i n u n h r i s o v d e l a R a d u A l i h n e a d i n 1 6 1 3 , c a r e a r a t d c à s a t u l

A p e l e v i i f u s e s e l u a t d o m n e s c d e M i h a i V i t e a z u l , p e n t r u c i i

k n e z i i a c e l u i s a t ( a d e c ä o a m e n i i l i b e r i , r d z e § i i ) , n u p u t u s e r d

r d s p u n d e d o m n u l u i b i r u l c e l e i m p u s e s e , i n s u m d d e 5 0 . 0 0 0

d e a s p r i . L e - a u l u a t m o § i i l e i i - a u f d c u t v e c i n i , s p u n e d o c u -

m e n t u l . A c e s t s a t e s t e d a t a p o i d e z e s t r e d e M i h a i V i t e a z u l

f i i c e i s a l e F l o r i c a , l a m d r i t a r e a e i c u P r e d a P o s t e l n i c u l , § i

a s t f e l c o b o a r d s a t u l a c e l a t r e i s c d r i c a r e d u c e a u d i n l i b e r t a t e

c d t r e * e r b i r e : s a t r d z e § e s c , d o m n e s c § i I n s f a r § i t b o i e r e s c .

C u t o a t e c d d o c u m e n t e l e c a r e n e s l u j e s c p e n t r u a c a r a c t e -

r i z à a c e s t e i m p r e j u r ä r i , s u n t u n e l e d i n e l e c u i n u i t p o s t e r i o a r e

t i m p u l u i p e n t r u c a r e n o i i n c e r c d m a c e a s t d c a r a c t e r i z a r e , e s t e

d e o b s e r v a t C a l e l e p u n e a u I n l u c r a r e n i § t e o b i e e i u r i v e c h i c a r e

s e p r a c t i c a s e r d t o t d e a u n a c h i a r i n n a i n t e d e d e s c d l e c a r e , a t a

d e v o e v o z i i d e d i n c o l o , c â t

i d e a c e i d e d i n c o a c e d e m u n t i ,

i n c a p o t f i C u d r e p t c u v â n t , i n t r e b u i n t a t e p e n t r u a f a c e c u n o -

s e u t d o s t a r e c u m u l t a n t e r i o a r d a l c d t u i r e i l o r .

D i n e l e d e c i r e i e s d u r m d t o a r e l e d r e p t u r i a l e

d o m n u l u i :

P r o p r i e t a t e a e f e c t i v d a s u p r a p á r t e i c e l e i m a i i n t i n s e a

t d r i l o r d e s c d l e c a t e , m a i a l e s a s u p r a c â m p u l u i , § i d e a i c i d r e p t u l

d e a d d r u i s a t e l e a § e z a t e i n a c e a s t d r e g i u n e l a p e r s o a n e l e p e

c a r e v o i à s d l e d e o s e b e a s e d .

  U r i c a r i u l , I I , p . 2 5 2 .

  G h i b à n e s c u , C u z e s l i t , p . L X I I -

' M a g . i s t . ,

I I , p . 2 6 5 . M u l t e a / t e d o c , d e a c e l a ç i f e l

v o r f i a d o s e I n

v o l . V . c a p u l C a r a c t e r u l s i p o l i t i c a t u l M i h a i V i t c a z u l .

1 1 ) R G A N I Z A R F A P R I M I T I V A A ' l ' A M O R R O M A N E

1 5 5

 

Page 154: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 154/233

t i n

f e l d e p i o p r i e t a t e s u p e r i o a r ä ,

c b i a r a s u p r a s a t e l o r

r ä z ä s e s t i , p e c a r e u n e o r i v e d e m c ä o i n t ä r e s t e p r i n d o c u m e n t e ,

d e s i a c e s t i p r o p r i e t a r i e r a u m a i v e c h i i n t a i l d e c A t d o m n i a

c e v e n i s e a s u p r a l o r ;

a l l e o r i o r ä p e s t e c h i a r d e l a v e c h i i i n d r i -

t u i t i c l o . s b r ä c â n d u ' i d e ( M u s a , s p r e a o c o n f e r i a l t o r p e r s o a n e .

A c e q s t i l p r o p r i e l a t e

s u p e r i o a r t i a d o m n u l u i , a s u p r a i n -

t r e g u l u i t e r i t o r i u a l t ä r e i , s e v i l d e s t e m a i a l e s I n o i m p r e j u r a r e ;

a n u m e , d o m n u l I n t ä r i ä c a m i l à d o m n e a s c ä c h i a r c u m p ä r ä t u r i l e

R i c u t e d e u n i n d i v i d d e l a a l t u l , d r e p t c e n u ' s i a v e à r ä d ä c i n a

I n d ä r u i r e a d o m n e a s c i l . A . à u n d o c u m e n t d e l a A r o n V o d r i ;

1 5 9 2 , a r a t ä c à , d - a m d a t s l u g e i n o a s t r e O n c i u l H e r t a

i i - a m

i n t ä r i t d e l a n o i I n t a r a n o a s t r ä M o l d o v e n e a s c ä , a l u i d r e a p t d

r n o , s i e

c u m p a r d t u r d , d i n p r i v i k g i u l d e c u m p ä r ä t u r ä c e ' l a v e à

d e b a P e t a l V o d ä ( c e l s c h i o p ) s a t u l C o r n ä t e l u l , I n t i n u t u l C e r r a u -

t u l u i , c e

l ' a c u r n p d r a t d e l a D r a g l i i c i B o r o t c a , d r e p t 1 2 0 0 t a l e r i

d e a r g i n t 3 1 . A l t d o c u m e n t d r _ q a V l a d T e p e s d i n 1 4 5 6 s p u n e

d d r n j u p ä n u l u i M o p s , c u f i i i

f i c e l e s a l e , s a t e l e a n u m e : t o t

s a t u l C o r b i i d e j o s p e A r g e s s i t o t s a t u l C o r b i i d e p i a t r ä s i p a -

t r i m o n i u l d i n M i c e s t i , c u v a d u r i d e m o a r ä ,

i j u m ä t a t e s a t

M a l u r e n i i , c a r e t o a t e s u n t v e c h i e m o i e a l e j u p d n u l u i M o g o . 3 2

T o t d i n a c e a s t ä c a u z ä s e v e d e c à c e i m a i m u l t i p r o p r i e -

l a r i , s a u p o s e s o r i i u n o r d r e p t u r i , r e v i n l a f i e c a r e s c h i m b a r e

d e d o m n , p e n t r u

c ä p ä t ä r e I n t ä r i r e a p r i v i l e g i i l o r , p r e c u m

a m v à z u t m a i s u s a c e l e 7 d o c u m e n t e r e p e t a t e a s u p r a a c e l o r a s i

d r e p t u r i C â m p u l u n g e n i l o r 3 3 . A c e a s t a d i n c a u z i l c ä f i e c a r e d o m n

p u t e a s ä r e v o a c e p r o p r i e t a t e a c o n c e d a t à d e a n t e c e s o r u l s r i u .

R e v o c a b i l i t a t e a

i d e p l i n a p u t e r e d e d i s p o z i t i e a s u p r a p r o p r i e -

t ä t i l o r i n d i v i d u a l e , d i n p a r t e a d o m n u l u i , a r a t à c à p r o p r i e t a t e a

p a r t i c u l a r t i e r à u n s o i u d e c o n c e s i e a l u i .

I n a f a r à i n s ä d e d r e p t u l d o m n u l u i a s u p r a u n o r s a t e d i n

c u p r i n s u l - W e i e l m a i a v e h I n s t i l p A n i r e a l u i n e t ä g ä d u i t ä . . s a t e l c

e u p r i n s e i n r a z e l e d e s t r i O n i r e a l e t a r g u r i l o r , a c e l e c u m s p u n

d o c u m e n t e l e :

a s c u l t ä t o a r e d e o c o l u l c u t A r u i t A r g .

D o m n i i i n s ä e r a u s t ä p A n i p e p i l m f m t u r i l e d o m n e s t i n u m a i

i n p u t e r e a i n s u s i r e i l o r d e d o m n i i n u m a i p e n t r u t i m p u l c A . t

d o m n i a u s e a m e s t e c i i a v e r e a S t a t u l u i c u a v e r e a l o r p r o p r i e .

D e i n d a t ä c e i e s i a u d i n s c a u n , n u m a i p u t e a u d i s p u n e d e p l i -

m â n t u r i l e d o m n e s t i , U n d o c u m e n t d i n 1 6 6 2 a m i n t e s t e o b i c e i u l

A r h . i s t . ,

I I I , p . 2 0 0 [ s a t u l C e r n ä c A u l ] . C o m p . u n d o c . d e l a S t e f a n c e l

A r h . i s t . , I ,

1 ,

p . 8 6 .

3 2 A r h . i s t . I , 1 , p . 1 4 2 . 0 s u m 6 d e d o c , d e a c e s t f e l i n G h i b A n e s c u , I s -

p i s o a c e s i z a p i s e , I , p . 2 0 , 2 4 ' 2 7 , 3 4 , 3 9 , 6 2 , 7 8 , 9 9 , 1 1 1 . i n c a r e d o m n u l z i c e

c à

d i i r u i e s t e c u m p d r ä t o r i l o r

s a t e

c u m p l i r a t e d e e i .

L a p .

3 1 , 4 2 , 4 5 , 5 7

5 9 , 1 0 2 d o m n u l i n t ä r e W s t A p f U l i r e a r e c h e a s a t e l o r .

3 2 M a i s u s , p . 2 6 .

1 5 6

I S T O R I A R O M A N I L O R

 

Page 155: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 155/233

t á r e i , c á . a t u n c i c A n d V a s i l e V o d á . e r á . I n T a r i g r a d , e l n u a a v u t

v o i e s í d e e p r i n s c r i s o a r e n i m á n u i n i m i c 3 4 .

A s e z k n â n t u l c e l m a i t e m e i n i c

a l

s o c i e t á t i l o r o m e n e s t i ,

a c e l a p e c a r e s e r a z i m i l

i n t r e a g a p r o p á s i r e . p r o p r i e t a t e a , e r à

d e c i l á s a t á p e n t r u a z i c e a s t f e l l a b u n u l p l a c a l d o m n u l u i ,

i i n

a c e a s t a v e d e m n o i m a i a l e s c a r a c t e r i s t i c a c e a m a i d e s a r n ä

a a b s o l u t i s m u l u i c a p u l u i S t a t u l u i I n t á r i l e r o m â n e . U r m á r i l e

u n u i a s e m e n e a d r e p t , a f a r à d i n u r e a l u c r u r i l o r , p u t e d s t d e v i a

d i n c e l e m a i p e r i c u l o a s e , I n l u i s t e t á r i b A n t u i t e d e f u r i a s c h i m -

b á r e i d o m n i t o r i l o r c a a c e l e r o m â n e , s i n u m a i t e a m a d e a ' s i

i m m u l t i d u s m a n i i p u t e à s t i m p i e d e c e p e d o m n , d e a f a c e d i n

a c e s t d r e p t c u m p l a u n i z v o r d e n e s e c a t e a b u z u r i .

J u d e e i l t i l e .

A l

d o i l e a

e l e m e n t c a r e a l c á t u i à p u t e r e a

d o m n u l u i e r à a c e l j u d e c i l t o r e s c . A s t ä z i s ' a d e s p ä r t i t c u m a r e

b á g a r e d e s e a m i l a u t o r i t a t e a e x e c u t h l i ( d a t à d o m n u l u i ) d e

a c e e a j u d e e á t o r e a s c A c a r e e s t e i n c r e d i n t a t á u n o r c o r p u r i p e

c A t s e p o a t e m a i m u l t f e r i t e

i a p ä r a t e d e p u t e r e a o c k m u i t o a r e .

A c e a s t ä d e s p ä r t i r e a p u t e r e i j u d e c A t o r e s t i d e a c e a a c a p u l u i

S t a t u l u i e s t e d e o r i g i n e g e r m a n ä . E s t e c u n o s c u t c à l a a c e s t

p o p o r n i c á i r e a c a p u l S t a t u l u i s a u d e l e g a t i i p u t e r e i s a l e n ' a u

j u d e c a t . A t á t i n c u r t e a r e g e a s e ä , c ' á t s i i n a c e l e a l e c o m i t i l o r

p r o v i n c i i l o r , p r e c u m

i i n a c e l e m a i m i c i a l e c e n t e n a r i l o r , r e g e l e ,

c o m i t i i , c e n t e n a r i i , p r e s i d e a u c o r p u r i l e a c e l e , c a r i a f l a u d r e p -

t a t e a , d a r n u s e a m e s t e c a u l a d a r e a h o t k i r e i . L a R o m a n i , d i n

c o n t r a , i n t i m p u r i v e c h i , j u d e c h r e g e l e ; I n a c e l e m a i n o u e c o n -

s u l u l , p r e t o r u l s a u a c e i j u d e c i l t o r i r â n d u i t i d e e i , c a r e t o t i d e c i

n u e r a u d e a t r e p r e z e n t a n t i i a u t o r i t ä t e i s u p r e m e . L a S l a v o n i ,

c a

i l a R o m a n i , d r e p t a t e a s e d i . n u m a i I n n u m e l e c a p u l u i S t a -

t u l u i , c i c h i a r d e e l . C a p u l S t a t u l u i e r à i i m p á r t i t o r u l s u p r e m

a l d r e p t i l t e i .

I n t r u c â . t i n c o n s t i t u i r e a n a t i o n a l i f ä t i i n o a s t r e n ' a u i n t r a t

m a i d e l o e e l m e n t g e r m a n , c i n u m a i a c e l d a c ( a s u p r a a s e z ä -

m i n t e l o r j u r i d i c e a l e c á r u i a n u s e s t i e n i m i c ) a . c e l l a t i n

i a c e l

s l a v o n ( c e l e l a l t e s u n t p u t i n i n s e m n a t e ) , I n t e l e g e m c a s à n u

i n t á l n i m l a R o m â n i r e p r e z e n t a t p r i n c i p i u l g e r m a n , c i l r e g e l e

n u p o a t e j u d e c à c i a c e l r o m á n s a u s l a v o n . e h ' I n p u t e r e a a b s o l u t á

a c a p u l u i S t a t u l u i s e c u p r i n d e

i d r e p t u l d e j u d e c a t ä .

D e a c e e a

i v e d e m c à i n t á r i l e r o m â n e , j u d e c á t i l e c a

c e l e l a l t e a f a c e r i s e t r a t a u i n d i v a n i n n a i n t e a d o m n u l u i c a r e

l i l a e l s i n g u r p a r t e l a s e d i n t e l e l u i ,

i h o t i l r i a m a i l a u r m á c u m

I i e l - A p e v o i e ;

c á c i b o i e r i i i s i d A d e a u n u m a i p á r e r e a f a r à a o

i m p u n e d o m n u l u i . D i v a n u l a f o s t t o t d e a u n a i n t k i l e r o m â n e ,

  N . I o r g a , S l u d i i $ i d o c . , V . p . 3 7 .

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T X R I L O R R O M A N E

1 5 7

 

Page 156: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 156/233

1 F ) 8

1 S T O R I A R O N I A . N . I L O R

n u m a i u n s f a t

a l d o m n u l u i ,

m i

o

a u t o r i t a t e

n e a t h r n a t i l

d e e l 3 5 .

D o m n u l I n s à p u t e h s ä d e l e g e p u t e r e a d e a j u d e c h a u t o r i -

t ä t i l o r i n f e r i o a r e , c e e a c e i f i c e à i n d e s t u l d e d e s , m a i a l e s i n t i m -

p u r i l e m a i n o u e , ( A n d m a i m u l t e d r e g A t o r i i f u r ä c r e a t e a n u m e

p e n t r u j u d e c a r e a d a r a v e r i l o r m a i m i c i . D i n n e n u m ä r a t e l e h r i -

s o a v e , c a r e c o n s t a t ä c ä d o m n u l e r à a u t o r i t a t e a s u p r e m ä . j u d e -

c a o r e a s c ä , a m i n t i m m a i m u l t c a e x e m p l u c a t e v a i n t r u c â t u n

l u c r u a § a d e o b i c i n u i t n i c i n u a r e n e v o i e d e d o v a d ä . A à u n

h r i s o v d a l a S t e f a n c e l M a r e d i n 1 4 6 1 , c a r e c o u t i n e o j u d e c a t ä

d i n t r e b o i e r i i C r a s n i l § § i N i c o r e s c u d e o p a r t e § i H u § i n d e a l t a , s p u n e

a s u p r a m e r s u l u i a f a c e r e i : d e c i c e r c e t â n d D o i I m p r e u n ä c u

b o i e r i i n o § t r i a d e v ä r u l , a m p o r u n c i t p r e o t u l u i r u s e s c c a s ä a d u c ä

r n a r t u r i § a s e p r e o t i § i e l a l § a p t e l e a , i m p r e h n ä c u d h n § i i s à j u r e ,

c u m e a a c e l i s p i s o c a f o s t a d e v ä r a t . . . S i v ä z A n d n o i a c e a s t à

i z b h n d ä c u c a l e , a m d a t l u i H u § i n a c e l e t r e i s a t e . S i l a a c e a s t a

e s t e m ä r t u r i a i n s u § i d o m n i e i m e l e , § i a p r e a A n t i t u l u i m i t r o p o l i t

§ i a b o i e r i l o r n o § t r i , ( u r m e a z ä . I n § i r a r e a l o r ) 3 6 U n a l t l i r i s o v d e l a

R a d u V o e v o d d i n 1 5 2 8 s p u n e : A m d a t d o m n i a m e a l u i j u -

p A n p a h a r n i c u l l e g e 4 8 b o i e r i § i

' i - a a d u s d e a u c ä u t a t § i a u

m ä r t u r i s i t i n n a i n t e a d o m n i e i m e l e 3 7 . U n a l t u l d e l a P ä t r a § c u

c e l B u n d i n 1 5 5 8 , c o n t i n e a r n i n t i r e a

C a ' a

j u r a t c u 1 2 b o i e r i

d i n n a i n t e a r e p o s a t u l u i V a d V o e v o d , c u m a u a v u t S t a n c i u l

b à t r â n à § i d r e a p t a m o § i e § i m o § t e n e a s e ä , i a r D i n u l § i S t a n n u

s ' a u l ä s a t a § à , e i a u l u a t 2 4 d e b o i e r i d i n n a i n t e a l u i M i r c e a V o e -

v o d c a s r t j u r e , § i n ' a u p u t u t n i c i d e c u m s ä j u r e 3 8 U n a l 4 - l e a

d o c u m e n t c o n t i n e u n j u r i l m â n t s ä v ä . r § i t i n n a i n t e a u n u i d e l e g a t

a l d o m n u l u i , c a r e r a p o r t e a z A a c e s t u i a c e l e p e t r e c u t e : c a r e a u

j u r a t c u s u f l e t e l e i n n a i n t e a R a d u l u i d i n B o r e § t i , i a r j u p h n u l

R a d u l a s c r i s c a r t e c a r e d o m n i a m e a , c u m a u j u r a t § i a u d a t

s f i n t e i m â n ä s t i r i d r e p t a t e 3 9 . U n a l 5 - l e a d o c u m e n t d e l a M a t e i

B a s a r a b d i n 1 6 3 3 , i n c a r e d o m n u l s p u n e d e s p r e M a r i a , f a t a

v o r n i c u l u i I v a § c u G o l e s c u , e a ' n u a m p u t u t ' o o p r i d o m n i a

  A s a 1 1 c a r a c t e r i z e a z i i

i

R a i c e N i c z , l a s f a r s i t u l v e a c u l u i a l X V I I I - l e a ,

O s s e r v a z i o n i s l o r i e h e n a t u r a l e e p o l i t i c / l e i n f o r m l a V a l a c h i a e l a M a d o n n a . N e a -

p o l i , 1 7 8 8 , p . 1 5 1 : B e n c h e i n a p p a r e n z a i l d i N a n o s ' i n g e r i s c a i n m o l t i a f f a r i d e l

p a e s e , i n r e a l t a n o n h a v e r u n a a u t o r i t a , e t u t t o e c o n c h i u s o d e l p r i n c i p e . A c e e a s i

b a g a r e d e s e a m A f a c u t A d e T h o r n t o n , E t a a e l u e l d e l a T u r q u i e , t r a d u i t p a r

1 8 1 2 , I I , p . 4 9 0 : L e d i - v a n a l ' a p p a r e n c e d ' i n t e r v e n i r

d a n s l a d i r e c t i o n d e s

e t t a i r e s p u b l i q u e s ; m a i s i l n e p u s s e d e a u c u n e a u t o r i t é r é e l l e ; c a r d a n s l e f a i t

t o u t e s t c o n d u i t p a r l e p r i n c e e t s e s m i n i s t r e s .

u B e p r o d u s c t u p a F o a i a p e n l r u m i n l e , 1 8 4 0 ' p . 1 4 5 d e . H a s d e u I n A r h .

i s l . ,

I I I , p . - 1 4 8 - 1 4 9 .

  D i n A r h i v a S l a l u l u i , n e e d i t a t i n c á ,

r e p r o d u s i n

p a r t e d e T o c i l e s c u

I n a r t i c o l u l s á u J u r i t z l l a R o m e i n i i n F o a i a

R o m e i n i s m u l u i , 1 8 7 1 , N o .

1 0 , 1 1 s i 3 2 .

  ' b i d e r &

 

Page 157: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 157/233

O R G A N I Z A R A P R I M I T I V A . A T A R I L O R R O M A N E

m e a s a n u ' § i i c e j u p a n e a s a M a r i a l e g e , § i i ' a m d a t l e g e 1 2 j u p l i n e s e

p r i n r a v a § e d o m n e § t i , c a s a j u r e C u s u f l e t u l l o r p r e S t a n t a E v a n -

g h e l i e , i n n a i n t e a p a r i n t e l u i n o s t r u m i t r o p o l i t u l , c ä n u e s t e

j u p â n e a s a M a r i a n i m i c v i n o v a t a " 0 . S i a § a m a i d e p a r t e , a p r o a p e

I n t o a t e d o c u m e n t e l e c e p o m e n e s c d e s p r e j u d e c a t i , s e v e d e

c a . d o m n u l a v e a p r e t u t i n d e n e a u n r o l h o t A r i t o r .

A c e s t s i s t e m r o m a n o - s l a v e r a f a c u t p e n t r u a s p o r i I n c a

p u t e r e a c o v a y § i t o a r e a d o m n u l u i , a n d § i d r e p t a t e a t o t p e

r n â i n i l e l u i . L i p s i a d e c i g a r a n t i a c e e x i s t à I n d r e p t u l g e r m a n ,

c a a c e l c e t i n e a s a b i a s a n u r o s t e a s c a § i h o t a r i r e a .

C e a m a i c u m p l i t a m a n i f e s t a r e a a c e s t u i ( k e p t d e j u d e c a t a

a d o m n u l u i , e r a d i s p u n e r e a n e t a r m u r i t a a s u p r a v i e e i c e t a t e n i l o r .

D o m n u l p u t e a ° A u d i l a m o a r t e c a n d § i c u m I i p l a c e à . O s A n d a

d e o b i c e i u s e r o s t i à i n d i v a n , p r i n a t o t p u t e r n i c i a d o m n u l u i ;

u n e o r i i n s a d i v a n u l e r a c h i a r t r e c u t c u v i d e r e a , l u c r u p e n t r u

c a r e d e § i c r o n i c a r i i m u s t r a p e d o m n i , a c e § t i a n u e r a u m a i p u t i n

a s c u l t a t i d e c o n t i m p o r a n i i l o r c a r e p r o b a b i l c à , i n m a r e a l o r

m a j o r i t a t e , p r i v i a u d r e p t u l d e v i e a t a . § i d e . m o a r t e c a u n ( W e p t

d a t d o m n u l u i d e l a D u m n e z e u . V o m a v e à p r i l e j u l I n c u r s u l e x -

p u n e r e i v i i t o a r e , a a r a t à d e m a i m u l t e o r i p u n e r e a i n l u c r a r e a

a c e s t u i d r e p t M a r a d i n c a l e c e d a d e à p e v i c t i m a a d e s e o r i s ' o

j u d e c e c a l a u I .

U n e x e m p l u v i u a l u n e i n e d r e p t e o s a n d i r i l a m o a r t e u r -

m a t a d e e x e c u t a r e n e o d a c a z u l l i t i W o l f g a n g F o r s t e r c e t a t e a n

d i n B i s t r i t a , ° A u d i t l a m o a r t e d e c a t r e P e t r u R a r e § d u p a c e

p u s e s t a p A n i r e p e c e t a t e a s t i s a s c a , § i a c a r u i a e x e c u t a r e i n s u § i R a r e §

o m a r t u r i s e § t e a f i f o s t s a v A r § i t à c u n e d r e p t a t e § i d u p a o O r a

r ä u t a c i o a s a . E u n g r a d d e l i p s a d e c o n § t i i n t a n u n u m a i m o r a l

d a r § i p s i h o l o g i c a d e a m A r t u r i s i i n p u b l i c f i l l % n i c i u n f e l d e

s f i a l a , c o m i t e r e a u n e i f i t r a d e l e g i , a § a d e r e v o l t a t o a r e § i c a r e

i m g a s e § t e i n g u r a d o m n u l u i a l t a i n d r e p t a r e d e c a t c a . u n u l

T o m a P e l l i o n e - a a r a t a t c à a c e l W o l f g a n g a r f i t r a d a t o r a l c e t a t e i

d u p a t o a t e d r e p t u r i l e i

s ' a r c u v e n i m o a r t e a § i c à d a c à a r t r a l

m a i m u l t , a r p i e r d e a c e a - c e t a t e . T o m a P e l l i o m ' a r u g a t d e c i ,

a d a o g a d o m n u l , p r i n s c r i s o r i , c a s a t a i c a p u l l u i W o l f g a n g ,

c e e a c e a m f a c u t " 4 1 C e d i s p r e t , c e n e p a s a r e d e v i a t a o m e n e a s c a

p e n t r u a c a r e i a o c r o t i r e s u n t d o a r i n p r i m u l l o e a l c a t u i t e S t a -

t e l e . A c e a s t a n e p a s a r e s a m a n a c u a c e a a r e g e l u i D a h o m e i u l u i

d i n z i l e l e n o a s t r e c a r e p e n t r u a c e r c à d a c a b a t e b i n e p u § c a

c e i ' o c l a r u i s e

o m i s i u n e e n g l e z a , p u n e s à t r a g a I i i C C d ' i n t a i u

t r e c a t o r I

M a g . i s l . , 1 , p . 2 0 8 .

P e t r u V o d A c . B i s t r i t e n i 9 O c t . 1 5 3 6 , H u r n i . , D o c . , X V , p . 3 7 3 : i g n o -

r a m u s q u o s p i r i t o d u c t i f e c i m u s , e x f u r o r e p r i e d i c t i c a p u t p l e c t i " ( p . 3 8 2 ) . H a r e l

r i l s p u n d e l a i t i t e p l A n g e r i a s u p r a m o r t e i n e d r e p t e a l u i W o l f g a n g p e n t r u a l e c u r m a

o d a t A p e n t r u t o t d e a u n a : " h o c q u o d f e c i m u s e x p r o p r i o n o s t r o a r b i t r i o f e c i n a t s "

( p a g . 3 8 4 ) .

 

Page 158: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 158/233

1 6 0

1 S T O R I A R O M A N I L O R

A v e r e a S t a t u l u i .

P e n t r u a c a r a c t e r i z a p e d e p l i n a t o t

p u t e r n i c i a d o m n u l u i , s ä c e r c e t i l m p r i n a t e v a c u v i n t e c e d r e p -

t u r i a v e d e l a s u p r a a v e r e i S t a t u l u i . D e l a i n c e p u t c h i a r o b s e r v ä m

c á d a c à d o m n u l a v e à a p r o a p e l i b e r a d i s p o z i t i u n e a s u p r a a v e r i l o r

p r i v a t e , c u C a t m a i n e i n g r ä d i t i l t r e b u i d s ä

f i e i n t r e b u i r r t a r e a

a c e l e i p u b l i c e . D a r a p o i p e a t u n c i n i c i s e M e u s e M O . * d e o s e b i r e a

t i m p u r i l o r m a i n o u e , I n t r e d o m n c a p e r s o a n ä , § i c a s e f a l S t a t u l u i .

T a r a e r a p r o p r i e t a t e a p r i n c i p e l u i , p o p o r u l e r a r o b u l s ä u , a v e r e a

l u i p r i v a t ä e r à a l u i , § i c u a t a m a i m u l t t r e b u i à s ä f i e a l e l u i

c e l e c e s e a d u n a u d e l a e l s u b t i t l u l d e d ä r i . P e n t r u t i m p u r i l e c e l e

d ' i n t h i u , n u p a r e a f i e x i s t a t d e o s e b i r e a c e s e v e d e m a i t A r z i u ,

h a r e v e n i t u r i l e t d r e i § i a c e l e a l e d o m n u l u i . A c e a s t à d e o s e b i r e

s e i v i a t u n c i r a n d ä r i J e r o m â n e i n c e p u r ä § i e l e a a e a o a r e c a r i

n e v o i c a r e s e d e o s e b e a u p â m ä i l a u n p u n c t d e n e v o i l e d o m n u l u i .

N u c à d o a r ä s ' a r f i a t r i b u i t v r e - o s u m ä l a v r e - o i m b u n ä t ä t i r e

a s t ä r e i t a r e i s a u a l o c u i t o r i l o r e i ; a t a r e l u c r u p â . n ä a p r o a p e

d e e p o c a n o a s t r ä a f o s t u n c e a p r o a p e n e c u n o s c u t i n - W i l e r o r n â n e .

A r m a t a s l u j i a p e s o c o t e a l a e i ;

b i s e r i c i l e

§ i .

c e l e d t e v a § c o l i

a v e a u a v e r i l e § i v e n i t u r i l e l o r ; d e d r u m u r i n u s e i n g r i j i à n i m e n i ;

p u t i n i f u n c t i o n a r i e r a u c o n s i d e r a t i c a s l u g i a h . d o m n u l u i , d e c i

p l à t i i d e e l d i n v e n i t u r i l e s a l e , c i l r o r a l e c o n c e d à u n c l e d i n e l e ,

c u m v o m v e d e a m a i j o s . T a r a ' A r e a c A n u a r e n e v o i e d e n i m i c ;

d e a c e e a n i c i u n b a n n u e r a c h l e l t u i t i n f o l o s u l e i . D a c á c u t d a t e

a c e s t e , m a i t A r z i u , s e v ä d d e o s e b i t e v e n i t u r i l e O r e l d e a c e l e a l e

d o m n u l u i , l u c r u s e M a t a t u n c i C a n d t á r i l e c i l z A n d s u b T u r c i ,

i n c e p u r ä

a

a p ä s a a s u p r a l o r g r e u t ä t i n o u e , p r e c u m h a r a c i u l

§ i d a r u r i l e l a T u r c i , p r o v i z i i l e i n n a t u r ä § i c o n t r i b u t i i l e e x t r a -

o r d i n a r e . I n t i m p u l d i n t A i u c e u r r n ä d u p ä d e s c ä l e c a r e , t o a t e

v e n i t u r i l e O r e l e r a u v e n i t u r i d o m n e § t i , d i n c a r e d o m n u l s e

c l e s b r ä c h

d e o p a r t e , p e n t r u a - 1 d a b o i e r i l o r s a u m ä . n ä s t i r i l o r .

D i m i t r i e C a n t e m i r c a r a c t e r i z e a z ä a s t f e l a u t o r i t a t e a d o m -

n i l o r M o l d o v e i , c a r e e r à t o t a § a . § i l a a c e i d i n M u n t e n i a : S e

i n t i n d e p u t e r e a l o r n u n u m a i a s u p r a b o i e r i m e i § i a l o c u i t o r i l o r

M o l d o v e i , c i i n c 6 § i a s u p r a a l t o r a , d e o n c e s t a r e a r f i , c a n d s e

a f l á i n t a r a . V i a t a § i m o a r t e a l o r e s t e i n m â i n i l e d o m n u l u i .

u d e c â n d e l p e c i n e v a l a m o a r t e , l a b ä t a i e , l a s u r g u n s a u l a

p i e r d e r e a t u t u r o r m o § i i l o r , n a c a r § i c u s t r â m b ä t a t e § i t i r ä n i e ,

a p o i c e i l o v i - t i p o t n u m a i s ä s e r o a g e p r i n g r a i u s a l t s c r i s o a r e ,

d a r n i m e n e a n u a r e v o i a d e a c o n t r a z i c e s a u a s e i m p o t r i v ì

j u d e c ä t e i d o m n e § t i .

i i a r ä i d a c ä v a v o i s á l i b e r e z e p e v r e u n u l

j u d e c a t l a m o a r t e d e t o a t ä t a r a , n i m e n e a n u p o a t e s i t ' s e o p u n à

v o i n t e i l u i . T o a t e d r e g t o r i l l e m i l i t a r e § i c i v i l e a t a r n i i d e b u n u l

s à u p l a c ;

l e d ä c e l o r i u b i t i , l e j a c e l o r u r i t i . P e n t r u i m p ä r t i r e a

l o r d o m n u l n u a r e n i c i o r e g u l ä p r e s c r i s ä . D a c ä a r v o l s á f a c ' A

p e u n O r a n l o g o r ä t m a r e c a r e e s t e b o i e r i a c e a m a i m a r e a M o l -

d o v e i , n i m e n i n u c u t e a z A a i s e i m p o t r i v i , § i d i n c o n t r a , c â n d

a r v o i s ä l i p s e a s e ä d i n p o s t p e u n u l , f i e m ä c a r § i d i n n e a m u l

 

Page 159: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 159/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N E

1 8 1

c e l m a i d e f r u n t e , i n d a t ä a c e l a c a u t ä a s e s u p u n e h o t ä r i r e i d o m -

n e s t i . A s e m e n e a p u t e r e a r e n u n u m a i a s u p r a c e l o r m a i d e j o s

a i c l e r u l u i b i s e r i c e s c , c i i n c ä

i a s u p r a m i t r o p o l i t u l u i , e p i s c o -

p i i l o r , a r h i m a n d r i t i l o r i e g u m e n i l o r ,

i a s u p r a t u t u r o r c e l o r c e

s u n t d e t a g m a b i s e r i c e a s c ä . N e i m p i e d e c a t p o a t e

s ä . ' i

s c o a t ä

d i n d r e g ä t o r i i l e l o r , d e s i n u d i n c e l e s a c e r d o t a l e ,

i c e r a n d t r e -

b u i n t a , p o a t e i c u m o a r t e s ä ' i p e d e p s i a s c A " 4 2

D i n c e r c e t a r e a u r m a t ä O r a a i c i r e i e s e c à d o m n u l a v e a

d e p l i n ä p u t e r e p e p ä m â n t u l - t ä r i l o r r o m â n e , s i p e l o c u i o t r i i l o r .

& à p r o p i e t a r u l s u p r e m a l p e r s o a n e i

i a v e r e i t u t u r o r , n e f i i n d

m ä r g i n i t i n a c e a s t ä a u t o r i t a t e c l e a t d e f r i c a d e D u m n e z e u , d e

r e s p e c t u l o b i c e i u r i l o r s i d e t e a m a d e r ä s c o a l à , s i n g u r e l e f r a n c

p u s e a b u z u l u i c e p u t e à f a c e c u ( M u s a . L e g a l n u e r à i n g r ä c l i t

p r i n n i m i c ; i n v o i a d o m n u l u i s t ä t e à t o t c e ' i t r e c e d p r i n m i n t e ,

s i n e d r e p t a t e a c e a m a i s t r i g ä t o a r e l a c e r p u t e à s ä " i c e f i i n [ A , d e

i n d a t ä c e d o m n u l a v e à m i m a a o i n d e p l i n i . S t a v i l e l e m o r a l e

r e t i n e a u a d e s e a o r i p e d o m n d e l a a b u z u r i ; d a r v a i d e a c e a s o -

c i e t a t e i n c a r e m o r a l a e s t e s i n g u r a g a r a n t i e a i n t e r e s e l o r C e l c e

a r e p u t e r e a i n m ä i n i t i n d e , p r i n o p l e c a r e f a t a l ä , a a b u z a d e e a .

T r e b u e s e r i o a s e g a r a n t i i p o p o r u l u i i n c o n t r a a u t o r i t ä t e i . D e a c e e a

s o c i e t ä t i l e m o d e r n e a u l i n t a t a e a m ä s u r i s p r e a a p ä r à l i b e r t a t e a

i n t e r e s e l e c e t ä t e n i l o r d e a t o t p u t e r n i c i a o c a r m u i r e i ;

i c u

t o a t e a c e s t e g a r a n t i i , d e c A t e o r i d e p ä s e s c o r g a n e l e e i l i m i t a

d r e p t ä t f i ; d a r i n c ä a c o l o u n d e n u e x i s t ä n i c i o s i a b i l i r e , u n d e

n u m a i s l a b a m o r a l ä v i n e i n l u p t ä C u a t o t i n g h i t i t o a r e a p u t e r e ?

D o m n u l r o m A n a v e à d e c i , i n v r e m i l e m a i v e c h i a l e i s t o r i e i

n o a s t r e , , o p u t e r e a b s o l u t à i n i n - t e l e s u l c e l m a i d e p l i n a l c u v a n -

t u l u i . D e s p o t i s m u l a s i a t i c , i a t ä c a r a c t e r u l d o m n i e i r o m a n e § t i .

T o t u s i a c e s t s i s t e m n u e r à p e n t r u a c e l e t i m p u r i c e v a

g a l l d i n c a l e ,

s i a r f i c o n d u s p o a t e p e p o p o r u l r o m A n l a b u n e

r e z u l t a t e , d a c A D U a r f i f o s t i n s o t i t d e u n T A ' l l i n c A § i m a i m a r e

d e c k i n s u s i e l : n e s i g u r a n t a u r m ä r e i i n d o m n i e .

U r m a t e a l a I r o n .

S i s t e m u l d e u r m a r e l a t r o n i n t ä r i l e

r o m â n e e r à a p r o a p e c h i a r d e l a i n c e p u t e l e c t i v - e r e d i t a r , a d e c á

t o t i c o p i i i

i c h i a r a l t e r u d e a l e m o r t u l u i d o m n a v e a u c u t o a t e l e

u n d r e p t e g a l d e a f i a l e s e l a d o m n i e d e c a r e t a r ä " .

A l e g e r e a s e f ä c e à i n t i m p u r i l e v e c h i , c A n d s e i n d e p l i n i à

d u p ä t o a t à r e g u l a , i n c h i p u l u r m A t o r

i n n a i n t e d e a ' s i d à

s u f l e t u l d o m n u l c e s e a f l à p e p a t u l d e m o a r t e , s e a d u r i à m i t r o -

p o l i t u l i t o t i b o i e r i i i i n e a u s f a t p e c i n e s á a l e a g ä i n l o c u ' i .

A c e a s t à i n g r i j i r e e r à d e n e v o i e i n a c e l e t i m p u r i , u n d e c h e i a

b o l t e i i n t r e g u l u i e d i f i c i u s o c i a l e r à p u t e r e a d o m n e a s c ä , p e n t r u

c a t a r a s ä n u r ä m a n à n i c i u n m o m e n t M i l s t ä p A n . A s a l a m o a r t e a

l u i M a t e i B a s a r a b n e s p u n e P a u l d e A l e p p o c á c e i a v u t i s i n e -

" C a n t e m i r , D e s c r i p l i o M o i d a v i a e p . 3 8 .

 

Page 160: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 160/233

1 6 2

I S T O R I A R O M I N I L O R

g u i t o I i i t r e m u r a u c a o a s t e a s ä n u j ä f u i a s c 5 . o r a s u l . D e a c e e a

s i l a m o a r t e a l u i S t e f a n c e l M a r e , v o m v e d e h c u m b o i e r i i s e

i e a u l a c e a r t ä I n c ä I n n a i n t e c a S t e f a n s A ' s i f i d a t s u f l e t u l , d e s p r e

c i n e v o r a l e g e p e u r m a l u i l a d o m n i e ; i a r l a m o a r t e a l u i M a t e i

B a s a r a b , s e p r o c e d e m a i I n t A i u l a a l e g e r e a l u i C o n s t a n t i n S e r b a n

§ i d u p ä a c e e a l a I n g r o p a r e a d o m n u l u i r e p o s a t .

D u p ä c e s f a t u l c e l m a r e a l - W e i a d a o s p e W W 1 d i v a n ,

i e s i à d i n b i s e r i c ä , u n d e d e o b i c e i u s e s ä v a r s i à a c t u l a l e g e r e i ,

m i t r o p o l i t u l s e s u i à p e u n l o c I n n a l t s i v e s t i à p o p o r u l u i c a r e

s e a d u n a s e , p e c i n e a u c r e z u t s f a t u l d e c u v i i n t ä a a l e g e c a d o m n .

F ä r ä i n d o i a l ä c á p o p o r u l i l a c l a m à , f i i n d e ä t o t d e a u n a s e I n g r i j i à

d e a n u a l e g e p e o p e r s o a n ä c a r e a r f i f o s t d i s p l A c u t ä . m u l t i m e i .

D u p ä a c e e a c r a i n i c i i v e s t e a u p r i n o r a § a l e g e r e a n o u l u i d o m n .

S e p r o c e d à a p o i l a c e r e m o n i a I n c o r o n ä r e i

s i a j u r ä m â n t u l u i

b o i e r i l o r

i o s t i r e i , c l r e s e f ä c e b . I n f o r m e l e r e l i g i o a s e a l e t i m p u l u i .

S e t r i m i t e a u i n s f â r s i t c ä l ä r a s i , p e n t r u a f a c e c u n o s c u t á n o u a

a l e g e r e I n t o a t ä t a r a d e u n d e v e n i a u m i i d e o a m e n i m a i f r u n t a s i

l a c u r t e , s p r e a f e l i c i t à s i a ' s i I m b u n A p e n o u l d o m n i t o r 4 3 .

A s a s e u r m A d e c f t t e o r i s e i n t A m p l à n e a s e m ä n a t a f e r i c i r e

c a s ä f i e u n s i n g u r c a n d i d a t l a t r o n u l v a c a n t . C e l e m a i a d e s e o r i

i n s ä e r a u m a i m u l t i c o m p e t i t o r i ,

i a t u n c i , I n l o e d e o c e r e m o n i e ,

a l e g e r e a s e s c h i m b à I n l u p t e s A n g e r o a s e , c e e a c e r e i e s ä c u p r i s o -

s i n t à d i n e x p u n e r e a d e m a i s u s a c e r t e l o r u r m a t e I n t r e u r m a s i i

l u i M i r c e a i n M u n t e n i a , s i I n t r e a c e i a i M u s ä t e s t i l o r s i m a i a p o i

a i l u i A l e x a n d r u c e l B u n i n M o l d o v a , l u p t e c e a m v A z u t c u m

a u b â n t u i t I n t r ' u n c h i p i n g r o z i t o r I n t r e a g a v i e a t : a a

t ä r i l o r

r o m a n e .

C e c a c e m a i a l e s I n c u r c à u r c a r e a l a t r o n e r à i m p r e j u r a r e a

c ä f i i i n a t u r a l i e r a u p u s i p e a c e e a s i l i n i e c u a c e i l e g i u i t i , d e

o a r e c e i e i e r a u d i n o s u l d o m n u l u i 4 4 , l u c r u c e I n l e s n i m a i

t â r z i u i n s t r ä i n a r e a d o m n i i l o r ; c k i f u s e s e d e s t u l c a u n d o m n

s à s e f i I n t a l n i t i n v i e a t a l u i c u o f e m e i e , p e n t r u c a f i u l a c e s t e i a

s á p o a t ä p r e t i n d e

a v u s e d e t a t ä 4 5 . D e o c a m d a t ä , s e t i n e

i n s ä c u p u t e r e p r i n c i p i u l s t a b i l i t p r i n o b i c e i u l t ä r e i , c 5 . n u s e

c i l d e à a l t u i a s ä d e e d o m n i a f ä r ä d e c ä r u i a n u v r e a a h i s ä m â n t ä

d e d o m n 4 6 . D e a c e e a a m v ä z u t b u n ä o a r ä c ä , d u p ä m o a r t e a

l u i L a t c u , n e r ä n f a n â n d n i c i u n m o s t e n i t o r d e s e x b ä r b ä t e s c ,

  A s a s ' a u p e t r e c u t l u c r u r t l e l a a l e g e r e a l u i C o n s t a n t i n . 5 e r b a n , u r m a s u l

l u i M a t e i B a s a r a b . M u n t e n i a , p u t a n d p u n e a t u n c i i n l u c r a r e v e c h i u l d r e p t d e

a l e g e r e a l d o r u n u l u i , s a v A r s i a c e a s t a a l e g e r e I n t o a t à f o r m a , d u p à v e c h i u l o b i c e i u .

E a a f o s t d e s c r i s A d e P a u l d e A l e p p o , s e c r e t a r u l p a t r i a r h u l u i M a c a r i e , c e s e a f l ä

p e a c e l t i m p I n M u n t e n i a , i m p r e u n d c u p a t r i a r h u l . ( A r h . i s t . , I , 2 , p . 1 0 1 - 1 0 3 ) .

4 4 U r e c h e i n L e l o p i s e t e , I , p . 1 5 6 .

  C h a l c o c o n d i l a , p . 7 8 , n e s p u n e I n c a ' d e s p r e M i r c e a c e l M a r e , 6 1 t r l i n d

a d e s e o r i c u c o n c u b i n e , a v u s e n u p u t i n i c o p i i n a t u r a l i c a r e , d u p d m o a r t e a l u i ,

s e s c h i m b a r A a d e s e o r i i n s c a u n u l t a r e i . D u c a , p . 2 0 1 .

U r e c h e , 1 . c .

 

Page 161: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 161/233

O B G A N I Z A R E A P i t I M I T I V A

T A R I L O R B O M I N E 1 6 3

M o l d o v e n i i i s i c a u f ä v i t l i d e d o m n i n t á s i u i n L i t v a n i a l a p r i n c i p e l e

h i g a C o r i a t o v i c i , a p o i l a M u § 5 t e s t i i d i n M u n t e n i a .

C u m d e s ' a r ä s ä d i t l a R o m A n i a c e s t s i s t e m d e u r m a r e l a

t r o n p i e r z ä t o r d e t a r A ?

N o i c r e d e m c ' ä e l a f o s t d e t e r m i n a t d e i m p r e j u r ä r i l e p e t r e -

c u t e i n U n g a r i a s i P o l o n i a n u d e , p u t i n t i m p d u p ä i n t e m e i e r e a

t ä r i l o r r o m â n e , s t ä n g ä n d u - s e i n e l e d i n a s t i i l e v e c h i e r e d i t a r e ,

? n e a p s i e l e s u b d o m n i i e l e c t i v e s a u e l e c t i v - e r e d i t a r e . A § A i n

U n g a r i a , d u p 5 s t ä n g e r e a d i n a s t i e i a r p a d i a n e i n 1 3 0 1 s i

. a s e

a n i d e l u p t e c h i l e , s e a l e g e d e r e g e C a r o l R o b e r t , d i n N e a p o l e ,

s i a p o i u r m e a z i i m a i d e p a r t e c u a l e g e r k a O M l a c ä d e r e a e i

s u b T u r c i 4 7 .

P o l o n i a d u p 5 m o a r t e a l i i i C a z i r n i r c e l M a r e , i n -

t r ä m p l a t à f i l r ä m o s t e n i t o r i i n 1 3 7 0 , a l e g e d e r e g e p e a c e l a l U n -

g a r i e i , a c e l a § L u d o v i c d e A n j o u e a r u i a I i u r m e a i ä l a 1 3 8 6 , d i n a -

s t i a I a g h e l o n i l o r , i c a i n s à d o m n i n d d u p 5 p r i n c i p i u l e l e c t i v

e r e d i t a r . M a i i n s e m n a t e s t e I n s A c s á

i i n B u l g a r i a , t a r a a c e e a

p e c a r e t ä r i l e r o m ä n e a u l u a t ' o i n o r g a n i z a r e a l o r d r e p t p i l d ' 5 ,

d u p ä s t i n g e r e a d i n a s t i e i A s ä n e s t i l o r ( 1 2 5 6 ) , s e i n t r o d u c e u n

s o i u d e u r m a r e l a t r o n h i b r i d 5 , c o m p u s d d i n e r e d i t a t e , a m e s t e c a t 5

c u m u l t e l u p t e p e n t r u t r o n ,

i s p a r t à d i n c â n d i n c A n d p r i n a l e -

g e r e a t a r u l u i d e a t r e m a i m a r i i p o p o r u l u i , h i c k a s t f e l t 5 r i l e

r o m â n e , a v ä n d c u r i l u d d u p à c o n s t i t u i r e a l o r , p r e t u t i n d e n e e x e m -

p l u l a n a r h i e i i n p r i v i r e a u r m A r e i l a t r o n , n u e s t e d e m i r a r e a

l e v e d e ä c ä z ä n d s i e l e i n a c e l a s i p 5 c a t , c u a t ä t m a i m u l t c ' ä s i s -

t e m u l d e a s e a l e g e v o e v o z i i , p a r e a f i e x i s t a t i n t o a t e t i m p u r i l e

i n T r a n s i l v a n i a ,

i

d a c 5 a c e s t s i s t e m e r à i n i n t r e b u i n t a r e

p e s t e m u n t i d i n t i m p u r i v e c h i , e s t e f i r e s c l u c r u , d e a ' l i n t ä l n i

I n - W i l e r o m â n e , a l e c A r o r e l e m e n t p o l i t i c p r e d o m n i t o r v e n i s e

d e a c o l o . G ä s i m u n d o c u m e n t d i n 1 4 9 3 , i n c a r e s e s p u n e

k n e z i i i m i l i t a r i i d i n c e l e D M A s a t e r o m â n e s t i d i n d i s t r i c t u l

r u t e a n C r a i n a , t o t d e a u n a d e c d n d

i

a d u e o a m e n i i

a m i n t e ,

s ' a u b u c u r a t d e a c e a l i b e r t a t e c 5 a c e l a p e c a r e k n e z i i s i t o a t ä

c o m u n i t a t e a C r a i n e i I l s o c o t i s e r 5 v r e d i n i c , s à f i e a l e s i n f i e c e

a n , c u c o n s i m t ä m ä n t u l C a s t e l a n i l o r ,

l a

s l u j b a

v o e v o d a t u l u i

C r a i n e i 4 8

4 7 C o m p . S c h u l e r - L i b l o y , S i e b e n b i l r g i s c h e R e c h t s g e s c h i c h l e , H e r m a n n s t a d t ,

1 8 5 5 , I , p . 2 2 1 : D i e E r b f o l g e o r d n u n g d i e s e r h ö c h s t e n S t a a t s w i i r d e ( K ö n i g t u r n )

w a r i n d e r F a m i l i e n i c h t f e s t g e s e z t . D e r j e w e i l i g e R e g e n t b e s t i m m t e i n d e r R e g e l

s e i n e n e r s t g e b o r e n e n S o h n , w e l c h e r v o n d e n G r o s s e n d e s R e i c h e s u n t e r g e w i s s e n

F e i e r l i c h k e i t e n a n e r k a n n t u n d d e m V o l k e v o r g e s t e l l t w u r d e I o s e p h B e n z u r

I n J u s p u b l i c u m H u n g a r i a e V i e n n a e , 1 7 9 0 , p . 6 2 , c a r a c t e r i z e a e i a s t f e l s i s t e m u )

d e u r m a r e l a t r o n u l U n g a r i e i , a c e l a s i c a 5 i i n t ö r i l e r o m ö n e : M o d u s h a b e n d i

r e g n u m o h m n e c m e r e s u c c e s i v u s , n e c m e r e l e c t i v u s f u i t I t a e n i m t e m p e r a t a e r a t

s u c c e s s i o u t f a m i l i a e q u i d e m l u s v a l e r e t . c o n c u r e n t e t a m e n p r o c e r u m d e c l a r a -

t i o n e s e u a p p r o b a t i o n e .

4 8 D u l i s c o v i t z , I I , p . 1 9 , 1 4 9 3 : , , l o h a n n e s C o r v i n u s d e H u n y a d e H o e n e -

z i i e t u n i v e r s i p o p u l i e t j o b a g i o n e s n o b t r i d e n o v e m v i l l i s e t p o s s e s s i o n i b u s n o s t r i s ,

 

Page 162: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 162/233

1 6 4

I S T O R I A R O M A N I L O R

E s t e c u n o s c u t

c à d u p ä

f i r e a p o p o r u l u i ,

s ' a u

i n t r o d u s

I n d e o s e b i t e l e t ä r i s a u s i s t e m u l d o m n i e i e r e d i t a r e , s a u a c e l e l e c t i v

s a u i n c h ' § i a c e l h i b r i d e l e c t i v - e r e d i t a r . P r e t u t i n d e n i u n d e p r e -

d o m n i m o n a r h i a e r e d i t a r ä , p u t e r e a r e g e a s c 5 . § i c u ( M u s a i m p r e u n ä

§ i i d e e a S t a t u l u i s e i n t ä r i , p r e c u m i n A n g l i a , F r a n t i a , S p a n i a

§ i R u s i a . D i m p o t r i v à u n d e s ( a § e z A s i s t e m u l e l e c t i v , s a u c a r i -

c a t u r a l u i e l e c t i v - e r e d i t a r , i n t e r e s e l e p r i v a t e a l e c l a s e l o r d o m i -

n a n t e s e o c r o t i r à i n d a u n a i n t e r e s u l u i o l * e s c , d e u n d e u r m a r ä

l u p t e i d e s b i n ä r i p e n t r u c o r o a n ä , d e s t r ä b ä l a r e a p u t e r i l o r S t a -

t u l u i , p ä n ä c â n d l a s f ä r § i t , d u p ä c u m l e e r a s c r i s i n c a r t e a v e p i -

c i e i , s a u s e i n t o a r s e r ä l a u n s i s t e m m a i b u n , s a u d i s p ä r u r ä d e p e

f a t a p ä m ä n t u l u i . A O i n G e r m a n i a , U n g a r i a , B u l g a r i a , P o I o n i a ,

M u n t e n i a § i M o l d o v a .

S ä s e a d a u g A l a a c e s t e i m p r e j u r ä ' r i t r i e d ' § i m i c i m e a t ä r i l o r

r o m â n e , m a i p u t i n i n s t a r e p r i n p u t e r i l e l o r a l u p t à c u r e l e l e

l ä u n t r i c e , p r e c u m

i a § e z a r e a I o n i n m i j l o c u l u n o r v e c i n i m a r i

a m b i t i o § i c a r e d o r i a u i n t i n d ä p u t e r e a t o c m a i p e s o c o -

t e a l a a c e s t o r t ä r i p a r e , § i f a v o r a u d e c i p e d t p u t e a u i n t r i g i l e

§ i l u p t e l e p e n t r u d o m n i e . A t u n c i n e v a c u p r i n d e m i r a r e a c u m

d e M u n t e n i a § i M o l d o v a a u p u t u t r ä m ä n e ä c u v i e a t ä , c â n d

a l t e S t a t e , m u l t m a i m a r i § i m a i p u t e r n i c e , d e c a t e l e , a u t r e -

b u i t s à p i a r ä . R ä s p u n s u l c e ' l v o m c ä p ä t à v a f i d e o s e b i t , i n d e o -

s e b i t e l e p e r i o a d e a l e i s t o r i e i r o m ä n e § t i . L a i n c e p u t a p ä r a r e a

e x i s t e n t e i l o r n a t i o n a l e f u d a t o r i t ä n u m a i s f o r t ä r i l o r u n o r i n i m i

m a r i § i m i n t i p u t e r n i c e , p e c a r e n o r o c u l p o p o r u l u i r o m ä n l e

u r c a s e i n t r o n u r i l e I o n , § i c a r i 1 § i g ä s e a u u n s p r i j i n § i u n r ä s u n e t

I n u n p o p o r v o i n i c § i d o r i t o r d e n e a t ä r n a r e . D u p à c e i n s ä g r e u -

t a t e a v r e m u r i l o r i n c u j b A s u b j u g u l e i f i r e a d e o t e l a p o p o r u l u i

r o r r a n , e x i s t e n t a

l u i f u o c r o t i t ä p r i n i m p r e j u r ä r i l e e x t e r i o a r e

c a r e s e d e s f ä § u r a r ä t o t d e a u n a a § A , i n d t s à f e r e a s d p e R o m â n i ,

d a c à n u d e c i u n t i r e , c e l p u t i n d e d e s f i i n t a r e . I n a c e § t i s e c o l i

i n j o s i t i a i v i e t e i r o m â n e § t i t r e b u i e s à c o n s t a t ä m , c u o a d ä n d .

r n ä h n i r e , c á R o m f t n i i a u f ä c u t t o t c e a u p u t u t s p r e a s e s i n u c i d e ,

§ i c á d a c á l u c r u l n u a u i z b u t i t , e s t e n u m a i f i i n d d a l t i i n u i - f l U

l ä s a t s á o i n d e p l i n e a s d . S e v e d e î n s à e a ' p u t e r i l e e v o l u t i e i n e - a u

f o s t s p r e p r i i n t ä . § i d e , a c e e a a m s c ä p a t t e f e r i d i n t o a t e n e v o i l e .

S ä l u c r A m d e c i § i d e a c u m a i n n a i n t e c u i n c r e d e r e i n v i i t o r ,

d e l s e r i a i s t o r i c ä i n c a r e e p r i n s ä d e s v o l t a r e a n o a s t r ä e s t e o

D r a g u t h f a l v a , M e d e n c z e , A r d a n h a s z k y , H a t m e g y , Z a v i d f a l v a , K e r e p e t z , L a f a l v a ,

S a n d o r f a l v a e t S z t a n f a l v a ( a c e s t e s a t e s u n t n u m i t e i n t e u n a l t d o c u m e n t I b i d e m ,

I I , p . 1 8 , 1 3 8 7 : p o s s e s s i o n e s n o s t r a e v a l a c h a l e s ) s e m p e r a b a n t i q u o , q u o m e m o r i a

h o m i n u m c o m p r e h e n d e d r e t , t a l i l i b e r t a t e u s i f u i s s e n t , q u o d i l i u m , q u e m K e n e z i i

e t t o t a c o m u n i t a s d e K r a j n a m a l u i s s e t , p a r i v o t o e t c o n s e n s u

C a s t e l l a n o r u m

s i n g u l i s a n n i s a d o f f i c i u m V o e v o d a t u s d e K r a j n a e l e g i s s e n t . C I t a t 6 d e P i c , . A 6 -

a t a r n m u n g , p . 1 4 8 , n o t a 2 9 .

 

Page 163: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 163/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A . A T X R I L O R R O M I N E 1 6 5

s e r i e s u i t o a r e ,

i l u c r a r e n n o a s t r à i n s e n s u l p r o p i s i r e i s i a v i e t e i

n u v a a v e à d e l u p t a t c a l a a l t e n e n o r o c i t e p o p o a r e , C u o o s i n d i r e

p r e g i t i t á d e m a i i n n a i n t e .

2 . B O I E R I I

N o b i l i m e a d e s i n g e . A l a i i n n a i n t e d e a c e r c e t à c a r a c -

t e r e l e a c e s t e i i n s e m n a t e c l a s e a p o p o r a t i e i r o m i n e , t r e b u i e

s á n e l á m u r i m c e e r a . e a . L a n o i e s t e o i d e e I n d e s t u l d e r ä s p i n -

d i e d , c A n u a u e x i s t a t i n t r t r i l e n o a s t r e o n o b l e t A e r e d i t a r A ,

i c ' A

b o i e r i i a r f i f o s t n u m a i a c e i c e s e a f l a u s a u f u s e s e r á I n v r e - o

d r e g i t o r i e p u b l i c i " 4 9 . N i m i c m a i f a l s d e c A t o a s e m e n e a c o n -

c e p t i e a n o b l e t e i l a R o m i n i .

M a i i n t a i u d a c i c e r c e i á m I n d e o b s t e m o d u l c u m s e d e s f a c e

o c l a s á d e n o b i l i d i n m a s s a p o p o r u l u i , v o m v e d e à c á e s t e u n

f e n o m e n o b s t e s c

i f a t a l c a r e a t r e b u i t s ' A s e I n d e p l i n e a s c ä l a

b a t e p o p o a r e l e .

O r i g i n e , a n o b l e t e i e s t e d e c A u t a t I n

d e o s e b i r e a p e c a r e

n a t u r a i n s i s i a p u s - o I n t r e i n d i v i z i . C e i m a i a c t i v i , m a i e n e r g i c i ,

m a i i n t e l i g e n t i s i m a i n o r o c o s i , d o b i n d e s c o p u t e r e e c o n o m i c A

c o v a r s i t o a r e ,

i

b o g i t i a l e d ' A I n c u r A n d o p r e c u m p e n i r e f i r e a s c A

a s u p r a c e l o r s á r a c i , c a r e a t A r n á d e d A n s i i . C u t i m p u l , o b i c e i u l ,

a m i t a r z i u p r e f A c u t I n n o r m e j u r i d i c e , i n t á r e s t e p o z i t i a p r e d o m -

n i t o a r e d o b i n d i t i d e a v e r e , i a s t f e l I n c e p e a s e d e o s e b i I n

s o c i e t a t e o c l a s i d e n o b i l i , a d e c á d e o a m e n i b o g a t i i I n z e s t r a t i

c u m a i m u l t e d r e p t u r i d e c A t p o p o r u l d e r a n d , t o c m a i d i n c a u z a

h o g á t i e i l o r . C a u z a p e n t r u c a r e a v u t i a e s t e I n s u s i r e a c a r e r i d i c a

p e o m l a n o b l e t i , e s t e I m p r e j u r a r e a c i e a p o a t e f i m o s t e n i t à ,

p e c a . n d I n s u s i r i l e i n t e l e c t u a l e , o r i c i t a r f i e l e d e s u p e r i o a r e ,

p i e r c u i n d i v i d u l . C i t t i m p m e m o r i a t i n e m i n t e o r i g i n e n o m u l u i

s i p r i c i n i l e I m b o g á t i r e i s a l e , s e v o r b e s t e d e p a r v e n i t i ;

I n s á c e m e m o r i a s ' a u p i e r d u t s a u a u t r e c u t u n t i m p i n d e l u n g a t ,

e I d e v i n e n o b i l . C A t i a p o i d i n n o b i l i i c e s i ' a u p i e r d u t a v e r i l e

n u s ' a u c o b o r i t I n d A r ä t i n r a n d u r i l e p o p o r u l u i d e j o s , d i n c a r e

a v e r e a I i s c o s e s e S a t e l e n o a s t r e i n f A t i s e a z á d e s t u l d e d e s n u m e

m a r l , r u d e n i i

i c o b o r l t o r i c h i a r d i n d o m n i i c e i m a i f n s e m n a t i

a i t á r i l o r , c a r e a s f i l z i t i n d e c o a r n e l e p l u g u l u i

i d u c v i e a t a c e a

g r e a a r i z e s u l u i s a u c h i a r a f o s t u l u i c l A c a s , p e c a n d m u l t e f a -

m i l i i a l e c á r o r o r i g i n e d e j o s e s t e b i n e c u n o s c u t i , s t r á l u c e s c

a s t i z i I n r A n d u l n o b i l i l o r .

N o b l e t a f i i n d d e c i d i n a c e s t m o t i v u n f e n o m e n u n i v e r s a l ,

a r t r e b u i s à n e s u r p r i n d i l i p s a e i l a R o m i n i . V o m v e d e à

4

B r e z o i a n u , V e c h i l e i n s t i t u f i u n i a l e R o m c i n i e i , B u c u r q t i , 1 8 8 2 , p . 3 ,

C f .

B f i l e e s c u , S t a r e a m u n c i t o r i l o r p l a g a n i I n N a g . i s t . , I I , p . 2 3 7 .

 

Page 164: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 164/233

1 6 6 I S T O R T A R O M A N I I . 0 1 1

d i n c e c a u z ä s ' a p u t u t s u s t i n e a , p a n ä l a u n p u n c t C u o a p a r e n t ä

d e a d e v ä r , c A n o b l e t a e r e d i t a r ä n ' a r f i f o s t c u n o s c u t A d e p o p o r u l

r o m a n , § i . c à b o e r i i n u e r a u d e c k d r e a t o r i , f o § t i s a u l u c r ä t o r i .

D i f e r e n t a r e a c l a s e i n o b i l a r e l a R o m a n i a t r e b u i t s ä s e

i n c e a p à I n t i m p u r i a n t e r i o a r e d e s c A l e c k e i , $ i d e a c e e a t r e b u i e

c e r c e t a t ä o r i g i n e a n o b l e t e i s a u b o i e r i m e i r o m a n e , I n a c e a s t r i

e p o c A m a i v e c h e , § i d e c i m a i a l e s I n t ä r i l e d e p e s t e m u n t i . A m

v A z u t m a i s u s c ä o a t a r e n o b l e t ä a e x i s t a t s u b U n g u r i , $ i a n u r n e

n u c a o c l a s à d e d r e g k o r i , c i c a u n a s o c i a l à , I n z , e s t r a t à c u p r i -

v i l e g i i l e § i . d r e p t u r i l e s a l e 5 ° .

C a n d v o e v o z i i

F ä g ä r a § u l u i $ i

a i M a r a m u r e § u l u i , R a d a

N e g r u $ i B o g d a n d e s c à l e c a r ä M u n t e n i a § i M o l d o v a , e i v e n i r t i

i n t o - v ä r ä § i t i d e m u l t e n o r o a d e . A c e a s t ä m u l t i m e , c h i a r d u p ä

f i r e a l u c r u l u i , t r e b u i à s ä f i e a l c k u i t ä m a i c u o s e b i r e d i n n o b i l i

$ i b o g a t i , c u s l u g i l e l o r . D e § i . e s t e p r o b a b i l c ä $ i v o e v o z i i a r d e l e n i

a v e a u p e l a n g A d a n § i i o m i c s a c u r t e ,

e i f i i n d n i § t e s i m p l i

v a s a l i a i r e g i l o r m a g h i a r i , c u r t e a l o r n u p u t e a f i f o a r t e s t r ä l u c i t ä , .

l u c k n u n e p u t e m I n c h i p u i c à t o t i n o b i l i i c e i n u m e r o § i v e n i t i c u

e i , s ä f i f o s t n u r n a i d r e g ä t o r i , m a i a l e s c à v o m v e d e a c u m d r e -

g k o r i i l e s e o r g a n i z e a z ä m a i M u h l , l u

a r i l e r o m a n e s u b I n r a u -

r i r e a s t a t u l n i b u l g a r .

D a r n u a v e m n e v o i e a p r o c e d e n u m a i p i - i n d e d u c t i i p e n t r u

d o v e d i c s á . l a R o m a n i e r a o n o b l e t ä e r e d i t a r ä I n a f a r ä d e d r e -

g k o r i , d e o a r e c e s u n t a s u p r a a c e s t e i I n t r e b ä r i , u n m a r e n u m ä r

d e t e x t e p o z i t i v e .

A s t f e l C a n t e m i r , I n d e s c r i e r e a M o l d o v e i , f a c e o a n u m i t ä

d e o s e b i r e i n t r e b o i e r i § i . n o b i l i , t r a t a n d a m b e l e a c e s t e m a t e r i i

I n d o u ä c a p i t o l e d e o s e b i t e , u n u l d e s p r e b o i e r i i m o l d o v e n i i d e s p r e

r a n g u r i l e l o r $ i a l t u l d e s p r e n o b i l i m e a m o l d o v a n a 6 1 . C a n t e m i r

a p o i a r a t á c ä n o b i l i r a e a a f o s t i m p ä r t i t ä I n t r e i c l a s e . L o c u l I n t a i u

a f o s t d a t b o i e r i l o r a d e c A a c e l o r a c e f u s e s e r ä c h e m a t i d e p r i n c i p e

l a d r e g ä t o r i i l e m a i i n n a l t e a l e r e p u b l i c e i , s a u c e l o r n ä s c u t i d i n

s a n g e l e l o r . A d o u a c l a s ä c u p r i n d e c u r t e n i i § i a t r e i a

;

l a r c e i d e p e u r m ä p e c a r e C a n t e m i r n u § t i e d a c A p o a t e s ä ' i

c l a s e z e I n t r e n o b i l i , $ i p e c a r e e l m a i c u i a n d i - a r n u m i t ä r a n i

l i b e r i , s u n t r e t z e § i i . M a . d a r C a n t e r a i r c u n o a § t e , a f a r ä d e b o e r i i

p r o p r i u z i § i ,

§ i . a l t e c l a s e d e n o b i l i , I n t r e c a r e s e i n d o i e § t e d a c ä

n u t r e b u i e s á n u m e r e c h i a r § i p e r ä z ä § i . P o t r i v i t c u a c e a s t ä d e o -

i . e b i r e s p u n e e l a i u r e a c ä : c u r t e n i i s u n t a c e i n o b i l i c a r e n ' a u

a j u n s i n e ä l a d e r a n i t a t e a d e b o i e r i , § i I n a l t l o c l k n u r e § t e r n a i

b i n e i n t r e b a r e a c a r e n e p r e o c u p ä s p u n a n d c A p e n t r u a c e e a

a b i a p o a t e a j u n g e a l t u l l a a c e l e d e m n i t ä t i , d e c k a c e l c e e s t e

1 0 V o l . I I , p . 1 5 4 .

C a n t e m i r , D e s e r i p t i o M o l d a v i a e . P a r t e a

I I ,

c a p . V I : d e b a r o n i b u s

M o l d a v i a e e o r u m q u e g r a d i b u s . C a p . X V : d e n o b i l i t a t e r n o l d a v a .

 

Page 165: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 165/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T X R I G O R R O M I N R

1 6 7

d e o r i g i n e n o b i l , d e § i p r i n c i p e l e e s t e l i b e r a c i d a c e s t e o f i c i u r i

c u i v o e § t e , f i e a c e s t a c h i a r d i n c l a s a c e a m a i d e j o s a p o p o r u l u i 5 2 .

C a n t e m i r i n s A c a r e s e r i a I n l a t i n e § t e , p u t e à e x p r i m A p r i n

c u v i n t e a n u m i t e , d e o s e b i r e a i n t r e d r e g t i t o r i ( b a r o n e s = b o i e r i )n o b i l i ( n o b i l e s ) . L i m b a r o m â n à n u a v e a i n s à n i c i u n a l t t e r m e n

l a I n d e m â n à p e n t r u a e x p r i m à n o t i u n e a d e n o b i l , d e c a t o t

a c e l d e b o i e r . A c e s t c u v A n t c à p ' ä t ä l d e c i i n l i m b a r o m a n A d o u e

I n t e l e s u r i d . o s e b i t e , a c e l d e d r e g a t o r d o m n e s c i a c e l d e n o b i l .

U n d s e v o r b e § t e d e b o j e n

i n d e o b § t e s e p o a t e 1 n t e l e g e s u b e i

o n c e s o i u d e n o b i l , f i e e l d r e a t o r s a u h a . C u v â n t u l b o i e r i e i n s 4

i n s a m n 4 m a i s p e c i a l o d r e g i l t o r i e o a r e c a r e . A c e s t e n u a n t e f i n e

a l e l i m b e i a c e l o r t i m p u r i , c a r e s e I n t e l e g e a u d e l a s i n e p e n t r u

c e i c e o v o r b i a u , a s f ä z i s ' a u p i e r d u t c u t o t u l ,

i d e a c e e a s e n a § t e

I n m i n t e a a c e l u i c a r e c e t e § t e c r o n i c a r i i n o § t r i o a m e s t e c A t u r 6

d e i d e i c a r e i m p i e d i c à , i n t e l e s u l p r e c i s a l f a p t e l o r r a p o r t a t e d e

c l A n § i i 5 3

S . d o v e d i m I n s A d e o s e b i r i l e I n s e m n a t e m a i s u s . N e c u l a i

C o s t i n , s p u n e i n t e u n l o e a l c r o n i c e i s a l e c A D u c a V o d A c e l

B A t r â n I n c à p e o s a m A d e b o i e r i L ä p u § n e n l i O r h e e n i n u ' i l i p i à

d e c u r t e , c a

b o i e r e a s c d , i a r c u d A r i l e § i c u a s u p r e l e l e v i s t e r i e i

n u t i u i t à i n t o a t ä v r e m e a 5 4 . N e I n t r e b n n c u m s e p u t e à c a

d o m n u l , p r i n a l i p i r e a d e c u r t e ,

s ' a '

b o i e r e a s c 6 n i § t e p e r s o a n e

c e s u n t a e ä t a t e , I n c A d i n n a i n t e c a b o i e r i ? S e v e d e d e c i I n c h i p

R i m u r i t , e a ' n u t o t i b o i e r i i e r a u d r e g a o r i , d e v r e m e c e c r o n i -

c a r u l I n v i n u i e § t e t o c m a i p e d o m n , c A d e § i e l n u u i t à c u a f i l e

p e b o i e r i i l u i , n u v o i à s ' A l e d e e d r e g A t o r i i p e l â n g 6 e l , s ' á g l i p i a s c A

d e c u r t e . A p o i a c e § t i b o i e r i s u n t n u m i t i L A p u § n e n i

i O r h e e n i ,

a d i c A d i n t i n u t u r i l e h ä p u § n e i § i a O r h e i u l u i , p r e c u m a m v A z u t

a i u r e a I n T r a n s i l v a n i a , n o b i l i d i n t i n u t u r i l e L u g o , S e b e , M e -

h a d i a . C e I n t e l e s a r a v e à a r R a r e a u n o r b o i e r i d u p à t i n u t u r i l e

I n c a r e t i l i a u , d a c à e i a r f i f o s t d r e g A t o r i ?

U n h r i s o v d e l a G r i g o r e G h i c a d i n 1 6 6 0 , i n t ä r e § t e

m a i m u l t a c e s t m o d d e a v e d e d . D o m n u l f A g A d u i e § t e p r i n

e l p o s t e l n i c u l u i C o n s t a n t i n C a n t a c u z i n o , c a r e f i a j u t a s e l a d o -

b a n d i r e a d o m n i e i , c a s á n u a i b à

a m e s t e c à l a l u a t u l b a n i l o r ,

n i c i l a c h e z à § i e , n i c i l a b o i e r i e s e t n u ' l a m e s t e c e , c i s á a i b 6 a s e

r e p a u z á l a c a s a l u i c a o s l u g à M t r A n r 5 5 . U n b o i e r

i a n u m e u n

f o s t v e l p o s t e l n i c , c e r e § i d o b a n d e § t e d e c i d e l a d o m n f à g k l u i n t a

  I b i d e m , p . 1 1 6 , 7 8 s i 8 4 .

  S I l a S a r b i s e c o n s t a n a c e e a s i d e o s e b i r e l n t r e b o j e n

i d r e g A t o r l . S c h a -

f a r i k f n G e s e h i c h t e d e r s e r b i s c h e n L i t t e r a t u r , P r a g , 1 8 6 5 ,

I ,

p . 4 2 - 4 3 , s p u n e

n o b i l i i l a S á r b i s e n u m i a u z u p a n i , l a r d r e g A t o r i i b o l i a r i c u t e r m i n u l b u l g a r e s c ,

s a u o e l m u j n i e c u a c e l s l a v o n . L a n o l c u v a n t u l d e z u p a n s u b f o r m a f u n d í a e s t e

1 n t r e b u i n t a t n u m a i c a a p e l a t i v p e n t r u n o b i l i , n u c a d e s e m n a r e a

c l a s e l . L a

p . 3 6 , S c h a f a r i k s p u n e c A d i n n o b i l i m e i e s i a u b o l e r i i .

5 4 L e t o p i s e t e l e , I I , p . 8 .

  M a g . i s t . ,

I , p . 3 9 4 .

 

Page 166: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 166/233

d e a n u m a i f i a m e s t e c a t l a b o i e r i i l e t A r e i . N i c A e r i n u p o a t e

a p A r e a m a i l A m u r i t d e o s e b i r e a , I n s e m n a t A d e n o i , i n t r e c u v i n t e l e

b o i e r

i b o i e r i e . D e s p r e P e t r u V o d A . 5 c h i o p u l s p u n e M i r ó n C o s t i n

c à a u z i n d p r i b e g i i , c a r e e r a u f u g i t i , p u n a h e t A r i , d e n e v o i a

I a n c u l u i V o d A ( S a s u l ) , c u d r a g o s t e s ' a u T u t o r s l a d o m n u l s A u

P e t r u V o d A c a r e i a r c u b o i e r i i l e l o r i - a u m i l u i t 8 6 A l t l o c c o n t i n e

o i m p r e j u r a r e h a z l i e , p o v e s t i t A c u m u l t g u s t d e a c e l a c r o n i c a r :

A v e a R a d u l V o d A o s l u g 6 m i c A d i n c o p i l A r i a s a , c A r u i a s o c o t i n d

c A n u e s t e d e b o i e r i e , 1 1 s o c o t e a d e a m a n a , l a r b o i e r i e n u ' i d a ,

C i e l s ' a r u g a t m i t r o p o l i t u l u i

i b o i e r i l o r s ' A g r A i a s c A R a d u l u i

V o d 5 p e n t r u d a n s u l s á n u f i e u i t a t , h i i n d u - i s l u g A d e a t a t a v r e m e ,

a § t e p t a n d I n n o r o c u l s t A p a n u l u i , s ' A h i e § i e l I n t r e o a m e n i .

G r A i t a - a u b o i e r i i c u t o t i i p e n t r u e l . s ' A n u h i e u i t a t c a o s l u g A

v e c h e c e e r a , c ' A

i s l u g i l e I n n A d e j d e a s t A p a n i l o r s A i , s ' A a j u n g 6

§ i e i a h i r e i n t r e o a r n e n i , m a i m u l t s l u j e s c . R á s p u n s ' a u R a d u l

V o d A b o i e r i l o r : m i e s á n u m i s e t r e a c A c u v â n t u l v o s t r u n u m i

s e

a d e , i a r e u § t i u h i r e a o m u l u i , c á n u ' i d e b o i e r i e , c A c i i a c a

- v o i b o i e r i p e n t r u v o i a d u m i l o r v o a s t r A . S i a d o u a z i l ' a u c h e m a t

i ' a u d a t v 5 . - t A § i a d e d i v a n . I n s à n u t r e c u s e s A p t á m a n a § i a u

v e n i t j a l o b A d i n t a r g l a d i v a n , d e l a n i § t e f e m e i , p r e a c e l v a t a j

d e a p r o z i , p e n t r u s i l a c e l e M e u s e § i l e ' c l a u s e I n - I : k g . A u c A u t a t

R a d u V o d á l a b o i e r i

i l e - a u z i s : A u n u v ' a m s p u s e u c á a c e s t

o m d e b o i e r i e n u e s t e ? l a r c A t r e d a n s u l a u z i s : e u m A r i i n c á

p e b o i e r i e n ' a m a p u c a t a ' t i z i c e , § i a u p o r u n c i t a r m a § u l u i s á

i c e g 5 r b a c i u l § i s ' A i d e j e 2 0 0 d e t o i e g e 5 7 .

I n t o a t e d o c u m e n t e l e v e c h i , s e v e d e c o n f i r m a t A o r a n d u i r e a

d o m n u l u i p r i n m A r t u r i a s a u c r e d i n t a b o i e r i l o r . C u c a t d o c u m e n -

t e l e s u n t m a i v e c h i c u a t a t s e v e d e I n e l e o s u m á d e b o i e r i m a r i

a i t A r i l o r r o m a n e , a i c A r o r n u m e n u e s t e I n s o t i t d e n i e l u n t i t l u

d e b o i e r i e ; h a c h i a r a c e § t i b o i e r i n e t i t r a t i s u n t i n § i r a t i I n d o c u -

m e n t e I n n a i n t e a c e l o r c u t i t l u r i d e b o i e r i e , a d e c A d e d r e g A t o r i e 8 8

G a u d C a n t e m i r n e s p u n e c à t e r m i n u l d e b o i e r i e r à p A s t r a t

a n u m e p e n t r u d r e g 5 t o r i , i a r c á c e i l a t t i i o b i 1 i s ' a r n u m i c u r t e n i

s a u c A l A r a § i , e l

a r a t A c u m e r a u l u c r u r i l e p e l i m p u l l u i , c a n d

p r e c u m v o m v e d e à b o i e r i i c A u t a u p e u n c a p s ' A a j u n g A d r e g A t o r i ,

i a r a c e i c e n u I n c A p e a u I n d r e g A t o r i i s e p i e r d e a u I n r a n d u r i l e

m a z i l i l o r ; n u a r a t A I n s à s t a r e a l u c r u r i l o r c u m e r a d i n v e c h i m e ,

c a n d e r a u o s u m b . d e b o i e r i K a t i b o i e r i i .

I n t a l n i m I n s A b o i e r i n e t i t r a t i A u n u m a i I n d o c u m e n t e ,

c i § i I n c r o n i c a r i . A § A C o n s t a n t i n C A p i t a n u l , a m i n t e § t e p e b o i e r i i

L e t o p i s e f e l e ,

I ,

p . 2 0 2 .

  I b i d e m p . 2 5 7 .

  N e v o m o c u p h m a i j o s p e l a r g c u a c e a s t ä I n s e m n a t h I m p r e j u r a r e .

U n e o r i c u v a n t u l d e b o i e r e s t e l u a t s i I n I n t e l e s u l d e d r e g t o r . A s a s p u n e M i r o n .

C o s t i n , d e s p r e M i h n e a V o d à , c 6 a u p u s b o i e r i p r e v o i a s a , a d e c 4 a u n u m i t

I n d r e g A t o r i i ( b o i e r i i ) p e c i n e a u v r u t , ( L e l o p i s e l e l e , I , p . 3 4 1 ) . A c e s t s e n s e s t e

m u l t m a i r a r . I n d e o b s t e b o i e r I n s e a m n A n o b i l , i a r b o i e r i e d r e g A t o r i e .

1 6 8

I S T O R I A R O M A N I L O R

 

Page 167: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 167/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N E

1 6 9

R a d u D u d e s c u , R a d u K r e t u l e s e u § i P r e d a P r o r o c e a n u , M ' e a

a l e d a n i c i u n t i t l u d e d r e g a t o r i e 5 9 ,

i a c e l a § l u c r u s e i n t ä l n e § t e

d e s t u l d e d e s l a t o t i c r o n i c a r i i . C a t d e s p r e d o c u m e n t e , e l e l ' A s a r

d i n t o a t e p ä r t i l e .

A § à u n u l d i n 1 6 6 4 s p u n e e d l a o t o c m e a l ä a u f o s t f a t ä

d u m n e a l u i M i r o n C o s t i n p a r c A l a b u l d e H o t i n , U r s u l V o r n i c u l

d e P o a r t d , E n a c h e V o r n i c u l d i t a r g § i M a r c o d i n V ä l L n i § i G h e o r g h e

d e a c o / o § i I o n a § c o d e D o c o l i n a § i I r i m i a z e t Z a h a r i a d e a c o l o

§ i C o n s t a n t i n C o h u r l u i a n u l § i a l t i m u l t i b o i e r i . . D i n a c e a s t ä

e n u m e r a r e s e v e d e e á f e t e l e I n § i r a t e f ä r d t i t l u , d e d u p ä E n a c h e

v o r n i c u l d e t a r g , e r a u § i e l e b o i e r i . A l t e d o c u m e n t e a d u c c a m a r t u r i

f ä r ä t i t l u r i p e r s o a n e a r ä t a t e c a f e c i o r i d e b o i e r i d e t a r à a d e e ä

m a z i l i 6 0 , i a r i n a l t e l e i n t a l n i m p u § i t o t M i l t i t l u , c u m n u s e

p u t a , d e a l t f e l , s i m p l i o a m e n i b u n i a d e e ' ä r ä z e § i . A § A u n d o -

c u m e n t d i n 1 6 6 8 e n u m e r ä c a m a r t u r i n t r ' u n z a p i s p e T o a d e r

G r a m a b i v e ä m ä r a § , I o n a § c o C a r a i m a n b i v c o m i s , G h e o r g h i t A

A l b o t ä , M i r o n B r u t , G h e o r g h e B r u t § i G h e o r g h e C a r a i m a n

§ i a l t i m u l t i o a m e n i b u n i , f e c i o r i d e b o i e r i 6 1 . A i c i o a m e n i b u n i

I n s e m n a u f e c i o r i d e b o i e r i . I n a l t e d o c u m e n t e a t a t n u m e l e n e -

I n s u t i t e d e t i t l u r i c a t i g e n e r i c u l o a m e n i b u n i i n s e m n a u p e

r ä z e § i , I n e a t t o t d e a u n a c â n d I n t ä l n i m n u m e n e I n s o t i t e d e t i t l u r i

t r e b u i e s à n e d ä m s a m a l a c e c l a s ä d e o a m e n i s e r a p o r t à . A § a

b u n s á o a r ä I n d o c u m e n t u l ' a d u s c h i a r a c u m a d i n 1 6 6 8 , f r a t e l e

c o m i s u l u i

I o n a § c o

C a r a i m a n ,

G h e o r g h e C a r a i m a n e r a

f ä r à

l a d o i a l à f e c i o r d e b o i e r , d e o a r e c e f r a t e l e s ä u p u r t a c h i a r o b o i e -

r i e . U n a l t d o c u m e n t d i n 1 6 6 5 p o m e n e § t e d e s p r e o m i l r t u r i e

, , d e l a m a i m u l t i o a m e n i b u n i n i e g i e q i 6 2 .

A c e a s t ä d e o s e b i r e f r i t a n o b l e t ä ( b o i e r i ) i d r e g ä t o r i i ( b o -

l e r i i ) s e p a s t r e a z A O d a ' t a r z i u . U n h r i s o v a l l u i G r . G h i c a d i n

1 7 7 5 h o t ä r ä § t e c a a c e i d i n u c e n i c i c e v o r d o b a n d i a t e s t a t e

d e s ä v a r § i r e a c u r s u r i l o r v o r f i c o n s i d e r a t i d e d o m n I n c i n s t e a

l o r I n d a t ä d u p ä b o i e r i i n c a z u l c e i n d n u a r f i d i n a c e a s t d c l a s d § i l e

v a f ä g ä ' d u i a ' i b o i e r i d u p ä a v e r e a p r o c o p s e l e i l o r 6 3 . . 5 1 I n v e a c u l

a l X I X - l e a s e v e d e a c e l a § l u c r u . O l i s t ä a b o i e r i l o r d i n 1 8 1 0

e n u m e r ä l a s f a r § i t p e f e c i o r i i d e b o i e r i c a r i n u a u a p u c a t p a n ä

a c u m a a s e c i n s t i c u n u m e d e b o i e r i . I n t r e a c e § t i b o i e r i n e d r e -

g ä ' t o r i , I n t a l n i m n u m e m a r i d i n M o l d o v a c a S t u r z a , M i c l e s c u ,

D o n i c i 6 4 .

  . 1 I a g . i s t . ,

I I , p . 7 s i 1 4 5 .

  G h i b A n e s c u , I s p i s o a c e

i z a p i s e , I I I , 2 , p . 4 .

  I b i d e m , p . 5 5 . C o m p . p . 8 s i 5 4 .

1 2 I b i d e m , p . 1 8 . U n a l t d o c . d i n 1 6 3 2 p o m e n e s t e d u p à m a l m u l t e f e f e

n e t i t r a t e s i m u l t i o a m e n i b u n i

i

1 6 t r A n i m e g i e s i d i n p r e j u r . I b i d e m , 1 7 ,

A l t d o c . d i n 1 6 7 5 s p u n e : o a m e n i b u n i m o s n e n i , I b i d e m , p . 1 6 7 .

6 3

U r i c a r u l , I , p . 7 5 ( t r a d u s d i n g r e c e s t e ) .

R a d u R o s e t t i , A r h i v a s e n c d o r i l o r d i n K i s i n d u I n A n . A . c a d . r o m . , I I ,

t o m . X X X I , 1 9 0 5 . M e m o r i u l a l I I I - l e a , p . 6 5 ( 2 9 ) .

 

Page 168: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 168/233

1 7

I S T O R I A R O M A N I L O R

A c e a s t a c l a s a i n t r e a g a a n o b i l i l o r a i c a r o r f a m i l i i l e i n s i r ä

C a n t e m i r 6 5 , e s t e a c e a c a r e p u i t a i n m a r i n e e i i n t r e a g a s o a r t a

a - t a ' r i l o r r o m A n e . P e e i I i v e d e m i n n e c o n t e n i t e r a z v r a t i r i c o n t r a

d o m n u l u i c e n u l e p l a c e a ; e i i m p a r t i n d u - s e I n p a r t i z i p e r s o n a l e ,

s a n g e r a u t à r i l e p r i n l u p t e l e l o r , l u a n d c a l e a s u r g u n u l u i . c a n d

s o a r t a a r m e l o r l e e r à p r o t i v n i c a , p u n a n d m A n a p e c o n d u c e r e a

t u t u r o r t r e b i l o r , c A n d n o r o c u l î i p l e c A c u m p a n a i n p a r t e a l o r .

I n t r e a g a i s t o r i e a t a r i l o r r o m A n e e s t e p l i n a n u m a i d e n u m e l e

l o r , c e l e m a i d e m u l t e o r i p e n t r u a a r a t A n u m a i c a , i n t i m p u r i

b a r b a r e , a d e s e o r i i n t e r e s u l i n d i v i d u a l e s t e p u s m a i p r e s u s d e

a c e l a l o b s t i e i , d a r a v a n d

i e i d i n ( a n d i n c a n d m o m e n t e d e i n n a l t

p a t r i o t i s m u , a t u n c i c a n d s e t r e z e a c a p r i n i n s t i n e t i n m i m a l o r

s i m t i r t a n t u l d a t o r i e i d e a a p a r à t a r a s i p o p o r u l I n s i n u l e a r o r a

e r a u s a t r a i a s c a u r r n a s i i l o r , s i d e a l e r a s a l o r u n c u l c u s s i u n l o ed e o d i h n a .

A c e a s t a c l a s a c a r e a a p A r a t p a n a i n u l t i m e l e t i m p u r i

i n t e r e s e l e s a l e d e c a s t a c u o n e i n d u p l e c a t a i n v e r s u n a r e , c a r e a u

s t i g m a t i z a t p r i n c r o n i c a r i i i e s i t i d i n s i n u l e i p e t o - t i d o m n i i c e

a u v r u t s 5 . s e a t i n g a d e e l e ; a c e a s t a c l a s a a t a t d e n e a s t a m p a r a t a

c a r e s e j u c A d e a d o m n u l i n t a r i l e r o m A n e , a r u n c A n d u - l e a d e s e o r i

I n p r a p a s t i a p e i r e i ;

c a r e s t i e a s à p l e c e g e n u n c h i i

i n n a i n t e a

C a t e r i n e i a I I - a , d a r s i s a p u n a p i e p t c o n t r a r a p i r e i B u c o v i n e i

s i a B a s a r a b i e i , n u p u t e à f i o c l a s a d e c i n o v n i c i , d e o a m e n i d e -

p r i n s i n u m a i c a t a ' s i i n d o i s p e t e l e i n n a i n t e a s u p e r i o r i l o r l o r .

A c e a s t a c l a s a d e b o i e r i a u f o s t n o b i l i i n a t i u n e i r o r n a n e s i n u n u m a i

c l r e g a t o r i i d i n c a n c e l a r i i l e d o m n e s t i .

C a s i I n a p u s u l E u r o p e i , d o m n u l a v e A d r e p t u l d e a c r e e k

n o b i l i n o u i , r i d i c a n d l a a c e a s t a t r e a p t a o a m e n i d i n c l a s c l e d e j o s

a l e s o c i e t a t e i . R A d i c a r e a s e f a c e a d a n d u - s e c e l u i d e o s e b i t o

s l u j b a l a c u r t e , i m p r e u n a t a t o t d e a u n a c u d a r u i r e a u n e i

A s t f e l s e i m p r o s p a t a n e c o n t e n i t E A n g e l e c l a s e i n o b i l e , s e r a s a d i à

I n e a p u t e r n i c e v r a s t a r e i e s i t e d i n c l a s e l e d e r a n d a l e p o p o r u l u i .

P e t i m p u l l u i V a s i l e L u p u , g a s i m b u n a o a r a

U R

b o i e r a n u m e

S t e f a n S a r d a r u l , c a r e s p u n e c a t r e d o m n u l s a u i n u n m o m e n t d e

r e c u n o s t i n t a : D o a m n e c i n e a u f o s t m a i c r e z u t l a M a r i e a T a

c i n s t i t c a m i n e , s i m a i s c o s d i n o b e a l a , s i d i n s a m e m ' a i i m -

b o g a t i t 6 6 T o t a c e s t V a s i l e L u p u a r i d i c a t p e G h i c a , A r b a n a s

( A l b a n e z ) d e f e l u l l u i c a s i V a s i l e L u p u i s i m p l u b a i a t d e p r a v a l i e ,

d e o d a t a l a b o i e r i i m a i d e j o s , a p o i l a v o r n i c i a c e a m a r e s i m a i

p e u r m a c a p u c h e h a i a 6 7 V a s i l e V o d a m a i c r e s c u s e I n c a s a l u i

s i p e D u c a , G r e c d i n R u m e l i a , c a r e d u p a m o a r t e a d o m n u l u i

s e i n n a l t a t r e p t a t i n r a n g u r i b o i e r e s t i , p A n a c e a j u n s e l a s f A r s i t

s i d o m n . I s t o r i c u l p o l o n , C r o m e r , n e s p u n e c a . S t e f a n c e l M a r c ,

D e s c r

M o l d . , c a p . X V .

5 1 L e t o p i s e f e l e , I , P . 3 0 0 .

  I b i d e m , p . 1 , 3 3 6 .

 

Page 169: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 169/233

O R G A N I Z A R E & P R I M I T I V A A T X R I L O R R O M A N E

1 7 1

d u p a b a t a l l a d e l a R a c o v a , a b o i e r i t p e m a i m u l t i s o l d a t i d e r a n d

p e n t r u v i t e j i a l o r I n l u p t a 8 8 .

O r i g i n e a n o b i l i m e i s i a e e a a b o i e r i l o r .

A s a d a r t r e b u i eb i n e d e o s e b i t a n o b l e t a c a r e e r à v e c h e l a R o m â n i

i e r e d i t a r a ,

d e d r e g a t o r i i c a r e p r i n f i r e a l a r n u p u t e a u f i p u r t a t e d e c a t d e

a c e l c e l e a v e a . I n t e r m i n o l o g i a v e c h e n o b i l u l i d r e g a t o r u l s e

n u m i à b o i e r , i a r f u n c t i a s e c h e r n a m a i a l e s b o i e r i e .

O r i g i n e a n o b l e t e i l a R o m â n i t r e b u i A p u s a a t u n c i

c a n d ,

d u p a i n c e t a r e a s t a p a n i r e i a v a r e , e i , I n c e p u r a a s e c o b o r i d e l a

m u n t e c a t r e s e s s i a s e d e d à m a i I n t i n s l a v i e g a a s e z a t a , a I n -

t e m e i d o r a s e , s i a I n j g h e b a I n t a i l e I n c e p u t u r i , a l e o r g a n i z a r e i

p o l i t i c e

t a a t e

a c e s t e f a c a n d u - s e ,

d u p a c u m s ' a u a r a t a t ,

a l a t u r e a c u S l a v o n i i 8 9 .

L a a c e a s t a p a r e r e n e c o n d u c e I n t a i u t e r m i n u l p r i n c a r e

s e I n s a m n a n o b i l u l l a R o m a n i , s i c a r e e s t e , c u m a m v a z u t , n u m a i

a c e l d e b o i e r , c e v i n e d e l a s l a v o - b u l g a r u l b o l j a r : o p t i m a t u s .

E s t e I n s e m n a t m a i a l e s f a p t u l c a s e a f l ä l a n o i f o r m a b o i a r i n 7 9

d e l a v e c h i u l s l a v b o l j a r i n , C u I n t e l e s i d e n t i c . C u v a n t u l b o l j a r

s e d e r i v a d e l a s l . b o i

l u p t a , r a z b o i u , d e o a r e c e I n d a t o r i r e a

d e c a p i t e n i e a b o i e r i l o r e r a d e

m e r g e l a r a z b o i u 7 1

A l d o i l e a , f a p t u l C á c h i a r i n n a i n t e d e a e x i s t a b o i e r i i

t i t u l a t e , a p e l a t i v u l n o b i l u l u i e r a j u p d n , c a r e s e I n t â l n e s t e l a

I n c e p u t I n M u n t e n i a s i I n M o l d o v a , f i i n d m a i a p o i I n l o c u i t

i n a c e a s t a d e p e u r m a t a r a c u c u v â n t u l p o l o n e z d e p a n . . A . § à

I n d o c u m e n t u l d e l a R o m a n V o d a , d i n 1 3 9 2 , I n t a l n i m I n M o l d o v a

o s u m a d e b o i e r i , c u t o t i i n e t i t r a t i , f i l t r e m a i m u l t i p a n i i c a t i v a

j u p a n i 7 2 . D e a s e m e n e a I n t r u n d o c u m e n t d e l a A l e x a n d r u c e

B u n , d i n 1 4 2 2 7 3 , s e v a d f i g u r a n d i a r à i c a t i N . - a j u p â n i I n n a i n t e a

p a n i l o r , i n e a t s ' a r p a r e a c A b o i e r i i c e i c u r a n g m a i m a r e I n M o l -

d o v a p u r t a u t i t l u l d e j u p a n i , i a r c e i m a i m i c i a c e l d e p a n i . M a i

t a r z i u s e s t e r g e a c e a s t a d e o s e b i r e ,

i t a a t e d o c u m e n t e l e m o l d o -

6 8 I b i d e m , I I , p . 5 . C r o m o ' , p . 4 1 2 : P l u r i m o s a u t e m a g r e s t i u m

S t e -

p h a n u s , f o r t i t u d i n i s e r g o , i n e q u e s t r e m o r d i n e m t r a n s t u l i t " . A s u p r a m o d u l u i c u m

s e p e t r e c e a u l u c r u r i l e i n F r a n t i a , v e z i F u s t e ' d e C o u l a n g e s , I n s t i t u t i o n s p o l i t i q u e s

. s l e a n c i e n n e F r a n c e , P a r i s , 1 8 7 7 , I ,

p . 5 7 4 ; I n R u s i a , M a c k e n s i e - W a l l a c e , L a

R u s s i e e l

l e s R u s s e s , t r a d u i t p a r B e l l e n g e r , P a r i s , 1 8 7 7 , I . p . 3 7 9 .

" V e z i v o l . I I , p . 6 4 , 6 9 , 8 9 .

P r a v i l a f u i V a s i l e L u p u , C a p . P e n t r u c e i c e V o r s u d u i : C e l a c e a r

s l u j i l a v r e u n b o i a r i n " . A c e s t t e r m i n s e i n t h i n e s t e a p r o a p e p e t o a t e p a g i n i l e

C o n d i c e i l o y o f e f i e i l u i B r a n c o v a n u , n e e d i t à I n a r h i v a S t a t u l u i . M a l v e z i u n d o c .

. d i n 1 6 6 2 :

, , a c e s t a l e - a u v a n d u t i a r A s i c r e d i n c i o s u l u i n o s t r u b o i a r i n , l u i M i r o n

C o s t i n , p a r c a l a b d e H o t i n " . ( O p e r i l e J a i M i r o n C o s t i n , d e V . A . U r e c h e , B u c u r e s t i ,

1 8 8 6 , 1 , p . F 9 .

7 / z a c o n i c u l l u i

t . D u s a n , p . 4 3 , i n A r h . i s t . ,

I I I , p . 1 5 9 .

7 8 A r h . i s t . , I , 1 , p . 1 8 .

7 3 A r h . i s t . , I , 1 , p . 1 3 2 .

 

Page 170: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 170/233

1 7 2 i s T o R I A R o m A N I L o n

v e n e , n u m a i i n f A t i § e a z A e p i t e t u l d e j u p A n , c i n u m a i c e l d e p a n .

C u t o t u l n e c u n o s c u t d o c u m e n t e l o r m u n t e n e .

A c e s t c u v A n t e s t e i n s A d e o r i g i n e s l a v o - b u l g a r A , d e l a

z a p a n = d o m n , n o b i l § i .

d e c i , g A s i n d u - s e e l a p l i c a t l a n o b l e t a

r o m A n A , a r a t A c 5 e a a t r e b u i t s e s e i v e a s c A p e a t u n c i , c A n d R o -

r n A n i i e r a u i n c t i s u b i n r i u r i r e a s l a v o - b u l g a r A 7 5 . D a c A n o b l e t a

a r d a t a l a e i d i n t i m p u l R o m A n i l o r , a r t r e b u i s A a f l A m p e n t r u

e a § i t e r m i n i l a t i n i , p r e c u m a m v A z u t c à l u c r u l s e i n t A m p l A c u

r e l i g i a

c r e § t i n A . D a r § t i m c à d i n t r e D a c o - R o m a n i r 5 m A s e s e

I n D a c i a m a i a l e s p o p o r a t i a d e j o s ,

c e i n o b i l i § i b o g a t i f u g i n d

I n I m p e r i u l R o m a n . A p o i c A t t i m p D a c o - R o m a n i i i i i m a s e r à i n

m u n t i , i n d e l e t n i c i n d u - s e c u ' A s t o r i a , n i c i n u s e p u t e a i v i . l a

c i o c l a s A d e n o b i l i 7 6 . E a a p A r i l a b i a d u p A c e r e i n c e p t t l a R o m a n i

v i a t a a § e z a t A , § i a t u n c i i n c A , n o b l e t a n u s e o r g a n i z A d e i n d a t A

c u t o a t e c a r a c t e r e l e e i , c i r A m a s e c â t v a t i m p , c h i a r d u p A d e s -

c A l e c a r e a § o v A i t o a r e § i n e h o t A r i t i l , n i c i i n p r i v i r e a d r e p t u r i l o r ,

n i c i I n a c e e a a i n d a t o r i r i l o r s a l e . A c e s t a e s t e u n f e n o m e n g e n e r a l ,

c a r e s ' a r e p e t a t l a t o a t e p o p o a r e l e . O n o b l e t A p e d e p l i n o r g a n i -

z a t d n u s e p o a t e c o n s t i t u i d e c A t i n S t a t p e d e p l i n o r g a n i z a t .

A § A I n F r a n t i a p e t i m p u l M e r o v i n g i e n i l o r , n o b i l i m e a n u e r à

i n c ä a § e z i l m A n t u l d e t e m e l i e a l s o c i e t A t e i ; e a n u a v e a i n c A p r i -

v i l e g i i l e s a l e h o t a r i t e p r i n l e g e , n u a v e A i n c A r e g u l e f i x e , c o n -

d i t i i l e s a l e n e s c h i m b a t e , d a t o r i i l e § i d r e p t u r i l e s a l e b i n e M i n n -

r i t e ; e r a i n c A n e s i g u r A § i § o v A i l o a r e , § i a r f i f o s t g r e u u n u i

P o n t i m p o r a n s A

o d e f i n e a s c A ; n u a j u n s e s e i n c A i n t e o s t a r e

l e g a l 4 7 7 . A § a e r a u l u c r u r i l e § i I n t A r i l e r o m A n e .

D r e g A t o r i i l e .

A m v A z u t c à

b o i e r i i l e

e r a n d e o s e b i t e d e

b o i e r i , c à e r a n b o i e r i e a b o i e r i i § i b o i e r i

b o i e r i i . S A c e r c e t A m

p e a c e s t e d e p e u r m A , a d e c A d r e g A t o r i i l e c u r t e i d o m n e § t i .

N o b l e t a p r e e u m § i v o e v o d u l f u s e s e r A a d u § i d e R o m A n i

d e p e s t e m u n t i , d a r e r a u c h i a r c u n o s c u t e i n t a r A , d e § i

I n

o

f o r m A i n t r u

c A t v a

d e o s e b i t A ,

î n c à

d i n n a i n t e a

d e s c A l e c A r e i .

B o e r i i l e a d e c à d r e g A t o r i i l e f u r A i n s á o r g a n i z a t e d u p A i n t e m e i e r e a

  F a p t u l c a d o c u m e n t a l d e l a I u g a C o r i a t o v i c i d i n 1 3 7 4

( 1 s t . c r i t . , p .

8 9 ) , u n u l d i n c e l e m a i

e c h i , n u m e s t e p e L a c a L i t a v o r l o c o t i i t o r u l d o m n u l u i ,

d e c i b o i e r d e t o t m . . . r e , p a n s i n u j a p a n , s e e x p l i c a p r i n f a p t u l c à a t a t d o m n

c a t s i b o i e r e r a u d i n P o l o n i a . D . O n c i u l , c r e d e c a a p e l a t i v a l j u p d n s e d e d e h

r u d e l o r D o m n u l u i . N u m e l e b o i e r i l o r d i n d o c . d i n 1 3 9 2 n u I n g a d u i e a s e m e n e a

p a r e r e .

  S e c u n o a s t e e a t e r m i n a l d e j u p e i n t r e b u i e s a f i e f o a r t e v e c h i u l a R o -

m a n i , s i d e p e f o r m a c u v â n t u l u i , c u p r e f a c e s e 4 l u i a I n n a i n t e d e n I n d , c a r e

s e I n d e p l i n i I n t i m p u l d e f o r m a l i u n e a U m b e l r o m â n e ; d i m p o t r i v a t e r m i n a l

d e p a n . i n t r o d u s m a i I n u r m a , n u s u f e r l a c e a s t a I n t u n e c a r e a v o c a l e i .

7 6 N u e s t e d e a d m i s c a n o b l e t a r o m a n a s a s e f i d e s v o l t a t d i n a s e z a m â n t u l

d u c i t o r l i m i t a n e i d i n I m p e r i a l R o m a n ; p e n t r u c e a r a p a r e h I n v e s t m a n t a t i l I n

t n t r e g u l e i I n h a i n a s l a v o n a

i c u n i c i o l a m a d e I n r i u r i r e r o m a n k ?

7 7 F u s t e l d e C o u l a n g e s , H i s t o i r e d e s i n s t i t u t i o n s d e r a n c i e n n e F r a n c e .

 

Page 171: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 171/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N E

1 7 3

t ä r i l o r r o m ä n e , a t u n c i d i n d s e i v i n e v o i a d e e l e , c A n d S t a t e l e

r o m â n e i n t i n z ä n d u - s e ,

i a f a c e r i l e c u r t e i i m m u l t i n d u - s e , o s p e -

c i a l i z a r e a d e o s e b i t e l o r i n d e l e t n i c i r i d e v e n i n e a p ä r a t ä . N u 6 1

s i m a i i n n a i n t e d o m n u l n ' a r f i a v u t p e l ä n g ä e l o a m e n i c a r e

a j u t e l a c o n d u c e r e a t r e b i l o r S t a t u l u i ; d a r p e a t u n c i t i m p u l

l u p t e i

f i i n d m a i a l e s n e v o i e d e b r a t e p u t e r n i c e , n o b i l i i c a r e

i n c o n j u r a u p c d o n u t c i l u t a u m a i a l e s d e a f a c e r i l e

i n g r i j i n d f ä r ä a l e g e r e s i d e c e l e l a l t e t r e b i c u r g ä L o a r e , c a r e c u m

l e a p u c à . E r a u s i p e a t u n c i d r e g a t o r i , i n s ä a c e s t i a e r a u m a i

a l e s t o v a r ä s i d e o a s t e , l á r á c ä d e r i a n u m i t e d e o c ä r m u i r e

i d e c i

f i l r ä t i t l u r i d e t e r m i n a t e . C u i n t i n d e r e a i o r g a n i z a r e a S t a t e l o r

r o m ä n e , s e n r i s c ù n e v o i a u n o r o a m e n i s p e t i a l i c a r e s á s e i n d e -

l e t n i c e a s c ä m a i c u d e a d i n s u l c u t r e b i l e S t a t u l u i . A t u n c i s e i v i r ä

b o i e r i i l e t i t r a t e , c o r e s p u n z i l t o a r e f i e c a r e u n e i r a m u r e d e s l u j b e

h o t ä i

M a i t o t s i s t e m u l d r e g n o r i i l o r t ä r i l o r r o m â n e , s i d e s i g u r

t o a t e a c e l e d e c ä p i t e n i e , s u n t d e o r i g i n e s l a v o - b u l g a r d , c a s i n o -

b l e t a , c a i v o e v o d u l , c a i i n c l e o b s t e i n t r e a g a v i e n t a n o a s t r i l

d e S t a t , i n p ä r t i l e e i m a i s p e c i a l e , m a i a m ä r u n t i t e . P e c a n d

i n s ä n o b l e t a

i v o e v o d u l d a t e a z á d i n t i m p u r i l e v e c h i , d e l a

p r i m e l e c o n s t i t u i r i a l e v i e t e i d e S t a t l a R o m a n i , d r e g ä t o r i i l e

a u o o r i g i n e m u l t m a i n o u ä , a n u m e e l e s e i n f i i i r t e a z ä , d e s t u l d e

t ä r z i u , d u p a . I n t e m e i e r e a p r i n c i p a t e l o r .

I e r a r h i a d r e g A t o r i l o r m u n t e n i i m o l d o v e n i n u a p a r e

d e o d a t ä f o r m a t à i n i n t r e g i m e a e i , c i e a s e t o t i n d e p l i n e s t e I n

d e c u r s u l t i m p u l u i . D u p ä c e i m p r u m u t á n u m ä r u l c e l m a i m a r e

s i p e c e l e m a i i n s e m n a t e d r e g ä t o r i i d e l a B u l g a r i , i s i r o t u n -

z e s t e a p o i a r b o r e l e

s ä u , p a r t e p r i n p r a z m u i r i p r o p r i i , p a r t e

p r i n i m p r u m u t u r i d e l a a l t e p o p o a r e . S á c e r c e t ä m a c e s t e c l r e -

g ä t o r i i a d e c ä b o i e r i i l e t ä r i l o r r o m ä n e

B a n u l e r a . i n M u n t e n i a d r e g ä t o r i a c e a m a i m a r e ; e r à

a d m i n i s t r a t o r u l s a u m a i b i n e z i s s e n i o r u l b a n a t u l u i C r a i o v e i

s a u a l O l t e n i e i . E l a v e ä o p o z i t i e i n c l e s t u l d e n e a t ä r n a t ä f a t ä

c u d o m n u l Ç ä r e i , s t r ä n g e ä v e n i t u r i l e

i a v e ä o o a s t e d e o s e b i t ä

a l u i ; p u t e r e a l u i s e i n t i n d e ä d e l a T u r n u - S e v e r i n u l u i p ä n ä l a

r i u l O l t , s i a v e à u n c a r a c t e r t e r i t o r i a l 7 9 , s e m n c ä f u s e s e i n t a l -

n i t ä ' a i c e d e d e s e ä l e c ä t o r c a r e o r e c u n o s c u s e s i o l ä s a s e i n v e c h e a

e i f o r m ä , s u p u n â n d ' o n u m a i a u t o r i t ä t e i s a l e .

S i i n t e a d e v ä r

a m v A z u t C a l B a n u l B a s a r a b , e s t e a m i n t i t i n c r o n i c a p e r s a n ä ,

c u 5 0 d e a n i i n n a i n t e d e d e s c a l l e c a r e , i n 1 2 4 1 7 9 . I n M o l d o v a

b a n u l e r à o b o i e r i e m i c ä c a r e v e n i à d u p ä p a h a r n i c . T e r m i n u l d e

b a n , e s t e d e o r i g i n e v e c h e s l a v ä : b a n = o c A r m u i t o r , a v â n d a c e e a s i

  M a i s u s , p . 6 0 .

7 9 V o l . I I , p . 2 0 9 .

 

Page 172: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 172/233

1 7 4

I 8 T O R I A R O M S . N I L O R

f o r m a ' . i n t o a t e l i m b e l e s l a v i c e , s i d e l a c a r e l ' a u i m p r u m u t a t

M a g h i a r i i

i R O M a n i i

D i n t r e d r e g A t o r i i

c u r t e i

p r o p r i u

z i i , i n s e m u ä m

t o g o f t u l , i m p r u m u t a t d e B u l g a r i d e l a G r e c i 8 1

a p o i d e R o -

m a n i ( M u n t e n i i n t a i ) d e l a B u l g a r i ; c A c i n u e s t e d e a d m i s o

i n r i u r i r e g r e c e a s c 5 . d i r e c t a i n t A r i l e r o m â n e . L e g ä t u r i l e i n t r e

C o n s t a n t i n o p o l e

i t a n t e r o m a n e s e s t a b i l e s c n u m a i c a t m a i

t a r z i u , s i a u d e o b i e c t n u m a i d a r a v e r i r e l i g i o a s e , n u d e a c e l e

p o l i t i c e . T r e a b a l o d o f ä t u l u i e r a c u d e o s e b i r e i n t o c m i r e , a h r i -

s o a v e l o r

i p u n e r e . a p e e l e a p e c e t e i d o n i n e s t i c e a p ä s t r a t ä d e

d a n s u l 8 2 ,

V o r n i c u l

s a u m a i b i n e v o r n i c i i , c A c i d a c A i n M u n t e n i a

e r a u n u l s i n d u r c a r e a v e a s u b e l a j u t o a r e , i n M o l d o v a e r a u

t r e i : a c e l d e t a r a d e j o s , M a i m a r e i n r a n g , a c e l d e t a r a d e s u s

v o r n i c u l d e S u c e a v a

e r a . , j u d e c ä t o r m a r e i n a c e l e p ä r t i " ,

c u m z i c e U r e c h e ,

f ä r ä i n d o i a l ä d i p e l a n g á a u t o r i t a t e a j u d e -

c i l t o r e a s c ä m a i a v e à

i

a t r i b u t i i d e o c a r m u i r e . N u m e l e s ä u

v i n e d e l a s l a v o - b u l g a r u l d v o r . i u l a , d o m u s , a d e c ä c u r t e ; d e

o a r e c e f u n c t i a l u i e r a d e a f a c e j u d e c ä t i l a c u r t e , p e n t r u c a r e

r a p o r t u l m i s i o n a r u l u i c a t o l i c , 1 1 n u m e s t e j u d e a t o r u l c u r t e r 8 3 .

O b s e r v ä m c á i n c e l e l a l t e l i m b i s l a v e , c u v a n t u l , d e s i e x i s t ä ,

a r e u n i n t e l e s d e o s e b i t d e a c e l c e ' l a v e a . l a R o m a n i . A s a i n

r u s e s t e d v o r n i k a p o r t a r ;

i n p o l o n e z a d v o r n i k . . n t e n d e n t . S e

v e d e d e c i c á l a R o m a n i c u v a n t u l a f o s t i m p r u m u t a t d e l a S l a v o -

B u l g a r i , p ä s t r a n d i n t e l e s u l c e ' l a v e d l a e i .

P o s t e l n i c u l m a r e s a l u l s a u p r e f e c t u l s u p r e m a l c u r t e i " 8 4 ,

e r a l a i n c e p u t i n g r i j i t o r u l c a m e r e i d e d o r m i t a d o m n u l u i , p e n t r u

c a r e

i n u m e l e l u i d e r i v á d e l a p o s t e l j a . e c t u s ( p a t ) , s i i n s a m n á

i n s l a v o - b u l g a r a : p o s t e / n i k i t . p r a e f e c t u s c u b i c u l i ( m a i m a r e l e

p e s t e c a m e r a d e d o r m i t a p r i n c i p e l u i ) . M i r o u C o s t i n d ä u r -

m d t o a r e a e x p l i c a r e , a l e g ä t u r e i i n c a r e s t ä a c e a s t ä d e m n i t a t e

c u d e r i v a r e a e i d e l a p a t : C u v â n t u l p o s t e l n i c d e r i v ä d e l a p o s t e l

a d e c A p a t , f i i n d e ä

a c e s t f u n c t i o n a r p o s e d à p r e r o g a t i v a d e a

i n t r à I n o n c e t i m p , f à r à a n u n c i u i f ä r ä a f i c h e m a t , i n c a m e r a

d e d o r m i t , c e e a c e n u s e c a d e

8 6 . T o t d i n a c e s t f a p t

s e e x p l i c A a p o i r o l u l d e m a i t a r z i u a l p o s t e l n i c u l u i , c a m i n i s t r u

d e e x t e r n e , f a r t ' c a t d a r a v e r i l e

e x t e r i o a r e c e r e a u t o t d e , a u n a

o g r a b n i c ä d e s l e g a r e c e n u i n v o i à a s t e p t a r e a .

8 0 N e c u l c e a I n L e l o p i s e t e , I I , p . 3 1 3 . C f . C i h a c , I I , p 8 .

,

J i r e c e k , G e s c h . d e r B u l g a r e n , p . 3 8 6 .

I n c h e i a r e a o b i c i n u i t à a d o c u m e n t e l o r e s t e : s i s p r e m a i m a r e t a r i e

a m p o r u n c i t s l u g e i n o a s t r e , c r e d i n c i J s u l u i

l o g o f á t , d e a a n i n a p e c e t e a n o a s t r i l

c a t r e a c e a s t à c a r t e a n o a s t r à " . ( D o c . d i n 1 4 3 8 d e l a I l i e s i S t e f a n I n A r h . i s t . , I ,

1 , p . 5 . A l a i v e z i s i r a p o r t u l m i s i o n a r u l u i c a t o l i c I n M a g . i s t . , V . p . 4 3 .

8 3 I u d e x C u r i a e " , M a g . i s t . , i b i d e m .

C a n t e m i r , D e s c r . M o l d . , p . 8 1 .

° , N o t i t a s t a t i s t i c A d e l a s f A r s i t u l P o e m e i p o l o n e , A r c h .

i s t . ,

I . ,

1 ,

P . 1 7 0 .

 

Page 173: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 173/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N E

1 7 5

V i s t i e r n i c u l c a r e p r i m e d i n c a s á r i l e

b a n i l o r

i r A n c l u i d

c h e l t u i e l i l e , d á n d s a m a d o m n u l u i . N u m e l e s ' d u d e r i v 6 d e l a v s l .

v i s t i j a m i k u = p r a e f e c t u s a e r a r i o , v i s t i j a r i G = t h e s a u r u s 8 6 .

P a h a r n i c u l c a r e t u r n a d e h ä u t l a m a s a p r i n c i p e l u i , b A n d

e l c e l d i n t A i u , i § i d e r i v A n u m e l e d e l a v s l . p a h a r n i k u . p i n c e r n a

S t o l n i c u l e r à s u p r e m u l b u c d t a r . E l e r à p u s p e s t e t o a t l i

b u c l M r i e a p r i n c i p e l u i , § i s u b o r d i n i l e s a l e s f a l e a u c e i l a l t i o a -

m e n i d e b u c d t á r i e . I n z i l e m a r i d e s á r b I t o r i s a u l a m a r i s o l e m -

n i t s ä t i , e l o r d o n d m â n c á r i l e l a m a s a d o m n u l u i , i p e n t r u i n c r e d e r e ,

e l l e g u s t d m a i i n t A i u . N u m e l e a c e s t e i d r e g r i t o r i i v i n e d e l a

s l a v o - b u l g a r u l

s t o i n i k u . p r a e f e c t u s m e n s a e ,

m a g i s t r e r

d a p i -

f e r o r u m ; ( i n r u s e § t e s t o l n i c i n s a m n á c e e a c e i n f r a n c e i d s e n u -

m e § t e m a i t r e d ' h o t e l ; i n b o e m a s t o i r t h . s c a u n .

C l u c e r u l . c a r e

s ' a r p u t e d n u m i m a r q a l u l s a u p r e f e c t u l

c u r t e i , a r e i n s p e c t i a a s u p r a t u t u r o r c d m ` á r i l o r d o m n e § t i , u n d e

s e t i n l e g u m e l e , u n t u l , m i e r e a , s a r e a , c a § u r i l e ; f § i t r a g e n u m e l e

s k i d e l a c h e i l e c u c a r e i n c u i à § i d e s c u i à a c e l e c r u n á r i . L a S l a v o - B u l -

g a r i k l u j c a r u . z l a v i g e r , m a n s i o n a r i u s ; ( b o e m c / u c a r . c h e l n e r ) .

J i t n i c e r u l

m a r e l e

m a g a z i o n e r ,

s t r A n g e g r a u l

n e c e s a r

p e n t r u u z u l p r i n c i p e l u i ; i § i d e r i v á n u m e l e d e l a v s l . z i t n i c o

g r á n a r , z i t a r i = i n g r i j i t o r u l g r â n a r u l u i .

C o m i s i n t r o d u s p r i n B u l g a r i d e l a G r e c i 8 7 , c a

e s t e p r e f e c t u l g r a j d u r i l o r , a r e s u b i n s p e c t i a s a c a i i

i u n e l t e l e

d e c a i a l e p r i n c i p e l u i .

P a r c a l a b u l e r à c e e a c e e r a u i s p r a v n i c i i d e m a i t á r z i u , s a u

c e s u n t a s t á z i p r e f e c t i i , c a p i i t i n u t u r i l o r . C u v á n t u l c e ' l i n s a m n d

v i n e d e l a v s l . p o r k a / a l . m a g i s t r a t u s , l u a t d e S l a v o n i e i i n § i i d e

l a g e r m a n u l B u r g g r a l . I n l i m b a m a g h i a r á p o r k o l a b i n s a n i n r i

c a s t e l a n , p ä z i t o r , p r i n u r m a r e a r e u n i n t e l e s c e v a d e o s e b i t d e

a c e l r o n - 1 á n s a u s l a v o n , c a r e s u n t f i l t r e e l e i d e n t i c e ; d o v a d r i

R o m â n i i n ' a u i m p r u m u t a t a c e s t t e r m i n d e l a M a g h l a r i . P f i r c á -

l a b u l p u r t à i n m u l t e o r a § e m i m e d e s t a r o s t e d e l a v s l . s t a r i e i ,

P e n t r u c a r a c t e r i z a r e a

f u n c t i e i f i e a r u i d r e g A t o r , v e z i u r m A t o a r e l e

i z v o a r e : l i r e c h e , L e t o p i s e l e , I , p . 1 0 4 ; C a n t e m i r , D e s c r . M o l d . , I I , C a p . V I : A l i r o n

C o s t i n I n n o t i t a d e l a s f A r s i t u l P o e m e i p o l o n e , I n A r h . i s t . , I , 1 , p . 1 7 0 , s i R a p o r t u l

m i s i o n a r u l u i c a t o l i c , I n M a g . i s t . , V . p . 4 3 s i u r m .

J i r e c e k , G e s c h . d e r B u l g a r e n , p . 3 8 6 . N e f i i n d c u n o s c u t e a l t e

t i t l u r i d e

d r e g A t o r i e b u l g r e s t i d e c k a c e l e a l e l o g o l i l l u l u i s i c o m i s u l u i , J i r e c e k s e I n d o e s t e

d a e ä t i t l u r i l e c e l o r l a l t e b o i e r i i r o m A n e , a u f o s t i m p r u m u t a t e d e l a B u l g a r i . ( I b i -

d e m , p . 3 8 7 ) . F a t à I n s I c u d e r h a r e a t u t u r o r c u v i n t e l o r c e l e I n s a m n A d i n l i m b a

b u l g a r g s i c u I n t A l n i r e a l a l i o r n A n i t o c m a i a a c e l o r d r e w A t o r i c e s ' a u d e s c o p e r i t

p A n A a c u m a 5 i l a B u l g a r i , c r e d e m c à o a t a r e I n d o i a l A n u m a i p o a t e a v e a l o c . T i t l u l

d e B a n s e r e a f l à l a S à r b i , p e c a r e e i I n s i i t i I m p r u m u t a r à d e l a C r o a t i : a c e l e d e

P o s t e l n i c , D v o r n i c , s e r e g i l s e s c d e a s e m e n e a l a C r o a t i , p o p o a r e c e l e i m p r u -

m u t a s e r a l a r a n d u l l o r d e l a B u l g a r i . S c h a f a r i k , G e s c h i c h t e d e r s e r b i s c h e n L i t t e r a t u r ,

p a g . 4 2 - 9 3 .

 

Page 174: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 174/233

1 7 6

I S T O R I A R O M A N I L O R

s t a r o s t i = l A t r A n ; a § à b u r l o a r t i i n M o l d o v a , s t a r o s t e l e C e r n d u -

f u l u i , C o t n a r i u l u i § i a P u t n e i 8 8

M a r a d e a c e s t e b o i e r i i c a r e s e & e s e i n d o c u m e n t e l e

c e l e m a i v e c b i , § i s u n t c e l e d i n t A i i n t r o d u s e i n S t a t e l e r o m a n e ,

m a i s u n t c a t e v a a l t e l e m a i n o u e , i m p r u m u t a t e d e l a a l t e p o p o a r e

p r e c u m s a r d a r u l ( d e l a

s a r b e s c u l s a r d a r = p r a e f e t u s ) , c a r e e r a

§ e f u l c i l ä r i r n e i ; h a t m a n u l , l a

M o l d o v e n i , i m p r u m u t a t d e l a

C a z a c i , ( b a t m a n ) e i à c a p u l a r m a t e i ; m e d e l n i c e r u l c a r e V 5 . 1 ' S h

d o m n u l u i d e s e s p ` á l à p e m â n i , d e l a u n g u r e s c u l m e d e n c z e . l i -

g h e a n ; a g a i n g r i j i t o r u l s i g u r a n t e i p u b l i c e ,

i c i o h o d a r u l m a i

m a r e l e p e s t e p a p u c i i § i

c i u b o t e l e p r i n c i p e l u i , a m b i l e l u a t e

m a i t a r z i u d e l a T u r c i .

I n s f A r § i t m a i s u n t M e y a f o r m a t e d e R o m a n i , d i n c u -

v i n t e l e l i m b e i l o r p r e c u m :

§ a t r a r u l , p e s t e c o r t u r i l e § i t u n u r i l e

o § t i r e i , d e l a § a t r g . o r t ; a r m a q u i d e l a a r m a í , e x e c u t o r u l p e -

d e p s e l o r c a p i t a l e ; s p a t a r i u l d e l a s p a d d c a r e t i m a s p a d a p r i n -

c i p e l u i , c h n d a c e s t a s t s á t e a l a m a s ' A ;

L u i e r u l , p o r t a r u l d e l a

u

i p o a r t d i a l Ç i i c â t i v a .

C u v i n t e l e d e o r i g i n e s l a v o - b u l g a r i : i c u c a r e s u n t i n s e m n a t e

d r e g t o r i i l e i n O r i l e r o m â n e , a r a r a i n t e u n c h i p i n v i d e r a t

e l e a u t r e b u i t s t f i e i n t r o d u s e d e l a S t a t u l b u l g a r d e p e s t e D u -

n ' A r e , § i a n u m e i n t A i i n M u n t e n i a § i d e a i c i i n M o l d o v a ; d e a c e e a

I n d o c u m e n t e l e d e s c o p e r i t e p a a t a c u m , i n t a l n i m b o i e r i i l e t i -

t r a t e i n t a i i n M u n t e n i a § i m a i t a r z i u i n M o l d o v a . A à i n d o c u -

m e n t u l d i n 1 3 9 2 a l l u i M i r c e a c e l M a r e p A s t r a t n u m a i i n t r a d u -

c e r e a l a t h Z a o r i g i n a l u l u i s l a v o n , p r i n c a r e d o c u m e n t d o m n u l

a r u i e § t e e g u m e n u l u i S t a n c i u l § i f r a t e l u i s A u C ä l i n , n o b i l i i

d o m n i e i n o a s t r e s a t u l S o k o r e d i n R i g i l r a § , s e V a d f i g u r a n d i n

i n t i l r i t u r á . c a m a r t o r i :

V l a d v o r n i c u l , D r à g a n b a n u l § i B a l d o v i c i

l o g o f e i t u l , p e M u g a ' d o i

a l t i i n e t i t r a t i , j u p A n u l A l g i u

i G r o z a

M o l d o v a n u l 8 9 .

D o c u m e n t e l e a n t e r i o a r e

a c e s t u i

a n ,

p r e c u m

a c e l d i n 1 3 8 5 a l l u i D a n V o e v o d

i a c e l e d i n 1 3 8 7

i 1 3 8 8 a l e

l u i M i r c e a c e l M a r e , c o n t i n m a i m u l t i j u p a n i , n i c i u n u l i n s à

C u t i t l u s p e c i a l d e b o i e r i e 8 9 I n t r ' u n d o c u m e n t d i n 1 3 9 9 i n -

t á l n i m b o i e r i i t i t r a t i : R a d u b a n , * a r b a n l o c o t i i t o r d e v i s t i e r n i c ,

M a n c i a v i s t i e r n i c i B a l d o v i c i l o g o l d t 9 1

I n M o l d o v a b o i e r i i l e t i t r a t e a p a r c e v a m a i t a r z i u . A § a

I n d o c u m e n t u l d i n 1 3 7 5 d e l a I u g a V o d à I , I a c p L i t a v o r p o a r t i l

n u m a i a p e l a t i v u l d e p a n 9 2 I n a c t u l d e i n c h i n a r e f r i c u t i n 1 3 8 7

s a M i r o n C o s t i n , I n P o e m a p o l o n c l , A r h .

i s t . , I , 1 ,

p . 1 7 0 ; C a n t e m i r ,

D e s c r . M o l d . , p . 7 9 .

6 9 T r a n s i l v a n i a r e d a c t a t a d e G h . . B a r i t , V . p . 1 5 1 .

* o 1 3 8 3 , H a s d e u , 1 s t .

c r i t . , p . 1 2 7 ; 1 3 8 7 , A r l i .

i s t . , I I I , ? 1 9 1 - 1 9 3 ;

1 3 8 8 , I s t .

c r i t . , p . 1 3 0 .

1 A r h . i s t . , I , 1 , p . 9 8 .

9 9 1 s t c r i t . , p . 8 9 .

 

Page 175: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 175/233

O R G A N I Z A R M A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O B a r m

1 7 7

d e b o i e r i i m o l d o v e n i a l a t u r e a c u P e t r u M u § a t , s u n t i n § i r a t i

u r m a t o r i i p a t r u b o i e r i : G h i u l a c a p i t a n u l , S t a n c i u l § i S t a n i s l a u

s f e t n i c i s u p r e m i § i D r a g o i u , c a r u i a i s e d a i n d o c u m e n t u l c e e

s c r i s l a t i n e § t e , t i t l u l d e m a r s c a l c u s ,

i a c e l a § t i t l u s e i n t a l n e § t e

I n a l t d o c u m e n t d i n 1 3 8 9 , d a t u n u i a l t b o i e r a l l u i P e t r u M u § a t ,

a l c a r u i n u m e n u s e r e p r o d u c e . A c e a s t a i n t i t u l a r e p o l o n a d a t a '

u n u i b o i e r m o l d o v a n , d o v e d e § t e t o c r n a i c a e l n u p u r t à i n t a r a

l u i n i c i u n t i t l u , § i

c a .

P o l o n i i a u v r u t s a l o n o r e z e p r i n d a r e a

u n u i a 9 3 . I n h r i s o v u l l u i R o m a n V o i l a d i n 1 3 9 2 , c u t o a t e c a a f l ä r n

i n § i r a t i 1 4 j u p â n i , n u d a m p e s t e n i c i u n u l c u t i t l u l s p e c i a l d e

b o i e r i e 9 4 . I n u n a l t d o c u m e n t a l l u i R o m a n d i n a c e l a § a n 1 3 9 2

& U r i p e u n u l I u r i e s t o l n i c u l § i a l t u l V l a d v o r n i c u l p e l â n g a

8 n e t i t r a t i 9 5 . T o t a - r a t d e p u t i n s e i n t a l n e s c t i t l u r i l a c e i 4 b o i e r i

B r a t u l , S t a n i s l a u , M i h a i l § i S e n d r e a , c a r e d a u i n 1 3 9 5 c h e z a § i e

r e g e l u i V l a d i s l a v , c ä d o m n u l m o l d o v e n e s c S t e f a n v a v e n i s p r e

a d e p u n e j u r a m â n t u l d e c r e d i n t a 9 6 .

P r i m a a r a t a r e a u n u i b o i e r t i t r a t i n M o l d o v a , V l a d v o r -

n i c u l , a p a r e i n u n d o c u m e n t d i n a c e l a § a n , o s c r i s o a r e a l u i

S t e f a n c a t r e V l a d i s l a v I a g h e l l o r e g e l e P o l o n i e i 9 7 .

C u t o a t e

a c e s t e i n d o c u m e n t u l d e l a I u g a a l I I - l e a d i n 1 4 0 0 , i n t a l n i m

i a r a § i 9 b o i e r i n e t i t r a t i § i i n 1 4 0 2 , g a s i m u n b o i e r m o l d o v a n

p r o m i t â n d c r e d i n t a r e g e l u i p o l o n , s u b n u m e l e n u m a i d e C o s t a

v a l a c h u s n o b i l i s . D e l a 1 4 0 7 i n n a i n t e i n c e p i n s à a f i g u r a i n

d o c u m e n t e b o i e r i i t i t r a t i m a i i n t a i c a t e p u t i n i , a p o i t o t m a i

n u m e r o § i c u c a t n e a p r o p i e m . I n a c e l a n A l e x a n d r u c e l B u n ,

d a a § e z a m â n t u l s a l t v a m a l , i n c a r e f i g u r e a z a , p e l ' a n g a a l t i b o i e r i

n e t i t r a t i § i p e p a n u l I u r j a s t a r o s t e , G a n a v o r n i c d e S u c e a v a , I l i a § i

p a h a r n i c § i B r a t e i u l o g o f d t 9 8 . S e v e d e d e c i c a s u n t a d e v a r a t e

s p u s e l e c r o n i c a r u l u i U r e c h e c a r e a t r i b u i e l u i A l e x a n d r u c e l

B u n o r g a n i z a r e a d e f i n i t i v ä a b o i e r i l o r , a d e c a d r e g L o r i i l e m o l -

d o v e n e 9 9 .

9

1 3 8 7 . I n U l i a n i t z k i , p . 2 ; 1 3 8 9 D o g h i e l , C o d e x d i p l o m a t i c u s r e g n i P o -

l o n i a e , I , p . 5 9 7 . P i c o t , A l e x a n d r e l e B o n , V i e n n e , 1 8 8 2 , p . 8 3 , c r e d e g r e s i t

m a r s c a l c u s a r f i t i t l u l u n e i b o i e r i i m o l d o v e n e c e a r a p A r e a a c e a s t A s i n g u r A

d a t a ' I n d o c u m e n t e .

9 4 A r h . i s t . , I , 1 , p . 1 9 .

  R e v . p . I s t o r i e a l u i T o c i l e s c u , v o l . V I I , p . 3 0 9 , R e p r o d u s d u p i l o c o p i e

d e W i c k e n h a u s e r , M o l d a , I , p . 1 7 0 .

  U r i c a r u l l u i T h . C o d r e s c u , I I I , p . 6 7 .

9 7 U l i a n i t z k i , p . 8 - 9 . W i c k e n h a u s e r , S o l c a , p . 2 0 4 , s p u n e c A I n t r ' u n h r i s o v

d e l a R o m a n V o d d d i n 1 3 9 3 , p e c a r e I n s A n n ' l r e p r o d u c e , a r f i g u r a u n l o r i s l o t -

n i c u l 5 1 u n V l a d v o r n i c u l . A c e s t d e p e u r m A a r p u t e O f i a c e l a s p e c a r e ' l I n t A l n i m

I n d o c u m e n t u l d i n 1 3 9 5 .

  1 4 0 0 , A r h . r o m a n e a s c d a l u i M . C o g A l n i c e a n u , I , p . 1 4 , 1 4 0 2 , D o g h i e l ,

I , - 5 9 7 , 1 4 0 7 , A r i z . i s t . , 1 , 1 , p . 1 3 0 .

9 ° U r e c h e I n L e t o p i s e f e , I , p . 1 0 4 , U r e c h e I n s 6 r a p o r t e a z A g r e s i t t o t l a

A l e x a n d r u c e l B u n i n t r o d u c e r e a b o i e r i e i a g i e i , c e e a c e n u s e p u t ù I n t A m p l a d e c a t

d u p A a t i n g e r e a M o l d o v e i c u T u r c i i c u c a r e c e l e d i n t A i r e l a t i i c a d I n 1 4 5 6 , p e

t i m p u l l u i P e t r u A r o n .

A . D . X e n o p o l . I s t o r i e . R o m A n i l o r . V o l . I I I .

1 2

 

Page 176: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 176/233

1 7 8

I S T O R I A R O M A N I L O R

I m p r u m u t a r e a e l e m e n t e l o r d e o r g a n i z a r e m a i d e p l i n à a

S t a t e l o r r o r n A n e d e l a p o p o a r e l e s l a v o n e d e p e s t e D u r a - 1 r e , s e

e x p l i c A f o a r t e l e s n e . R o m â n i i s u b a t i g A n d u - s e d e s u b a u t o r i -

t a t e a m a g h i a r à ,

i i n d u § m A n i n d u - s e d i n c e i n c e m a i m u l t c u

f o § t i i l o r s t A p A n i , n u p u t e a u s i l m a i r 5 m â n i l i n n i c i o r e l a t i e c u

e i , m a i a l e s d a c à l u A m i n p r i v i r e c A i r e l i g i a I i d e s p r i r t i à

i c A

p e n t r u a m â n t u i c o n § t i i n t a l o r d e s i l u i r i l e a p 6 s 6 t o r i l o r , t r e c u s e r à

e i m u n t i i d i n c o a c e p e s t e p l a i u . P e l a n g á a c e s t e p i e d e c i m o r a l e

c a r e i n d e p k t a u p e R o m f a n i d e U n g u r i ,

s e m a i a d A o g e d § i u n a

p u t e r n i c e l e p i s c u r i a l e C a r p a t i l o r i n d o s u l c s á r o r a c A u t a s e r à

a d l i p o s t i r e . D i m p o t r i v g t o a t e e l e m e n t e l e v i e t e i l o r i i a p r o p i a u

d e B u l g a i i r e l i g i a i d e n t i c g ; a p o i b i m b a p r e d i c d r e i a c e s t e i r e l i g i i ,

i n t r o d u s i l

i c a l i m b ä o f i c i a l . I n s f A r § i t , i n t r e S t a t e l e l o r n u s e

I n n A l t à n i c i u n m u n t e d e s p A r t i t o r , c i D u n A r e a i n t i n d e à p e m a r

. ,

1 1

t

i f i l l l , '

i i i

i l l s

4

-

- , 4 , . . - . 6 4 1 - 4 4 . , 4

P a l a t u l d o i n n e s c 5 i t u r n u l C h i n d i a d i n T a r g o v i 5 t e .

g i n i l e l o r t u r b u r e a e i p a n z à , p e s t e c a r e p l u t i r e a i n v o i à a t i n g e f e a .

D e a c e e a a m § i v A z u t c a r e l a t i i l e f i l t r e M u n t e n i a

i

à r i 1 e s r a v e

d e p e s t e D u n i i r e a u f o s t d i n c e l e m a i b u n e , d e l a i n c e p u t u l e x i s -

t e n t e i S t a t u l u i m u n t e a u , 0 1 1 5 l a c d d e r e a s u b T u r c i a a c e l o r

s l a v o n e . A p r o p i e n i

d e i n r u d i r e u n i a u n e c o n t e n i t a c e s t e d o m n i i

i m p r e u n i i , § i e s t e f i r e s c l u c r u d e a a d m i t e , c à n i § t e l e g a u r i a t f i t

d e s t r A n s e a u t r e b u i t s ä a t r a g A d u p i l e l e § i o i n r u d i r e o a r e c a r e

a S t a t e l o r c e l o r m a i v e c h i ( c e l e s l a v e ) a s u p r a c e l u i m a i n o u

( r o m A n e s c ) . M o l d o v a , c o n s t i t u i n d u - s e c a S t a t i n u r r n a M u n t e n i e i ,

a v e à p e a c e a s t a i n n a i n t e a o c h i l o r ,

i p u t e à d e c i s ' a i m p r u m u t e

d e l a d A n s a a § e z ' a m i n t e l e s a l e .

:

 

Page 177: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 177/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T X R I L O R R O M I N E

1 7 9

D I L O c e a m s t a b i l i t a s t f e l o r i g i n a d r e g a t o r i l l o r i n S t a t e l e

r o m â n e , s á c e r c e t a m a l t e a l e l o r i m p r e j u r a r i .

B o i e r i i n e t r i t a t i

i c e i t i t r a t i . M a i i u t a i t i t l u r i l e b o i e r i l o r

e r a n n e t r a n s m i s i b i l e p r i n m o § t e n i r e a s u p r a c o p i i l o r , p e d ' i d

n o b l e t a e r a e r e d i t a r a . S i i n t e a d e v a r , c u m a r f i p u t u t m o § t e n i

f i u l t i t l u l f u n c t i u n e i i n c a r e f u s e s e t a t a l s a n , c a n d e l p u t e d s à i m -

b r a c e o a l t a ? D e a c e e a C a n t e m i r n e s p u n e c u m s e d o b ä n d i a u

b o i e r i i l e c h l a r d e c a t r e f l i i f a m i l i i l o r c e l o r m a i n o b i l e : I n v e -

c h i m e l a M o l d o v e n i e r a o b i c e i u l c o n s f i n t i t c a o l e g e , p r i n l u n g a

s a i n t r e b u i n t a r e , p r i n c a r e s e o p r e a u t i n e r i i , c h i a r a c e i c e e r a u

n a s c u t i d i n c e l e m a i s t r a l u c i t e f a m i l i i , a I m b r a c a v r e o d r e g k o r i e ,

p a n a m a i i n t a i u n u d o v e d i s e r ä c r e d i n t a l o r i n f u n c t i i l e m a i m i c i ,

f u s e s e r a s u p u i u n e i p r a c t i c e

i e x p e r i e n t i i n d e l u n g a t e . D i n

a c e a s t à c a u z a b o i e r i i , i n d a t a c e o d r a s l e l e l o r i e § i a u d i n a n i i

c o p i l a r i e i , l e d a d e a u i n s l u j b e p e l a b o i e r i i c e i m a r i ; d a r n u

s e p u t e d p u n e a l t a i n s a r c i n a r e d e c ä t a s l u j i l a m a s a § i a s t a

p a z a s c a a n t i c a m e r e l e b o i e r u l u i . D u p a c e s l u j i a u t r e i a n i § i

d e p r i n d e a u b i n e d a t i n e l e d e l a c u r t e , i § i m a i i n s u § i a n § i o p u r t a r e

m a i p l a c u t a , b o i e r u l t i d u c e d l a d o r a n , § i ' l r u g a c a s à f i e p r i m i t i

i n t r e o a m e n i i d i v a n u l u i c e l u i m a r e ; i a r d u p ä u n a n î i s c h i m b a

I n s a l a c e a m i c a d e a u d i e n t ä , a p o i d e a i c i f i s t r a m u t à i n s p a t a r i a

s a u c a m e r a d e a r m e . D u p a c e p e t r e c e a u t i n e r e t e a l o r i n a s t f e l

d e s l u j b e , d o m n u l I i i n n a i n t a m a i i n t a i u l a c l a s a a t r e i a d e b o i e r i ,

* i l a u r n i a l a c l a s a c e a i n t a i . D a r c a n d d o m n u l o b s e r v a , l a v r e -

u n u l u n g e n i u d e o s e b i t ,

p u t e à

i n n a i n t e z e i n p u t i n i a n i

p a n a l a c e l m a i I n n a l t g r a d d e b o i e r i e , m a c a r d e a r f i f o s t d i n

c e a m a i i n f e r i o a r a c l a s a a n o b i l i l o r " 1 0 0 .

A § a d a r f i i i d e b o i e r i a j u n g e a u p r i n s l u j b e l a d o b a n d i r e a

r a n g , u r i l o r , u r c a n d t r e p t a t t o a t à s c a r a i e r a r h i e i l o r ,

i a c e i c e

n u s l u j i a u r a m ä n e a u i n c o n d i t i a d e n o b i l i , i n s a f a r a t i t l u r i ,

a d e c a f a r a . f u n c t i i .

D i m p o t r i N v à u n b o i e r c e i e § i s e d i n s l u j b a . p a s t r a O r a l a

m o a r t e a l u i t i t l u l b o i e r i e i s a l e . A s t f e l i n t a l n i m a d e s e o r i i n h r i -

s o a v e a m i n t i t i

e x - p a r c a l a b i , e x - v o r n i c i

( e x . p e s l a v . b i v q e i ,

p e r o m â n e § t e r e d a t c u b i t ? ) 1 0 1 p r e c u m i I n c r o n i c a r i i b o i e r i a r a t a t i

c a u n i i c e a u f o s t s a r d a r i , c l u c e r i , s t o l n i c i . A p o i a c e a s t a p a s t r a r e

t i t l u l u i d u p a p a r a s i r e a f u n c t i e i s e v e d e § i . d i n f a p t u l c a e l e s t e

d a t l a b o i e r i f u g a r i t i d i n t a r a , c a p r i b e g i . A § a . C o n s t a n t i n C a -

p i t a n u l n u m e i t e p e u r n i k o r i i b o i e r i , p r i b e g i t i p e t i m p u l l u i

D u c a V o d a : H r i z e a v i s t i e r n i c u l , G h e o r g h e B a l e a n u l b a n u l , I l i e

a r r n a § u l § i S t r o i a v o r n i c u l 1 0 2 . I n s f ä r § i t c e a m a i b u n a d o v a d a

i o o D e s c r i p t i o M o l d a v i a e , p . 1 1 7 .

i o i D o c . d e l a S t e f a n c e M a r e , 1 4 5 7 , A r l t . i s t . , I , 1 , p . 1 5 4 . D o c , d e l a V l a d

T e p e l u § , 1 4 8 3 , I b i d e m , I , 1 , p . 3 7 .

1 0 1 M a g . i s t . , p . 5 6 .

 

Page 178: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 178/233

1 8 0

I S T O R I A R O M A N I L O R

c á t i t l u l r A m A n e A p e r s o a n e i , e s t e f a p t u l c A g A s i m p e u n b o i e r

C o s t e a p o s t e l n i c u l , c a p u c h e h a i a l a P o a r t A 1 0 3 . T o t l a a c e a s t A

c h e i e r e n e c o n d u c e i m p r e j u r a r e a c ä g A s i m a d e s e o r i p o m e n i t i i n

d o c u m e n t e c A t e m a i m u l t i b o i e r i d i n a c e l e b o i e r i i c e e r a u s i n g u r e

d e f e l u l l o r . A § a i n t e u n d o c u m e n t d i n 1 4 3 5 , d o i v i s t e r n i c i ; i n

u n u l d i n 1 4 4 2 d o i l o g o f e t i 1 0 4 . * 1 C d p i t a n t i l p Q m e n e § t e I n t r ' u n

A n d i a r ä i t r e i v i s t i e r n i c i : u n u l H r i z e a c e e r à i n f u n c t i e ,

s p u n e d e s p r e e l , c A d o m n u l I i p u s e p r i c i n a s A d e e s a m a d e v i s -

t i e n e , n A d A j d . u i n d c t i v a g A s i b a n i i m A n c a t i a i t ä r e i l a e l ; i a r

c e i l a l t i d o i G i o c a v i s t i e r § i R u d a v i s t i e r , n u p o t f i c l e a t n i § t e

b o i e i i c e i n d e p l i n i s e r A m a i i n n a i n t e s l u j b a d e v i s t i e r § i r A m A s e s e r à

c u t i t 1 U 1 1 0 5 .

P r e e i l d e r e a b o i e r i l o r n e t i t r a t i .

U n l u c r u n e l o v e § t e c A n d

c e r c e t A m i n t A r i t u r i l e v e c h i l o r d o c u m e n t e , a n u m e c à i n g e n e r e

b o i e r i i t i t r a t i s u n t i n § i r a t i i n u r m a c e l o r M C A t i t l u r i .

N u e s t e d e a d m i s c A l o c u l c j e o n o a r e s ' A f i f o s t l a s f A r § i t ,

c A c i a t u n c i d o c u m e n t u l a r t r e b u i s ' A s e t e r m i n e c u n u m e l e d o m -

n u l u i § i a f i i l o r s ä i , c e e a c e n u s e I n t A m p l A n i c i o d a t A , c A c i f o r -

m u l a r u l a p r o a p e n e s c h i m b a t e s t e a c e l c e ' l g A s i m i n u n d o c u -

m e n t d i n 1 4 7 6 d e l a S t e i a n - c e l - M a r e ; P e c r e d i n t a i u b i t i l o r

n o § t r i f i i , A l e x a n d r u § i B o g d a n - V l a d

i c r e d i n t a b o i e r i l o r n o § t r i ,

c r e d i n t a p a n u l u i S b i a r A , c r . p . N E a g u , c r . p . D u m a , c r . p . G a n g u r ,

c r . p . D i a g o § v o r n i c u l ,

c r . p . H e r m a n , c r . p . D A j b o g , c r . p .

I a t c o - H u d i c i , c r . p . S t e f u l p A r c A l a b d e H o t i n , c r . p . M i c o l a

§ i c r . p . R a t e § p A r c A l a b i d e N e a m t , c r . p . A n d r e i c u d e l a G i o r -

t o r i a , c r . p . M u s t e p A r c A l a b d e O r h e i u , c r . p . B o l d u r v i s t i e r n i c ,

c r . p . I e r e m i e p o s t e l n i c , c r . p . A n d r e i c u p a h a r n i c , c r . p

( r u p t ) s t o l n i c , c r . p . S a n d u c o m i s § i c r e d i n t a t u t u r o r b o i e r i l o r

n o § t r i m a r i § i m i c i .

S u n t i n § i r a t i c A t i v a b o i e r i f á r à t i t l u , a p o i v o r n i c u l , u r m a t

d e a l - t i n e t i t r a t i a p o i d e p A r c A l a b i § i l a s f A r § i t d e b o i e r i i c u t i t l u r i

I n o r d i n d e s c r e s d i t o r :

v i s t i e r n i c , p o s t e l n i c , p a h a r n i c , s t o l n i c ,

c o m i s 1 0 6 .

N u m a i i n a c e l e d o c u m e n t e f i g u r e a z A ( m a i a l e s l a M u n -

t e n i ) n u m e l e d o m n u l u i l a s f A r § i t , u n d e a c e s t a s u b s a r r i n A , p r e c u m

§ i a c e l a l l o g o a t u l u i c a r e

e s t e i n t o c m i t o r u l i i n s A r c i n a t d e

c A t r A d o m n a a n i n A p e c e t e a l a c a p A t u l d o c u m e n t u l u i . A p o i

b o i e r i i l e t i t r a t e s u n t i n § i r a t e I n o r d i n e d e s c r e s c A t o a r e , i n c e p A n d

1 0 3 O á p i t a n u l , l b i d e m , I I , p . 3 2 .

1 0 4 A r k . i s t . , I , 1 , p . 1 2 2 § i 1 2 3 ; [ l a p . 1 2 2 e s t e u n d o c . d i n 1 4 3 1 , I n c a r e n u

s e a f l à d e c A t u n s i n g u r v i s t i e r n i c . D o c . d i n 1 4 3 5 e s t e i n

I , 1 , p . 1 8 - 1 9 , I n c a r e

I n s A n u s e e s t e n i c i u n v i s t i e r n i c ] .

1 0 5 U p i t a n u l I n

M a g . i s t . I I p .

2 1 - 2 3 G i o c a = G h e u c a .

v i e O r e s t e P o p e s c u ,

C c i t e v a d o c m o l d . p .

2 0 . V e z i § i a l t e

d o c . , c a r e d e

s e d e o s e b e s c I n a m h u n t i m i , p 6 s t r e a z A a c e e a 5 i r a n d u i a l A o b 5 t e a s c A ,

I b i d e m P -

3 2 - 3 3 , 3 6 , 3 8 , 4 1 , 4 4 .

 

Page 179: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 179/233

c u v o r n i c u l , a p o i u r m ä n d f à r ä a l e g e r e :

p a h a r n i c u l , p o s t e l -

n i c u l , s p a t a r i u l

i

v i s t i e r u l , e g a l i I n r a n g , I n s ä n i c i ( ) c l a n n u

g ä s e s t e I n n a i n t e a l o r s t o l n i c u l s a u c o m i s u l c a r e e r a u m a i

l o u t i n i n s e m n a t i 1 0 7 .

B o i e r i i n e t i t r a t i a p a r d e c i I n d o c u m e n t e c a m a i m a r i i n

r a n g d e c A t c e i c u t i t l u r i , c e c a c e n e p o a t e p ä r e à i n d e s t u l d e

c u r i o s , m a i a l e s c a n d l u ä i n I n p r i v i r e c a t à v a l o a r e t r e b u i a

s e d e e d e o s e b i r i l o r e x t e r i o a r e i n o s t a r e n e c u l t ä a s o c i e t ä t e i .

N o i c r e d e m c . e x p l i c a r e a a c e s t u i f a p t , r e s e d e I n u r m ä t o a r e a

o b s e r v a t i e :

B o i e r i i n e t i t r a t i e r a u b o i e r i i n e t '

c a u n i i c e ' s i

a v e a u r a n g u l l o r d a t p r i n s ä n g e l e d i n c a r e s e t r ä g e a u . C e i t i t r a t i

d o l o A n d l a u a d e s e o r i b o i e r i a l o r d e l a d o m n . P e n t r u c a s ä n u

f i e f r e c A r i i j i c n i r i c a r e s ä l o v i a s c ä p r i n s i m p l a v o i n t ä a d o m -

n u l u i i n d r e p t u r i f i r e s t i , s e a d o p t ä o b i c e i u l d e a s e l à s à l a s f ä l i t

e n u m e r a r e a b o i e r i i l o r t i t r a t e c a r e g ä s i a u o r ä s p l ä t i r e a a c e s t e i

p u n e r i I n u r r n ä , i n v e n i t u r i l e c e l i s e a t r i b u i a u d e d o m n 1 0 8 .

C à b o i e r i i d i n f r u n t e e r a u s o c o t i t i m a i m a r i d e c a t c e i d i n

u r m ä s e p o a t e v e d e ä d i n u n d o c u m e n t d i n 1 6 3 5 I n c a r ( m a i

m u l t e f e t e , p u s e l a I n c e p u t u l a c t u l u i , s u n t I n s i r a t e a s t f e l : a d e a l

n o i U r s a c h e v e l s p t i t a r , G . R o s c a v e l v i s t . , i V a r l a n u s i e r , i S t e f a n

v e l v a t a f , i M a t e i u b i v H o l t - t o g , i S i m i o n p i t a r u l d i n P l e s e s t i , i V a -

s i l e f r a t e - s ä u d e a c o l o ;

i I o n a s c u R ä s p o p d e a c o l o , i T o a d e r

D r ä g u s a n u d i n T o d e r e s t i , i I o s i f d i n B r ä e s t i , i T o a d e r d i n S c o r -

t e s t i , i M i h a i l , i S t r a t e l a t s l u g i l e l u i U r s a c h e , i G u g e a d i n G ä e s t i ,

i P a t r a s c u F u l g e r d e a c o l o , i P ä t r a s c u V a c ä d i n I a s i , i M a r c u

D i i a c s l u g a l u i U r s a c h e i a l t i m u l t i o a m e n i b u n i 1 0 9 . O r d i n e a

e s t e I n v i d e r a t d e s c r e s c ä t o a r e

i p r e c u m a i c i t ä r a n i i e r a u p u s i

I n u r m a b o i e r i l o r , c a m a i m i c i , t o t a s a

i b o i e r i i t i t r a t i , p u s i

d u p ä a c e i n e t i t r a t i , t r e b u i a u s ä f i f o s t m a i m i c i I n v a z ä s i r a n g

d e c A t a c e i n e t i t r a t i c e ' i p r e c e d e a z ä .

1 I n d e o b 5 t e t o a t e d o c u m e n t e l e I n f a t i 5 e a z a a c e a s t a

p a r t i c u l a r i t a t e ,

p u n p e b o i e r i i n e t i t r a t i I n n a i n t e a c e l o r c u t i t l u r i . D e 5 i s e I n t a l n e s c a d e s e o r i

a m e s t e c a r i , a 5 a c a t e u n V o r n i c s a n L o g o f a t a r u n c a t p r i n t r e b o i e r i i c e i n e t i t r a t i ,

t o t u 5 i I n d e o b 5 t e s e v e d e c a b o i e r i i e r a u p u 5 i f n n a i n t e a c e l a r c u t i t l u r i . V e z i d e

e x . u n d o c . d i n 1 4 3 8 d e l a I l l e

l

t e f a n ( A r h . i s t . , I , 1 , P . 5 ) ; u n a l t u l d e l a V l a d

V o d a d i n 1 4 9 0 ( I b i d e m , p . 7 ) 5 1 m a i a l e s I n s e m n a t u l d o c u m e n t a l l u i P e t r u A r o n ,

c a n d h o t a r a 5 t e

I m p r e u n a c u d i v a n u l c a

s a d e e b i r T u r c i l o r , I n c a r e s e I n 5 i r a

U n n u m a r d e p e s t e 5 0 d e b o i e r i , f n c e p a n d , c u m s p u n e d o c u m e n t u l , c u c e l f r i t a i

b o i e r , M i t r o p o l i t u l O r d 5 i a p o i e n u m e r a n d m a i m u l t i b o i e r i n e t i t r a t i 5 i d a p a

a c e 5 t i a p u n a n d d e c e i c u t i t l u r i . ( U l i a n i t z k i , p . 8 6 ) . C o n t i n u t u l d o c u m e n t u l u i

a f o s t r e p r o d u s m a i s u s , p . 1 8 5 .

1 E x c e p t i i l e , a d e c a a m e s t e c a r e a b o i e r i l o r t i t r a t e p r i n t r ' a c e l e f A r a t i t j u r i

s e e x p l i c a p r i n a c e e a c a b o i e r u l t i t r a t , f i i n d m a r e p r i n i n s u g n o b l e t a l u i , p u t e b

f i 1 n 5 i r a t a l a t u r e a c u c e i l a l t i .

1 0 1 G b i b ä n e s c u , I s p i s o a c e s i z a p i s e , I I , 1 , p . 1 0 7 . C a c e i I n 5 i r a l i f a r á t i t l u r i

l a s f a r l i t n u s u n t c u m v a b o i e r i n e t i t r a t i s e v e d e d i n a r a t a r e a u n o r a c a s l u g i a i

u n u i ( b o i e r ) U r s a c b i . A l t c e v a s u n t s l u g i l e d o m n u l u i , c a r i p o t f i # i b o i e r l . V e z i

m a l j o s .

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N E

1 8 1

 

Page 180: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 180/233

1 8 2

i f I T O R I A R O M I N I L O R

P o s t p u n e r e a b o i e r i l o r t i t r a t i n e a r a t a I n s a c a t d e m a r e

e r a I n s e m u a t a t e a n o b i l i m e i r o m a n e , i n d e p e n d e n t d e t i t l u r i t e

d e b o i e r i e .

C a r e e r a I n s a c a u z a a c e s t e i l i p s e d e p r e t a d r e g a t o r i i l o r

I n t i m p u r i l e v e c h i ? I n v r e m i l e m a i n o u e v o m v e d e à c a b o i e r i i l e

n e t i t r a t e d i s p a r a p r o a p e c u t o t u l ; a p o i d u d s e I n t a l n e s t e c a t e

u n u l , p r i p a s i t n u s e s t i e c u m I n a c e a s t a l u m e n o u a , e l e s t e l a

t o t d e a u n a a r u n c a t l a c o a d a , p r e c u m v o m a r a t a - o a c e a s t a l a

l o c u l s à u . N o i c r e d e m c à e x p l i c a r e - a l u c r u l u i t r e b u i e c a u t a t a

I n I m p r e j u r a r e a , c à p e a t u n c i d r e g a t o r i i l e e r a u m a i m i l t o s a r -

c i n a d e c k o f a v o a r e . I n a c e s t e t i m p u r i , d o m n i i d i s p u n e a u d e

I n t i n s e t e r i t o r i i , d i n c a r e d a r u i a u l a o a m e n i i c e i s l u j i a u .

s l u j b a s e s o c o t i a I n t e a d e v a r n u m a i a c e a f a c u t a e n s a b i a I n

m a m a

i c u p r i m e j d i a v i e t e i p e c a m p u l d e r a z b o i u , s i n u a c e a

c h e l t u i a l a I n o l i n i s t i t a l u c r a r e d e c a n c e l a r i e . P e a t u n c i a n d

t r e b u i a c a m a r e a m o s i e , p a t r i a , O . f i e s t r o p i t a p e f i e c e z i c u

s a n g e l e c o p i i l o r s à i , a r f i f o s t o r u s i n e d e a d o b a n d i c a a l t t i t l u

m o s i a c e a m i c a , a d a p o s t u l i n d i v i d u a 1 i t à e i , d e c a t c u p e r i c o l u l

p r o p r i e i e x i s t e n t i . S l u j b a m i l i t a r a I n s a o c e r e a d o m n u l n u n u m a i

d e l a b o i e r i i c e I n d e p l i n e . a u d r e g a t o r i i p r i n c a n c e l a r i i l e s a l e ,

c i d e l a t o l l n o b i l i i , i d e c i c u t o t i i e r a u e g a l i I n a c e a s t a p r i v i n t a ,

I n I n f r u n t a r e a m o r t e i p e c a m p u l d e l u p t a . D e a c e e a s i d o m n u l

p u t e a s a r a d i c e p e o m u l d e r a n d d i n p u l b e r e , s i

l i m a l t e I n

t r i p t a n o b i l i l o r , d a n d u i o b u c a t a d e p a m a n t . N u d e c i o d r e -

g r i t o r i e a n u m i t a , o r i c a r e a r f i f o s t t i t l u l e i , d a d e a I n s e m n O t a t e

p e r s o a n e i c e o p u r t à , c i I n s u s i r e . a s a d e n o b i l c a r e e r a I n a c e l e

t i m p u r i s i n o n i m a c u v i t e a z . D e a c e e a i v e d e m c h i v o r n i c u l d e

T a r a d e j o s , c a r e a r f i t r e b u i t s à r e s a d a I n B a r l a d , s i s a s i c a u t e

d e j u d e c a t i l e s a l e , l a s à a c e a s t a t r e a b i l p e m a n i l e s u b s t i t u t i l o r

i a r e l u m b l a n e c o n t e n i t p e l â n g a d o m n , I n s o t i n d u l l a r a z -

b o a i e

D o m n u l d a r u i a m o s i i l a t o t i c e i c e s e d e o -

s e b i a u p r i n f a p t e l e l o r , n u n u m a i b o i e r i l o r c u t i t l u r i , c a r e s i

e i c a n d l e d o b a n d i a u , n u s e l u t a m p l a p e n t r u c t i j u d e c a u b i n e

s a u I n t o c m i a u c u I n g r i j i r e h r i s o a v e l e d o m n e s t i , c i t o t p e n t r u

v i t e j i i l e s a v a r s i t e d e . e i .

I n s u s i r e a d e n o b i l e r à l u c r u l c e l m a i d e p r e t I n c o n d i t i a

c l a s e i b o i e r e s t i ; d r e g a t o r i a , c u t i t l u l a n i n a t d e d â n s a , e r à n u m a i

a c c e s o r i u l . E a a d a o g e a n u m a i u n s p o r d e m u n c a , p e n t r u n i s t e

v e n i t u r i t r e c a t o a r e c a r e o r i c a t a a r f i f o s t I n s e m n a t a t e a l o r , e r a u

i n f e r i o a r e d a r u i r e i u n e i m o s i i c e r ä m a n e a p e v e c i e I n f a m i l i a

d a r u i t u l u i ; d e a c e e a n u e r a u a c e l e c l r e g a t o r i i a s à d e c a u t a t e ,

d e p r e t i a r e a l o r s e v e d e I n p o s t p . u n e r e a c e l o r c e l e p u r t a u I n

I n c r e d i n t a r i l e d o c u m e n t e l o r .

C u t i m p u l I n s a m o s i i l e d o m n e s t i d i s p a r u r a , a b s o r b i t e d e

n e n u m a r a t e l e d a r u i r i , r e p e t a t e f a r a I n c e t a r e I n c u r s d e v e a c u r i .

l i e C a n t e m i r ,

D e s c r i p l i o M o l d a v i e p . 7 8 .

 

Page 181: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 181/233

D o m n u l n u m a i a v e à c u c e s a r a s p l a t e a s c à m u n c a p u s a I n s l u j b a

l u i d e s u p u § i i s á i . A p o i p o z i t i a s c h i m b a t a a * n o r r o m a n e n u

m a i c e r e à c a a l t a d a t a l u p t a p e n t r u e x i s t e n t a N e a t a r n a r e a

r n a i t a r z i u § i s i m t i m a n t u l v r e d n i c i e i d i s p a r u r a d i n p o p o r u I

r o m a n . N o b i l i i i n l o e d e a l u p t à p e n t r u

l i b e r t a t e a O r e l , s e

a r u n c a u p e i n t r i g a § i p e m i j l o a c e l e p i e z i § e a l e o a m e n i l o r

d e i n i m a . E p o c a e r o i c a t r e c u s e ; c u d â n s a d i s p a r u r a § i o a m e n i i

c e o u m p l u s e r a c u f a p t e l e l o r , § i a § e z a m i n t e l e d e c a r e e a a v u s e

t r e b u i n t a . A l t e t i m p u r i , a l t e n e v o i . N e m a i p u t a n d u - s e d e o s e b i

p e c â m p u l d e r a z b o i u , a c t i v i t a t e a b o i e r i l o r s e r e p e z i a s u p r a

u n e l t i r i l o r d e t o t f e l u l , p e n t r u c a p a t a r e a d o m n i i l o r § i a b o i e -

r i i l o r , a d e c a a d r e g a t o r i i l o r . A c e s t e i n s a t r e b u i n d s a a d u c a

f o l o a s e c e l o r c e l e i m b r ä c a u , s e c r e a r a c u t i m p u l v e n i t u r i t o t

m a i m a n o a s e § i s e s c u t i r ä b o i e , r i i d r e g a t o r i d e m a i m u l t e i n d a -

t o r i r i f a t a c u S t a t u l . F i i n d c a d r e g a t o r i i l e e r a u a c u m a s i n g u r u l

m i j l o c d e a m a i j u c à u n r o l i n T a r a , d e a a j u n g e l a i n f l u i e n t a § i l a

a v u t i e , a p o i e l e d e v e n i r a t o t m a i c a u t a t e . F i i n d c a m a i t o t n o -

b i l u l t r e b u i à s à d e v i n a f u n c t i o n a r , s p r e a i n s e m n t t c e v a , a p o i

f u n c t i i l e d e v e u i r a t o t u l , i a r a c e i n o b i l i c e n u m a i p u t e a u I n c a p e a .

I n e l e , s e p i e r d e a u i n r a n d u r i l e m a z i l i l o r .

T r a n s f o r m a r e a p a r e a s e f i i n d e p l i n i t p e l a m i j l o c u l v e a c u l u i

a l X V I I - l e a , d e o a r e c e i n 1 6 4 6 g a s i m b o i e r i i f a r a t i t l u r i i n § i r a t e

I n u r m a c e l o r c u t i t l u r i , t o c m a i c o n t r a r i u l d i n c e e a c e s e p e t r e c e à

i n v r e m i l e v e c h i . I n u n d o c u m e n t d i n a c e l a n g a s i m e n u m e r a t i

m a r t u r i i i n t a r i t o r i a i h r i s o v u l u i a s t f e l : c h i a r V a r l a m m i t r o p o -

l i t u l S u c e a v s k i i , A n a s t a s e e p i s c o p , R o m a n s k o i , T e o f a n e p .

R a d o v s k i i , G e d e o n e p . H u § s k i , U r e c h e v e d v o r n i c D o l n e a i

Z e m l i ( a l t a r i i d e j o s ) , G a v r i l h a t m a n i p a r c a l a b S u c e a v s k i i ,

T o m a v e l d v o r n i c v i § n e a i ( a r a d e s u s ) , G a v r i l a s l o g o f a t , C j u b a

b i v v e l d v o r n i c , P e t r i c e a n u b i v v e l d v o r n i c , I o r g a v e l s p a t a r ,

G h e o r g h e v e l C r a i n i c , I o r d a c h e v e v i s t i e r n i c , B u h u § b i v v e

s p a - t a r , G h e o r g h e v e l s l u g e r , B a n u l v e l m e d e l n i c e r , I e r e m i a

v e l § a t r a r , R a c o v i t a f t o r i l o g o r á t , P a t r a § c u C i g o l e a b i v l o g o r á t ,

C o n s t a n t i n C i g o l e a v o r n i c g l o t n i i ( d e g l o a t a ) , I s t r a t e b i v l o g o f á t ,

I l i e

s e p t e l i c i p o r t a r , N a c u l p a r c a l a b , I e r e m i a M u r g u l e f , L u p a

N e c u l a i M o g e i l d e a , d a m § t i r e c u a c e a s t a s c r i s o a r e a

n o a s t r a ( u r m e a z a c u p r i n s u l a c t u l u i ) " . C A c e i t r e i d e l a s f a r § i t

s u n t b o i e r i s e v e d e i n t a i d i n f a p t u l c à I l i e S e p t e l i c i d i n a c e e a § i

f a m i l i e e s t e p o r t a r , a p o i M u r g u l e t § i M o g a l d e a s u n t c u n o s c u t e

c a f a m i l i i b o i e r e § t i i n t o a t e d o c u m e n t e l e . A c e § t i t r e i b o i e r i n e -

t i t r a t i s u n t i n s a p u s i l a c o a d a o r d i n e i d e c r e s c a t o a r e i n c a r e s u n t

f n § i r a t i t o t i m e m b r i i d i v a n u l u i . C o m p a r a t i a a c e s t u i d o c u m e n t

e u a c e l e v e c h i e s t e i z b i t o a r e

 

G h i b A n e s c u , I I , 2 , p . 8 9 . A l t d o c . l a s f A r s i t c u b o i e r i i n e t i t r a t i I b i d e r r e ,

p . 5 8 . D . G h i b d n e s c u , I n t r o d u c e r e l a v o l . X V I I I a l U r i c a r u l u i l u i C o d r e s c u , n u

a d m i t e p r e a d e r e a b o i e r i l o r n e t i t r a t i I n d o c u r n e n t e l e v e c h i , c l s u s t i n e c r i e t a

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N I C

1 8 3

 

Page 182: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 182/233

1 8 4

I S T O R I A R O M A N 1 L O R

P r i v i l e g i i l e n o b i l i m e i ( b o i e r i l o r ) . E p o c a p e c a r e o s t u -

d i e m e r a c u t o t u l l i p s i t a d e i d e i g e n e r a l e . P r e c u m a c e s t e l i p s i a u

d i n m i n t i l e o a m e n i l o r , a s t f e l l i p s i a u § i d i n a § e z a m i n t e . T i m p u l

a r e c a r a c t e r u l i n d i v i d u a l i s m u l u i c e l u i m a i d e p l i n , I n a c e s t t i m p

d e c i n u p o a t e f i v o r b a d e p r i v i l e g i i g e n e r a l e i n c u v i i n t a t e n o b i -

l i m e i . I n d e o b § t e p e n t r u c a a c e s t e s a e x i s t e , s e c e r e o o r g a n i z a r e

a s o c i e t a t i i , n i § t e l e g i s a u c e l p u t i n o b i c e i u r i i n v e c h i t e c a r e

s i l l e t i n a l o c u l . L a i n c e p u t u l f n j g h e b a r e i u n u i S t a t , c a n d t o t u l

e s t e i n c a i n a m e s t e c a t u r a , n e p u t â n d u - s e d e s e m n a i n t e r e s e l e

g e n e r a l e a l e c l a s e l o r s o c i a l e § i d e c i n i c i n o r m e l e l o r o c r o t i t o a r e ,

t o a t e f o r m e l e v i e t e i p u b l i c e a u u n c a r a c t e r s i n g u r a t i c , i n d i v i d u a l .

D e a c e e a § i n o b l e t a , l a i n c e p u t u l e i , e s t e c u t o t u l a l t ä c e v a , d e c a

c e e a c e a p a r e i n d e p l i n a e i d e s v o l t a r e .

i l a e a i n t a l n i m a c e a

n e s i g u r a n t a , a c e a l i p s a d e n o r m e p r e c i s e § i b i n e d e t e r m i n a t e

c a r e p r e d o m n e § t e i n i n t r e a g a v i a t ä a s o c i e t a t i l o r i n c e p a t o a r e .

U n u l d i n c e l e m a i i n s e m n a t e p r i v i l e g i i a l e n o b l e t e i a f o s t

l a t o a t e p o p o a r e l e a c e l a d e a f i s c u t i t a d e p l a t a d a r i l o r c a t r e

t a t . A c e s t p r i v i l e g i u , d e § i i n t i m p u r i l e m a i n o u a s e s t a b i l e § t e

§ i l a R o m a n i , n u a e x i s t a t i n t o a t a i n t i n d e r e a l u i i n v r e m i l e

v e c h i , § i t r e b u i e s a c e r c e t a m c u m s t a t e a e l i n p r i m i i s e c o l i a i

i s t o r i e i r o m a n e .

C l a s a n o b i l i l o r r o m A n i , d i n m o m e n t u l c e p u t e r n i n c e p e

a o s t u d i à I n d o c u m e n t e , n e a p a r e c a s c u t i t a d e u n f e l d e d a r e ,

b i r u l , c a r e i n l a t i n e § t e s e n u m e à t r i b u t u m ,

i a v e à u n c a r a c t e r

i n j o s i t , p r i n a c e e a c à p a r e à a f i i m p u s u n u i p o p o r s u p u s . L a

a c e a s t a d a r e n u e r a i n d a t o r i t a n i c i n o b i l i m e a d i n T r a n s i l v a n i a .

U n d o c u m e n t d i n 1 4 3 7 c a r e r e p r o d u c e i n s ä o b i c e i u l v e c h i u ,

s p u n e c à n o b i l i i v a l a c h i , p r e c u m § i k n e z i i v o r f i s c u t i t i d e

p l a t a t r i b u t u l u i , d u p a c h i p u l

n o b i f f l o r r e g a t u l u i n o s t r u " 1 1 2 .

C a r a c t e r i z a r e n b i r u l u i , e r à d e a f i i m p u s a s u p r a p e r s o a n e i , a d e c a

d a r e p e c a p , c a p i t a t i e , n u a s u p r a a v e r e i , § i a f i r a f u i t p r i n d a d ,

u n o b i c e i u d e c a n c e l a r l a ; c A c e i n e t i t r a t i s e m a r g i n e a u l a f o 5 t i i p a r c A l a b i a i c e t A t i l o r

c a r e m a i t a r z i u a u d i s p g r u t C u t o t u l ' . D a c A e a d e v A r a t c a s A g a s i m f u t r e c e i n e t i -

t r a t i u n e o r i n u t o t d e a u n a f o 5 t i p a r c a l a b i , e s t e d e b A g a t d e s a m a c A p a r c a -

F a i l l e n u e r a u a d e v a r a t e b o i e r i c i I n s ä r c i n d r i m i l i t a r e , a 5 A c a u n l o g o f A t , u n

v o r n i c , u n p a h a t r n i c p u t e a u f i r a n d u i t i p a r c A l a b i l a c e t a t i . D a r p e n t r u c e s ' a r

f i i n t r o d u s o b i c e i a l I n c a n c e l a r , d a c A e l n u a r f i r a s p u n s u n e i s t a r a e v e a ? D .

I o r g a , O s t a 5 i i d e l a P r u t , 1 9 1 3 , p . 4 , s p u n e , a c e e a c e e u s u s t i n e a m I n c a . d i n 1 8 0 0 ,

1 s t . R o m . , e d .

I , v o l . I I , c a p . B o i e r i i , c A a c e 5 t i b o i e r i n e t i t r a t i a r f i f a s t m a r i i

d o r n n i t e r i t o r i a l i , a n t e r i o r i I n b u n a p a r t e d e s c A l e c A r e i " , d e c i p A r e r e a m e a , 5 i a d a u g e

c A a c e a s t a a r f i o i p o t e z d c a r e a r m e r i t à s A f i e d i s c u t a t a d e v i i t o r u l i s t o r i c a l

d r e p t u l u i r o m a n " . A c e a i p o t e z a a f o s t n u n u m a i d i s c u t a t à d a r c h i a r d o v e d i t a

d e m i n e . A d a o g e a s u p r a b o i e r i l o r 5 i v o l . V I , c a p . T r a n s f o r m a r e a b o i e r i m e i .

1 1 1 M a n i u , D i s e r l a l i e i s l o r i c o - c r i l i c d , T e m i p a r a , 1 8 5 7 , p . 5 4 2 , 1 4 5 7 : N o -

b i l e s v a l a c h o s i n s t a r v i r o r u m n o b i l i u m R e g n i n o s t r i . I t e m K e n e z i o s e o r u n d e m

V a l a c h o r u m e x o r n n i s o l u t i o n e t r i b u t i t a m n o s t r i q u a m a l i o r u m q u o r u m c u m q u e

. e x e m p t o s e s s e v o l u m u s " .

 

Page 183: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 183/233

Page 184: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 184/233

1 8 6

I S T O R I A R O M A N 1 L O R

c a s e i n t a m p l a s e l u c r u l c u g o § t i n a d e o i .

S c u t i r i i n d i v i d u a l e

d e d d r i i n s d n u s e p r e a i n t a l n e s c l a b o i e r i , d e § i e l e s u n t f o a r t e

c o m u n e l a m â n d s t i r i , a s u p r a s a t e l o r c d r o r a d o m n u l i n t i n d e a

a d e s e o r i s c u t i r e d e t o a t e d d r i l e c d t r e e l , l d s a n d u - s e s d f i e s t r a n s e

d e m a n d s t i r e i n f o l o s u l e i .

P r i n u r m a r e r e z u l t d C a ' d r e p t u l v e c h i u , s a u a § à n u m i t u l

o b i c e i u a l p i l m â n t u l u i , n u c u n o § t e a p r i n c i p i u l s c u t i r e i t o t a l e a

b o i e r i l o r d e d d r i , c e e r à r e c u n o s c u t n o b l e t e i a p u s a n e ; c à a c e s t

p r i v i l e g i u s e i n t i n d e a n u m a i l a s c u t i r e a d e b i r . M a i p e u r m d e l

f u i n t i n s , i n t e u n c h i p a b u z i v , § i a s u p r a c e l o r l a l t e d d r i , p a n d

c a n d a j u n s e , t a r z i u , i n v i e a t a n o a s t e d i s t o r i c d , a f a c e p a r t e d i n

c a t e h i s m u l d r e p t u r i l o r n o b i l i m e i .

T o t a t a t d e p u t i n c a r a c t e r i z a t c a § i p r i v i l e g i u l s c u t i r e i

d ä r i l o r , e r à i n a c e a s t d e p o c d d r e p t u l n o b i l u l u i a s u p r a m u n c e i

o m u l u i d e r a n d . C u t o a t e c ä , p r e c u m a m v ä z u t o r i g i n e a r u m e i -

n i l o r § i a v e c i n i l o r s e t r a g e I n c à d i n a c e a s t d e p o c d , n u r d m a n e

s u p u s I n d o i e l e i c ä p e a t u n c i t d r a n i i s u p u § i n u e r a u i n c d l i p s i t i

d e p r o p r i e t a t e a l o r , c e e a c e s e p o a t e v e d e a m a i a l e s d i n f a p t u l ,

c d c h i a r p e t i m p u l a n d § e r b i r e a e r a o r g a n i z a t d , i n c d t ä r a n u l

a v e à a s u p r a b u c a l e i s a l e d e p d m â n t u n f e l d e p r o p r i e t a t e ,

§ t i r b i t d n u e v o r b d p r i n d r e p t u r i l e s t ä p a n u l u i a s u p r a p r o p r i e t a -

r u l u i , d a r c a r e s e m a n i f e s t à i n o b i c e i u l c o n s f i n t i t p r i n t i m p ,

t d r a n u l n u p u t e à f i d e p d r t a t d e p e p d m â n t u l c e ' l l o c u i à

I n v o i r e a l u i , c e e a c e e r a i d e n t i c c u o p r i r e a d e a i s e l u a p d m â n t u l .

T ä r a n u l c e l o c u i à p e m o § i i l e d o m n c § t i s a u b o i e r e § t i , e r a o b l i g a t

a l u c r à p r o p r i e t a r u l u i M A s o r o c , c u m s p u n d o c u m e n t e l e ,

§ i a ' i d à c a t e o a z e c e a p a r t e d i n b u c a t e l e s a l e . O b s e r v d m c d

§ e r b i r e a n u c o n s t à a t a t a i n p i e r d e r e a p r o p r i e t d t e i , c a t i n i n -

d a t o r i r e a u n e c â t i m i d e m u n c i d e p r e s t a t p r o p r i e t a r u l u i , a s c u -

t i t d m a i t a r z i u p r i n o p r i r e a s t r A m u t d r e i

c d c i c u m a m s p u s ,

p r o p r i e t a t e a a s u p r a p d m â n t u l u i c a r e ' l a v u s e , i - a r ä m a s i n t o t -

d e a u n a , c u t o a t d f ä s t r i n g e r e a a t r i b u t i i l o r e i 1 1 8 .

K n e z i i .

A d o u a c l a s d ' A n d l a u n p u n c t m d c a r t o t c o n -

d u c d t o a r e a p o p o r u l u i r o m a n d i n a m b e l e t á r i , e r a u k n e z i i , p e

c a r e i - a m i n t a l n i t c a e x i s t e n t i I m p r e u n d C u v o e v o z i i h i e d i n -

n a i n t e d e d e s c d l e c a r e a p r i n c i p a t e l o r a t a t i n T r a n s i l v a n i a c a t

s i i n M u n t e n i a a d e v e r i t i d o c u m e n t a l n 9 . A c e § t i k n e z i s e r e g d s e s c

§ i d u p d I n t e m e i c r e a d o r n n i a t e l o r a t a t i n a c e a s t d d e p e u r m d

l a r d c a t § i i n M o l d o v a ; d a r c h i p u l c u m a c e § t i k n e z i s u n t a m i n t i t i

I n a m b e l e t ä r i d d a i n t e l e g e e x i s t e n t a o a r e c d r o r d e o s e b i r i I n

c a r a c t e r u l l o r , c a r e t r e b u e s c l d m u r i t e .

I n v r c m i l e m a i v e c h i d i n i s t o r i a M u n t e n i e i , g d s i m u n e

o r i p e k n e z p u s a l d t u r e a s a u I n d a t d d u p d b o i e r i . c a u n p e r s o n a j

  , M a i m u l t e a s u p r a t a r a n i l o r i n v o l . V I , c a p u l S l a r e a ( d r a n i l o r .

1 1 9 M a i s u s , v o ) . I I , p . 1 6 3 - 2 2 3 .

 

Page 185: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 185/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N E

1 8 7

m a i d e s e a r n a . A s a u n d o c u m e n t d e l a M i r c e a c e l B a r a n s p u n e

c . 1 d o m n u l n u v a d a s a t e l e s u p u s e m a n a s t i r e i T i s m a n a , n i c i u n u i

k n e z s a u b o i e r d e o c i n

i o h a b a , c i l e v a r a s a s u b s t a p a n i r e a e i .

A l t d o c u m e n t t o t d e l a M i r c e a o r d o n a c a n i m e n e s a n u T n d r a z -

n i a s c a a c a u t a p e o m u l c a r e ' s i v a i n c h i n a s u f l e t u l

i a v e r e a s a

m a n a s t i r e i C o z i a , f i e b o i e r , f i e s l u g a a d o m n i e i m e l e , f i e k n e g

s a u a l t f e l d e o m z f s s A r a c . P a r e a f i o r a n - 1 4 4 A a v e c h i u l u i

a s e z a m a n t a n d k n e z

i v o e v o d e r a u a p r o a p e a c e e a s i d e m n i t a t e

( k e n e z a t u s L i t h u o n v o i v o d a e ) . M a i t a r z i u i n s a n u m e l e d e k n e z

n u m a i t n s e a m n a d e c k p e s a t e a n u l l i b e r , o m d i n p o p o r , I n o p o -

z i t i e C u a c e l s u p u s . K n e z e s t e t o t d e a u n a o p u s r a m e m u l u i s a u

o e c i n u l u i . A s a I n t e u n d o c u m e n t d e l a R a d u M i h n e a d i n 1 6 1 3

c , e t i m c a M i h a i l V o d a ( V i t e a z u l )

s i n g u r l e - a u f a c u t

n i c i e a c e s t o r k n e z i , § i l e - a u l u a t m o s i i l e d e i ' a u f a c u t v e c i n i

i a r a c e s t i k n e z i s e j a l u i r a l a S i m i o n V o d a , a r a t a n d u l c a l i s ' a

f a c u t n e d r e p t a t e 1 2 ° . U n a l t d o c u m e n t d i n 1 6 1 7 , n e a r a t a p e

o j u p a n e a s a B o l o s i n a s o t i a p i t a r u l u i D i m a , c a r e n e a v a n d c o p i i ,

l a m o a r t e a e i c u g e t a t - a u I n t a i s a d e e p e v e c i n i i d e p e m o s i a

e i p o m a n a l a v r ' o m A n a s t i r e s a u l a v r ' o r u d a , d a r g a s i n d u - s e m a i

a p o i c a u n a c a a c e a s t a n u l e - a r f i d e f o l o s ,

c i I n c a m a i m u l t

p a c a t

i m a i m a r e b l a s t a m , c a c i a c e s t i v e c i n i s u n t R u m a n i

c r e s t i n i , a l l c h i b z u i t m a i I n u r m a j u p a n e a s a B o l o s i n a

i C u s o t u l

e i c á e s t e m a i e a c a l e W O f a c a p o m a n a c h i a r c u a c e i v e c i n i d i n

V o l s a n e s t i , d a r u i n d u - l e t o a t e d e l n i t e l e i t o a t a c u r a t u r a

i t o a t e

l u c r u r i l e , c a s a s e h r a n i a s c a e i a c o l o s i s i

¡ f e k n e z i

i s á n u ' I

m a i r o b i a s c a n i m e n i I n v e c i .

T r a n s f o r m a r e a k n e z u l u i a p r o a p e b o i e r , I n O r a n l i b e r ,

t r e b u e a t r i b u i t a u n e i p r e f a c e r i

s o c i a l e a s u p r a n a t u r e i c a r e i a

a v e m o a r e c a r e d e s l u s i r i I n d o c u m e n t e .

U r m e d e s p r e a c e a s t a t r a n s f o r m a r e a u f o s t l a s a t e d e a s e -

z a r n a n t u l k n e z i l o r I n M o l d o v a . A i c i n u m a i I n t a l n i m n u m e l e d e

k n e z d a t s a t e a n u l u i l i b e r , c i e l a p a r e c u a l t c a r a c t e r . A m v a z u t

c u m m a i m u l t e s a t e d i n a c e a s t a t a r a s u n t f a r a n u m e l a I n c e p u t

a r a t a t e n u r n a i p r i n k n e z i i c e l e l o c u i a u s a u s e a t l a s e r a r n a i

I n n a i n t e I n e l e s i d e l a c a r e a c e s t e s a t e I i t r a g m a i t a r z i u n u m e l e

l o r d e o s e b i t 1 2 1 . E s t e I n v i d e r a t c á a c e s t i k n e z i c a r e s l u j e s c p e n t r u

a d e t e r m i n a s a t u l s i c a r e t i d a u a d e s e o r i c h i a r n u m e l e , t r e b u e

s à f i a v u t o p o z i t i e c e v a m a i I n n a l t a d e c k l o c u i t o r i i d e r a n d ,

c h i a r d a c a a c e s t i a e r a u o a m e n i l i b e r i , d e c i s a f i f o s t a l t a c e v a

d e c k c e e a c e k n e z i n s a m n a d e o b i c e i u I n d o c u m e n t e l e m u n t e n e ,

a d e c a s k e a n l i b e r , c a c i n u s e p o a t e a d m i t e c a I n f i e c a r e s a t

d 6 r u i t d e d o m n i t o r u n u i b o i e r s a u u n e i m a n a s t i r i s à s e f i a f l a t

  1 M a g . i s t . , I I , p . 2 6 5 . G e l e l a l t e d o u à

d o c , d e l a

M i r c e a

c e l

1 3 A t r . i n ,

c o n s u l t a t e d e I . B o g d a n I n c e r c e t a r e a l u i d e s p r e k n e z i I n A n . A c a d . r o m . , I L

T o m . X X V I , 1 9 0 3 , p . 2 0 .

. M a i s u s , p . 1 5 1 .

 

Page 186: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 186/233

1 8 8

I S T O R I A R O M A N I L O R

n u m a i C a t e u n s i n g u r t ä r a n l i b e r , a c e l a d u p à c a r e s e i n s e m n a .

s a t u l .

P e n t r u a n e d a s e a m a d e s p r e c e a p u t u t f i a c e l k n e z , s r t

v e d e m c u c e e s t e e l i n l o c u i t i n a l t e d o c u m e n t e c a r e u r m e a z i l

i n n a i n t e s i s t e m u l d e a d e s e m n A s a t e l e p r i n a m i n t i r e a u n o r f e t e

c e l e - a r l o c u i s a u l e - a r f i l o c u i t ? A m v ä z u t m a i s u s c A s u n t d o -

c u m e n t e I n c a r e s a t e l e s u n t i n d i c a t e p r i n j u z i c e a u f o s t s a u s u n t

i n e l e s i a c e s t e d o c u m e n t e d a t e a z à t o t d i n t i m p u l c a n d i n t a l n i m

a m i n t i t i k n e z i i . h i a f a r ä d e c e l e a d u s e m a i s u s 1 2 2 , m a i c i t r t m i n c ä

p e u r m ä t o a r e l e : A l e x a n d r u c e l B u n I n t ä r e s t e I n 1 4 0 9 l u i J u r j

U n g u r e a n u l I n t r e a l t e l e s i u n s a t n e n u m i t u n c l e e s t e N e a g u

¡ t i d e " . A l t d o c u m e n t d i n 1 4 2 8 d ä r u e s t e l u i S t e f a n Z u g r a v u l

s a t e l e B o r h i n e s t i

i E r e m i e s t i d e a s t ä d a t ä d e n u m i t e , i n s ä a r à .

t a t e o a r e c u m m a i p r e c i z p r i n a d a o s u l u n d e e s t e J u d e P a s c r i -

S t e f a n V o d ä d ä r u i e s t e I n 1 4 3 4 l u i J u g a s a t u l M i t e s t i u n d e e s t e

M i c u l a j a d e 0 . a . m . d . 1 2 3 . G ä s i m i n s ä t o t d i n a c e l t i m p i n l o c u i t

t e r m i n u l d e j u d e c u a c e l d e v d t d m a n . A à i n t r ' u n d o c u m e n t

d i n 1 4 2 1 . P e c A n d k n e z i i

i j u z i i i n c e t a s e r à m a i c u r a n d , v ä t ä m a n i i

s e c o b o a r ä m u l t m a i j o s 1 2 4 .

o r i g ä s i m M O . ' s a t e i n d i c a t e

m i p r i m a c e s t e t i t l u r i , c i p r i n a f l a r e a s a u a m i n t i r e a u n u i o m ,

f ä r ä c a n u m e l e l u i s ä f i e i n t o v ä r ä s i t d e t i t l u r i l e n i c i d e k n e z ,

n i c i d e j u d e , n i e l d e v ä t ä m a n . A s a b u n ä o a r ä g ä s i m s a t e a r r t t a t e

p r i n f r a z e u n d e a ¡ o s B r a t u l , u n d e a f o s t T a t o m i r § i P d t r e a , w i d e

e s t e M i e l e a d i n B a h n a , a n d e e s t e B a l a n d i n S t r d m b a 1 2 5 .

I n d o c u m e n t e l e v e c h i m o l d o v e n e s t i I n t A l n i m d e c i s a t e C u

s a u f ä r ä n u m e p r o p r i i , p r e c i z a t e I n a s e z a r e a l o r p r i n n u m e l e

u n e i f e t e u n e o r i a r ä t a t ä c a k n e z , j u d e s a u v ä t ä m a n , a l t e o r i

f i n

n i c i u n t i t l u . A c e s t e s a t e , c a n d n u p o a r t ä n u m i r i p r o p r i i ,

I m p r u m u t à u n n u m e d e l a a c e s t e f e t e m a i I n s e m n a t e c e l e - a u

l o c u i t , p r e c u m s e d a u n u m e l e s t r ä z i l o r u n u i o r a s a d e s a d e l a

o m u l m a i r ä s ä r i t c e ' s i a r e c a s a I n e l e , c u m s ' a u a r ä t a t m a i s u s '

1 2 2 I b i d e m .

i " I . B o g d a n , D e s p r e K n e z i i r o m d n i I n A n . A c a d . r o m . , I I , T o m . X X V I

1 9 0 3 , p . 1 2 , e n u m e r à 7 d o c , c u j u z i .

1 " D o c u m e n t e c u v a t a m a n i I b i d e m , p . 1 3 . A d a o g e 1 4 8 9 B a i c a u t i i u n d e

a f o s t H o d o r v a t a m a n " , G h i b A n e s c u , I s p i s o a c e i z a p i s e , I , p . 2 9 .

1 2 5 B o g d a n , / .

c . , p . 1 4 - 1 5 . A d a u g e 1 4 9 7 u n d e a l o s t M u n l e a n P u f e a n c

1 5 0 7 u n d e a h o s t M e z e u ; 1 5 4 8 u n d e a l o s t R o m a n B i l d u . G h i b f i n e s c u , I s p i s o a a ;

z a p i s e , I . p . 4 9 s i 8 5 .

M a i s u s p . 1 5 4 , a d ' a o g i m l a c e l e a d u s e a c o l o I n c A u r m a t o a r e l e : T h i n g -

s e n i i d e l a k n e z u l T a m a l , P a s c a n i d e l a j u d e l e P a s c u , P r o c o p i n t i i d e l a V a n -

m a n u l P r o c o p , V e r i j a n i i d e l a s ä t e a n u l f r u n t a § V e r i j a , H i l d a r A u l i i d e l a H a -

d a i 6 u , F i i u r e s t i i d e l a F a u r , I a c o b e s t i i d e l a I a c o b , M i l e s t i i d e l a M i l e a U l i u l -

§ i a . m . d . B o g d a n , 1 . c . , p . 2 0

s i 1 3 . E s t e m u l t m a i i n t e l e a s 6 d e n u m i r e a s a -

t u l u i d u p à b o i e r u l c e l o c u i a I n h o t a r u l l u i : P l o t u n e s t i d e l a P l o t u n , A l b o t e n i i d e l a

A l b o t e , D u m e s t i i d e l a S a n d u D u m e s c u l ;

V e z i G h i b ä n e s c u / .

c . , p . 5 1 , 1 2 1 , 1 3 4 .

 

Page 187: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 187/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N E 1 8 9

D a e à a c e § t i o a m e n i m a i d e s a m ä n u p u t e a u f i s i m p l i

t e n i l i b e r i § i d a c ä n u e r a u n i c i b o i e r i d e o a r e c e a d e s e o r i s u n t

i n d i c a t i c a k n e z i , j u z i s a u v ä t ä r n a n i d e c i c a n e b o i e r i , a t u n c i

p e n t r u a I n t e l e g e i n s e m n ä t a t e a c e l i s e i n c u v i i n t à D U r i l m a n e

a l t e c a l e c l e a t a ' i p r i v i c a i n d e p l i n i n d o d r e g a o r i e , c e e a c e r e i a s ä

c h i a r d i n t i t l u r i l e d e j u z i § i v a t a m a n i c e l e p o a r t ä § i c a r e d e c i

d a u a c e l a § i i n t e l e s § i c e l u i d e k n e z p e c a r e ' l i n l o c u i a u I n d o c u -

m e n t e . C ä d e r i l e l o r n u p u t e a u f i a l t e l e c l e a t a c e l e c e s e i n t a l n e s c

l a p r i m e l e i n j g h e b ä r i a l e o r g a n i z ä r e i u n u i S t a t , § i a n u m e j u d e -

c ä t i l e c e l o r m i c i , i n c a s a r e a d ä r i l o r § i p o a t e § i s t r â n g e r e a o a m e -

n i l o r l a v r e m e d e r ä z b o i u . C à l u c r u l t r e b u e s ä f i e a § a n e - o d o -

v e d e § t e m a i î n t â i u f a p t u l c à k n e z i i a v e a u I n T r a n s i l v a n i a a t r i b u t i i

j u d e c ä t o r e § t i 1 2 7 ;

a p o i i n l o c u i r e a k n e z u l u i c u j u d e l e

t e r m i n

c a r e a r a t ä p r i n e l i n s u § i i n d e l e t n i c i r e a l u i

n e f a c e s ä p r i v i m

p e k n e z I n M o l d o v a c a p e j u d e c ä t o r s ä t e s e . C á e l i n d e p l i n e a

I n v r e m u r i m a i v e c h i a c e e a § i s a r c i n ä § i i n M u n t e n i a , n e - o d o -

v e d e § t e o c o r e s p o n d e n t ä d i n 1 4 8 1 a l u i S t s f a n c e M a r e c u l o -

c u i t o r i i t i n u t u l u i m u n t e a n a l e B r A i l e i , B u z ä u l u i § i R â m n i c u l u i .

S t e f a n v o i n d s á a § e z e I n M u n t e n i a p e M i r c e a f i u l d i n f l o r i a l l u i

V l a d D r a c u l , t r i m i t e t r e i p r o c l a m a t i i t u t u r o r b o i e r i l o r m a r i

m i c i , t u t u r o r j u d e c i l o r

i j u d e c e i t o r i l o r p r e c u m § i t u t u r o r

r a c i l o r d e l a m i c p A n A l a m a r e " . R i A s p u n s u r i l e d a t e l u i S t e f a n ,

c a r e s u n t d e o n e c u v i i n t à f ä r ä p e r e c h e , s u n t f a c u t e I n n u m e l e

t u t u r o r b o i e r i l o r

i a t u t u r o r k n e z i l o r § i a t u t u r o r r u m â n i l o r .

D i n a c e a s t a s e v e d e c ä j u d e c i i c a r e c a r e s e i n d r e a p t à S t e f a n

e r a u a c e l a § i l u c r u c u k n e z i i c a r e j i r 5 s p u n s e r à 1 2 8 .

P r i n u r m a r e k n e z i i i n f e r i o r i ( c e i s u p e r i o r i s e v o r f i c o n t o p i t

c u b o i e r i i ) , e r a n I n t o a t à i n t i n d e r e a n e a m u l u i r o m â n e s c n i s t e

p r i s t a v i s A t e § t i c u C a ' d e r i o c k m u i t o a r e § i j u d e c A t o r e t i , c s a d e r i

n e d e s p à r i t i t e p e a c e l e t i m p u r i . D i n a c e a s t ä s t a r e k n e z i i s e c o -

b o a r à i n M u n t e n i a i n r â n d u l t i l r a n i l o r l i b e r i , i a r i n M o l d o v a l i

s e p i e r d e u r m a s c h i m b A n d u - s e i n j u z i § i v a ' A m a n i . C á k n e z i i ,

j u z i i

i v s á a m a n i i a v e a u c 5 . d e r i j u d e a t o r e § t i s e m a i c u n o W e

§ i d i n i m p r e j u r a r e a c ä t e r i t o r i u l a s u p r a c A r u i a s e I n t i n d e a a u t o -

r i t a t e a l o r s e n u m e à j a d e c i e c u v â n t f o r m a t d u p à a n a l o g i a c e l u i

d e d o m n i e , p h r e á . l n i e , l o g o f e t i e , v o r n i c i e , § . a . , d e l a d o m n ,

p a r c ä l a b , l o g e ä t , v o r n i c . D e l a e l s e t r a g e t e r m i n u l a c t u a l d e

j u d e f , p e n t r u d i s t r i c t . A c e a s t á d e n u m i r e t e r i t o r i a l i l d e j u d e c i e

s e v e d e d i n m a i m u l t e d o c u m e n t e c a r e d e t e r m i n i l i n t i n d e r e a ,

s a t u l u i d ' á r u i t d e d o m n i t o r d u p á a c e a a j u d e c i i l o r c e c u p r i n d e h

t a , V o l . I I , p . 1 6 6 .

1 2 ,

I . B o g d a n , D o c u m e n t e

i R e g e s t e p r i v i t o a r e l a r e l a l i i l e T á r e f R o m d n o t i

c u B r a . o v u l , 1 9 0 2 , p . 1 0 9 - 1 1 0 ; a c e l a s i D e s p r e K n e z i i r o m á n i c i t a t p . 1 0 2 2 . R a d u c

R o s e t t i , 1 .

c . , p . 2 2 . G . P a n u c o m b a t e a c e a s t ä

a p r o p i e r e , 1 .

c . , p . 2 0 , I n s l f A r l

c u v â n t . S i I n M u n t e n i a g A s i m a d e s e o r i t e r m i n u l d e j u d e c i e , a s e j u d e c i , p e n -

t r u m o n e a n s i a s e l i b e r a . 1 6 8 0 . A c a d . r o m . , X L V , 3 1 . .

 

Page 188: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 188/233

1 9 0

' S T O M A R O M I N I L O R

c a r e j u d e c i i r n a i s u n t i n s e m n a t e § i C u t e n n i n i i p à r i s a u u n g h i u r i

( c u t u r i )

S ' a r p u t e A d e c i I n c h e i a a c e a s t A d e s b a t e r e c u p k e r e a c A

k n e z i i c a r i e r a u l a o r i g i n e c a p i i s i c o n d u c A t o r i d e s a t e I n T r a n -

s i l v a n i a

u n i i d i n e i i n à l t A n d u - s e p r i n p o s e s i u n e a r a a i

k n e z a t e p A n 6 l a r a n g u l d e - v o e v o z i s i d i s p A r A n d I n r a n d u r i l e

n o b i l i m e i

a v e a u I n t k i l e r o m A n e r e p r e z e n t a n t i a n a l o g i ;

a i c i I n t A l n i n d u - s e k n e z i

r n a i m a r i c a r e s e a m e s t e c a r à c u n o b i -

l i m e a , p e c A n d c e i m a i m i c i c e e r a u l a I n c e p u t c o n d u c A t o r i d e

s a t e s e c o b o a r A m a i t A r z i u I n M u n t e n i a I n r A n d u l p r a n i l o r

l i b e r i , i a r I n M o l d o v a d i s p a r c a n u m e , d a c A n u c a a s e z A m A n t c a r e

u n n e a z A m a i d e p a r t e a e x i s t A s u b n u m e l e d e j u z i s i d e v A t A -

m a n i 1 2 9 .

E x i s t e n t a k n e z i l o r f i e e i n u m a i c a I n s e m n A n d V i r a n i l i b e r i

n e a r a t i i h I S A o p u t e r n i c A I n c h e g a r e a s o c i e t A t e i , c A c i p r e c u m

n o b i l i r n e a n u a j u n s e s e I n c A a d o b A n d i p e d e p l i n p r i v i l e g i u l s ' A u

f a t A c u S t a t u l s a u d o m n u l , d e a f i s c u t i t à d e p l a n d k i l o r , a s a

n i c i f a t A c u p a r - t e a m a i d e j o s a p o p o r a t i e i t k e i , n u d o b A N d i s e

I n c à a c e l e d r e p t u r i i n c i l l e a t o a r e c a r e c o h o r t % p e m a r e p a r t e

d i n p o p o r a t i a r o m A n A I n r a n d u l u n o r s l u g i s a u r o b i a i s t A p A n i l o r .

E l e m e n t e l e c a r e c o n s t i t u i a u s o c i e t a t e a r o m A n A , e r a u I n c 6 p u -

t e r n i c e § i n e a t i n s e , s i d e a c e e a c u t o a t e l u p t e l e , n e o r A n c l u e l e l e

a p l e c , a r e a t k i l o r s u b t a l p a s t r A i n i l o r , n e r v u l I m p o t r i v i r e i l o r

n u f u s e s e I n c 6 z d r o b i t ,

i t r e b u i à n u m a i s à s e n a s c A o m u l c a r e

s A s t i e a I n t o a r c e p u t e r i l e c h e l t u i t e I n l u p t e u c i a t o a r e d e f r a t i ,

I m p o t r i v a s t r A l n i l o r , p e n t r u a s m u l g e d e l a a c e s t i a r e s p e c t u i

s i I n m i n u n a r e a . A c e s t o m f u S t e f a n c e l M a r e .

P l a t a d r e g A t o r i l o r .

T o t i n o b i l i i e r a u i n d a t o r i t i l a s l u j b a

m i l i t a r A ,

i r A s p l a t a - v i t e j i e i l o r c o n s t a i n d k u i r e a u n u i p A m A n t .

C u a n t a s e v o r f i m u l l ' A m i t s i p u t i n i i d r e g A t o r i c e e r a u p e 1 5 . n e A

d o m n , I n I n t A i l e t i m p u r i c e u r m a r A d e s c A l e d i r e i . M a i t ' A r z i u

i n s 5 a n d d r e g A t o r i i l e I n c e p u r à a d e v e n i t r e b u i t o a r e , f a t A c u

I n t i n d e r e a d o b A n d i t à d e S t a t e l e r o m A n e , l i s e a t r i b u i r A

c a

f A s p l a t A a p r i s o s u l u i d e m u n c A , p e s t e s l u j b a m i l i t a r A , c e a c e s t e

d r e g A t o r i i i m p u n e a u t i t u l a r u l u i , n i s t e v e n i t u r i c a r i r A m a s e r i l

a l i p i t e d e f u n c t i i , s i s e l u a u d e a c e i c e l e I m b r A c a u . A c e s t e v e -

n i t u r i I n s ' A n u a u c a r a c t e r u l d e a s t s á z i a l u n o r l e f i f i x e , c i s u n t

1 1 9 V e z i m a i m u l t e d o c u m e n t e c i t a t e d e I . B o g d a n , K n a i i r o m e i n i , p . 1 8 -

V o m d e s b a t e a i u r e a p a r e r e a d - l u i F t a d u R o s e t t i c d d a r u i r e a m o s i i l o r c a r e s e

d e t e r m i n a a d e s e o r i p r i n

j u d e c i i , p r e c u m n u m e l e a c e s t o r m o s i i s e i n d i c a p r i n

j u z i j u d e c i , a v e a I n t e l e s u l c á d o m n u l n u d i í r u i à p a m a n t u l , c i n u r n a i d r e p t u l d e

j u d e c a t a . E s t e s t r a n i n c á f a à c u d i s p a r i j i a k n e z i l o r d i n M o l d o v a s a / n t a l n i m

a t a t d e d e s t i t l u l d e k n e a g h i n a d a t b o i e r o a i c e l o r m o l d o v e n e , p e a n d I n M u n -

t e n i a u n d e n u m e l e d e k n e z s e p a s t r e a z a p a n d m a i t a r z i u , b o i e r o a i c e l e n u p o a r t a

n u m e l e d e k n e g h i n a . V e z i o l i s t a d e k n e g h i n e m o l d o v e n e I n R . R o s e t t i , P d r n i i n t u l ,

s ä l e n i i ; i s l a p c i n i i , p . 4 0 .

 

Page 189: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 189/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N E 1 9 1

c i t t o t u l a l t f e l r a n d u i t e . A n u m e d o m n u l s e d e s b r A c a d e o p a r t e

d i n v e n i t u r i l e c e i l e d ä c l e a t a r a , i n f a v o a r e a a c e l o r b o i e r i c e ' i

a j u t a u l a c o n d u c e r e a a f a c e r i l o r . C a n t e m i r n e s p u n e c ä l o g o f a t u l

e e l m a r e a v e à , i n v r e m u r i v e c h i , c a v e n i t O r c á l á b i a

C e t t i t e i

A l b e § i v o r n i c u l t á r e i d e j o s p e a c e a a C h i l i e i ; l a r c á d u p á l u a r e a

a c e s t o r c e t A t i d e T u r c i i n 1 4 8 4 , s e a t r i b u i r á c e l u i i n t 5 . i z e c i m e l e

d i n t i n u t u l C e r n á u t u l u i , i a r c e l u i a l d o i l e a p á r , A l a b i a B a r l a d u l u i .

P o s t e l n i c u l a v e a i n c á p e t i m p u l l u i C a n t e m i r c a v e n i t p á r c ä l ä b i a

I a § i l o r ; v o r n i c u l d e t a r a d e s u , p e a c e e a a D o r o h o i u l u i ; p a h a r -

n i c u l , v e n i t u l s t ä r o s t i e i C o t n a r i u l u i . A c e s t e p á r c a l ' a b i i

c u p r i n -

d e a u i n s a n u m a i v e n i t u l t i n u t u l u i , e a c i C a n t e m i r n e s p u n e c ' á

v e n i t u l o r a § e l o r § i o r á § e l e l o r , i m p r e u n á c u 1 2 s a t e d e p r i n p r e j u r ,

s a l i n e l e , v ä r n i l e

i z e c i m e l e d i n o i , p o r c i § i s t u p i e r a u r e z e r v a t e

d o m n u l u i . D e a s e m e n e a i n M u n t e n i a b a n u l d e C r a i o v a , a v e a ,

p r i n i n s u § i p o z i t i a s a t e r i t o r i a l á d e o s e b i t a , v e n i t u r i l e s a l e p r o p r i i .

C a t d e s p r e c e i l a l t i d r e g A t o r i d i n M u n t e n i a , a f l á r n c á v e n i t u r i l e

l o r n u a v e a u u n c a r a c t e r t e r i t o r i a l ;

c ' ä d e e x e m p l u l o g o f á t u l

a v e a v e n i t d e l a p u n e r e a p e c e t e i d o n a n e § t i . P o s t e l n i c u l § i p a h a r -

n i c u l l u a u d a r u r i d e l a o c l a s a l d e m i l i t a r i p u § i s u b c o m a n d a l o r ,

p o s t e l n i c e i i § i p a h a r n i c e i i . S p á t a r u l h i d d e a s e m e n e a d i l r i d e l a

c á l á r a § i , c a r e e r a u i m p k t i t i i n c r u d . I n c r u c e i n f r a u n s i n g u r

o m c a n d e r a . b o g a t ; c a n d e r a u m a i s á r a c i , 2 , 3 ' A n a l a 4 f o r m a u

o c r u c e , § i f i e c a r e c r u c e e r a c l a t o a r e s ' a . ' d e e s p á t a r u l u i u n l e u ,

o m á s u r á d e g r a i l , u n a d e o r z , u n c a r d e f a n § i u n u l d e l e m n e p e

a u . R a s p l á t i r e a s l u j b e l o r a v e a d e c i c a r a c t e r u l f e o d a l , c a r e e s t e

d e a i m p A r t i v e n i t u r i l e S t a t u l u i c u f u n c t i o n a r u l . N u m a i l a c e i m a i

m i c i l i s e a t r i b u i a u r á s p l á t i r i I n b a n i , î n s à n i c i a i c e f i x e , c i p o -

t r i v i t e c u m u n c a f á c u t à . A à c e l c e s c r i e a l i s t e l a s o l d a t i l o r , i s e

  i d e a a t e u n l e u d e l i s t á ; c á m á r a p l u i d e j i t n i t á a t e 3 0 d e

a s p r i d e f i e c e c , a r d e g r a n e p u s d e e l i n m a g a z i e § . a . m . d . 1 3 0 .

C u c a t p r o p à § i à S t a t u l § i s e i n m u l t i à n u m á r u l d r e g á t o r i l o r ,

d o m u i i i § i

i n g u s t a u n e c o n t e n i t v e n i t u r i l e

l o r , a t r i b u i n d u - l e

b o i e r i l o r . F á c e a u i n t o c m a i c a § i r e g i i A p u s u l u i , c a r e § i e i r u i n a r á

I n a c e l a § m o d c a s e l e l o r . V o m v e d e à c u m c á d e r e a t á r i l o r s u b

T u r c i a d u s e a l t e n e v o i c a r e , t r e b u i n d n u m a i d e c a t i n d e p l i n i t e ,

s e s p o r i r a n e c o n t e n i t c l á r i l e a s u p r a p o p o r u l u i , p a n ` á c e a c e s t e

a j u n s e r á a d e v e n i o a d e v á r a t á n e n o r o c i r e p e c a p u l l u i . P e n t r u

e p o c a c e n e o c u p g , n e v o i l e f i i n d

m i c i , d á r i l e e r a u § i e l e n e i n -

s e m n a t e . t w a t f á r á i n d o i a l ä , c á d i n a c e s t e d e o s e b i t e p u n c t e d e

v e d e r e , c o n d i t i a t á r i l o r , i n t i m p u r i l e m a i v e c h i , e r a c u m u l t

m a i b u n ä i c l e a t a c e i a i n c a r e e l e c a d i n v r e m i l e m a i n o u e .

L u c r u l a c a r e n u n e - a m a s t e p t à p o n t e , e s t e d e a g ä s i b o i e r i ,

h a c h i a r d e c e i m a r i , i n d e l e t n i c i n d u - s e c u n e g o t u l § i a n u m e , n u

I n i n t e l e s u l d e v a n z á t o r i a i p r o d u c t e l o r m o § i i l o r l o r , c e c a c e s e

A s u p r a a c e s t e i c h e s t i i v e z i C a n t e m i r , D e s e r . M o l d . , p . 7 8 s i u r r n . M i r o n

C o s t i n I n A r h . i s t . ,

1 ,

1 , p . 1 7 0 . R a p o r t u l m i s i o n a r u l u i , M a g . i s t . , y , p . 4 4 .

 

Page 190: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 190/233

1 9 2

I S T O R I A R O M A N I L O R

p r a c t i c a d e t o t i b o i e r i i § i h i c a r d e d o m n , e i i n a c e l d e a d e v a -

r a t i n e g u s t o r i a d e c à d e d e s f ä c á t o r i a i p r o d u c t e l o r § i . m a r f u r i l o r

s t r a i n e , p u r t â n d c h i a r u n e o r i

i n u m e l e d e n e g u s t o r i p e l â n g i l

a c e l d e b o i e r i . A § A i n t a l n i m p e b o i e r u l

i n e g u s t o r u l C o r u z i n

a n u l 1 4 8 7 c a r e , a v a n d m a i m u l t e a f a c e r i d i n c u m p á r á t u r i § i .

v â n z á r i c u n e g u s t o r u l n e b o i e r G e o r g e C i u c a § d i n S à b i u , o p r i s e

m a r f a a c e s t u i a i n A r g e § p e n t r u

a ' § i

s c o a t e n i § t e b a n i d a -

t o r i t i d e n e g u s t o r u l t r a n s i l v á n e a n 1 3 1 ,

O e a r m u i r e a o r a § e l o r .

5 0 1 t u z i i

i

p a r g a r i i .

P e n t r u

a

i s t o v i e x p u n e r e a o r i g i n e l o r f o r m e l o r o c a r m u i r e i t á r i l o r r o m a n e ,

t r e b u i e s á m a i a d á o g i m c a t e v a c u v i n t e a s u p r a a c e l e i a o r a § e l o r ,

a c á r e i a m e m b r i r á n - a n e a u i n c l a s a p o p o r u l u i , f a r s a a s e u r c a

I n r a n d u r i l e b o i e r i m e i .

I n f i e c a r e o r a s d i n O r n e r o n i a n e e r à c a t e u n s o / l u z s u b

c a r e e r a u 6 p a n á l a 1 2 p c i r g a r i . A m b e l e a c e s t e n u m i r i s u n t i n

r a d á c i n a i o n , d e o r i g i n e g e r m a n a ' , d e r i v a n d c e l d i n t a i u d i n t e r -

m i n u l g e r m a n m e d i e v a l d e S c h o l t h e i s s e ( m o d e r n S c h u l t h e i s s ) ,

i a r c e l d e a l d o i l e a d e l a g e r m e n u l B i i r g e r .

I n M u n t e n i a i n s à t e r m i n u l d e q o l t t u z n u p a r e a f i f o s t c u -

n o s c u t , c i e r a i n l o c u i t p r i n a c e l d e j u d e t , p e c a n d c o n s i l i e r i i

c o m u n a l i p u l t a u t o t n u m e l e d e p c i r g a r i 1 3 2

1 9 1 1 4 8 7 , H u r r n . , D o c . , X V , p . 1 2 6 : K o r y z b o e r o n e m e t m e r c a t o r e m p a -

r e i u m t r a n s a l p i n a r u m .

1 3 2 P e n t r u M o l d o v a v e z i d o c u m e n t u l r o m a n e s e d i n 1 5 9 1 , a n a l d i n

c e l e

m a i V e c h i I n l i m b a r o m a n a , p r i n c a r e T a m a l s o l l u z u l C u 1 2 p d r g a r i , § i c a a l t i

o r a s e n i b i l t r a n i d i n T r o t u s I n t a r e s c t r e c e r e a u n e p a r t i d i n s a t u l F i l i p e s t i , d e l a

S a n d r u f i u l C u p a r u l u i c a t r e D r a g a n f i u l N i c h i t e i . ( A r h . i d . , I , 1 , p . 1 0 5 ) . U n a l t u l

d i n 1 6 1 7 v o r b e s t e d e s o l t u z u l s i p a r g a r i i d i n T a r g u l F r u m o s ( I b i d e m , I , 1 , 1 3 . p ) ,

l a r a l t r e i l e a a m i n t e s t e p e s o l t u z u l d i n P i a t r a ( I b i d e r n , I , 1 , p . 3 9 ) , I n M u n t e n i a

i n t a l n i m u n j u d e f I n P i t e s t i

( I b i d e m , I ,

1 , p . 6 0 ) . U n a c t a l t n e d a t a t , d a r d e

s i g u r a n t e r i o r a n u l u i 1 6 0 0 , v o r b e s t e d e j u d e t u l D u m i t r u s i 1 2 p d r g a r i d i n T a r -

g o v i s t e a ( I b i d e m , I , 1 , p . 3 5 ) . C o n f o r m c u a s e m e n e a d o c u m e n t e g a s i m

s i p e

c r o n i c a r u l m u n t e a n M i h a i l M o x a ( 1 6 2 0 ) , s p u n n a n d c à c o n s u l i i r o m a i a r f i c a

j u d e f i i s i p d r g a r i i m u n t e n i . ( H a s d e u , C u v i n t e d i n b a t r a n i , I I , p . 3 5 6 ) . I n c o r e s ,

p o n d e n t a d i n t r e M u n t e n i S i

o r a s u l B r a s o v , s c r i s o r i l e d i n M u n t e n i a s u n t a d r e -

s a t e t o t d e a u n a s a u p d r g a r i l o r d i n B r a s o v ( S c r i s o r i d e l a V l a d D r a c u l ( 1 4 3 0 - 3 9 ,

4 2 - 4 6 , p . 2 4 3 ) , V l a d T e p e ( 1 4 5 6 - 6 2 ) , M i r c e a c e l M ' u ( 1 5 0 8 - 1 5 1 0 ) , N e a g o e B a -

s a r a b ( 1 5 0 8 - 1 5 2 1 ) , s a u m a r e l u i j u d e f a l B r a s o v u l u i . ( S c r i s o r i d e l a M a t e i u B a s a r a b

d i n 1 6 5 1 M a i u I n 9 , c a t r e M i h a i l , p . 2 4 8 ; E v e s i m a r e l e j u d e t a l B r a s o v u l u i ;

d e l a V a s i l e L u p u 1 6 5 3 , O c t . 1 3 , c a t r e M i h a i , p . 2 4 9 ; j u d e t u l c e l M a r e a l B r . ;

d e l a G r i g o r i e C i b i c a d i n 1 7 4 9 M a r t I n 1 1 c a t r e C l o s i u s , p . 2 5 1 ; j u d e t u l

B r a -

s o v u l u i , d e l a b o l o u l M a t e i F i l i p e s c u c a t r e l l a n o s m a r e l e j u d e t a l B r . , d i n 1 7 1 2

I u l i e 2 1 , p a g . 2 3 5 - 5 7 ; d e l a b o i e r u l R a d u v e l a g a c a t r e M i h a i j u d e t u l B r . d i n

1 7 6 1 , p . 2 5 8 - 5 9 , M a i u I n 3 0 ) . T o a t e a c e s t e s e r i s o r i I n D a r e a d e s a m a d e s p r e

c o -

l e e f i a d e d o c u m e n t e i s t o r i c e r o m d n e a l l a t e

l a

1 V i e s b a d e n , B u c u r e s t i , 1 8 8 8 ) . D i n

s c r i s o r i l e l u i V l a d D r a c u l s e

v e d e c a a S e z a m a n t u l p a r g a r i l o r e r a i n t r o d u s I n

M u n t e n i a I n c a d e p e l a I n c e p u t u l v e a c u l u i a l

X V - l e a . C f . s i

N i c o l a e s c u , D o c .

s l a v o - r o m . , u n d e s e d ' a u n s i r i n t r e g d e s c r i s o r i c a t r e j u d e t i i

l p a r g a r i i B r a s o v u l u i

a i

 

Page 191: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 191/233

o R G A N i z A R E A P R I M I T I V A A T i R 1 L O R R O M Á S E 1 9 3

D e l a i n c e p u t d e c i c o n s t a t á m u r m á l o a r e l e i m p r e j u r A r i

T e r m i n u l 4 e p k g a r i e r a r i l s p a n d i t I n a m b e l e t á r i r o m a n e , i a r

c a p u l i n u n i c i p a 1 i t h i i p u r t à i n M o l d o v a n u r n e l e d e s o l t u z , i a r

I n M u n t e n i a a c e l d e j u d e t , d e c i I n t a r a m a i n o r d i c à u n n u m e s t r A i n ,

i n c e a s u d i c t i u n u l r o r n a n e s c .

D i n a c e i d o i t e r m i n i d e o r i g i n e g e r m a n i i d e s o l t u z

i p k g a r i ,

n u m a i a c e s t d i n u r m á a f o s t i n t r o d u s i n a m b e l e t á r i r o r n a n e

p r i n

c o l o n i i l e

s ' ä s e s t i

d i n T r a n s i l v a n i a , a

c i l r o r

i n t e m e i e r e

d i n c o a c e p e s t e m u n t i e s t e f o a r t e v e c h e , i n p a r t e c h i a r a n t e r i o a r g

d e s c A l e c a r e i . A s t f e l a m N - A n a c u m i n C â m p u l u n g d i n M u n t e n i a

c h i a r i n n a i n t e d e d e s c 5 1 e c a r e s e a s e z a s e r r t S a s i d i n B r a s o v i 3 3 .

D e a s e m e n e a i n t a l n i m i n ' M o l d o v a , B a i a i n c a ' d e p r i n v e a c u l

X V - l e a c a l o c u i t à d e S a s i ,

i

1 1 1 1 1 0 a c e s t o r a s ( a c u m a s a t ) , s e a l l á

a c u m a s a t u l S a s c a , a i c á r u i a l o c u i t o r i p o a r t i l i n d e c o m u n

n u m e c e s e v 5 d a f i d e o r i g i n e g e r m a n ä , m o s t e n i t e d e l a v e c h i i

l o r s t r 5 b u n i , d e o b a r s i e S a s i 1 3 4 .

C o l o n i i l e

s ä s e s t i p o s e d a u i n i n t o c m i r e a o c a r m u i r e i l o r

m a i m u l t i s f e t n i c i , c a r e p u r t a u , p e l A n g ä . ' a l t e n u m e , s i a c e l d e

B o r g e r 1 3 5 , d e u n d e R o n i t t n i i a m b e l o r p r i n c i p a t e a n i m p r u m u t a t

t e r m i n u l d e p d r g a r . 1 1 1 I l i C i u n d o c u m e n t s 5 s e s c d i n T r a n s i l -

v a n i a , 1 1 1 . 1 s e i n t a i n e s t e î n s à n u m e l e d e S c h u l t h e i s s , d a t c a p u l u i

o r a s u l u i .

A s a d a r s o l t u z u l c a r e n u s e a f l á l a S a s i , s e r e g l i s e s t e n u m a i

I n ' M o l d o v a , p e c a n d d i n M u n t e n i a e l l i p s e s t e . P a r g a r i i d i n c o n t r a

c e s ' i n t a l n e s c l a S a s i , s e r e a f 1 5 i n a m b e l e t á r i .

E s t e d e c i i n d e s t u l d e f i r e s c a a d m i t e c á o r g a n i z a r e a m u -

n i c i p a l á r o m a n 5 s ' a

a l c i i t u i t

d i n c l e m e n t e d e o s e b i t e . P e s t e

m u n t i i M u n t e n i e i a u t r e c u t n u m a i p a r g a r i i d e l a b o r g h e r i i m u -

n i c i p a l i f ä t i l o r s h e s t i , i a r c a p u l a f o s t n u m i t c u t e r m i n u l r o m a -

n e s c d e j u d e t , j u d e . P e s e t a c e i a i M o l d o v e i a t r e c u t d e a s e m e n e a ,

p o a t e p r i n c a n a l u l B 5 e i , p a r g a r i i o r a s e l o r s á s e s t i .

S ' a a d a o s

1 M a i s u s , p . 1 7 5 i 2 2 . M a i a m i n t i m 5 i p e S a 5 i i c e a u I n t e m e i a t C e t a t e a

N e a m t u l u i , v o l . I I , p . 2 1 9 .

1 3 ' M a l m u l t e d o c u m e n t e p o m e n e s c p e S a s i i

d i n B a i a . A 5 A u n u d i n 1 4 5 4

d e l a P e t r a a l I I I - l e a c a r e d i s p u n e A c a s ä n u a i b e S a 5 i i

d i n

B a i a n i c i o t r e a b A

e u s a t e l e m A n A s t i r e i M o l d o v i t a , , O r e s t e P o p e s c u l , C e i l e v a d o c , m o l d . , p . 9 . 0

i n s c r i p t i e m o r m a n t a l A l a t i n A ,

g à s i t à l A n g A r u i n e l e v e c h e i h i s e r i c i c a t o l i c e d i n

B a i a , p o i n e n e 5 t e p e C a t h e r i n a a n n o 1 4 8 5 )

( c i f r A s c r i s A I n r u n e s c a n d i n a v e ) .

A C e a S t a $ i 1 1 i n s c r i p t i i p A n i i l a 1 6 5 2 d i n c o l e c t i a l u i N . B e l d i c e a n u ` p e c a r e

l e - a m v A z u t 5 i c e r c e t a t . M u n e d e S a 5 i r o m A n i z a t i , i n a i s u s , p . 1 4 5 .

i S c h u l e r , R e c h t s g e s c h i c h t e S i e b e n b i l r g e n s ,

1 , p . 4 3 3 : I n d i e s e n V e -

r e i n e n b e s t e n t p e r s ö n l i c h d i e G e m e I n d e w e l c h e i h r e I n n e r a n g e l e g e n h e i t e n d u r c h

e i n D o r f a m t v e r w a l t e n l A s s t , d e s s e n M i t g l i e d e r g e w ö h n l i c h H a n n , G e s c h w o r n e

u n d B o r g e r , e n t w e d e r v o n d e r G e s a m m t h e i t d e r p o s s e s s i o n i r t e n L a n d b a u e r n

o d e r e i n e m G e m e i n d e a u s s c h u s s e g e w ä h l t z u w e r d e n p f l e g t e n .

A . D . X e n o p o l . I s t o r i a I t o m a n i l o r . V o l . I I I .

1 8

 

Page 192: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 192/233

1 9 4

I S T O R I A I t O M I N I L O R

î n s i s o l t u z u l , p r i n o i m p r u m u t a r e s p e c i a l A M o l d o v e i , d e l a

P o l o n i ( S z o l t y s ) 1 3 6 .

C i d e r i l e s f a t u l u i e r a u d e m a i m u l t e f e l i u r i s i s e i n t i n d e a u

a t a l a o r a s e d a s i l a o c o l u l d e t a r a ' c e s e t i n c a d e e l . S c h i m b l í r i l e

d e p r o p r i e t a t e a l e n e n o b i l i l o r s e f r i c e a u c u i n c u v i i n t a r e a l u i s i s e

t r e c e a u I n u n r e g i s t r u ( c a t a s t i f ) ; i n g r i j i à a p o i d e c u r A t e n i a

o r a s e l o r , p r e s c h i m b h b a n i i c e i n t r a u d i n a f a c e r i l e n e g u s t o r e s t i

i n c a s a o r a s u l u i I n b a n i b u n i p e n t r u p l a t a h a r a c i u l u i ; r e d a c t à

c e r t i f i c a t e p e n t r u i n r u d i r e a a c e l o r c e a v e a u t r e b i d e m o s t e n i r e

I n

à r i s t r ä i n e

i a c e l e d e b u n á * p u r t a r e ; p r i v i g h i à n e g u s t o r i i l e ,

p r e - t u r i l e , b u n s á t a t e a m l i r f u r i l o r

i

c l r e p t a t e a m ä s u r i l o r ;

c o n -

f i s c a s i a r d e a m A r f u r i l e r e l e ; m a i v e d e a s i d e m l i n t i n e r e a r á n -

d u e l e i i n i a d u a r o a c e ;

i n t e r v e n i a p e n t r u n e g u s t o r i i p h i m a n t e n i

& a r e a u t o r i t ä t i l e d i n O d i e s t r a l n e p e n t r u a l i s e f a c e d r e p t a t e ;

i n d e p l i n i à c o m i s i i l e r o g a t o r i i p e n t r u a s c u l t a r e a d e m a r t u r i i n

a f a c e r i d e a i u r e . S o l t u z i i

i p a x g a r i i i n d e p l i n i a u s i I n s ' A r c i n A r i

j u d e c a o r e s t i , m a i a l e s j u d e c a u a b a t e n p e d e p s i t e C u a m e n z i .

D e o b i c e i u a f a c e r i l e s e j u c l e c a u I i i o r a s u l d e r e s e d i n t á a l p a r a -

t u l u i . S e i n t e l e g e c a , d u p i i . o b i c e i u l d e a t u n c i , a c e a s t i l j u r i s d i c t i e

a s o l t u z i l o r s i p á r g a r i l o r e r a u n e o r i i n l a t u r a t l l p r i n c o n c e s i e

c l a t 1 1 u n o r m a n a s t i r i s a u e p i s c o p i , c u r a s i u n e o r i p r i n u n p r i -

v i l e g i u s p e c i a l e r a i n l o c u i t á p r i n j u r i s d i c t i a c l o m n e a s c á a t a r a ] ,

t o a r e d e u n e l e o r a s e 1 3 7 .

2 .

I I I S E I I I C

I n M u n t e n i a .

I n d o m n s e r e z u m 1 1 p e n t r u a c e s t e t i m p u r i

a b s o l u t e o r g a n i z a r e a p o l i t i c à ;

o r i b o i e r i , c l a s a a t o t p u t e r n i c 1 1

v i i t o r u l u i , s e c a r a c t e r i z e a z ' A a c e a s o c i a l à ; i n b i s e r i d l s e c u p r i n d e

c u l t u r a a c e s t o r v r e m u r i r e l i g i o a s e . N e r i l m â n e d e c i p e n t r u a

i n d e p l i n i s c h i t a r e a s t a r e i s o c i e t a l e i d i n a c e l t i m p , s i l a r t i t t i m

f o r m a i n c a r e s e a l l á b i s e r i c . a .

A m c e r c e t a t m a i s u s m o c h i l c u m b i s e r i c a b u l O r e a s c á

s ' a

i n t r o d u s i n t r e R o m a n i , s i a m l l n u r r i t v e c h e a a - O r n a r e a

b i s e r i c i l o r r o m a n e d e s c a u n u l d i n O h r i d a 1 3 8 . . A c e a s t ä . a s c u l t a r e

a b i s e r i c i l o r d i n t à . r i l e r o m â n e d e f o s t u l s c a u n p a t r i a r h a l d i n

1 I n

P o l o n i a a s e z 5 m i l n 1 u l 5 o l t U z u l u i f u s e s e i m p r u i n u t a t d e j a d r e p t u l

g e r m a n d i n M a g d e b u r g , s i s e i n t A l n e s t e i n c i i d e p r i n v e a c u l a l X I I - l e a .

V e z i m a i

m u l t e d o c u m e n t e p o n i e n i n d s o l t u z u l i n P o l o n i a i n S o m m e r s b e r g , S i l c . s i a c o r u m

r e r u n t s c r i p l o r e s , v o I .

I s i i n C o d e x d i p l o n t a l i c u s P o l o n i a e . v o l . I I I . N o t i n c o m u -

n i c a n d e I . B o g d a n .

L e u c s a n i s i

D r a g o i n i r e s t i a t A r n a u d e o r a s u l

1 - o r n t i n ;

Z i n e s t i , S t o l -

n i c e u i , d e P i a t r a N e a m t : B u r e s t i d e B a c i l u :

l t i s a t e d e V a s l u i . V e z i c i t a t i i l e I n

N i s t o r ' l a u d e ( u n d W a n d e l i n d e r 3 1 o l d a n . 1 9 1 3 , p . 9 9 - 1 u n .

' 3 ' V o l . 1 1 , p . 1 1 9 s i

 

Page 193: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 193/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T X R I L O R R O M X N E

1 9 5

O h r i d a n u p u t e a c o n v e n i b i s e r i c e i d i n C o n s t a n t i n o p o l e , d e i n d a t i - i

c e v ä z i i e a ' I n t 5 . r i l e r o m a n e s e o r g a n i z e a z 6 n i § t e S t a t e , i n c a r e

p o p o r a t i a s e i n m u l t e § t e § i s e i m b o g a t e § t e , b l e a t r ä g i l d u i à u n

v e l d t i n s e m a t o r c h i r i a r h i e i c e l e - a r s t ä p a n i . P a t r i a r h i a c o n -

s t a n t i n o p o l i t a n A c a u t à d e c i d e t i m p u r i u a p u n e m a n a p e e l e .

A s t f e l A l e x a n d r u B a r a s a b , i n c A d i n a n u l 1 3 5 9 , e s t e c a § t i g a t

d e p a t r i a r h u l d e C o n s t a n t i n o p o l e , a s e l e / A d a d e v e c h e a s a m u m r t

s p i r i t u a l a ' , p a t r i a r h i a d i n O h r i d a , § i a s e s u p u n e a c e l e i d i n B i z a n t ,

c a r e D . p r i m e § t e s u b a e i o c r o t i r e , i m p u n â n d u l b i n e i n t e l e s c o n -

d i t i a c a s a ' n u m a i c e a r à M u n t e n i a m i t r o p o l i t d e a i u r e a d e c k

d e l a C o n s t a n t i n o p o l e . P a t r i a r h u l r a n d u W e I n M u n t e n i a d e

M i t r o p o l i t p e G r e c u l l a c h i n t C r i s t o p u l o , f o s t m i t r o p o l i t - a l V i t i -

n u l u i d i n A l b a n i a ' s ' ' , i n f i i n t a n d u - s e a s t f e l m i t r o p o l i a U n g r o -

V l a h i e i I n M u n t e n i a .

I n a n u l 1 3 9 1 O i s i m o s c r i s o a r e a d r e s a t à d e P a t r i a r h u l d i n

C o n s t a n t i n o p o l e A n t o n i u c à t r e B a l k § i D r a g , V o e v o z i d i n M a r a -

m u r e § , p r i v i t o a r e l a m ' a n ' a s t i r e a a r h a n g h e l u l u i M i h a i l d i n a c e a

r e g i u n e , m ä n s á s t i r e c e s e p u s e s e s u b p r o t e c t i a p a t r i a r h u l u i I 4 0 .

I n c à m a i i n n a i n t e p e l a 1 3 7 0 p a t r i a r h u l p r e t e x t â n d I m r n u l -

t i r e a p e s t e m ä . ' s u r à a p o p o r u l u i d i n M u n t e n i a , p e n t r u a c a ' r u i a

i n g r i j i r e s u f l e t e a s c s a n u a r m a i a j u n g e u n s i n g u r V ä s t o r , I n f i i i i -

t e a z a o a d o u a m i t r o p o l i e I n S e v e r i n , c a r e a m b e l e a c e s t e n u

e r a u s u b o r d o n a t e u n a a l t e i a , c i

c u

a c e l a § i r a n g § i s u p u s e

a m â n d o u à d i r e c t p a t r i a r h u l u i . A c e a s f ä o r g a n i z a r e n e o b i § n u i t ä

s ' a i m p u s p r o b a b i l b i s e r i c e i m u n t e n e , p e n t r u c a p r i n r i v a l i t a t e a

a m b e l o r s c a u n e a r h i p ä s t o r e t i , s ä i m p i e d e c e d e s b i n a r e a b i s e -

r i c e i m u n t e n e , d e p a t r i a r h a t 1 4 1 . T i t l u l m i t r o p o l i t u l u i d i n V a l a h i a

M a r e , a l c à r u i r e § e d i n V i e r a I n A r g e § , a p o i u i T a r g o v i t e a , I n

c a r e o r a § e s e s t r s a m u t a s e p e r a n d

i c a p i t a l a p o l i t i c ä , c o b o r t i n d u - s e ,

c u m a m v 5 z u t , d e l a m u n t e l a a m i n e , e r a : M i t r o p o l i t a l U n g r o -

I A c t a p a t r i a r c h a t u s C o n s t a n t i n o p o l i t a n i ,

e d .

b r .

M i k l o s i s c h

e t l o s .

M i i l l e r ,

V i n d o b o n n a e , 1 8 6 0 ,

I ,

p . 3 8 7 :

, o c c t i t ò c o p . ( F i e o v T o r ) c 6 9 1 . x p t a T t u -

v 6 p . o u À u o i ; i i . s t e t i a l 6 í c p t 6 T a T o g 1 1 . 1 1 - c p o s s o X i v q g B ç v ç .

O U T O g

6 x t i p T g e z t v t o ç

; a t

T i l g Y S V O I L L C I i i i n g i r r p 4 0 0

G O V O Ó C I t t g t r , 9 6 s c o g E Ç r t E c l a v . . .

/ t a t g t : P C f .

T 6

  S C .

T O F A C X a t S i g T 6 i ¡ t g T v i i c t o E t p x t e p e k r c c i a r i g s 0 6 - ( T p o 3 ? . c e z E c t g , ? , ( e y ) R z t c e i e t c .

N . I o r g a , I n I s t o r i a

b i s e r i c e i r o n z e i n e , I , p . 1 8 , s t a b i l e s t e V i t i n u l p r i n D o b r o g e a

1 5 1 . 1 0 D u n g r e .

i i e A c t a P a t r i a r c h a l u s C o n s t a r z l i n o p o l i t a n i , d e . M i k l o s i s c h e t M i i l l e r ,

p .

1 5 6 ,

a n n o 1 3 9 1 :

1 . 6 T E 4 a v o t t e n a i r c i 8 E 4 o t . . . 6 v . : p o Y p a c c ç 6 1 1 1 f r c i -

X e c C a c x c e l 6 N a p á T o ç , E x o u z : p . o v a a r i i p t o v F i l t 6

1 o y t x ó t y r : o 5 = p i

t i , 7 . 6 1 I 6 V

T O

M a .

p a 1 J . 6 p e a o e l g

T y . l i p . z . - v o v 7 . 6 5

T t p . : 0 0 T a i t e t p ( 0 0

T 6 5 1 0 C I V O )

o v 6 p . e c u y

A c t a p a t r i a r c h a t u s , I , p . 5 3 3 . C 5 i n s t i t u i r e a a c e s t u i a l d o i l e a A l i r t o p o l i t

e r à f A c u t à I n s c o p u l d e a m e n t i n e à p e c e 1 5 1 a l t I n a s c u l t a r e , s e v e d e d i n o s c r i -

s o a r e a l u i D a n i i l n u m i t m i t r o p o l i t d e S e v e r i n , d i n 1 3 7 0 . I n c a r e e l p r o m i t e a

n u j i g n 1 I n t r u n i m i c p e f r a t e l e s A u f a r e H r i s t o s , . A f i t r o p o l i t u l U n g r o - V l a h i e i ( I b i d e r n

p . 5 3 2 ) .

 

Page 194: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 194/233

1 9 6

I S T O R I A R O M A N I L O R

V l a h i e i , i a r a c e l

a l O l t e n i e i , e r a : M i t r o p o l i t

a l

p r u l i l o r

U n g o - V l a h i e i d i n s p r e S e v e r i n , c u r e s e d i n t a i n a c e s t o r a s 2 .

C u t o a t à a c e a s t r t r e c u n o a s t e r e a s u p r e m a t i e i b i s e r i c e i d i n

C o n s t a n t i n o p o l e , s e v e d e C a ' M u n t e n i a n u s e d e s f A c u s e I n c 6 c u

t o t u l d e v e c h i u l s r i u s c a u n p a t r i a r h a l d i n O h r i d a , d e o a r e c e

p a t r i a r h u l d e C o n s t a n t i n o p o l e , r r t s p u n z A n c l u n e i c e r e r i a l u i

M i r c e a d e a b i n e c u v a n t ä o

c à s à - t o r i e n o u c o n t r a c t a t à d e e l ,

s p u n e d o m n u l u i M u n t e n i e i , c ' ä a r f i f o a r t e g r e u d e I n c u v i i n t a t

o l e g r t t u r ä c u o f e m e i e I n t r ' u n g r a d d e I n r u d i r e c a a c e l a i n c a r e

M i r c e a s e a f l à c u a c e e a p e c a r e v r o i a s i l o i e e ; d a r i n t r u c a t

a r h i e p i s c o p u l v o s t r u d e l a O h r i d a a r e c u n o s c u t O d s r i t o r i a t a , e u

n i c i o a p r o b n i c i o r e s p i n g , c i t e s r ä t u e s c n u m a i s à f i i m i l o s t i v

c ì t r ä b i s e r i c r t , s p r e i e r t a r e a O c a t e l o r t a l e 1 4 3 .

D e p e t i m p u l l u i A l i r c e a î n s ä

l e g r t t u r i l e c u p a t r i a r h i a d e

C o n s t a n t i n o p o l e s e i n t r i r e s c n e c o n t e n i t , s i e a d e v i n e I n c u r â n d

s i n g u r u l c a p d e c a r e a s c u l t à b i s e r i c a M u n t e n i e i . N u n u m a i a t A t a ,

d a r M i r c e a s i l e s t e c h i a r s i p e b i s c r i c a m o l d o v e n e a s c r t c a r e p u r t à

t o c m a i p e a t u n c i o g r e a l u p t i l c u p a t r i a r h i a d e C o n s t a n t i n o p o l e ,

s p r e a e a ' s p i n g e u z u r p ' á t o a r e l e e i t e n d i n t i , a s e p l e c i l a c e s t e i

s u p r e m a t i i s i s c o a t e d i n M o l d o v a p e I u g a a l I I - l e a c a r e n u v r o i a

c u n i c i u n c h i p s à r e c u n o a s e ä a u t o r i t a t e a p a t r i a r h a l à ,

i n -

l o c u i e s t e c u A l e x a n d r u c e l B u n , a l C a . r u i a p r i m ä m A s u r ä l , d u p à

i n t r o n a r e a l u i . f u p l e c a r e a b i s e r i c e i m o k l o v e n e s u b a c e a a u t o -

r i t a t e .

P o l i t i c a c e a a l A t d e s u p u s à c A t r e b i s e r i c a c o n s t a n t i n o p o -

l i t a n ä a d o n m u l u i M u n t e n i e i i s i g r i s e s t e , c u m a m v 5 z u t , e x p l i -

c a r e a I n p u r t a r e a p r i e t i n o a s ä a t m O r a t u l u i b i z a n t i n d e a t u n c i ,

M a n o i l P a l e o l o g u l ( 1 3 9 1 - 1 4 2 5 ) , f a - V A c u u n e l t i r i l e f i u l u i

l u i

M i r c e a , V l a d , c a r e f u g i s e d i n U n g a r i a

C o n s t a n t i n o p o l e . I n

s c r i s o a r e a a m i n t i t A m a i s u s , p r i n c a r e p a t r i a r h u l r 6 s p u n d e l a

c e r e r e a l u i M i r c e a , d e a i s e b i n e - c u v â n t à c i l s A t o r i a ,

e l a d a u g e

l a s f A r s i t c u v i n t e l e : A f l a t i d e c i c á p u t e r n i c u l , s f â n t u l m e u

s t 6 p a n

i I m p A r a t s i i p t i t e r n i c a

i

s f f i n t a m e a i m p 5 . . r a e a s i l s ' a u

/ 4 2 M i t r o p o l i t u l U n g r o - V l a h i e i s u b s a m n i l t o t d e a u n a I n a c t e l e

p a t r i a r l i a -

t u l u i t ò

o t i c s o b ; / 1 . 1 1 S p o r r o V v r i ç ' O t S y y p o p . , A x i a v ) . ( A c t a p a t r i a r c h a t u s , I I , p . 8 , 2 7 ,

3 9 e t c . ) . U n a c t d i n 1 4 0 1 f i a t U M W d e c g i a p x o . : - , n e t a t a O o T y p o f 3 X x x E a a

L I k o z -

p i v & v , ( s i a l p l a i u r i l o r ) , A c t a . I I , p . 4 9 4 : a c e l a l S e v e r i n u l u i e s t e n u m i t

T 5 t )

D E r r y p o @ X e r z E r z ç I t ; i t e t T e t T b ^ ) 1 4 2 p i v o v . ( I b i d e m , I I , p . 5 1 9 ) .

  S A c t a p a r t i a r c h a l u s ,

I I , p . 2 3 0 - 3 1 :

C Z n s p ' A c t i

i i p z i e T t i m c o n o ç I S p A v

A z p 4 . 8 ( B . .

a u v i v . m s 0 1

C r ) V I X I L ( ) V V . ,

c z e 6 - X o r r i o t v

e z i n a t

.

. .

t u t %

S o r e

i t v a l t p i v o p . v d , o t k e r x e r c e t a i o p . e v , l u i v o v k i y o t o s v D e t c . D - 1 D o b r e s c u , I n t e m e i e r e a M i -

t r o p o l i l l o r , 1 9 0 6 , p . 8 , c r e d e c á 1 1 1 . 7 1 p i o ç d e c a r e v o r b e s t e p a t r i a r h u l I n a c e a s t à

s c r i s o a r e n u e r a M i r c e a a l M u n t e n i e i , c i u n p r i n c i p e a l b a n e z : M i r c e a Z a r k o v i c i

( 1 3 9 1 - 1 4 1 4 ) . D - 1 D o b r e s c a n u a d m i t e o a t a r n a r e a , a d e t A r z i e a b i s e r i r e i r o m A r t e

d e O l t r i d a .

 

Page 195: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 195/233

O R I , A N I I 4 R h A P R I M I T I V A A 1 A R I L O 1 R O M I N I + .

1 9 7

n e v o i t m u l t p e n t r u s l u j b a v o a s t r i l , d u p A c u m v e t i a f l A m a i p e

l a r g d i n g u r a l u i c h i c A t a n a s i e 1 4 4 .

I n M o l d m a .

S i v e d e m i n s A c a r e a u f o s t i m p r e j u r A r i l e

b i s e r i c e i m o l d o v e n e , i n c a r e M i m e n t r e b u i s A s e a m e s t e c e , s i n e

a s u p u n e s i p e a c e a s t a s u b p u t e r e a p a t r i a r h i e i . A m v A z u t c A

b i s e r i c a m o l d o v e n e a s e A , s t A t e A s i e a s u b s c a u n u l d e ° M i d a , i n

v r e m i l e c e l e d i n t A i a l e e x i s t e n - V i e i . P e t i m p u l l u i L a t c l i i n t A l n i m

b i s e r i c a m o l d o v e n e a s e A s u p u s A a u t o r i t i t t e i m i t r o p o l i t u l n i d i n

H a l i c i u , m a i i n t A i d i n p r i c i n a a p r o p i e r e i a c e s t u i e p i s c o p a l d e h o -

t a r e l e P r e i , a p o i d i n a c e e a c A R o m A n i i d i n M a r a i n u r e s d e m i d e

v e n i s e d e s e A l e c a r e a . e r a n d e m a i i n n a i n t e I n l e g r i t u r i e n e p i s c o p i i

d i n H a l i c i u . - M o l d o v a s c a p A i n c u r A n d d e a c e a s t A a u t o r i l a l e ,

p r e f A c A n d u - s e p e t i m p u l l u i L a t e n a t r e c e s u b a u t o r i t a l e a p a p a l i t

r e p r e z e n t a t A p r i n u n e p i s e o p

c a t o l i c d i n S i r e t i n 6 . M o l d o v a

p A r A s e s t e i n s A i n c u r A n d s u p u n e r e a e a r e p a p A , r e v e n i n d i a r A s i

l a v e c h e a e i a u t o r i t a t e s p i r i t u a i r t , p a t r i a r h i a d i n O h r i d a , c e c a c e

s e f a c e p r i n h i g a C o r i a t o v i c i J a 1 3 7 4 c a r e , d i n o r e a c t i e a o r t o -

d o x i s m u l u i c o n t r a I n v A t A t u r i l o r p a p i s t r i s e s t i , i n f i i n i a z A , s i p e n t r i t

I n t A i a o a r A , m i t r o p o l i a i n M o l d o v a p r i n h i r o t o n i s i r c a d i n p a r t e n

O h r i d e i a u n u i m i t r o p o l i t a l & á r i d a n u m e n u s e

S c a u n u l c o n s t a n t i n o p o l i t a n i n s á , ' t o t d e a u n a l a p A n d r i , e a

p a p i i d i n R o m a , s p r e a p e s c u i n o i s u p u s i a i a u t o r i t A t e i l o r ,

n u m u l t t i m p d u p A c o n s t i t u i r e a M o l d o v e i i n S t a l , i i i n t i n d e

m r e j e l e s a l e s i i n a c e s t e p A r t i , s p r e a I r i t i j u r i s d i c t i a s a s i f i l t r e

M o l d o v e n i . A n u m e m u r i n d p e l a a n u l 1 3 8 7 e p i s c o p u l c e l p u s d e

h i g a C o r i a t o v i c i c u b i n e c u v A n t a r e a O h r i d e i , d o m n u l d e p e

a t u n c i a l M o l d o v e i , P e t r u M u s a t , r A n d u e s t e m a i m u l t d i n p r o -

p r i a l a u t o r i t a t e m i t r o p o l i t i n M o l d o v a p e I o s i f , r u d e n i a l u i ,

a l c A r u i a s f i n t i r e o c e r e m a i g r a b n i c s i i a r A s i d e l a s c a u n u l G a -

l i t i e i . P a t r i a r h u l d e C o n s t a n t i n o p o l e f u r i o s p e n t r u a c c a s i r i r e -

* L i e 1 4 6 .

' 4 4

I b i d e t r e , I I , p . ' 2 3 1 :

c v X r i p o ( f o v / Y , T a

8 i , 4 . r t y . a :

Y . p 6 T . C 5 T 6 ; y . a l t l y t 6 ç

I t o u i i t y t e r i . p i c : o p

7 .

E 6 ; % a l

I t o c i á r i o u

i z n o : v a I c o U a .

f m c i p

  C o o ) , . z E o g a c c ç , - i c c u i . ) 6 4 p . i ) . k E T E . t i a b . f i v 2 - 4 9 q . ; ( 7 ; r . n p & - o u - 4 5 p ' A e r c t -

v a 7 : 0 0 0 .

1 M a i s u s p . 1 1 2 . A s u p r a l e g a t u r i l o r ( E n t r e M a r a m u r e s e n i $ i

v e z l

N . D o b r e s c u , I n t e m e i e r e a M i l r o p o l i i l a r , 1 9 0 6 , p . 7 3 .

i M a i s u s , p . 1 1 6 . T o t u s l a c e a s t a a s c u l t a r e i n t e r m e d i a r a d e c a t i v a a n i d e

m i t r o p o l i a

I - I a l i c i u l u i , a j u n g e s p r e a f a c e c a M o l d o v a s a f i e n u i n i t

I n u n e l e

a c t e p a t r i a r h a l e R u s o v i a h i a . A c t a p a l r i a r c h a l u s , I I . p . 2 4 3 r e p r o d u c e m a i m u l t e

d o c u m e n t e I n c a r e - M o l d o v a e s t e n u m i t l i

I n t r e a l t e l e o s c r i s o a r e a d v . -

s a t a l u i S t e f a n M u s a t ( l a 1 3 9 5 ) . S e I n t a l n e s c u n e o r i d e a c e s t e

a b a t e r i d e l a

s f i n t i r e a r e g u l a t a a m i t r o p o l i t i l o r d e c a t r e s c a u n e l e d e c a r e a t a r n a u . A s a E u -

s t r a t i e L o g o f t i t u l I n o n o t a l a U r e c h e ( L e t o p i s e f e l e . I . p . 1 1 3 ) a p u n e c a I n t f u n r a n d

m i t r o p o l i t u l M o l d o v e f f u h i r o t o n i s i t d e c a t r e a c e l a l S e r b i e i d e l a I p e k . U r e c h e

s p u n e c h a r f i T e o c t i s t . N . D o b r e s c u . / .

c . , p . 7 8 s i u n o . , c o m b a t e a c e a c t a C u

d r e p t c u v a n t . D - s a c o m b a t e l n s

i a r a t a r e a c a m i t r o p o l i t u i M d o l c r v e r s a f i f o s t

s f i n t i t d e p a t r i a r h u l O h r i d e i . ( P a g . 8 1 s i u n n . ) .

 

Page 196: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 196/233

1 9 8

I B T O R T A R O M A N I L O R

p e - t a r e a n e r e c u n o a s t e r e i a u t o r i t a t e i p e c a r e e l o p r e t i n d e a a s u -

p r a 4 n t r e g u l u i R a s a r i t , n u i n c u v i i n t e a z a a s e z a r e a l u i I o s i f ,

o r a n d u e s t e m i t r o p o l i t I n M o l d o v a p e e p i s c o p u l I e r e m i a

c a r e

¡ m a e s t e a l u n g a t c u r u s i n e d e c a r e M o l d o v e n i . P a t r i a r h u l

a t u n c i a r u n c ä a n a t e m a a s u p r a i n t r e g e i M o l d o v e , c e e a c e t u r b u r ' k

I n u n c h i p f o a r t e g r e u c o n s t i i n t a r e l i g i o a s a a l o c u i t o r i l o r . P r i n

M a i u 1 3 9 5 , p e ( a n d d o m n i a . S t e f a n M u s a t , o d e p u t a t i e m o l d o -

v e n e a s c a c u p r o t o p o p u l P e t r u I n f i - u n t e a p a r e I n C o n s t a n t i n o -

p o l e . P a t r i a r h u l s i l e s t e p e P e t r u , p r i n a m e n i n t a r e a a r u n c a r e i

b l a s t e m u l u i a s u p r a c , a p u l u i s a u , s a p r i m i a s c a a c o n d u c e t r e b i l e

m i t r o p o l i e i m o l d o v e n e p a n a l a i m p a c a r e a d i h o n i e i . P e t r u I n s a

r e u s e s t e t o t a t a t d e p u t i n c a s i a l d o i l e a d e l e g a t a l p a p e i , m i t r o -

p o l i t u l d i n M i t i l e n e , s i a l t r e i l e a ( 1 3 9 7 ) a c e l d i n B e t l e e m . M o l -

d o v e n i i n u v o i a u s a r e n u n t e l a c l e r u l l o r b a s t i n a s s i n u v r o i a u

s à p r i m e a s c a , p r e c u m M e u s e V a l a h i a , m i t r o p o l i t i g r e c i 1 4 7 T o t u s i

M o l d o v a s u f e r i à g r e u s u b a n a t e m a r o s t i t ä d e p a t r i a r h a s u p r a

i n t r e g u l u i e i

c l e r . M i r c e a c e l B a r a n v a z a n d I n c a p a t a n a r e a

l u i I u g a a l I I - l e a , d e a n u s e s u p u n e p a t r i a t h u l u i , I l a t a c a ,

r ä p u n e

i e a p r i n s , p u n â n d I n l o c u ' i p e f r a t e l e s a l t , A l e x a n d r u

c e l B u n , c a r e c o n s i m t e i n 1 4 0 1 a s e i m p a c a c u p a t r i a r h i a , c u

c o n d i t i e t o t u s i c a p a t r i a r h u l s a r e c u n o a s c a d e c a n o n i c a a l e g e r e a

l u i I o s i f c a r e l i m a s e s u p u n e a u t o r i t a t e i s a l e , l u c r u c e m a i l a

u r m a e r a t i n t a p a t r i a r h u l u i 1 .

S u p u n e r e a b i s e r i c i l o r r o m â n e s u b p a t r i a r h i a C o n s t a n t i -

n o p o l e i n u - t i n a i n s a m u l t t i m p . G r e c i i a m e n i n t a - t i p e f i e c e z i

m a i g r e u d e T u r c i , c a u t a s e r a s ä d e t e r m i n e p e p a p i a p r o v o c a .

I n l u m e a a p u s a n a o c r u c i a t a I n c o n t r a n e c r e d i n c i o s i l o r p ä g a n i .

P a p i i p u n e a u , d r e p t c o n d i t i e a a j u t o r u l u i l o r , i n c h i n a r e a b i s e -

r i e e i o r i e n t a l e s u b a l o r a u t o r i t a t e . I n n a i n t e a m a r i m e i p e r i c o -

l u l u i , t e m e r i l e c o n s t i i n t e i a m u t i r a ,

i p a t r i a r h i i d i n R a s a r i t s e

h o t a r a r a m a i c u r a n d s á p i e c e c a p u l s u b j u g u l r i v a l u l u i d e l a

R o m a , d e c a t s u b a t o t n i m i c i t o a r e a s a b i e t u r c e a s c a . P e n t r u

c a i n s à a j u t o r u l c e l e v a v e n i d i n A p u s s a f i e c a t s e p o a t e d e i n -

s e m n a t ,

i p a t r i a r h i i b r t o d o x i s e h o t a r a r a s à a d u c a p a p e i c a

d a r , n u n u m a i b i s e r i c a d i n C o n s t a n t i n o p o l e , c i i n t r e g u l R a s a r i t .

E i i n c e p u r a d e c i a l u c r a I n t o a t e p a r t i l e p e n t r u a c a . s t i g a c a t s e

p u t e a u m a i m u l t i p a r t a s i l a i d e e a u n i r e i ( a s à s e I n f r u m u s e t a

u r i c i o a s a i n c i r i n a r e ) c u b i s e r i c a c a t o l i c à , u n i r e c e e r a s a s e I n -

c h e e I n s i n o d u l d e l a F l o r e t - 4 a , d e s c h i s i n a n u l 1 4 3 7 . T r a t ä r i l e

p e n t r u a c e s t m a r e a c t I n c e p u s e r a b i n e 1 n t e l e s c u m u l t i n n a i n t e ,

s i I n c a d i n 1 4 3 5 a f l a r n o a m b a s a d 4 c o n s t a n t i n o p o l i t a n a l a p a p a

D u p i l I a c h i n t

C r i s t o p u l o

1 3 8 0 u r m e a z ä

H a r i t o n ( A c t a p a l r i a r c h a t u s

I I , p . 1 9 ) , a p o i A n t i m C r i s t o p u t o , f r a t e l e l u i I a c h i n t

G r e c i c a s i d a n s u l , d e l a 1 3 8 1

I n n a i n t e , - I n o n c e c a z p i i n à l a 1 3 8 9 ( I b i d e m , I I , p . 4 8 s i 1 2 9 ) .

1 4 8 I b i d e m , I I ; p . 5 2 8 - 5 3 0 . U n d o c u m e n t d e l a I o s i f d i n 1 4 0 7 d i n A r h . 1 s t . ,

I . ,

1 , p . 1 9 0 . A s u p r a i n t r e g u l n i c o n f l i c t v e z i N . D o b r e s c u , 1 . c . , p . 8 8 - 1 0 8 .

 

Page 197: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 197/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T X R I L O R R O M A N E

1 9 9

E u g e n i u a l I V - l e a . I n a n u l 1 4 3 5 p a p a i n t r à I n c o r e s p o n d e n t ä

C u m i t r o p o l i t u l M o l d o v e i c a r e p e a t u n c i e r g . G r i g o r e T a m b l a c 1 4 9

P e a c e s t T a m b l a c p a p a c a u t ä c u a t a m a i m u l t 8 i : V 1 a d e m e n i a s e ä ,

c u c a 1 1 c u n o s c u s e p e r s o n a l i n t e o a l t á m i s i u n e a l u i i n I t a l i a ,

l a s i n o d u l d e C o n s t a n t a I n 1 4 1 8 , c a m i t r o p o l i t a l L i t v a n i e i ,

t r i m i s a c o l o d e d u c e l e

V i t o l d , p a r t i z a n u l u n i r e i

c u

C a t o -

l i C i i 1 5 9 .

S e v e d e & A M i t r o p o l i a M o l d o v e i s u b p o v i l t u i r e a l u i G r i g o r e

T a m b l a c , n u r ä s p u n s e a § t e p t a i l o r e x p r i m a t e p r i n s c r i s o r i l e

p a p e i . V ä z ä n d p a t r i a r h u l

§ i c u i m p ä r a t u l a c e a s t ä r ä c e a l à a

M o l d o v e n i l o r p e n t r u c a u z a u n i r e i , f a c i a r à § i 1 . 1 1 1 a c t d e a u t o r i t a t e

f a t ä c u e i . S e r a n d u e § t e a n u m e u n c A l u g a d e n e a m g r e c , D a m i a n ,

c a r e s i l r e p r e z i n t e M o l d o v a l a s i n o d u l d i n F l o r e n t a , u n d e 1 1 § i

g ä s i m s u b s e m n a t c a m i t r o p o l i t a l M o l d o v l a h i e i 1 5 1 T o t p e a t u n c i

I n s á n e s p u n e M i r o n C o s t i n p u n â n d i n s ä g r e § i t s i n o d u l f l o r e n -

t i n p e t i m p u l l u i A l e x a n d r u c e l B u n t r i m i s ' a § i A l e x a n d r u

V o d á c u v o i a W e i s o l i c u G r i g o r i e T a m b l a c . N ' a u a f l a t s o l i i l u i

A l e x a n d r u V o d à n i c i p e p a t r i a r h u l , n i c i p e i m p a a t u l I n T a r i -

g r a d , c i i a r s e 1 n t o r c e a u n e i s p r ä v i n d n i m i c a ; n u l e - a u p ä r u t a

f i c u c a l e , c i s ' a u d u s l a O h r i d a , u n c l e & A n d p e e p i s c o p u l § i

a n d u ' § i s o l i a l a d ä n s u l , c a i e r a u t r i m i i p e n t r u 1 n v ä t ä t u r a

l e g e i , l u a t ' a u d e a c o l o § i p r e o t i § i c a t i s a b e § t i d e t o a t i l o r a l -

d u i a l a b i s e r i c e i 1 5 2 . S e v e d e c ä . T a m b l a c c a r e e r à p r o t i v n i c u n i r e i ,

d a r t r e b u i ä s á p ä s t r e z e o a r e c a r e c r u t ä r i , I n t ä r z i a s e T u n a d i n s

a j u n g e r e a l u i l a C o n s t a n t i n o p o l e , p e n t r u c a - s ä n u m a i a p u c e

a c o l o p e p a t r i a r h u l § i p e i m p a a t u l ,

i a p o i f o l o s i n d u - s e d e a c e a s t ä

I m p r e j u r a r e , s e d u s e s e l a O h r i d a c a r e § i e a r e f u z a s e u n i r e a , § i

r e i n n o i e s c l e g a u r i l e v e c h i c u a c e a b i s e r i c A . A c e a s t ä . I m p r e j u r a r e

u n i t ä c u § t i r e a d a t à t o t d e U r e c h e c s á I u g a C o r i a t o v i c i a r f i

t r i m i s l a O h r i d a s p r e a l u à b l a g o s l o v e n i e § i a s f i n t i p e m i t r o p o -

l i t u l M o l d o v e i 1 5 3 , p r e c u m § i c u a t a n a r e a n e t ä g a l u i t ä a m i t r o -

p o l i e i m u n t e n e d e a c e l s c a u n b u l g a r n e f a c e a p r i m i c á § i M o l d o v a

t r e b u i à s ä s e f i t i n u t I n a c e l e v r e m i t o t d e e l 1 5 4

1 4 9 V e z i L e Q u i e n , O r i e n s c h r i s t i a n u s , I , p . 1 2 5 2 5 1 S i n c a l , I , p . 3 9 3 , c a r e

r e p r o d u c e d u p à A l o i s i u s G u e r r a s c r i s o a r e a p a p e l .

A m A n u n t i m i a s u p r a a c e s t e i

c h e s t i i I n a r t i c o l u l l u i M e l c h i s e d e k , I n R e v i s t a l u i T o c i l e s c u , I I I , p 3 7 .

1 , 5 M e l c h i s e d e k ,

1 .

c . , p . 1 5 .

A l l a t i u s , D e p e r p e t u a c o n c e s i o n e , p . 1 3 8 7 , a p u d M e l c h i s e d e k , R e v i s t a

l u i T o c i l e s c u , I I I , p . 3 9 : c ó T a T C L V Ò Ç p . 7 ¡ , r p o r r o ) , E t r i g M o ) . 8 0 1 ) , & x i a ç A o i t t t i v o ç . ,

L e t o p i s e f e l e , I . p . 1 0 6 . C o m p . M e l c h i s e d e k , 1 .

c . , p . 3 4

  8 A l P i s u s , n o t a 1 4 6 .

1 C o r e s p o n d e n l a l u í S t e f a n c e l M a r e c u a r h i e p i s c o p u l D o r o t e i u p u b l i -

e a t i l I n M a g . i s t , I , p . 2 7 5 , 5 i I n o r i g i n a l u l s l a N d e N i c o l a e s c u , D o c . s l a v o - r o m e t n e ,

p . 1 2 6 - 1 3 0 , e s t e u n f a 1 5 i f i c a t m a i n o u . V e z i I . B o g d a n , D o c u m e n t e f a 4 e a t r i b u i t e

t u i . f e f a n c e l M a r e , 1 9 1 3 , u n d e I n t r e b a r e a e s t e t r a t a t l c u t o a t e a r n i i n u n O r n i l e .

 

Page 198: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 198/233

 

I S T O R I A R O M A N I L O R

D i n c e r c e t ä r i l e d e m a i s u s u r m e a z i l d e c i c ä b i s e r i c i l e r o m â n e ,

d u p i l m a i m u l t e § o v ä i y i h c d e o s e b i t e l e c h i r i a r h i i c a r e i § i d i s -

p u t a n a s u p r a l o r a u t o r i t a t e a s p i r i t u a l ä , s e i n t o a r s e r à i a r 5 .

v e c h e a l o r m a t c ä , p a t r i a r h i a d i n O h r i d a , s u b c a r e R o m A n i l

f u s e s e r i l s u p u § i i n c i l d i n t i m p u l î n t h i u l u i I m p e r i u B u l g ä r e s c .

D e § i a c e a s t ä p a t r i a r h i e s e g r e c i z a s e a p r o a p e c u t a u ] , d e l a

c ä d e r e a e i s u b B i z a n t i n i , b i s e r i c i l e m u n t e n e § i m o l d o v e n e r ä m â n

t o t u § i s t a t o r n i c e i n f o r m a s l a v ä a c u l t u l u i l o r , § i d e a c e e a a m

v ä z u t c à T a m b l a c a d u c e d e l a p a t r i a r h i a d i n O h r i c l a c ä y t i s â . r -

b e § t i , § i n u g r e c e § t i , d e r e l i g i e .

R o m â n i i i e § i s e r ä

d e s u b s u p r e m a t i a p o l i t i c à

b u l g a r ä

i n c ' S d e l a c ä d e r e a B u l g a r i e i d u n ä r e n e s u b i m p ä r a t u l b i z a n t i n

Z i m i s c e s . P e t i m p u l I m p e r i u l u i c e l u i a l d o i l e a d e p e s t e D u n ä r e ,

a c e l R o r n A n o - B u l g a r , e i n u m a i i n t r a r ä s u b s t ä p à n i r e a l u i , c u

t o a t ä s t r ä l u c i r e a d i n a s t i e i A s ä n e § t i l o r , d e o a r e c e I n c 5 . 9 u s e r A ,

I n r ä s t i m p u l e A t B u l g a r i i , s t ä t u s e r ä s u b B i z a n t i n i ( 1 0 1 g - 1 1 g 5 ) ,

s u b a l t e s t ä p A n i r i p o l i t i c e , § i a n u m e s u b U n g u r i , P a c i n a - t i § i

C u m u l i . C u t o a t ä . p r o p a g a n d a C a t o l i c i l o r , c l l t o a t e p r i g o n i r i l e

c h o r a R o n

s u p u i d i n p r i c i n a c r e d i n t e i l o r o y t o d o x e ,

e i n u p ä r ä s i r à r e l i g i a l o r ; b a a m v t i z u t c u m , p e n t r u a o m â n t u i

d e l o v i t u r i l e U n g u y i l o r c a t o l i c i , u n i n s e m n a t n u m ä r d e R o m â n i ,

d i n c l a s a m a i i n n a l t ä a s o c i e t ä t e i t r e c e m u n t i i § i c a u t ä o a d ä p o -

M i r e i n d ä r ä p t u l l o r , i n M u n t e n i a

i M o l d o v a .

A p ä s t i r i l e i n s ä a v e a u e f e c t u l l o r

n e a p ä r a t , d e a i n t ä r i

f o r m a d e g a n d i r e p r i g o n i t ä , p r i n o f i r e a s c ä r e a c t i e . D e a c e e a

C u c a t s e s i l i a u m a i m u l t p a p i i § i U n g u r i i , i n s t r u m e n t e l e l o r , a

a s c o a t e d i n m i n t e a R o m â n i l o r c r e d i n t a o r t o d o x . 5 1 , c u a t A t a e a s e

i n r ä d ä c i u à m a i p u t e r n i c , § i f i j a d c á R o m A n i i a v e a u i n b i s e r i c a

l o r f o r m a s l a v ä a o r t o d o x i s m u l u i , a c e a s t ä f o r m ä s e i m p l i i n t ä

t o t m a i a d â n c i n i n i m a l o r . I n T r a n s i l v a n i a § i i n p ä y t i l e d e p e s t e

m u n t i i n s ä i m p r o t i v i r e a c o n t r a s i l u i r e i c a t o l i c e e r à m a i g r e u d e

s p r i j i n i t , i n t r u c â t t o c m a i i n t a r a d e b a § t i n ä a n e a m u l u i r o m â n e s c

n u e x i s t A o o r g a n i z a r e b i s e r i c e a s c ä . R o m â n i i d e a c o l o e r a u l i p -

s i t i l a i n c e p u t d e u n c a p b i s e r i c e s c § i t r ä i a u c u o i e r a r h i e n u m a i

p r e s b i t e r i a n ä . I n c e p u t u r i l e u n e i c o n c e n t r ä r i a a u t o t i t ä t i i b i s e r i -

c e § t i s e f a c e a b i A p e l a 1 4 5 6 s u b u n e p i s c o p g r e c , I o a n d e C a p l i a ,

c a r e i n s ä p a r e a f i f o s t m a i m u l t u n e p i s c o p p r e u m b l ä t o r d e c a t

u n u l s t a t o r n i c . D e s p r e a c e s t e p i s c o p s e § t i e c A e l o p u s e c u n r a r e

e n e r g i e p r o p a g a n d e i

c a t o l i c e c a r e p e a t u n c i l u c r à c u t o t d i n -

a d i n s u l i n T r a n s i l v a n i a § i i z b u t i à c h i a r I n M o l d o v a , a a d e m e n i

p e P e t r u A r o n c ä t r e c r e d i n t a c a t o l i c ä . L e g a t u l p a p e i

I o a n

C a p i s t r a n u s p r i n d e , c u a j u t o r u l l u i l o a n C o r v i n d e H u n i a d e ,

p e e p i s c o p u l o r t o d o x § i ' l s i l e § t e s ä s e l e p e d e d e l e g e a l u i § i

s e b o t e z e d u p à y i t u l c a t o l i c . S i l i n t e b e p a p i l o r n u i z b u t i r ä i n s ä

n i c i a c u m a a f a c e p e p o p o r u l r o m â n l e p e d e c r e d i n t a

n i c i i n T r a n s i l v a n i a , n i c i i n M o l d o v a , u n d e S t e f a n c e l M a n e

r ä s t u r n a n d p e A r o n p u n e u n c a p ä t § i t e n d i n t e l o r d e t r e c e r e l a

 

Page 199: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 199/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N I C

2 0 1

C a t o l i c i s i n u 1 5 5 . D u p á a l t i a t i v a v i á c l i c i , a m i n t i t i , I n s à c u n e , s i -

g u r a n t à , g 4 s i m t o c r n a i I n 1 5 7 9 p e v l ä d i c a G h e n a d i e c a r e 1 § i i e a

s f i n t i r e a i n T a r a R o m ä n e a s c A , d e l a M i t r o p o l i t u l S e r a f i r u a l

a c e s t e i S A r i 1 5 6 . A c e a s t à i m p r e j u r a r e e s t e § i d o v a d a c e a m a i p u -

t e r n i c à a i n f i i n t A r e i u n e i m i t r o p o l i i o r t o d o x e a A r d e a l u l u i d u p á

i n t o c m i r e a c e l e i d i n M u n t e n i a ( 1 3 5 9 I a k i n t C e i s t o p u l o ) , d e o a r e c e ,

A q u a r e l a m o n a s t i c A d i n 1 5 4 0

f i l i c i - - o e

I N A H H C A

H T 4 0 . 4 0 1

1 1

1 ) 1 1 ' F e b

C

t H i i M A H B b A T T O L U E C T O 1 ' 4

 

r O H E H I A .

( - ) 4 5 1 1 A Y e A 0 1 2 f i e G 6 l T i l T H C A Y

M O

M A E a t O J T H O

F a r s i i n i l d u p i l s c r i s o a r e a l u i N i c o d i m

d a c à m i t r o p o l i a o r t o d o x à a A r d e a l u l u i a r f i f o s t m a i v e c h e ,

a r

f i f i r e s c l u c r u a v e d e à p e m i t r o p o l i t u l M u n t e n i e i l u A n d b i n e

D o c u m e n t e l e c e p o r n e n e s c p e l o a n d e C a p i t a c a m i t r o p o l i t

o r t o d o x a l

A r d e a l u l u i a u f o s t d e s c o p e r i t e d e m i n e I n b i b l i o t e c a

M u z e u l u l d i n P e s t a . E l e

a u f o s t p u b l i c a t e I n R e v i t a a p e r i t r u i s t o r i e , e t c . a l u i G r i g o r e T o c i l e s c u , v o l . V I I I ,

p . 3 8 6 , l o a n d e C a p h a e s t e p o m e n i t s i d e N . I o r g a I n A r t . A c a d . r o m . , I I , T o n i .

X X V I I , 1 9 0 4 , p . 2 s i I n 1 s t . B i s e r i c e i r o m e m e ,

I ,

p . 2 3 .

1 1 4 M . I o n e s c u , I s l o r i a m i t r o p o l i e i U n g r o - W a h i e i ,

1 9 0 6 , p . 1 0 2 . N . I o r g a ,

1 s t . t i t e r a t u r e i . r e l i g i o a s e , p . 8 9 .

H A

 

Page 200: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 200/233

2 0 2

I S T o R r A R o m A N I I . O R

c u v A n t a r e a

i s f i n t i r e a l u i d e l a a c e l a l A r d e a l u l u i , p e c A n d l u -

c r u r i l e s t a u t o c m a i d i n p o t r i v A . G h e n a d i e a v e à r e s e d i n t a l u i

I n P r i s l o p i n T a r a H a t e g u l u i i n f r u m o a s a m A n A s t i r e z i d i t à d e

Z a m f i r a f a t a l u i M o i s e V o e v o d d i n M u n t e n i a . G h e n a d i e s e I n -

t i t u l e a z A m i t r o p o l i t a t o t t i n u t u l A r d e a l u l u i s i a l O i l z e i " .

I n 1 5 8 5 u r m e a z i t l u i G h e n a d i e I o a n d i n P r i s l o p s i d e a c o l o i n -

n a i n t e s e t i n e n e i n t r e r u p t

i r u 1 m i t r o p o l i t i l o r a r d e l e n i 1 5 7

D u p à i n t e m e i e r e a p r i n c i p a t e l o r , C r e s t i n i s m u l s l a v o n , i n

l o c d e a s l à b i , p r i m e n e c o n t e n i t t o t n o u e p u t e r i ; C C j C u c A t

T u r c i i s e i n t i n d e a u l a s u d u l D u n a r e i , c u a t a t a c a l u g r t r i i

i p r e o t i i

b u l g a r i a u t a u a d a p o s t i r e I n p r i l e d e l a n o r d u l f l u v i u l u i ,

m a i a l e s I n a c e l e r o m â n e c e l e s t i t t e a u i n c a l e .

C e l e d ' i n i A i m à n ì l s l i i i .

D e a c e e a v e d e m e a m i l n i l s t i r i l e

c e l e m a i v e c h i a l e t i t r i l o r r o i n â n e a u f o s t i n t e m e i a t e

c i t h i g i t r i

t .

i

. ,

, z ,

,

S

. . . . , 7 , . '

, '

. . . . .

1 ; 1

- 1 , . . ,

, c

" . , , - - , M t 4 .

i

:

. .

- K 1

, , , .

'

-

, ' .

i , e . . . _ : f r t - : i : _ .

B u i n i l e d e l a M a n a s t i r e a V o d i t a

d e p e s t e D u n i i r e , c a r e a l u n g a t i d i n l o c a l u r i l e l o r , d i u t a u p r i n

m u n t i i M u n t e n i e i i a i M o l d o v e i a l t e s à l à 1 u i n t i . C c l d i n a i a f o s t

N i c o d i m , c ä l u g ì r m a c e d o n e a n . A c e s t a e r a o r i g i n a r d i n S f . M u n t e ,

A s u p r a i n f i i n t a r e i m i t r o p o l i e i o r t o d o x e

i n A r d e a l a u r m a t o c e a r t 5

f o a r t e v i e i n t r e d . N . l a r g a , S a l e s i p r e u t i I n A r d e a l , s i d e l . c a n o n i c A u g u s t i n B u n e a

V e r / d i e E p i s c o p i i

a l e A r d e a l u t u i , c a r e s u s t i n e d u p a i s t o r i c u l u n g u r P e s t i F r i g y e s ,

S z ö r e n y b a n s a g , c a m i t r o p o l i a o r t o d o x a r o m a n e a s c a I n A r d e a l f u i n t e m e i a t a t o e - ,

m a i i n 1 5 9 9 s u b N I i h a l V i t e a z u l . S i i s t o r i c i i m a l v e c h i K l a i n , P e t r u M a l a r s i a l t i t

s p r i j i n o o r i g i n a m a i

v e c h e . D . T . V . P a c a t i a n u a r e l u a t c h e s t i a s p r i j i n u l u i

v e c h e i t e o r i i I s t o r i o g r a l i v e c h i f i i s t o r i o g r a f i n o i , 1 9 0 4 . D u p a c e l e s p u s e i n t e x t ,

l u c r u l s e l i m p e z e s t e . A s u p r a m a n d s t i r e i z i d i t e d e Z a m f i r a , f i i c a l u i M o i s e V o e v o d ,

v e z i D o n a Z a m f i r e d e

I .

P u s c a r i u , i n A n . A r a d . m m . , I I , t o m . X X I X , 1 9 0 7 .

.

: f

r

i t . ,

. . . . . . , : . , , :

.

» 1

s '

: ; . - ' " .

.

,

: : - . -

- . s .

;

. . .

. r . ,

.

.

, , ,

, 1 ' . 3 , , , . 1 . . - ; : - - , . . 4 -

1

.

-

d e

 

Page 201: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 201/233

O R G A N I Z A R R A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N I /

2 0 3

o m f o a r t e f n v ä t a t

i i n z e s t r a t c u c u g e t a r e f i l o s o f i c A , c u m s e v e d e

l u c r u l d i n c o r e s p o n d e n t a l u i c u E f t i m i e p a t r i a r h u l T d - n o v e i ,

I n c a r e N i c o d i m i n t r e a b 4 c u s m e r e n i e p e E f t i m i e , c ä : c e m a i a r e

n e v o i e C r e a t o r u l d e f n g e r i s i d e s f i n t i , a n d e l u m p l e p r i n s i n e

t

: 4 1

1 ,

° ° . ,

n A . =

° * -

s - .

t ;

1 1

c e r u l

i p ä m t I n t u l ;

c a r e e s t e s e n s u l r à u l u i i n l u m e ,

i a l t e

t a l c u i r i f i l o s o f i c e d e a c e l a s i f e l a l e c r e d i n t e l o r r e l i g i o a s e . N i c o d i m

c u n o s t e à l i m . b a s l a v o n 6 f i i n d d e o b A r s i e s a r b ,

i l i m b a g r e c e a s c A ,

e r à I n z e s t r a t C u d a r u l v o r b i r e i

i s c r i e i t f o a r t e f r u m o s , c u m

4 0 V e d e s t e E v a n g h e l i a c e a 1 , c o p i a t 6 d e : d â n s u l . E l : r e f u 2 A s e n u n t i l

§ i

 

Page 202: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 202/233

2 0 4

I S T O R 1 A n o n i r i N 1 1 . 0 R

p a t r i a r h i e i s a r b e s t i o f e r i t l u i d e L a z ä r d e s p o t u l S e r b i e i , a c e l c e

m o a r e i n b ä t ä l i a d e l a K o s s o v a , s i t r e a t D u n ä r e a p e n t r u a p u n e

p r o p o v ä d u i r e a l u i l a a d ä p o s t u l T u r c i l o r c a r e i n a i n t a u a s u p r a

V ä r e i s a l e , c ä u t â n d p r i n m u n t i i O l t e n i e i u n l o e p o t r i v i t p e n t r u

i n f i i n t a r e a u n e i m ä n ä s t i r i . C e a d i n t a i a l u i p l ä s m u i r e a f o s t l a

V o d i t a p e t e r i t o r i u l c o m u n e i V a r c i o r o v a , a p o i l a T o p o l n i t a

i i n

s f a r s i t l a T i s m a n a u n c l e a i n t e m e i a t o f r u m o a s ä m a n ä s t i r e

t o t o d a t ä c e a m a i m a r e d i n t ä r i l e r o m â n e 1 5 8 . M ä n ä s t i r e a N e a m -

t u l u i s e i n t e m e i a z A c a m p e a c e l a s i t i m p d e c i l t r ä c à l u g ä r i v e n i t i

d e a s e m e n e a d e p e s t e D u n ä r e : S o f r o n i e , P i m e n s i S i l v a n . M A -

n ä s t i r e a B i s t r i t a d i n M o l d o v a , a f o s t i n f i i n t a t ä p e l a I n c e p u t u l

v e a c u l u i a l X V - l e a d e A l e x a n d r u c e l B u n , t o t d i n i n d e m n u l

c A l u g ä r i l o r i m i g r a t i d e p e s t e D u n ä r e , p r e c u m p u t e m d e d u c e

d i n p o m e l n i c u l s l a v o n c e s ' a f a c u t l a f u n d a r e a m a n ä s t i r e i ,

c a r e a f o s t p u r t a t d e a c e i c i a l u g ä r i p r i n t o a t e t ä r i l e s l a v e d e l a

s u d s i d e l a n o r d , p e n t r u a a d u n à e l e i m o s i n ä , d u p i l p i l d a c ä l u -

& n o r d i n O r i e n t . T o t p e a t u n c i

a l t i c à l u g n i v e n i t i t o t d e

a c o l o , a n f u n d a t o s ä h ä s t r i e p r i n m u n t i l a B i s e r i c a n i , a p o i i n

u r m ä o m ä n ä s t i r e c a r e p e n t r u a c e e a s ' a n u m i t B i s e r i c a n i , d i d

i n e a a f o s t i n t r o d u s ä o r a n d u i a l a e x c e p t i o n a l ä , c a

i i n u n c l e

i n â n ä s t i r i d i n O r i e n t , n u m i t e a l e n e a d o r m i t i l o r , p e n t r u c

a c o l o

s e r v i c i u l b i s e r i c e s c n u c o n t e n i a n i c i o d a t ä , n i c i z i v a n i c i n o a p -

t e a 1 5 9 . T o t a t u n c i s e i n f i i n t e a z ä i a l t e m ä n ä s t i r i i n M o l d o v a

s i M u n t e n i a .

A t a a c e s t e m ä n ä s t i r i i n t e m e i a t e d e c s a l u g ä r i i s l a v o n i v e -

n i t i d i n p ä r t i l e d e m e a z i i - z i , c a t

i a c e l e c e f u r a i i n f i i n t a t e m a i

t a r z i u d e e ä t r e e v l a v i o s i i d o m n i a i M o l d o v e i i M u n t e n i e i , d e -

v e n i r à l o c u l d e s c ä p a r e p e n t r u c d l u g ä r i i p r i g o n i t i d e p e s t e D u n ä r e .

E i a d u c e a u c u e i c A r t i l e s f i n t e , s c ä p a t e d e n i m i c i r e , c a n i s t e

o d o a r e s c u m p e ; i n v ä t a u p e u c e n i c i i r o m a n i l i m b a

i

s c r i e r e a

s l a v ä ; I i p u n e a u l a p r e s c r i s d e o s e b i t e l e m a n u s c r i p t e , i i n t ä r i a u

a s t f e l n e c o n t e n i t f o r m a s l a v o - b u l g a r à a b i s e r i c e i r o m a n e . A c e s t e

m ä n ä s t i r i e r a u a d e v ä r a t e s c o l i d e s l a v o n i e , d i n c a r e i e s i a u t o t i

a c e i c u n o s c a o r i d e c a r t e c e e r a u d e t r e b u i n t ä n u n u m a i i n s l u j b a

b i s e r i c e i , d a r s i i n a c e e a a S t a t u l u i , p r e c u m s i p e n t r u p u n e r e a

p e h â r t i e a d a r a v e r i l o r p r i v a t e .

C u l t u r a i n t r u c a t e x i s t a I n t ä r i l e r o m a n e e r a s l a v o n ä ,

n u m a i p r i m e x c e p t i e s e v a f i i n t a l n i t u n d e

i u n d e e k e o f o r m ä

r o m ä n e a s c ä . T r e b u e

s

n e i n c h i p u i m a c e l t i m p p r e c u m e r a i n

a d e v ä r , a d e c a l m b r A c a t i n h a i n a g r e o a e a s l a v o n i s m u l u i , p r i n

 

V e z i H a s d e u , I s l .

c r i l . , p . 1 3 8 - 1 4 4 .

R e p o s a t u l S t e f u l e s c u a s c i i s o m o -

n o g r a f i e a T i s m a n e i , M i i n d s t i r e a T i s m a n a , 1 9 J 9 , u n d e s e p o t c e t i t o a t e a r n i i -

r u n t i m i l e

i z v o a r e l e d i n c a r e s t i n t l u a t e . V e z i

i N . I o r g a , I s l . b i s e r i c i i r o m d n e ,

I ,

p . 4 0 . V e z i m a i s u s r e p r o d u c e r e a T i s m a n i i , p . 7 3 .

M e l c h i s e d e k , f n R e v i s t a l u i T o c i l e s c u , I / I , p . 4 9 . ( C o m p . p . 4 1 ) . M a

s u s , C a p . A l e x a n d r a c e l B a n , r e p r o d u c e r e a m ä n . B i s t r i t a .

 

Page 203: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 203/233

O R G A N I Z A R R A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M i N K

9 ( 1 5

c a r e n u m a i c u m a r e g , r e u t a t e s t r ä b ä t i à g ä n d i r e a n a t i o n a l ä . . N u

r ä m ä n e i n d o i a l ä c à p r e c u m I n t i m p u r i l e n o a s t r e , d e m o d d a

f r a n t u z i s m u l u i , t o a t à s o c i e t a t e a m a i i n n a l t ä v o r b e s t e l i m b a

f r a , n c e z 5 . , i p r e c u m i n e p o c a f a n a r i o t ä s u b p r e d o m n i r e a g r e c i s -

m u l u i , o a m e n i i m a i a l e s i v o r b i a u g r e c e s t e , t o t a s ä i n t i m p u l

s t ä p A n i r e i l i m b e i s l a v o n e , i n s f e r e l e s u p e r i o a r e a l e s o c i e t ä t e i s e

v o r b i ä . s l a v o n e s t e . D e a c e e a 1 1 1 1 t r e b u e s à n e m i r A m d e l o e d a a

G r i g o r i e T a m b l a c , a n d v i n e p e n t r u p r i m a o a r à i n M o l d o v a ,

c a t r i m i s a l p a t r i a r h u l u i M a t e i , s i t i n e n i s t e c u v A n t ä r i i n b i s e r i c a

c a t e d r a l ä d i n S u c e a v a , s e i n d r e a p t i l c à t r ì i a u d i t o r u l s e u c a s p r e

u n u l c e l ' a r i n t e l e g e , d e s i e l , t i n e ä i n v e d e r a t c u v A n f ä r i l e s a l e

I n l i m b a s l a v o n ä . A u d i t o r i u l s à u f i i n d c o m p u s m a i a l e s d i n

b o i e r i i m a r i a i M o l d o v e i c a r e i n d e o b s t e s t i e a u s l a v o n e s t e , e r à

f i r e s c l u c r u c a d i s c u r s u r i l e s a l e s ä f i e i n t e l e s e

i a p r e t u i t e 1 0 .

I n p o p o r u l d e j o s b i n e i n t e l e s , l i m b a s l a v o n ä p ä t r u n d a

p r e a p u t i n ,

i t o a t e n e v o i l e

i g ä n d i r i l e s a l e s i l e r o s t i a i n g r a i u l

s t r ä m o s e s c . A s t f e l i n t A l n i m I n a ' d i n a c e a s t ä e p o c ä , i n p r i v i r e a

c u l t u r e i , a c e l d u a l i s m u c e n u n e v a p ä r ä s i I n n i c i u n a d i n p e r i o a -

d e l e i s t o r i e i n o a s t r e :

c l a s a s u p e r i o a r à d e o b i c e i u i n s t r ä i n a t ä d e

g ä n d i r e a p o p o r u l u i ,

r u p A n d

a s t f e l u n i t a t e a l u i m o r a l ä : i n

p e r i o a d a s l a v o n i s m u l u i c u l i m b a s l a v o n ä ; i n c e a a g r e c i s m u l u i

a c e a g r e c e a s c ä ; i n t i m p u r i l e m a i n o u e c u a c e a f r a n c e z ä , t o t

d e a u n a d e c i p r i m i n d i l i r ä n i n d c u p u t e r i l e t r u n c h i u l u i s t i l t u n

a l t o i s t r ä i n , i a t à i n s c u r t e c u v i n t e c a r a c t e r i s t i c a i n t r e g e i d e s v o l -

t ä r i c u l t u r a l e l a R o m A n i . P e a n d l a a l t e p o p o a r e , c u l t u r a a j u n g e

d e l a u n t i m p a d e v e n i b u n u l c o m u n a l i n t r e g u l u i p o p o r l a n o i , a

r ä m a s i n t o t d e a u n a p ä n à a c u m a t r i b u t u l c l a s e i d o m n i t o a r e .

L i m b a s l a v ä

i f o r m e l e c u l t u r a l e l e g a t e d e e a a p ä s a u c a

u n m u n t e a s u p r a m i n t e i p o p o r u l u i r o r n A n . S t r ä i n á d e f i r e a

i c u -

g e t a r e a l u i , e a i m p i e d e a d e s v o l t a r e a l o r , s i a c e a s t ä i n n ä b u s i r e a

g A n d i r e i r o m ä n e s t i t i n ù t i m p u l u r i e s d e a p r o a p e o p t v e a c u r i

( 9 0 0 - 1 6 5 0 ) , I n c a r e r ä s t i m p t o a t e k l e i l e m a i i n c h e g a t e f l i n t

r o s t i t e i n o l i m b à s t r ä i n ä , s i n u i n a c e a f i r e a s c t i , g ä n d i r e a y i i m a s e

p i r o n i t ä p e l o e , i n v ä r t i n d u - s e n e c o n t e n i t i n a c e l a s i c e r c s t r i m t

i n g u s t , f i l r ä

a p u t e a r o d ì d i n e a o p r o p ä s i r e i n t e l e c t u a l ä .

N u s e p o a t e a s e m ä n ä p r e d o m n i r e a s l a v i s m u l u i l a R o m A n i

c u a c e a a 1 4 1 1 _ 1 ) 6 l a t i n e I n a p u s u l E u r o p e i . A i c i , d e s i i d i o m u l

c u l t u r a l e r à n e c u n o s c u t p o p o r u i u i , e l i i a d u c a i n s ä n e s p u s u l

f o l o s d e a i m b o g ä t ì m i n t e a c l a s e i s a l e c u l t e c u o s u m d d e i d e i

c u g e t ä r i n o u e , p r o d u c t u l u n e i v a s t e i a d A n c i c i v i l i z a i i , a c e a

a p o p o a r e l o r a n t i c e . L a R o m a n i s l a v o n i s m u l i n n ä b u s i n u m a i

c A t , f ä r ä a s ä m ä n d n i m i c ; n i c i o i d e e n u s e r ä s k l i d i n e l i n r n i n t e a

1 6 * N u p u t e m

p r i n i l p a r e r e a e p i s c o p u l u i A f e l c h i s e d e k c o r e , h a z a n d u - s e

p e f a p t u l c à p o p o r a l r o m a n n u i n t e i e g e h g l a v o n a , a d m i t e c a T a r n b l a c , p e n t r u

a f i f n t e l e s , a t r e b u i t s a v o r b e a s c a r o m 5 n e s t e . R e v i s t a N I T o c i l e s c u . I l i , p . 6 .

 

Page 204: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 204/233

2 0 1 1

I S T O R 1 A R O M Â N I L O R

a c e l o r a a s u p r a c A r o r a p r e d o m n i A , d e o a r e c e e r à l i m b a u n u i

p o p o r b a r b a r .

D e a c e e a , d a c A p o p o r u l r o m A n e r à s A r e d e s c h i d A o d a t u i

o c h i i l a l u m i n A , t r e b u i A s A i s e r A d i c e i n t A i p e r d e a u a c e a g r o a s i i

n e s t r A b A t u t A c e i i n t u n e c h v e d e r i l e . R A s t u r n a r e a s l a v o n i s -

m u l u i v o m v e d e f t c u i a f o s t d a t o r i t A g r e c i s m u l u i , c a r e s e i n p l A . n t à

i n c u g e t a r e a r o m A n e a s c A m a i a l e s i n i n t e r e s u l s A u , d a r

1 5 . s 4

t o t u s i s u i s t r A h a t u i l a l u m i n ä . s i u n c o l t a l g A n d i r e i r o m A n e s t i 1 ° 1

F i i n d c u i a c e s t v l A s t a r , l a i n c e p u t s u b r e d s i . s l a b , e r à s i n -

g u r u l c e a v e A d r e p t u l a t r A i p e p A m A n t u l r o m A n e s c , e l i n v i n s e

c u t i m p u l i n l u p t a p e n t r u v i a t A a s u p r a t u f ä r i s u l u i g r e c e s c c e l

i n c o n j u r A , s i s e d e s v o l t i l i n t i m p u r i l e n o a s t r e t o t m a i p u t e r n i c ,

h r A n i n d u s i t r u n c h i u l d i n p u t r e z i r e a a c e l o r a l b u s i t e d e e l .

G A n d i r e a l a t i n A a p o p o r u l u i r o m A n n u s e p u t e d d e s v o l t à

d e c A t l a a t i n g e r e a c u o c M l i z a t i e l a t i n ä . , s i a i c e e s t e s e c r e t u l

i n r i u r i r e i c o v A r s i t o a r e d o b A n d i n d e c u l t u r a f r a n c e z A a s u p r a

a c e l e r a a p o p o r u l u i r o m A n c u t o a t e c u i . a c e a s t A c u l t u r A n u a t i n s e

d e c A t o p a r t e d i n a c e s t p o p o r s i s e i n t r o d u s e i n m i n t e a l i i i p e

o c a l e s t r A i n A i n e a s t e p t a t A 1 6 2 .

4 . S T A R E A E C t i N O : R I C A

S A n e c o b o r A m p r i v i r i l e c A t r e s t r a t u l d e t e m e l i e a l f i e c A r e i

s o c i e t A t i , c A t r e

j a t a m a t e r i a l A a t i m p u r i l o r p e c a r e l e c e r c e t A m ,

s p r e a v e d e A . I n c e c o n d i t i i p u t e à o n u i l s A t r A l a s c ä p e a t u n c i .

E x p o r t u l . P o p o r a t i a t A r i l o r r o m A n e s e

i n d e l e t n i c i A c u

a g r i c u l t u r a s i c r e s t e r e a v i t e l o r . C e a d i n t A i e r à m a i r e s t r A n s A ,

C u t o a t e C A n u t r e b u e s ä . n e i n c h i p u i m c u i s l u j i à n u m a i c A t l a

i n d e s t u l a r e a l A u n t r i c A . S e c u l t i y a u c e r e a l e

s i m a i a l e s g r A u

p e n t r u e x p o r t , p e u s c a t b i n e i n t e l e s n u m a i p e n t r u r e g i u n i l e

a p r o p i a t e :

B r a s o v u l ,

S u i b i i i l ,

B i s t r i t a , M o l d o v a p e n t r u T a r a

R o m A n e a s c A s i v i c e v e r s a , B u l g a r i a s i R u s i a m A r g i n a s A . M u l t

m a i i n s e m n a t e r à i n s à e x p o r t u l p e c a l e a m a r i t i m A p r i n

c e l e

d o u i l p o r t u r i : C h i l i a a c A r e i s t A . p A n i r e s o v A i . f u t r e M u n t e h i a

M o l d o v a s i C e t a t e a A l b A p o r t c e f u t o t d e a u r i a a l M o l d o v e i .

C e a d i n t A i p o m e n i r e a u n u i a s e m e n e a n e g o t e s t e f A c u t ä . d e F l o -

t e n t i n u l B a l d u i n P e g o l e t t i c a r e s p u n e i n 1 3 3 5 , c A g r A u l d i n

C e t a t e a A M A s t A a l A t u r i c u a c e l d i n C h i l i a i c o s t A t o t u n p r e t ,

c u t o a t e c i i . a c e l d i n C h i l i a e s t e m a i b u n s i s e p A s t r e a z A m a i b i n e

A c e a s t i l i n s e m n a t i l p a r t e a d e s v o l t r i r e i c u l t u r e i l a

B o n n A n i v a f i s t a b i -

l i t à

i n v o l u m u o l a l V I I - l e e a l a c e s t e l s c r i e r i . G a p . I n t r o d u c e r e a l i m b e i

r o m d n e I n b i s e r i e d .

, 6 2 P e n t r u i n t r o d u c e r e a c u l t u r e l f r a n c e z e v e z i v o l . X , c a p . C u l t u r a a p u s a n d .

 

Page 205: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 205/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M I N B

2 0 7

I n t i m p u l p l u t i r e i 1 8 4 A l a i m u l t e d o c u m e n t e d i n a n u l 1 3 6 0 s i u r -

m a t o r i c o n t i n r a p o r t a r e a u n o r n e i n t e l e g e r i d i n t r e V e n e t i e n i

G e n o v e z i d e l a c o m e r t u l d e g r a n e d i n C h i l i a , s p u n â n d u n u l d i n

e l e c a G e n o v e z i i c a r e s t a l l i n p o r t u l L i c o s t o m o s ( C h i l i a )

i i n

a l t e p a r t i u n d e s u n t s c h e l i p e n t r u g r a i l ( c a r r i c a t o r i a f r u m e n t i )

p e M a r e a N e a g r a o p r e s c p e V e n e t i a n i a e u m p a r à a c e l p r o d u c t .

M a i a r e à d o c u m e n t u l c u m d o u à c o r a b i i v e n e t i a n e a u f o s t

n e v o i t e a p l e c à i n 1 3 5 9 d i n L i c o s t o m o s n u m a i c u j u m a t a t e

i n c a r c a t u r a 1 6 8 .

A c e a s t a e x p o r t a r e a g r a u l u i c a t r e S t a t e l e m a l i t i m e a p u -

s e n e n e a r a t à d e c i e a i n v r e m i l e m a i v e c h i a l e e x i s t e n t e i t a r i l o r

r o m â n e t r e b u i à s ä s e c u l t i v e p a m â n t u l i n o m ä s u r a o a r e c a r e ,

d e a i c i s e e x p l i c a c u m d e a c e s t e t a d d e v e n i r a , m a i t a r z i u , a n d

a p r o a p e i n t r e a g a l o r v i a t a e c o n o m i c à f u c o n f i s c a t ä . d e T u r c i ,

g r A n a r u l ( c h e l e r u l ) i m p a r a t i e i l o r 1 6 6 . S e g a s e s t e I n s a u n e o r i § i

g , r A u i m p o r t a t i n - W i l e r o m a n e a t u n c i c a n d v r ' o r e c o l t ä r e a

p r i c i n u i à l i p s a 1 6 7 .

C u t o t a c e s t c o r n e t t d e g r a n , c a e x p o r t d e c a p e t e n i e a l

t a r i l o r r o m a n e r a m â n e a u a n i m a l c l e : v i t e

c o r n u t e , p o r c i ,

o i ,

c a i , p r e c u m

i p i e i a t ä t d e l a a c e s t e a n i m a l e C a t s i d e l a

c e l e

s e l b a t e c e :

v u l p i , i e p u r i , l u p i

i v e v e r i t e ; a p o i p r o d u c t e l e

a l - .

b i n e l o r : m i e r e a i c e a r a 1 6 8 C a i i c e i b u n i m o l d o v e n e s t i , t r e b u i t o r i

o s t i r e i , j d e r i i d i n a i c a r o r b l a n a s e f a c e a u V e s t m i n t e l e s c u m p e ,

a u r u l c e s l u j i a l a f a c e r e a p o c l o a b e l o r , a r g i n t u l d i n c a r e s e b a t e a

m o n e d a e r a u o p r i t e a s e e x p o r t à . E x p o r t u l s e f a c e a d i n M u n t e n i a

c a t r e V e n e t i a p r i n B o s n i a ; a p o i c a t r e U n g a r i a

i p a r t i l e t a t a -

r e s t i ; d i n M o l d o v a c a t r e a c e s t e d i n u r m a p r e c u m

i m a i a l e s

c a t r e L i t v a n i a , P o l o n i a , S i l e z i a , B r a n d e n b u r g u l

i I n d e o b s t e

t o a t a G e r m a n i a .

1 5 5 I n u n h r i s o v a l l u i B r a n c o v a n u d i n 1 6 9 8 I u n i e 1 0 , s e s p u n e c a a o p r i t

e x p o r t u l d e g r a n c a t r e B r a s o v d i n p r i c i n ä e S d a c a n u s e v a f a c e ' A r n i e e s t i m p ,

v a f i l i s p a

i f l ä m a n z i e i n p a r n a n t u l a c e s t a , c d c i n u n u m a i s p r e p a r t e a d v . o t r a g ,

c i m a l m u l t

i d e s p r e T a r a T u r c e a s c a

i d e s p r e M o l d o v a c a u t i i s a o t r a g a . f o r g a ,

S t u d i i s i d o c u m e n t e , X , p . 4 3 .

1 5 8 P e g o l e t t i , P r a c t i c a d e l l a M e r c a l u r a , V I I I , p . 2 5 : G r a n d ° d e l M o n c a s t r o

c o n s e r v a r s i m e g l i o a n a v i c a r l o a p u d N i s t o r , D i e A u s w a r t i g e n H a n d e l s b e z i e h u n g e n

d e r M o l d a u , 1 9 1 1 , p . 1 8 8 , n o t a 2 . A c e l a s t H a n d e l u n d W a n d e l i n d e r M o l d a u , 1 9 1 2 ,

p . 5 1 , c r e d e I à r u í e u O n t c a c e i m a l v e c h i n e g u s t o r i d i n M o l d o v a a u f o s t N e m t i .

G e l m a i v e c h i u N e a o r t a m i n t i t e s t e d i n 1 3 8 2 .

I o r g a , C h i l i a

i C e t a t e a A l b a , p . 4 9 .

1 6 6 T o t u s i n u p u t e m p r i m i p a r e r e a d - l u i

I .

N i s t o r , A u s w t i r t i g e H a n d e l s -

b e z i e h u n g e n , p . 6 , e S s ' a r f i e x p o r t a t d i n V i r i l e r o m a n e r i e s i g e M e n g e n v o n G e -

t r e i d e , e n t o a t e c e l e d e 1 0 0 . 0 0 0 c h i l e d e c a r e s e v o r b e s t e m a l t a r z i u p e n t r u a p r o -

v i z i o n ä r i l e t u r c e s t i .

  7

H u m . , D o c . , X V , p . 7 5 ( 1 4 7 0 ) ; p . 2 0 7 ( 1 5 1 6 ) ; p . 3 0 1 ( 1 5 2 8 ) .

  6 5

E x i s t a s i u n c o m e r t d e s c l a v i , m a l a l e s f e m e i . N i s t o r , A u s w . B e z i e h u n g c n ,

p . 1 9 2 . A s u p r a p i e i l o r v e z i u n d o c . - d i n 1 5 1 3 i n c a r e s e v o r b e s t e d e p i e i l e i m p o r t a t e

d i n M u n t e n i a i n T r a n s i l v a n i a p r i n p a s u l T u r n u t u i R o s , H u n n . , D o c . , I I , 3 , P . 1 3 3 :

a l t u l , p . 3 1 2 .

 

Page 206: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 206/233

2 0 8

1 S T O R I A R O M I N I L O R

D e s p r e b o g 4 i a

t r e i M o l d o v e i i n d e o s e b i ,

i p r i n a n a l o g i e

s i a M u n t e n i e i a c A r e i c o n d i t i u n i e c o n o m i c e e r a n i d e n t i c e , u n

s i r i n t r e o p d e m A r t u r i i v i n s i l o a r a t e i n c h i p c o n c o r d a n t . A § h

G i o v a n n t M a r i a A n g i o l e l l o s e c r e t a r u l s u l t a n u l u i M o h a m e d a l

1 1 - l e a l a u d í i n 1 1 7 6 b o g ä l i a M o l d o v e i i n v i t e , b o i

i c a i b u n i .

M a t e i d e M a r i a n o m e d i c u l c e a s i s t à l a m o a r t e a l u i S t e f a n c e l

M a r e s p u n e i n 1 5 0 2 . C A t a r a e s t e i m b e l s u g a t A i n a n i m a l e

i c ' A

n u m ' A r à

p A n i i

l a

1 0 0 . 0 0 0 c a i

R e i s c h e r s d ö r l f e r

i n s c r i e r e a

l u i C h o r o g r a p h i a M o l d a v i a e 1 5 4 0 , i n s a m i f A r o d i r e a c e a m a r e

a p t i m A n t u l u i s i a

v i i l o r '

m a r e a b o g g i e i n v i t e

p e s t i a M o l -

d o v e i . P a u l o G i o v i o i n 1 5 4 7 s e m i n u n e a z A d e i m b e l s u g a r e a

g t A n e l o r s i p e s t i l o r s i m a i a l e s d e f r u m o s i i c a i a i c A r o r n A r i a r

f i s p i n t e c a t e p e n t r u a l e s p o r i r A s u f l a r e a . G r a z i a n i 1 5 6 1 a u t o r u l

v i e e i l u i I a c o b H e r a c l i d e D e s p o t u l a m i n t e s t e r o d i r e a i m b e l -

s u g a t i l a p A m A n t u l u i M o l d o v e i s i n e p i l d u i t a e i b o g A t i e d e a n i m a l e

p e c a r e l e e x p o r t à n u n u m a i c A t r e O r n e v e c i n e e i , d a r s i O V A

G e r m a n i a , P o l o n i a s i i n d e p A r t a t a I t a l i e . B l a i z e d e V i g e n è r e

1 5 7 7 s p u n e c

M o l d o v e n i i t r i m i t d o b i t o a c e l e l o r n u n u m a i i n

U n g a i i a s i R u s i a , t A r i l e c e l e m a i a p r o p i a t e , d a r s i I n P o l o n i a ,

P r u s i a , S i l e z i a , G e r m a n i a , I t a l i a s i T u r c i a . C e a m a i m a r e b o -

g A t i e a l o r s u n t c a i i , m i n u n a t i d e b u n i s i d e m a r e e A s u f l a r e 1 6 9

I n o d e s c r i e r e a l u p t e l o r l u i S i g i s m u n d B a t o r i c u T u r c i i

d i n 1 5 9 5 c e t i m : D a r V a l a h i a c a r e p r o d u c e V A r b a t i

i f e m e i

a s c m n í t o r i p r i n f i r e a

i p o r t a l l o r c u a c e i d i n T r a n s i l v a n i a ,

e s t e m a i m u l t s e s i i d e c A t d e l u r o a s A , p l i n ä d e p r i d u r i p l A c u t e

i m b e l s u g a t e i n r i u r i , r o d i t o a r e i n g r A n e s i p i l s u n i p e n t r u t o a t e

f e l u r i l e d e a n i m a l e 1 7 0 M a i m u l t e d o c u m e n t e a d e v e r e s c n e g o t u l

d e b o l v A n d u t i d i n O d i e r o m f t n e c A t r e c e l e s t r A i n e . M à a n a l d i n

1 5 5 9 V o r b e s t e d e u n F l o r e n t i n s i u n ' V e n e t i a n c a r e s ' a r f i d u s

l a d o m n u l M o l d o v e i ( a l s i g n o r d i B o g d a n i a ) p e n t r u a c u r n p ä ' r à

o m a r e c A t i m e d e b o i

i a ' i d u c e i n G e r m a n i a . U n a l t u l d i n

1 5 6 0 n e s p u n e c à b o i i v A n d u t i I n U n g a r i a e r a n p l t i t i t i p a r t e

I n g a l b e n i u n g u r e s t i . p a r t e i n s t o f e : c a t i f e a t e s u f f i c a a u r

a l t e l e i n .

I m p o r t u l .

I m p o i t u l c o n s t A m a i

i n t A i I n

l à c ä n h i o r i -

g i n a r e d i n s u d u l E u r o p e i :

z a h A r , 1 7 9 , p i p e r , v i l ' g r e c , e s c n u m i t

c v a s ; a p o i f A m A i e , s c o r t i s o a f A , s o f r a n ; f i e r , a r a m 6 , p l u m b

p e n t r u a c o p e r e m A n t u l b i s e r i c i l o r , a r m e s i i n s t r u m e n t e d e f i e r ;

f r A n g h i i , c e a s o r n i c e , u n e l t e d e c a n c e l a r i e p e n t r u s c r i s ;

, V e d N i s t o r , A u s u d i r l i g e B e z i e h u n g e n , p . 8 - 1 1 , u n d e s u n t c i t a t e t o a t e

i z v o a r e l e

a f v r i l d e B l a i s e

d e

V i g e n è r e . . D e s c r i p l i o n d t t r o y a u m e d e P o l o g n e ,

P a r l s . 1 5 7 3 , p . 3 8 v e r s o .

  G H u r m . , D o c . , X I I , p . 8 0 .

1 7 1 1 5 5 9 I b i d e m , V I I I , p . 8 7 ; 1 5 6 0 I b i d e n z . p . 8 8 : v e l u t u m m i x t u m a u r o ,

p i l o s u m , s e r i c u m , c a r m a s s i u m , d a m a s c u m ,

a t l a n t i c u m . g e n u s s e r i c i

p a n i q u e ,

s c a r i a t u m ,

g r a n a t u m . c o n d i c i i . s t a r u m a t i , p e r g a n d

e t c . .

 

Page 207: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 207/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T I V A A T A R I L O R R O M A N E

2 0 9

c h i p i u r i , u n i f o r m e , p a p u e i , m r t s u r i § i a l t e m u l t e o b i e c t e f a b r i c a t e .

A p o i d o c t o r i i , b o i e l e . D i n I t a l i a , p r i n K a f f a , s e i m p o r t A s t o f q

a u r i t à n u m i t A C a n d u l , s t o f A d e i t a s n i t m i t ì l T e b e n c i l , c a t i f e a

p o s t a v u r i m a i f i n e c a r e t o a t e , f i j a d a d u s e d i n p i k t i l e G r i m e e i ,

s e n u m i a u m ` á r f u r i t r i t i i r e § t i s a u d e p e s t e m a r e , i n d i c A n d u - s e

a s t f e l a d e v i k a t a l o r o r i g i n e . M a i v e n i a u a p o i t e s i l t u r i s c u m p e c a

v i l a r e l e ( v e l e o u r s = c a t i f e a ) , d i n I p e r n § i L o u v a i n d i n B e l g i a ,

a p o i d i n C o l o n i a . S e m a i a d u c e a u t e s t i t u r i d i n P o l o n i a p r e c o o l

p o s t a v u r i , p A n z ' A , l i t V a i ì , p â i 1 Z

d e K r o s n o , p A n z i 7 i a l b a s t r i l

u n s o i u d e p A n z r t d e 1 A O A a s p r á n u m i t i l b a r s . A c e s t e t e s A t u r i ,

m a i a l e s p o s t a v a r i l e , s e d e s c r i r c a u I n S u c e a v a , § i m u l t e d i n e l e

t r e c e a u n u m a i p r i o A l o l d o v a p e n t r u a m e r g e i n U n g a r i a . V e c h i l e

a § e z ' A m i n t e v a m a l e a l e M o l d o v e i p r e v i l d t a x e l e c e t r e b u i a u

p l a i t e a t A t p e n t r u m i l r f u r i l e c e e r a n s r i f i e d e s f i k u t e i n t a r i l

c A t § i p e n t r u a c e l e c e t r e c e a u n u m a i p r i n e a 1 .

C e l m a i i n s e m n a t c o m e r t a l t r t r i l o r r o m A i l e I i i c e c a c e

p r i v e § t e i m p o r t o l s e f ä c e A p e m a r e .

I n c e p u t u r i l e l u i l e - a m a r r i t a t m a i s u s c a d a t o r i t e G e n o -

v e z i l o r 1 7 4 c a r e r A m a s e r ä § i d u p s á i n t e m e i e r e a P r i n c i p a t e l o r t o t

r e p r e z e n t a n t i i l u i c e i m a i d e s a m A . P e n t r u a o r m i k i m a i d e p a r t e

p e n e g u s t o r i i g e n o v e z i , g á s i m I n

1 3 8 1 i n C h i b a p e c o n s u l u l

g e n o v e z P i e t r o E m b r o n e , i a r I D 1 3 8 7 G e n o v e z i i i n c l r i e u n t r a t a t

c o m e r c i a l c u I v a n c u f i u l l u i D o b r o t i c i c l o i n n o l D o b r i t e i ( D o b r o -

g i e i ) 1 7 5 G e n o v e z i i s t 4 A n i a u d i n c A n d I n d a d § i C h i l i a , d e o a r e c e

p e l a 1 4 4 4 - 1 4 1 7 s u b d o m n i a l u i S t e f a n a l A t u r e a c u R o m a n § i

c u P e t r o 1 7 6 , d o i G e n o v e z i A n g h e l o

i

C r a v e o t t o . T u s t i n i a n i ,

p r e t i n z A n d c i t a u f o s t d e s p o i a t i d e 4 5 0 0 d e g a l b e n i , s e j i l l u e s c

S e n a t u l u i R e p u b l i c e i G e n o a s p r e a o b t i o e o c a r t - d e r e P r e s a l i i

§ i a r e l u à b a n i i d e l a o r i c e M o l d o v a n p e m a r e s a u p e u s c a t , i n

s f e r a d e s t A p A n i r e a R e p u b l i c e i 1 7 7 . C h i l i a t r e c e î n s ä i n i i i s t i m p o r i

i n s t l i p A n i r e a M o l d o v e i i n c a r e o a l l á t r a t a t u l d e l a L u b l a n d i n

1 1 1 2 1 7 8 .

3 7 3 P e n t r u v e z i o s c u i i r e d e V i l l t i k a u n u i t r a n s p o r t t r i m i s d e V e n e -

t i e n i ) u i M i h a i V i t e a z u l , H u m . , D o c . , V I I I ,

p . 2 0 7 : s e i p a n n i d e z u c c a r o .

  3 N i s t o r ,

A u s w i i r l i g e

I l a n d e l s b e z i e h u n g e n ,

p a s s i m .

C f .

P r i N i l e g i i l e

v a -

m a l e a l e l u i A l e x a n d r u e e l B u n , 1 4 0 7 , A t l i .

i s t . , I ,

1 ,

p . 1 3 0 ; d e l a M i r c e a e e l

B i l t r i M 1 4 1 8 I n B o g d a n . R e l c d r i l e C u B r a s o v u l , p . 3 - 5 ; [ e d . I I , p . 3 - 6 ] d e l a V l a d

D r a e u l 1 4 3 9 A r k i s t . ,

I .

1 , p . 8 4 ; $ l e f a n e e l M a r e 1 4 6 0 , I b i d e m , I I .

p .

1 7 2

d e l a , N e a g o e B a s a r a b I n C o l e c I i a d e d o c , r o m , a l l a l e l a W i e s b a d e n , p . 1 1 .

V o l . I I .

1 V e z i m a i s u s , p c e s t v o l . , p . 7 2 . A s u p r a t r a t a t u l u i v e z i L e e a m b r a t e a p o

i G r n o v e z i . p . 1 0 9 . C a n a l l , S t o r i a d i G e n o v a . 1 8 5 8 , I ,

p . 4 4 1 . N o t i c e s e l e x t r a i t s

d e l a b i b l i o t h e q u e d u r o i , 1 8 3 8 . X , p . 6 5 , 1 1 1 6 n - w i r e s d e l ' A c a d é m i e d e s i n . s c r i p t i o n s ,

V I I , 1 8 2 4 , p . 2 9 2 .

  4 M a i s u s , p . 1 3 7 .

3 N . I o r g a , A c t e s l F r a . ,

I I I ,

p . 1 6 : a l t c a c t e d e r e p r e s a l l i

c . M o l d o -

v e n i l o r . ' b i t t e r n , p . 2 0 , 2 3 .

1 7 4 M a i s u s , p . 1 2 7 .

A . D . X e n o p o l . I s t o r i a R o m i n i l o r . V o l . I I I .

1 4

 

Page 208: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 208/233

2 1 0

I S T O R I A R O M A N I L O R

P e l a n g a G e n o v e z i c a r e s u n t c e i d i n t a i n e g u s t o r i s t r a i n i

p o m e n i t i d e d o c u m e n t e , m a i g a s i m

i A r m e n i c a r e j o a c à u n r o l

i n s e r n n a t i n c o m e i t u l d e a t u n c i a l t a r i l o r r o m â n e . M a i t o t c o -

m e r t u l L e m b e r g u l u i s i a l P o l o n i e i e r á p e m â n i l e A r m e n i l o r

d i n c a r e s o c o t e l i l e

i d o s a r e l e d e p r o c e s e a l e a c e l u i o r a s a m i n t e s c

' u n i t e n u m e .

A r m e n i i f u s e s e r a i m p r a s t i a t i d i n t a r a l o r , A r m e n i a , i n

1 3 7 5 , d u p a c u c e r i r e a e i d e s u l t a n u l e g i p t e a n S a b a n , E i c a u t a r a

a d a p o s t i n E u r o p a s i h i e d d i n 1 3 7 9 i i g a s i m d o b a n d i n d p r i v i -

l e g i i I n G a l i t i a

i a n u m e i n o r a s u l L e o p o l ( L e m b e r g ) 1 7 9 D i n

P o l o n i a e i s e c o b o a r a i n M o l d o v a , u n d e g a s i m i n 1 3 9 5 o b i s e r i c a

a l o r , I n f i i n t a t ä i n I a i 1 8 ° . I n 1 4 1 8 p e t i m p u l l u i A l e x a n d r u e e l

B u n , 3 0 0 0 d e f a m i l i i a r m e n e s t i , a l u n g a t e d i n A r m e n i a p r i n

c u m p l i t a n a v a l i r e a T u r c o m a n i l o r , v i n i n M o l d o v a s i s e a s a z d

I n p o r t u r i l e e i s u d i c e p r e c u m i n C e t a t e a A l b a , u n d e i n 1 4 2 1 i i

a l l á c a v a l e r u l G u i l l e b e r t d e L a n n o y c a r e s p u n e c a I n a c e l o r a s a

g a s i t G e n o v e z i i , V a l a h i s i A r m e n i " 1 8 1 . M a i a p o i g a s i m A r m e n i

a s e z a t i I n G a l a t i , V a s l u i , B o t o s a n i , H o t i n

i S u c e a v a 1 8 2 . I n 1 4 6 2

g ä s i m p e o A r m e a n c à c e c a l a t o r e s t e l a S u c e a v a . I n 1 4 6 4 s e

t r a t e a z a u n p r o c e s f o a r t e i n t e r e s a n t p . . . n t r u i s t o r i a M o l d o v e i ,

f a r e G h e o r g h e P o l l o d i n C e t a t e a A l b à i m p u t e r n i c i t u l l u i D o r i n o

C a t t a n e o v a m e s u l g e n o v e z a l l u i S t e f a n c e l M a r e , c u A r m a n u l d i n

S u c e a v a K o k c z a ( C o c e a ) p e n t r u o d a t o r i e d e 4 1 6 g a l b e n i d e p e t i m -

p n l c a n d A r i n a n u l i c u G e n o v e z u l e r a u t o v a r a s i l a a r e n d a v a m i l o r

M o l d o v e i . C o c e a m a i e s t e a m i n t i t

i i n 1 4 7 2 . I n a n u l 1 4 6 5 g a s i m

p e A g o p A r m a n u l d i n S u c e a v a p r i m i n d d e l a u n A r m a n d i n

M o k l a s i ( P o l o n i a ) 1 9 8 d e g a l b e n i p e n t r u 6 i e p u r i d e m o s c , v a n -

d u t i c u c a t e 3 3 d e g a l b e n i b u c a t a (

) 1 8 3 . S i m c o A r i n a n u l d i n

S i r e t i u i m p r u m u t a d e l a u n p a r g a r d i n L e m b e r g 2 4 0 d e u g h i . I n

1 4 7 7 d o i A r m e n i d i n L e m b e r g r e c u n o s c o d a t o r i e d e 1 2 8 d e u g h i

1 " F . B i s c h o f , G e s c h . d e r A r m e n i e r I n

L e m b e r g i n A r c h i v f ü r o e s t e r r . G e -

s c h i c h t s g u e l l e n , X X X I I , 1 8 6 2 .

, 8 0 I a t à t r a d u c e r e a i n s c r i p t i e i a r m e n e c e s e a f I A p e o p i a t r i i d e s l i p i t à d e

z i d

l p i i s t r a t ä l a b i s e r i c a a r m a n ä d i n I a s i : C u m i l a : l u i D u m n e z e t t s ' a z i d i t t e m p l u l

s f i n t e i n ä s c i l t o a r e d e D u m n e z e u , c u o s t e n e a l a p ä r i n t e l u i I a c o b H a g i M a c a r i e

s i G r . 1 3 9 5 " 0

E v a n g h e l i e v e c h e

p ä s t r a t à l a a c e a s t ä b i s e r i c ä p o a r t à i n s e m -

n a r e a : D a r p o m e n i t i p e c e l d i n u r n a d o l a n d i t o r a l a c e s t e i s f i n t e E v a n g h e l i i ,

p e I a c o b H a g o p i c a s i p e f r a t e l e l u i L e u l s i p e p ä r i n t i i l o r , c a r e a u c A p i i t a t a c e a s t ä

s f ä n t ä c a r t e p r i n c h e l t u i a l a l o r , s i a u d a t - o c a a i n i n t i r e l a s f ä n t a n ä s c ä t o a r e I n

I a s i , i o r i c a r e a r I n d r ä z n i s ä s c o a t ä a c e a s t ä s f ä n t ä E v a n g h e l i e , d i n s f d a t a r a s c ä -

t o a r e , f i e d i n t r ' a i m e i , f i e d i n s t r ä i n i , u n a s e m e n e s ä f i e b l e s t e m a t s i s i a f i e d a t s e -

t a n e i . S ' a s c r i s I n a r m , 9 0 0 , ( a e r e i a r m e n e s t i . c r r e I n c e p e l a 5 5 1 d . H r i s t o s , a d e c i l

l a 1 4 5 1 ) , D i n a l t ä I n s e m n a r e s e v e d e c a E v a n g h e l i a f u s e s e s c r i s ä I n C a f f a c u 1 0 0

d e a n i m a i I n n a i n t e , l a 8 0 0 . T r a d u c e r e a r c e s t o r t e x t e o d a t o r e s c b u n e i v o i n t i

l u i G r i g o r e B u i c l i u . I n s c r i p t i a f i i n d I n s a n u m a i r e p r o d u c e r e a u n e l a m i n t i r i , n u p o a t e

f i p r i v i t ä c a h o t ä r i l o a r e . V e 5 i s i N . I o r g a , A r m e n i i s i R o m á n i i , 1 9 1 3 , p . 2 5 .

1 9 1 A r h . i s t . ,

I , 1 , p . 1 2 9 : G é n é v o i s , W a l l a c k u e s e t H e r m i n s " .

1 6 2 p r a y , D i s e r t a l i o n e s , V i n d o b o n n a e , 1 7 7 5 , p . 1 7 0 .

1 " T r e b u i e s ä f i e d e s i g u r o g r e s i t ä c e t i r e a c i f r e i .

 

Page 209: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 209/233

c a t r e N e c u l a i B r a n z a d i n S i r e t i u . M a i s u n t p o m e n i t i A r m e n i i

S a h a c , T o l e , Z a h a r i a , H u l u b e i , S t e f a n R u t e a n u l , I v a s c u d i n

B o t o s a n i g i n e r e l e l u i S a h a c d i n S u c e a v a , I a t c o , S a b d e i , S a r c h i n ,

t o t i d i n S u c e a v a 1 8 4 .

C a t d e s p r e i n t a i e l e r e l a t i i a l e t a r i l o r r o m a n e c u G r e c i i

c a l e a m a i m u l t m a t e r i a l a a c o m e r t u l u i , e l e s e d o v e d e s c i n t a i

p r i n f a p t u l c á p o r t u r i l e c e l e m a r i a l e t ä r i l o r r o m a n e , C h i l i a

C e t a t e a A l b a , p u r t a u n u m e g r e c e s t i :

L i c o s t o m o s

i A s p r o c a -

s t r o n , m o s t e n i t e d e l a v e c h i l e c o l o n i i e l i n e d e p e t a r m u r i l e M a r e i

N e g r e . A m i n t i r e a G r e c i l o r c a n e g u s t o r i i n d o c u m e n t e e s t e i n s a

p o s t e r i o a r a a c e l e i a G e n o v e z i l o r

i A r m e n i l o r . C e l e d i n t a i u r m e

a l e p r e z e n t e i G r e c i l o r i n W i l e r o m a n e s e a r a t a i n 1 4 3 8 c a n d

i n t a l n i m u n b o i e r c u n u m e l e M a n o i l G r e c i n 1 8 5

c a r e i i a v e i t

n u m e l e d e l a m o s i a G r e c i i n u m i t a a s t f e l f à r à i n d o i a l ä d e l a

c a . t i v a . G r e c i l o c u i t o r i a i s t a t u l u i 1 8 8 . U n d o c u m e n t d e l a 1 4 5 3

n e a r a t a c h i a r G r e c i l o c u i n d i n s a t e . P r i n e l A l e x a n d r u V o d a

p o r u n c e s t e s a s e s c u t e s c a t a r a n i i

m a n ä q t i r e i

I t c a n i i , R u s i ,

G r e c i s a u c e a r f i 1 8 7 . S t e f a n a l 1 1 1 - l e a t o v a r a s u l l u i I l i e l a d o m n i a

M o l d o v e i c a n d r e i n t o c m e s t e i n t ä r i t u r i l e C e t a t e i - A l b e I n 1 4 1 0 ,

r u n e i n s c r i p t i a a m i n t i t o a r e i n g r e c e s t e 1 8 8 I n a n u 1 1 4 0 9 g a s i m o

s c r i s o a r e a l u i N e a g u p a l a t i n u l d o m n u l u i m u n t e a n , R a d u - c e l -

F r u m o s , c o m u n i c a n d m u n i c i p a l i t a t i i d i n S a b i n c u r s u l j u d e c a t e i

i . h o t a r i r e a d a t a ' d e e l i n o p r i c i n a . I n t r e u n S a s , u n I t a l i a n

p a t r u G r e o i p e n t r u n i s t e p i p e r 1 8 8 .

P e l a n g a G e n o v e z i , A r m e n i

i G r e c i , a p a r

i E v r e i c a r e ,

d a c a n u s u n t a r a t a t i l a i n c e p u t c a s t a n d i n M o l d o v a , s u n t c e l

p u t i n i n

c u M o l d o v e n i i . A s a H a i m i A v r a m d i n L e m b e r g

i n t r e b u i n t a z a c a r a u s i m o l d o v e n i p e n t r u t r a n s p o r t u l u n o r m a r -

f u r i :

I o s e f d i n L e m b e r g e s t e t r a s i n j u d e c a t a d e R u s u M o l d o -

v a n u l ; a l t E v r e u c u m p a r a d e l a b a l c i u l d i n S n e a t i n b o i m o l d o -

v e n e s t i . M o l d o v e n i i I o n i t a s i S t a n d i n I a s i d u e l a L e m b e r g 1 2

c a r a c u b u t i d e y i n p e n t r u A b r a m G a r u l a s , E v r e u d i n C o n s t a n -

t i n o p o l e 1 9 0 P e t i m p u l l u i S t e f a n c e l M a r e g a s i m c h i a r u n E v r e u

l o c u i n d i n M o l d o v a , a n u m e u n s o l a l p r i n c i p e l u i l i t v a n , A l e -

x a n d r u , v e n i n d i n M o l d o v a i n 1 4 9 9 , g a s e s t e p r i l e j u l a r a s c u m p a r à

1 8 4 l o r g a , c u L e m b e r g u l , p . 9 , 1 9 ( 2 1 s i 2 3 ) , 2 0 , 2 1 , 2 3 , 3 7 s i

1 8 5 A r h . i s t . ,

1 , 1 , p . 4 .

1 ' M a i t ä r 7 i u g ä s i m a r M a r e a l u i P a u l d e A l e p p o c A e r a n G r e c i I n s a t u l

G r e e n , I b i d e m , 1 , 2 , p , 1 0 9 [ t r a d u c e r e a s p u n e n u m a i d i a u r ä m a s i n u n s a t d e G r e c i ,

c a r i . e r a u a d u s i d e V a s i l e L u p u d i n R u m e l i a l .

1 8 7 I o r g a , S l u d i i s i d o c . , V . , p . 3 9 3 .

1 8 ,

I . B o g d a n , I n s c r i p l t i l e d e l a C e l a b a A l b a i n A n , A c a d .

I I , t o m .

X X X , 1 9 0 8 . M a i s u s , p . 1 3 6 .

i s o C o l . h i t T r a i c u t , 1 8 7 4 , p . 1 2 7 .

1 , a J o r g e , .

R e t a i l i l e c u L e m b e r g u l . p , 4 6 - 4 7 , 5 8 , 8 6 .

O R G A N I Z A R A P R I M I T I V A A T I R I L O R R O M À N E

2 1 1

 

Page 210: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 210/233

2 1 2

I S T O R I A R O M _ L N I L O R

d e l a u n E v r e u o d o a i n n a l i t v a n a p e c a r e . E v r e u l o l i b e r a s e d i n

p r i n s o a r e d e l a

T a t a r i ;

d a r s o l u l

n e a v a n d c u c e p l a t p r e t u l

r a s c u m p a r a r e i , u n b o i e r m o l d o v a n T o a d e r , s t a r o s t e l e H o t i n u l u i ,

s e p u n e c h e z a s p e n t r u s u m a d e 1 2 0 d e g a l b e n i c a r e E v r e u 1 9 1 .

E r a n i n s a s i m u l t i n e g u s t o r i r o m â n i c a r e s e

i n d e l e t n i c e a t t

n u n u m a i c u n e g o t u l l a u n t r i c c i § i C u e x p o r t u l m a r f u r i l o r b a s t i -

n a v e § i c u i m p o r t u l c e l o r s t r t t i n e . S o c o t e l i l e B r a s o v u l u i s i a l e

S a b i u l u i e n u m a r a s u t e d e n u m e d e n e g u s t o r i r o m a n i d i n M o l d o v a

s i M u n t e n i a . A s h g a s i m n e g u s t o r i r o m â n i d i n B a r l a d , B a i a ,

S u c e a v a , R u c a r , O c n a , R o m a n , T r o t u s , V a s l u i , M i r c e s t i , J a i ,

p e l a n g a m u l t i A r m e n i , G r e c i , U n g u r i , S a § i § i a l t e n a t i o n a l i t ä t i 1 9 2 ,

P r i n u r m a r e c u t o a t a c o p l e s i r e a c o m e r t u l u i r o m â n e s c d e s t r a i n i ,

n i c i

R o m â n i i

n u e r a u i n d e p a r t a t i d e a c e a s t a

i n d e l e t n i c i r e .

A s t f e l d i s p a r d o u ä s p r i j i n i r i d e o p o t r i v a f a l s e a s u p r a t r e -

c u t u l u i t à r i l o r r o m a n e : i n t a i c a e l e n u a r f i c u l t i v a t s i e x p o r t a t

g r a n ; a l d o i l e a c à R o m â n i i n u s ' a r f i d e d a t n e g o t u l u i . A d e v a r u l

a m b e l e a c e s t e d o u à r a m u r i d e p r o d u c t i e e l a n i n f l o a r e i n

v r e m i l e m a i v e c h i . D a c ä e l e s l a b i r a s i a p r o a p e d i s p ä r u r a c u c a t

i s t o r i a I t t r i l o r r o m â n e i n a i n t e a z a , a c e a s t a t o c m a i e s t e d a t o r i t

c o n d i t i i l o r l a u n t r i c e s i a f a r n i c e a l e d e s v o l t ä r e i n o a S t r e c a r e v o r

f i a r a t a t e l a l o c u l l o r .

O r i p r i n c i n e e r a i n s a m i j l o c i t c o m e r t u l , r a p o r t u l i n t r e

e x p o r t s i i m p o r t s e c u m p e n i à t o t ( l e m m a i n f o l o s u l t a r e i , d e

o a r e c e v a l o a r e a o b i e c t e l o r i m p o r t a t e n u a j u n g e a n i c i o d a t a s t i

I n t r e a c t t p e a c e a a e x p o r t u l u i , s i d e a c e e a M o l d o v a M i n a o a r a

p u t e à i m p r u m u t à b a n i m a r e i c r a i i a P o l o n i e i .

I n d u s t r i a s i m e s e r i i l e .

C e l e m a i d e s a m t t d i n m a r f u r i l e

a d u s e i n f ä r i l e r o m a n e e r a u a c e l e d e l u x . C a t d e s p r e a c e l e m a i d e

r a n d , e l e n u r e p r e z e n t a u c a t i m i m a r i , c e l e m a i m u l t e d i n f a b r i -

c a t e l e t r e b u i t o a r e t ä r a n i l o r f i i n d i n t o c m i t e d e e i I n s u s i , s i m a i

a l e s d e e l e m e n t u l f e m e i e s c a l p ä T t u r e i d e j o s . D e a c e e a

i n u m a i

o b i e c t e l e c e l e g r o s o l a n e s i p r i m i t i v e e r a u p r o d u s e

i n O d l e

r o m â n e , i a r i n d a t a c e e r a n e v o i e d e o l u c r a r e m a i s u b t i r e , e a

e r a i n c r e d i n t a t a u n o r m e s t e r i s t r ä i n i . A s a i n 1 4 3 6 i n t a l n i m p e

u n c r o i t o r r o m a n t r i m i t a n d p e f i u l s k i s à i n v e t e b ä r b i e r i a i n

B r a s o v , I n 1 4 7 2 u n p i e l a r S a s d i n S u c e a v a , I o h a n n R y m e r ,

s c r i e u n u i c o n a t i o n a l a l s a u d i n B i s t r i t a c a s à d e e o m a r t u r i e u n e i

c a l f e . B a s a r a b c e l B a r a n c e r e d e l a S a b i n u n m e t e r c i l r u t a §

I n 1 4 7 6 . T o t l a S ä b i u t o c m e s t e i n 1 4 9 2 V l a d C a l u g a r u l u n p o l i -

c a n d r u p e n t r u m a n ä s t i r e a C o z i a . S t e f a n c e l M a r e c e r e i n t o c m i r e a

u n o r p l a t o s e ( z a / e ) l a B r a s o v i n 1 5 0 2 , s i a c e l e a s i a r m e l e c e r e

n e p o t u l & A u S t e r á n i t a i n 1 5 2 2 . I n 1 5 5 3 A l e x a n d r u L ä p u s n e a n u

o i U l i a n i t z k i , M a l e r i a l d , p . 1 8 2 , C o m p . U r i c a r u l ,

I l f , p . 7 8 .

V e z i I , N i s t o r , H a n d e l a n d W a n d e l i n d e r M o l d a n , p . 5 2 - 5 3 .

 

Page 211: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 211/233

P R I M I T I V A A T À 1 2 1 1 . 0 1 1 R O M A N E

2 1 3

p u n e s a s e l u c r e z e i n B r a § o v 4 3 0 0 d e c i n g a t o r i . C h e m a r e a d e

a r g i n t a r i i n t a r i l p r e c u m § i c o m a n d a p e s t e h o t a r e a p o d o a b e l o r

b i s e r i c e § t i s e i n t a l n e § t e d e t i n ) m u l t e o r i . I n 1 3 0 7 v e s t i t u l C e l e -

s t i n d i n S a b i n a r e c u N e a g o e B a s a r a b o i n c u r e a t i l a f a e e r e

  3 .

A f a r a d e p o l i c a n d r u l l u i C à l u g à r u p o m e n i t a c u m a , m a i

b i t a l n i m I n 1 5 2 8 p e u n u l P e t e r M a r e i l u e r a t o r i n a u r ( a u r i c u l t o r )

§ i p e l a n g a c a r e t a § u l c e r u t S a b i e n i l o r d e L i t i o t B a s a r a b , m a i g a s i m

u n a l t u l v e n i t d i n B r a § o v l a R a d u d e l a A f l l I l l a t i i n 1 5 2 8 . * t e f r i -

n i t i l . v o i n d s à t r a n s p o r t e I n A l o l d o v a n i k i t e m a r i n u r a d i n 1 - I a t e g

§ i a v a n d n e v o i e d e c a r a t a r i , c o m a n d a . n i § t e r o t i f e r e c a t e i n

S a b i u I n 1 5 6 7 . I n 1 5 8 5 P e t r u S c h i o p u l d i n A l o l d o v a c e r e s c u t i r e

d e v a m a d e l a B i s t r i t e n i p e n t r u u n l e a g a n ( t r i i s u r a p e a r c u r i ) ,

§ i I n a c e l a § i a n m a i c o m a n d a a l t e t r a s u r i p r i n v a i n e § t i l d e T r o t i i §

p r e c u m § i u n r a d v a n i n f e l u l a c e l u i c e r u t d e A l e x a n d r u L a p u § -

n e a n u I n 1 5 5 7 . V a s i l e L u p u i § i i n t o c m e § t e o c a r t r t a l a L i o v

( L e m b e r g ) 1 9 4 . M a i a l e s e r a n e v o i e d e z i d a r i § i c i o p l i t o r i d e p i a t r a

p e n t r u z i d i r i l e d e b i s e r i c i . A § d N e a g o e B a s a r a b c e e d e l a S a b i n

s a p a t o r i d e p i a t r a l a 1 5 2 2 . M u l t a z v o a n a f a c e a f a c e r e a z i d a r u l u i

b i s t r i t e a n l o a n c a r e r i d i c a s e I n A l o l d o v a o b i s e r i c a c e a p o i

p r ä b u s i s e , p e n t r u c a r e e s t e c h e m a t i n t a r a d e P e t r u R a r e § .

Z i d a r u l c a r e s e a m e s t e c a s e § i i n o O r a c o n t r a u n o r b o i e r i § i

t e m e d c a p u l , n u v r e a s à r a s p u n d a c h e m a r i l o r d o m m i l u i . U n a l l

z i d a r , L u c a e s t e c h e m a t d i n B i s t r i t a d e I l i e u r i n a § u l l u i R a r e § .

n 1 5 4 8 , p e n t r u a ' i z i d i o b i s e r i e i l i n R o m a n . U n d o c u m e n t d i n

1 5 6 0 n e a r a t a l i p s a d e s a p a t o r i d e p i a t r a i n M o l d o v a . I n e l ,

A l e x a n d r u L a p u § n e a n u s p u n e c a d i n v o i n t a c e l u i p r e a i n n a l t

a r a v e à d e r i d i c a t i n t a r a l u i c a t e v a c l a d i r i d e p i a t r a ; d a r s a p r i -

t o r i s u n t l a n o i f o a r t e p u t i n i § i l i p s a l o r e s t e f o a r t e s i m t i t à ,

A l t a a r a t a r e t o t a L a p u § n e a n u l u i e s t e t o t a t a t d e i n t e r e s a n t a ;

e l s p u n e I n o s c r i s o a r e c a t r e B i s t r i t e n i , i n 1 5 6 4 , I n p r i v i r e a z i -

d a r i l o r : n u v a c e r e m u n r n e s t e r m a r e , c a c i a v e m u n u l ; d a r

p i e t r a r i d e r a n d d e c a r e l i p s i m . A c e s t i n e * r M a n o l e a l u i L a p t i § -

n e a n u e r a d e s i g u r § i e l v r e u n s t r a i n . A l a i c e r e t o t L d p u § n e a n u

n i § t e z i d a r i p e n t r u o b a i e

i p e n t r u o f a n t a n a d i n I a § i I n 1 5 6 0

§ i a l t i

z i d a r i I n c a I n 1 5 6 4 . T o t a § i t c e r u s e L a p u § n e a n u n i § t e

p i t a n i d e l a B i s t r i t a ; d a r I n u r m a r e v o a c a c e r e r e a , d e o a r e c e

g a s i s e o p i t a r e , a s a i n t a r a . A l a i c e r e § i n i § t e

i g l a r i p e n t r u h i v e -

l i t u l c u z i g l e a l m a n a s t i r e i S l a t i n a . T o t a § d g a s i m p e P e t i u

S c h i o p u l c e r a n d n i s t e m e § t e r i p e n t r u z i d i r e a m a n a s t i r e i G a -

H u r m . , D o c . , X V ; 1 4 3 6 . p .

1 4 - 2 _ p _

1 5 4 - 2 , p _ 1 5 6 : 1 5 2 2 p

2 6 0 ; 1 5 3 3 , p . 4 9 6 , D e s p r e G e l e s t i n . v e z i m i J o s v o l I V . e z p . M i n g I l e e l a m o a i e

o l e l u i R a d a a l 1 V - l e a i N e a g o e B a s c r r a i

  4 H u r m . , c i t . :

1 5 2 8 , p . 3 0 6 : 1 5 6 7 , p . W I . 1 5 6 5 . p .

S t 5 . 1 5 5 7 _ p

V a s l l e L u p u v e z i N . I o r g a , S h u n t § t d o e

V . p . 1 2 , N u n a t o m

j i c A .

y e

e a u

f i n a l , A r t a .

 

Page 212: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 212/233

2 1 4

I S T O R I A R O M S A I L O R

l a t a 1 9 5 . D e s i s ' a r p t i r e à c ä i n d u s t r i a p i e l e i e r a s t r ä i n A d e t r i r i l e

r o m a n e , d u p A c u m s e v e d e a c e a s t a d i n m a i m u l t e d o c u m e n t e

c a r e p o m e n e s c d e e x p o r t u l d e p i e i c r u d e c i l t r e T r a n s i l v a n i a 1 9 6 ,

t o t u s i i n t a i n i m s i u n i m p o r t d e p i e i c r u d e i n t ä r i l e r o m a n e ,

c e e a c e n u s e p o a t e i n t e l e g e d e c k , i n s c o p u l d e a f i a r g ä s i t e ( t ä b ä -

c i t e ) a i c i . D e a i c i s e e x p l i c à c u m d e m a i t a r z i u t A b A c i r e a p i e i l o r

e s t e o i n d u s t r i e d e s t u l d e i n f l o r i t o a r e i n M o l d o v a s i m a i a l e s i n

M u n t e n i a , c l o v a d a b r e s l e l e d e a c e s t i m e s t e s u g a r i d i n a m b e l e t ä r i .

A c e s t i m p r u m u t d e m e s t e r i

s i

d e o b i e c t e l u c r a t e m a i

s u b t i r e s e m e n t i n e s i I n v e a c u l a l X V I I - l e a . A s a p o r t a r u l d e

S u c e a v a , D i m i t r i e , a d u c e i n 1 6 0 1 d i n B i s t r i t a n i s t e c u i e d e

s i n c i r i l ä . S t e f a n T o m a c e r e i n 1 6 1 4 t o t d e a c o l o 1 1 n m e t e r t i g l a r .

V a s i l e L u p u c e r e d i n a c e l a s o r a s i n 1 6 4 1 n i s t e d u l g h e r i ; v o r n i c u l

d e C â m p u h i n g S t r o e s c u a d u c e u n c e a s o r n i c d e l a B i s t r i t a I n

a c e l a s i a n ; i n 1 6 4 2 t o t V a s i l e V o d à r e p e t r t c e r e r e a d e t i g l a r i ,

p i e t r a r i s i d e o l a r i p e n t r u p i s t e c a s e c e s e z i d i a i n S u c e a v a , i a r

M a t e i B a s a r a b a d u c e n i s t e c l o p o t e d i n T r a n s i l v a n i a I n 1 6 4 2 .

I n a c e l a s a n n i s t e b o i e r i c u m p r t r ä a r g i n t r i r i i d e l a B i s t r i t e n i ;

I n 1 6 4 4 s i 1 6 5 4 M a t e i B a s a r a b c u m p ä r ä i n d o t i ä r A n d u r i p o s t a v

d e l a - B r a s o v s i a p o i d e l a B i s t r i t a . I n t e u n r a n d g ä s i m c h i a r

p e I o n a s c u R o t o m p a n c u m p ä r ä n d g r a i l f r u m o s d e s ä m â n t ä

d e p c s t e m u n t i i n 1 6 2 1 1 .

c e r c e t r a n s i o a l t ä i n d e l e t n i c i r e c a r e d e s i e s t e i n t e m e i a t ä

p e u n e l e m e n t i n t e l e c t u a l , t o t u s i m a i a l e s p e n t r u a c e l e t i m p u r i ,

a v e à m a i m u l t c a r a c t e r u l d e m e s e r i e , a n u m e s ä v e c i e m c u m

s t ä t e a u l u c r u r i l e e t c m e d i c i i . V o m v e d e à l a d o m n i a l u i S t e f a n

c e l M a r e , c u m m a r e l e v o e v o d t r i m e s e s e i n m a i m u l t e r a n d u r i

l a V e n e t i a d u p t t m e d i c a m e n t e s i c u m e l î i a d u c e à m e d i c i i d i n

c e t a t e a A d r i a t i c e i , l a r l a b o a l a c e a g r a v a ' c a r e i i r ä p i v i e a t a ,

e l c h e m a s e i n c o n s u l t a t i e P e W O ' m e d i c u l s ä u c u r a n t ,

u n a l t u l d i n B u d a s i u n a l t r c i l e a , E v r e u , d e l a H a n u l t ä t ä r e s c 1 9 8 .

A l f a s t i i n t r t a s u p r a m e d i c i l o r a v e m : d e l a R a d u V o d t t d i n 1 5 0 8

1 5 2 2 , I b i d e m . p . 2 6 0 . A s u p r a l u i I o n Z i d a r u l , I b i d e m , p . 4 4 8 , 4 5 2 , 4 5 4 .

4 6 0 , 4 7 0 . 4 7 1 , 4 7 6 , 5 1 6 - 5 1 7 . P r o c e s u l p e n t r u s e q u e s t r a r e a

i v i n d e r e a c a s e l o r l u i

I o n s e p r e l u n g e s t e p A n ä l a 1 5 5 5 . I b i d e m , p . 5 2 0 , a d a u g e s t u d i u l d - l u i A l e x . L a -

p e d a t u a s u p r a l u i l o a n Z i d a r n i l u i P e t r a R a r e

I n B u l e t i n u l m o n u m e n t e l o r i s l o -

r i c e . V . 1 9 1 2 , p . 8 3 - 8 6 . 1 5 4 8 , H u r m . ,

D o c . X V p . 4 6 6 ; 1 5 6 0 I b i d e m , p . 5 5 6 : s e d

l a p i c i d i i n r e g n o n o s t r o q u a m p a n e l e t r a r i s s i r n i c o m p e r i u n e t u r e t i l l i s p l u r i m u m

i n m o d u m i n d i g e m u s 1 5 6 4 , I b i d . , p . 6 0 0 : n o s m a g i s t r i m a g n o n o n i n d i g e m u s

n a m m a g i s t r u m p r i m a r i u m L a b e r r i u s ;

v e r u m m u r a t o r i b u s e o m m u n i b u s . 1 5 6 0

I b i d e m , p . 5 5 7 ; 1 5 6 4 , I b i d e m , 6 0 4 . P e l r u 5 c h i o p u l , i b i d e m , p . 6 6 9 .

, 1 4 8 9 , H u m . ,

D o c . X X p .

1 3 0 .

i 1 6 0 1 . H u r m . ,

D o c . X V

2 , p . 7 8 3 ; 1 6 1 4 ,

I b i d . , p .

8 6 0 ;

1 6 4 1 , l b i d . ,

p . 1 0 7 6 ; 1 6 4 1 ( c e a s o r n i c u l ) I b i d . , p . 1 0 8 8 ; 1 6 4 2 , I b i d . , p . 1 0 9 0 , 1 1 0 2 s i 1 1 0 3 ;

1 6 4 2 ( e l o p o t e l e ) , I b i d . , p . 1 0 9 1 ; 1 6 4 2 ( 2 r g i n t ä r i i ) I b i d . , p . 1 1 1 8 s i 1 1 4 2 ; 1 6 4 4 s i

1 6 5 4 , I b i d . , p . 1 1 2 7 b i 1 1 8 5 ; 1 6 2 1 ( g r A u ) I b i d . , p . 9 2 1 .

' 9 8 A l a i j o s v o l . I V , C a p . V i a t a p r i v a l c l a l a i

 

Page 213: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 213/233

O R G A N I Z A R E A P l i t h i r T I V X A T A R I L O N . u t i N t A b u t

2 1 1 5

c a r e a v e a l a c u r t e a l u i p e , , F i z i c u l " F r a n c e s c o , o r i g i n a r d i n

S á b i u . P e t r u R a r e s s e p l a n g e B i s t r i t e n i l o r p e n t r u u n m e d i e

a l s k i f u g i t d e l a c u r t e a l u i l u a n d u ' i s i o s u m i l d e h a n i , I n 1 5 2 8 " .

L a p u s n e a n u s u f e r i n d d e o b o a l l i d e o c h i , c e r e d e l a B i s t r i t e n i u n

m e d i e c a r e e s t e t n s a § i b ä r b i e r , a n u m e p e F , n c l e r l e i n p r e f i l e u t

p e r o m a n e s t e I n A n d r e i 2 0 0 .

I n 1 5 6 0 U p u s n e a n u c e r e a l t m e d i e p e n t r u o u m f l i t t u r r t

l a p i c i o r ; a p o i t o t p e a t u n c i , g s i m a l t m e d i e c h e m a t d i n

t r i t a p e n t r u n i s t e b o i e r i b o l n a v i d i n I a s i , 1 5 6 4 2 0 1 . T o t I i i t r e b u r i

m e d i c a l e s e c e r e d e l a B i s t r i t a , v a t á p e n t r u o c h i

i a p i l d i s t i l a t i l ,

a p o i p e n t r u d o a m n a R u x a n d r a p r u n e s i c i r e s i r a n d u i t e p e n t r u

o c u r i l 2 0 2 M a i t a r z i u , p e l a 1 6 3 0 g á s i m p e u n b á r b i e r c h e m a t s i l

l e c u i a s c à o r a n l . d e t o p o r 2 0 . O s t e n i i

I n b r i t r i u i i e r a u a d u s i

l a b á r b i e r i s p r e a ' i l e c u i . C a n d e r a u m u l t i e r a f o a r t e g r e y '

i t e

a ' i i n g r i j i , c e i m a i m u t t i m u r i a u , p u t i n i s c A p a u 2 0 4

D a c r i s t a r e a p o p o r u l u i t r e b u i a s i k f i e h u n a d i n

p u n c t u l d e v e d e r e e c o n o m i c , s r i o c e r c e t á m d i n a c e l a l i n d a -

t o r i r i l o r h a n e s t i c e a v e a d e r á s p u n s c i a r a S t a t , c i l e i a c e s t

e s t e e s e n t i a l I n v i e a t a e c o n o m i c g a o a m e n i l o r , d e o a r e c

r a p o r t u t

i n t r e c e e a c e o m u l c a s t i g a

i

c e e a c e e l d á , s t a b i l e s t e s i n g u r

g r a d u l s k i d e p r o s p e r i t a t e .

P o p o r u l d e j o s s e d e o s e b e a c u m a m v á z u t d e e l a s a n o t ) i -

M o r , I n p r i v i r e a d a r i l o r , m a i a l e s I n t e u n p u n c t i n s e r n n a l , i n

p l a t a b i r u l u i d ' ' c a r e n o b i l i m e a e r a s c u t i t r t .

B i r u l i m p u s p o p o r a t i e i d e j ' o s , m o s n e u i

i

á r a n i s u p u § i ,

a c e s t i d i n u r m á s e r b i i d e a p o i a i p a m â n t u l u i , e r à a c e l a s i c a r e

I n t a r i l e A p u s u l u i

i , d u p r i e x e m p l u l l o r , I n U n g a r i a , s e n u m e a

t r i b u t u m . C à b i r u l a f o s t u n a d i n c e l e d i n t a i d r i n

c r t r o r a a f o s t

s u p u s á p o p o r a t i a t á r i l o r r o m a n e , s e c o n s t a t á i n t ú i d i n d o c u -

m e n t u l d e l a 1 2 4 7 , c a r e v o r b e s t e d c v e n i t u r i l e

i f o l o a s e l e c o n -

c e d a t e d i n v o c v o d a t e l e t o m a r t e c a v a l e r i l o r d e I e r u s a l i m 2 0 5 , a p o i

d i n f a p t u l c a p o p o r a t i a b á s t i n a s e a t r t r i l o r r o r n â n e , c h i a r

a c e a l á s a t á n e a t i n s a I n a l t e p r i v i r i , e t a s u p u s ä a c e s t o r d r u , l a

1 5 0 8 H o r m . , D o c . , X V , p . 1 8 0 ; 1 5 2 8 , I b i d e m , p . 3 0 1 .

2 0 0 M e d i c u s e t b a r b i t o n s o r 1 5 5 8 , I b i d e m , p . 8 3 3 . M a l v e z i 5 1 p a g . 5 6 2 . E n -

d e r l e i n , p . 6 4 4 . A s u p r a h i r n i g i l o r b A r b i e r i

p . 5 8 6 - 5 8 8 . B ä r b i e r i 5 1 m e d i d d e

o c h i , p . 5 8 9 .

2 0 1 I b i d e m : 1 5 6 0 ,

p . 5 5 3 - 5 5 4 , 5 5 9 , 1 5 6 4 , p . 6 0 1 , 6 0 7 s i 6 0 3 .

2 0 2 V a t ä , l b i d e m , p . 6 0 2 , 6 2 1 ; a p ä d i s t , p . 6 2 3 ; p r u n 5 i c i r e 5 , p . 6 1 ' 1 .

" , D o c . B i s t r i f e i d e N . I o r g a , I , p . 6 6 .

2 " H e l a t i e a s u p r a l u p t e i d e l a B r a 5 o v , t u t r e R a d a 5 e r b a n

5 i

B a t e a d e

M i h a i l S e y b r i g e r . 1 6 1 0 - 1 6 2 1 I n N . I o r g a , S t u d i i s i d o c . , I V , p . 1 2 4 : e t l i c h e H u n d e n

v e r w u n d e t e i n d e r S t a d t b r a c h t , z u d e n B a r b i e r e r n " . A l t e a r A t á r l a b 5 r b i e r e w r c a

d o c t o r i 1 6 2 1 H u r m n . , D o c . , X V , 2 , p . 9 2 5 .

" 5 V o l . I I , p . 2 0 8 .

 

Page 214: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 214/233

2 1 6

1 8 T O R I A R O M I N I L O R

s e m n d e p l e c a i . e & A r e d e s c i i l e c A t o r i 2 0 6 .

I n s f A r s i t p o s e d ä m o

d o v a d r t d i r e c t r t c ä b i r u l e r à i m p u s l o c u i t o r i l o r u n o r s a t e m a r a l -

s t i r e s t i , c a r e s t i m C A d e a s e m e n e c u c e l e d o m n e s t i

i

b o i e r e s t i ,

e r a u l o c u i t e d e p o p o r a t i e s u p u s i i , i n u n d o c u m e n t d i n 1 4 4 8 , i n

c a r e P e t r u D o m n u l M o l d o v i i , s c u t e s t e s a t e l e m â n i l s t i r e s t i P o -

b r a t a , l u t e a l t e i n d a t o r i r i s i d e p l a t a b i r u l a i c A l r e e l , l ä s A n d u ' l

I n f o l o s u l m â n ä s t i r e i 2 0 7 B h u l s e s t r f i n g e a d u p ä s i s t e m a c i s l e i ,

a d e c A e r a i i n p u s l u t e ° s u m ä o a r e c a r e p e 1 i . c e s a t , s i l o c u i t o r i i

a p o i h a t ä r i a u i n t r e e i , c â t a r e s ä r ä s p u n d ä f i e c a r e , d u p ä p u t e r e a

8 9 . I n t o a t e t i m p u i i l e i s t o r i e i R o m a n i l o r , l u a r e a b i r u l u i i n f o r m a

c i s l e i a f o s t s e m n u l o s e b i t o r a l p o p o r a t i e i d e j o s , p e n t r u c a r e

s i a d e s e o r i c i s l a I n l o c u i e s t e t e r m i n u l b i r u l u i . A à N i h o n B a r -

n o v s c h i s c u t e s t e i n 1 6 2 9 , s a t u l B o r i l e s t i i d e t o a t e c e l e l a l t e d ä r i

p r e c u m i l i , s u l g i u , u n t , l u p i n d a t o r e s t e s ä d e e n u m a i c i s l a

l o r c A t ä v a h i s c r i s ä i n v i s t i a r u l ( v i s t i e r i a ) d o m n i e i m e l e " 2 0 8 .

U n a l t d o c u m e n t d e l a a c e l a s c l o n m s p u n e c h i a r c à c i s l a o p l ä -

t i a u v e c i n i i . A n u m e i n a n u l 1 6 2 8 B a r n o v s c h i , c i â n d a s c u l t a r e

j ä l u i r e i m a z i l i l o r

i

b o i e r i l o r d e t a r à , & A d i n p r i c i n a " i n v ä l u i r e i

s l u g i l o r d o m n e s t i l i s ' a r f i p u s l i e t s a t e l e , d o m n u l o r d o n a

s ä h i e t a r i

i p u t e r n i c i c u c ä r t i l e d o m n i e i m e l e a l u g ä r i i

i f e c i o r i i

d e b o i e r i e

v e c i n i i , m n s á s e l l e l e e i c i s l a , i e e v e c i n i i

o r i d e u n d e i ' o r a f l à ,

d u c i l c u t o a t e b u c a t e l e l o r i n a p o i ,

c a r e ' s i p e l a l o c u r i l c s a l e s i c i s l a s a s e m u t e d u p e l e i , i n s ä d e a i c i

s ä

g r i j i v e c i n i i s i c i s l a " 2 0 9 M a i 1 i i , a d e c à 1 - 1 2 1 . 7 , 4 1 i c e s e

c o b o r i a u d i n b o i e r i , n u p l ä t e a u c l i s l à c i e r a u i m p u s i l a d ä r i

p e r s o n a l e . D e a c e e a o r d o n r i A l . M o r u z i i n 1 8 0 3 , c a a c e l d i n t r e

m a z i l i , c a r e v a c e r e s r i f i e c i s l u i t , s à p i a r d ä r a u g u l s ä u d e m a z i l ,

s r i f i e a r u n c a t i n t a g m a v e c i n i l o r 2 1 0

I n a f a e ä d e a c e a s t ä d a r e a b i r u l u i , d e c a r e a m v ä z u t

n o b i l i i e r a u s c u t i t i 2 1 1 , d o m n u l p e r c e p e à v e n i t u r i l e o c n e l o r , v A n -

z a r e a s ä r e i f i i n d u n m o n o p o l a l s ä u ,

i

o i l m i l e c a r e p e a t u n c i

1 1 U s e p l ä t i a u n u m a i l a i n t r a r e a s a u i e s i r e a d i n t a r ä a m ä r f u r i l o r ,

c i i n f i e c a r e o r a s p r i n c a r e t r e c e a u . A s t f e l a m v ä z u t I n c à d i n

t h n p u l S t a t u l u i b a t - M c l e a n , e a '

p r i n c i p e l e a c e l u i S t a t , I v a n c o

R o t i s l a v o v i c i , I n c u v i i n t e a z ä c a o f a v o a r e n e g u s t o r i l o r d i n M e -

s e m b r i a , c a s ä n u p r á t i a s c ä v a n f A l a d e s c ä r c a r e i n G a l a t i , c i

 

o d o v a d i i I n y e d e r a t i i a t

i m o 5 n e n i i s a u O r a n i i l i b e r i e r a u . s u p u 0

b i r u l u i , a n u m e u n d o c u m e n t d i n 1 6 9 3 ( C o n d i c a l o g o j e t ( e i t u t B r a n c o v a n u

n e e d i t a t i l , p . 3 5 ) , c a r e N , o r b e 5 t e d e : a c e 0 i o a m e n i c e n u s ' a p o m e n i t d e l a p A r i n t i i

l o r s S f i f o s t r v i n â n i , c i a u f o s t t o l l m e g i e s i d e b i r " . C A ' m e g i e t . i n s a m t 0 A r a n

I l b e r , c u m o l e , m o n e a n , r ' ä z i 1 5 . V e z i m a i s u s , p .

5 2 .

I " A r h . i s t . I , 1 . p . 1 5 3 .

2 . 6 A r h . i s t . , 1 , 1 , p . 1 1 9 .

" I A r h . i s t . ,

I ,

1 , p . 1 7 5 .

' 4 4

U r i c a r u l , I V , p . 8 1 . V o m v e d e a l a l o c u l s à . 0 m a l p e l a r g c e e r a u m a -

z i l l i

V o l . V I , c a p .

S t a r e a ( d r a n i l o r .

2 " M a l s u s , p . 1 8 4 - 1 8 5 .

 

Page 215: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 215/233

Page 216: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 216/233

2 1 8

I S T O R I A R O M A N I L O R

O r a d c o s e b i r e s e l u a u o i e r i t u l , p o r c a r i t u t ( g o s t i n a ) , a l b i n d r i t u l

( d e s e t i n a ) , c a r e a c e a s t a d a r e i n b a n i e r a d e o s e b i t a d e z e c i m e a

c e r e i ; a p o i g a l e t d r i t u l a d e c a d a r e a p e g ä l e a t a d e g r a i l 2 1 7 , v i n d -

r i c i u l , d a r e a p e c r a . s m e , n e a t a r n a t a d e z e c i m e a v i n u l u i , p o s a d u l ,

c l a r e a p e n t r u i n t r e t i n e r e a g a r n i z o a n e l o r d e p r i n o r a s e ,

§ i a l t e e a t e v a .

I n a f a r a d e a c e s t e d a r i , m a i e r a s u p u s f a r a î n d o i a l á n u m a i

p o p o r u l d e r a n d , l a m a i m u l t e p r e s t a t i i i n n a t u r a c o n s t A n d

m a i a l e s i n d e o s e b i t e l u c r a r i s a v a r s i t e i n f o l o s u l

d o m n u l u i ,

p r e c u m c a i i d e o l a c ,

b o i i d e p o d o o a d i i , c a r o t i d b u f i l o r ,

f a c e r e a

r n o r i l o r , p e s c u i t u l m o r o n i l o r 2 1 8 . D o m n u l i n s ä m a i a v e à u n v e n i t

i n s e m n a t d i n v a n z a r e a c a r d u r i l o r s i a t u r m c l o r c r e s c u t e p e i n -

t i n s e l e p a m a n t u r i d o m n e s t i c a r e e r a u c u a t a t m a i c u p r i n z a t o a r e ,

e u c a t n e u r c i l m m a i s u s i n t i m p . N e g o t u l d e v i t e a l d o m n i l o r

c a r e t r e b u e s a f i e a c l m i s

i p r i n f i r e a h i c r u r i l o r , e s t e a d e v e r i t

d e m a i m u l t e

o r i . A s a I a c o b E r a c l i d e D e s p o t u l v i n d e m u l t i

b o i p c f i e c a r e a n d e p e m o s i i l e c l o m n e s t i ; A l e x a n d r u L ä p u § n e a n u

t r i m i t e b o j d e c a s à p i e l a B i s t i i t a p e c a r e n e g u s t o r i i i i p l a t e a u

f o a r t e b i n e . U n a g e n t a l l u i v i n d e i n S n e a t i n 1 8 0 0 d e b o j i n a n u l

1 5 8 1 2 1 9 .

D i n a c e s t e v e n i t u r i d o m n u l j e r t f e a o p a r t e s p r e r a s p l a t a

s l u j b e l o r b o i e r i l o r d r e g a t o r i , p r e c u m d e e x e m p l u I n M o l d o v a ,

\ e n i t u r i l e d i n t i n u t u r i l e C e f a t e i A l b e e r a u a t r i b u i t e l o g o f a t u l u i ,

l a r v o r n i c u l u i d e t a r a d e j o s a c e l e a l e t i n u t u l u i C h i l i e i . I n M u n -

t e n i a e r à c o n c e d a t b o i e r i l o r b i r u l p l a i t d e u n e l e c l a s e d e o a m e n i ,

p r e c u m c r u c i l e c a l a r a s i l o r , § i a s a m a i d e p a r t e . S e m a i d e s b r a c à

d o m n u l a d e s e o r i d e v e n i t u r i l e s a l e s i I n f o l o s u l m a n a s t i r i l o r ,

p r e c u m a m

a r a t a t - o m a i s u s d i n m a i m u l t e d o c u m e n t e . M u l t a -

m i t a i n s a d e c a p e t e n i e c e s e d a d e à b o i e r i l o r p e n t r u s l u j b e l e l o r

s i m a n a s t i r i l o r i n s c o p d e s f i n t e n i e , e r a u m o s i i l e , a l e c a r o r i z -

v o r

c u r g e a m a n o s ,

i n p r i m e l e t i m p u r i d u p a i n t e m e i e r e a

t a r i l o r r o m â n e .

I n a c e s t - L i m p c l e c i , c u t o a t e t u l b u r a r i l e d e c a r e e s t e p l i n ,

p o p o r u l d e j o s e m à i n c à a p A r a t d e a s u p r i r e . B o i e r i i c a u t a u f o l o a s e l e

l o r i n m u l t a m i t e l e c a s t i g a t e p e e a m p u l d e b a t A l i e , s i p e c a r e

d o m n u l p u t e a s a l e i n c u v i i n t e z e c u o m a r e d a r n i c i e , a v a n d i n

s t a p a n i r e a l u i i n t r e a g a i m e n s a i n t i n d e r e d e p a n a a n t c e n u a p a r -

t i n e a p r o p r i e t a r i l o r a l o d i a l i p r e c u m

i c e l e l a l t e m i j l o a c e d e a o

s p o r i a r a t a t e m a i s u s . C â n c l s e v a f i s f a r s i t a c e s t i z v o r c e p r i m a

2 1 7 B r e z o i a n u , V e c l z i l e i n s t i t u l i u n i a l e R o m i l n i e i , B u c u r e s t i , 1 8 8 2 , p . 3 3 .

' I ' V e z i p e n t r u a c e s t e d ' a r t

i p r e s t a t i u n i d o t e ' h r i s o a v e , u n u l a l l u i M i r c e a

d i n 1 3 9 9 ( A r h . i s t . , I , 1 , p . 9 7 ) ,

s i a l t u l d e j a P e t r u V o e v o d d i n 1 4 4 8 ( A r h . i s t . , I ,

1 . p . 1 5 3 ) .

  9 A s u p r a a c e s t u i i z v o r d e c a s t i g a l d o n m i l o r v e z i I .

N i s t o r . H a n d e l u n d

W a n d e l i n d e r M o l d a u . 1 9 1 2 . p . 4 , u n d e s u n t r e p r o d u s e c i t p t e l e .

 

Page 217: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 217/233

O R G A N I Z A R E A P R I M I T 1 V X A T X R I L O R R O M I N E

9 1 9

n e s e c a t a l p i i m â n t u r i l o r d o n m e s t i , b o i e r i i v o r c A u t à s à s p o r i a s c i l

i n t e n z i v a v e r e a p e c a r e ' A r a a t u n c i o l ä t i s e e x t e n z i v , a n u m e p r i n

a p ä s a r e a e l e m e n t u l i i i p o p o r a n , c e l o c u i à p e m o s i i l e l o r . A c e a s t ä

t e n d i n t a a d ä o g a n d u - s e c a r e a l t e i m p r e j u r ä r i ,

v a r e s t r i n g e

n e c o n t e n i t n u m ä r u l p r o p r i e t a r i l o r l i b e r i , § i v a i n d r u n i à c r i d e r e a

l o r i n c l a s a s e r b i l o r . B o i e r i i l a r ä n d u l l o r v o r e ä u t à t o t m a i I n u i t

a s e a l i p i d e c u r t e , a i n c A p e à i n f u n c t i i , i n c a t p e i r e a p ä m â n t u r i l o r

d o m n e s t i v a i n d r u m ä o i n t r e a g A s c h i m b a r e I n r a p o r t u r i l e d i n t r e

c l a s e l e p o p o r u l u i .

D e s i a c e s t e p r e f a c e r i s e i n t ä m p l ä m a i t a r z i u , i m b o l d u l

s p r e a l o r i n f i t p t u i r e e l - A p u s d e p e a c u m a , a n u m e i n a j a r o r g a -

n i z a t i a s o c i a l ä a c ä r e i a s c h i t a r e a m i n c e r c a t ' o , s i a c ä r e i a u r m ä r i

e r a u s ä s e a r a t e i n t e u n t i m p m a i i n d e p l i r t a t . T r e b u i f i a t r a s l u a r e a

a m i n t e a s u p r a r ä d ä c i n e i d i n c a r e e r a u s à p u r c e a d ä , c a o c o r o a n ä

p r e a b o g a t ä , t o a t e r e l e l e v i i t o a r e .

D e o c a m d a t à a c e s t e c l o c i a u a s c u n s e i n m ä r u n t a e l e v i i -

t o r u l u i , s i p o p o r u l e n e r g i c , v i t e a z , n e s t i r b i t

i n c ' ä i n s t a r e a l u i

d e a v u t i e , c o n s t i t u i à u n e l e m e n t c u v l a g ä p e c a r e s e p u t e ä

d m i n t a d e m a - L a i - f l a r e c e c u p r i n s e s e p e R o m â n i , d e i n d a t ä

c e s i m t i s e r ä p e c a p u l l o r a p ä s a r e a m a g h i a r ä .

I n t e a d e v ä r n ä v ä l i r i l e a n t e r i o a r e a c e s t e i a

I i

l ä s a s e r ä

t o t d e a u n a a p r o a p e n e a t i n s i ,

I n

a s c u n z i s u r i l e m u n t i l o r l o r .

A c e a a S l a v i l o r , n e a m c e c ä u t t i a l ä t u r e a c u e i a d ä p o s t i r e , M e u s e

d i n e l u n t o v a d i s i n v i e a t a c e a g r e a d a r l i b e r ä a m u n t e l u i . M a -

g h i a r i i i n s ä s u r p r i n s e s e r i l p e R o m â n i , d u p ä o p e r i o a d ä d e l i n i s t e

c o m p a r a t i v à , I n

e s u l u n c l e e i s e c o b o r i s e r ä . N e f i i n d i z b a n z i l e

l o r a s u p r a R o m i l n i l o r s i a S l a v i l o r a s à d e c o v ä r s i t o a r e , a c c s t e

p o p o a r e p r i m i r ä j u g u l l o r , l a i n c e p u t b r a n d , i l I S A c a r e a s c u n d e à ,

s u b o m a s c i l p e r f i d ä , r e a l i t a t e a u n c i c r u n t e a p ä s ä r i . D e i n d a t i l

c e e l e m e n t e l e m a i n a n d r e a l e n e a m u l u i r o m â n e s c s i n i t i r ä i n -

g r e u i e r e a a p ä s ä r e i c e l e c ä z u s e d u p à g â t , e l e p ä r ä s i i i i c h i a r O r a

l o r d e b a t i n ä , p e n t r u a c ä u t à i n a f a r ä d e c e t a t e a C a r p a t i l o r

o v i e a t à m a i l i n i s t i t ä . P e n t r u a s c ä p à d e a p ä s a r e a u n g u r e a s c ä

e i n u m a i u r c a r à i n d ä r ä p t a d ä p o s t i r i l e m u n t i l o r , c i s e c o b o r i r ä

d i n c o a c e d e e i , s p r e s e s u r i l e

d u n ä r e n e ,

c u r ä t i t e

d e b a r b a r i

p r i n o r c a n u l n ä v ä l i r e i t a t a r e , s i c a r e a s t e p t a u c u b u e u r i e o

s p o r i r e § i u n a d a o s i n t ä r i t o r d e p o p o r a t i e d e a c e l a s n e a m .

A s a d a r c e e a c e i m p i n s e s e p e R o m â n i i A r d e a l u l u i l a c o n -

s t i t u i r e a S t a t e l o r M u n t e n i e i s i M o l d o v e i , f u s e s e u n d o r d u p r i

l i b e r t a t e i n e a t ä r n a r e , a c e l d o r c u m p l i t , n e a l i n a t c a r e t o t d e a u n a

a f r ä m â n t a t o m e n i r e a d e l a p r i m e l e e i m i s c ä r i ;

c a r e i m p i n g e

p e p o p o a r e n e c o n t e n i t a r ä z b o i s i i n g h i t i p e c e l e l a l t e , s p r e a m i

f i i n g h i t i t e d e e l e ; a c e l d o r c a r e i n e a r c a s i d e s c a r c 5 n e c o n t e n i t

m a r e l e n e r v a l i s t o r i e i , s i f ä r ä d e c a r e p r o g r e s , e i v i l i z a t i e , d e r n -

n i t a t e i o n o a r e a r f i n u r n a i n i s t e z a d a r n i c e c u v i n t e .

5 i t o c r n a i i n a c e s t e t i m p u r i p r i m i t i v e a l e o r g a n i z ä r e i s o c i e t A t i i

r o m â n e § t i , s e i n t ä l n e s c e l e m e n t e l e t r e b u i t o a r e p e n t r u a r e a l i z à

Page 218: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 218/233

2 2 0

I S T O R I A R O B I A N I L O R

s a u c e l p u t i n a i n c e r c a s í . s e r e a l i z e z e a c e a s t à m a r e i m b o l d i r e .

T o a t e e l e m e n t e l e I i s u n t s i m p l e d a r p u t e r n i c e . I n s f e r a

a u t o r i t a t e a a b s o l u t ä a d o m n u l u i ; i n c e a c u l t u r a l à i d e e a

n e s u p u s A n i c i u n u i c o n t r o l , s i d o m i n a n d i n s p i r i t e f a ' r à

n i c i o p i e d e c à ; i n s f e r a e c o n o m i c à f i e c a r e l o c u i t o r p r o p r i e t a r

d e p ' a . m a n t , f i e e l f i b e r , f i e s u p u s , a p A r a n d i n m o s i a l u i c e a

m o s i a c e a m a r e , p a t r i a c o m u n 5 . ; c l a s a b o i e r i l o r e ä . u t a n d a d o -

b a n d i p o z i t i i

i a v e r e p r i n v i t e j i a r à z b o i n i c ä c a r e a d u c e à c a e a ' s -

p l a t à O r u i r e a d e m o s i i , R e u m b l a n d d u p A d r e g A t o r i i , n i c i d u p ä .

a s u p r i r e a c e l o r m i c i ; c à c i i z v o r u l b o e u t i i l o r l a r f i j a d d e s c h i s d e

s u s , E l l a v e a u n e v o i e a ' l c A u t a i n j o s

i a t à I n p u t i n e t r a ' s A t u r i

c a r a c t e r i s t i c a a c e s t u i t i m p , c a r e o r i c a t a r f i d e v i j e l i o s , o r i c a t

a r f i d e c u m p l i t , t o t u s i c o n t i n e I n e l o a d e v A r a f a ' m A r i r e . P u t e r e a

d e s t o i n i c i a Ç ä r i l o r r o m â n e n u s M e a . i n s 5 . I n m u l t i m e a p o p o -

r a t i e i c a r e e r à I n d e s t u l d e r a r s a . 2 2 0 , c i i n v r e d n i c i a e l e m e n t e l o r

c e o a l c à t u i a u s i I n a c e a a o r g a n i z r v e i c e l e i n c h e g a , c u t o a t e

i n s e m n a t e l e e i m e t e l m e .

R e l a t i a l u i F r a n Ç o i s d e P a v i e , 1 5 8 5 . N . I o r g a , A c i e ; i

F r g . ,

E , p . 3 8 :

t r a v e r s a n t l a V a l a q u i e c e p a y s s i p e u h a b i t é .

 

Page 219: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 219/233

  O S

 

Page 220: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 220/233

I P O T E Z E L E A S U P 1 U D E S C A L E ( A S E I 1 1 U N T E M E E

I p o t e z a d - l u i 1 ) .

O n c i u l . C e a i n t i d p e c a r e v o i m s o

s u p u n e m u n e i a n a l i z e e n t i c e , c a a c e a c a r e p u n e o r i g i n e a S t a t u l u i

m u n t e a n m a i d e p a r t e d e c u p r i n s u l l u i t e r i t o r i a l , e s t e a c e a a

d - l u i D . O n c i u l c a r e d e s f a c e a c e s t S t a t u n i t a r a l M u n t e n i e i d i n

a c e l a l I m p e r i u l u i V a l a h o - B u l g a r d i n p e n i n s u l a B a l c a n u l u i . I n

r e z u m a t , p ä r e r e a d - l u i O n c i u l e s t e u r m A t o a r e a : R o m â n i i d i n

B u l g a r i a § i .

V a l a h i a , d i n t i t u l a t u r a i m p ä r a t i l o r A s ä n e s t i , s a r

r e f e r i , p e n t r u V a l a h i a , l a M u n t e n i a d e a s t ä z i , I n c â t A s ä n e s t i i

a r f i f o s t i m p ä r a t i a i B u l g a r i e i d e d i n c o l o d e D u n ä r e

i V a l a h i e i

d e d i n c o a c e d e e a . C A n d m a i t ä r z i u M u n t e n i a s e d e s f a c e d i n

I m p e r i u l V a l a h o - B u l g a r s i s e c o n s t i t u i e i n S t a t d e o s e b i t , d i s p a r e

t e r m i n u l d e V a l a h i a d i n t i t u l a t u r a i m p e r i u l u i s u d - d u n ä r e a n ,

r ä m â n â n d n u m a i u n S t a t b u l g ä r e s c 1 .

N u p o a t e f i s u p u s l a n i c i o i n d o i a l ä / a p t u l s t à p â i i i r e i b u l -

g ä r e s t i l a n o r d u l D u n ä r e i i n v r e m i l e i n t d i u l u i I m p e i i u B u l g d -

r e s c , i n t e m e i a t d e A s p a r u c h i n

6 8 7 ,

s l ä b i t . m u l t p r i n c u c e r i r e a

B u l g a r i e i d u n ä r e n e d e i m p ä r a t u l b i z a n t i n Z i m i s c e s

  9 6 9 - 9 7 6 ,

d e s f i i n t a t d e s l i v á r s i t l a

1 0 1 8

d e V a s i l e a l I I - l e a B u l g a r o c h t o n u l 2 .

T o c m a i i n s ä p e c â n d p u t e r e a h u l g a r á s e i n t u n e c à l a D u n ä r e ,

s e r i d i c A i n P a n o n i a ,

i a p o i i n T r a n s i l v a n i a s i a s u p r a r e g i u n e i

t r a n s a l p i n e a M u n t e n i e i , p u t e r e a u n g u r e a s c ä c a r e s e s u b s t i t u e ,

p a r t e l a s t á p â n i r e a , p a r t e l a s u z e r a n i t a t e a b u l g ä r e a s c ä a s t ä -

t i s o a r e l o r r o m â n e s t i d i n c u i b u l C a r p a t i l o r s i d e p e m a r g i n i l e

a c e s t o r m u r r t i 3 . R r t M 4 i t e 1 e r e g i u n e i n o r d - d u n ä r e n e p a r t e n c á m -

D . O n c i u l a I n t a t a c e a s t à c h e s t i e i n m i m u l t e r a n d u r i :

I n t a i i n s l u -

d i u l d - s a l e , R a d a N e g r u

O r i g i n i l e P r i n c i p a t u l u i T ä r e i R o n u i n e 5 t i , i n C o n v o r b i r i

L i t e r a r e , X X I V , 1 8 9 0 , s i X X V I , 1 8 9 2 ; a p o i I n O r i g i n i l e P r i n c i p a t e l o r R o m ( i n e ,

1 8 9 9 , s i i n s f a r s i t i n

T i l l u r i l e t u l M i m a , I n C o r t e . L i t . , X X X V I , 1 9 0 2 .

2 1 5 1 1 i s u s , v o l .

I I , p . 8 0 , c a p i t o l u l B u l g a r i a n o r d - d u n t i r e a n d

V d . I I , c a p . U n g i z r i i .

 

Page 221: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 221/233

9 2 4

I S T O R I A R O M A N I L O R

p u l u i c a d e t o t p e a t u n c i s u b j u g u l P e c e n e g h i l o r ( 9 7 0 ) , i n l o c u i t

m a i t A r z i n p r i n a c e l a l C u m a n i l o r ( 1 0 5 7 ) , I n c a d e a c o l o i n n a i n t e ,

i n t r u c A t J I U m a i g ä s i m n i c i o i n c e r c a r e a I m p e r i u l u i V a l a h o - B u l -

g a r d e a r e c A s t i g A p o s e s i i l e d e l a n o r d u l D u n ä r e i a l e i n t A i u l u i I m -

p e r f i l B u l g ä r e s c , n u m a i e s t e c u p u t i n t ä d e i n c h i p u i t v r e - o

s t ä p ä n i r e a A s ä n e s t i l o r l a n o i d u l f l u v i u l u i , c a r e s ä s e f i s u b s t i t u i t

s t ä p A n i r i l o r i n t e r v e n i t e I n r ä s t i m p u l i n t u n e c k e i p u t e r e i b u l g ä -

r e s t i . S e i n t e l e g e c à i e s i r e a p o p o r u l u i r o m A n d i n s f e r a

a B u l g a r i l o r n u a s t A n s i n r i u r i r e a c u l t u r a % i n b i s e r i c ä

i l i m b a

s c r i s ä , p r i m i l A d e l a e i î n v r e m i l e i n t A i u l u i l o r i m p e r i u , d e o a r e c e

i n r i u r i r i l e c u l t u r a l e n u a u n e v o e d e c a d r e l e p o l i t i c e p e n t r u a

s e i n t r o d u c e s a u a s e m e n t i n e A .

D a r p u t e r e a B u l g a r i e i r e i n v i e m a i t ä y z i u , d u p ä a p r o a p e

2 0 0 d e a n i , i n 1 1 8 5 , i n o f o r m ä n o u ä , c e a v a l a h o - b u l g a r t i , s u b

d i n a s t i a a r o m A n ä a A s à n e s t i l o r .

T e o r i a c a i n f i i n t a r e a S t a t u l u i m a n t e a n a p r o v e n i t d i n o

d e s f a c e r e d i n a c e l d e p e s t e D u n ä r e a r e d e c i î n v e d e r e S t a t u l v a -

l a l i o - b u l g a r 4 .

I a t ä a r g u m e n t e l e d e c ä p e t e n i e p e c a r e s e r a z i m ä p ä r e r e a

d - l u i O n c i u l

L a r t i s c o a l a u r m a t i l s u b A s ä n e s l i s e i n s o t i s e r i l

i R o m A n i i

d e l a n o r d u l D u n ä r e i , d e o a r e c e m k t u r i s i r i d i n c e l e m a i v r e d -

D i c e d e c r e d i n t ä a r a n & A , d u p ä i n f r A n g e r e a s u f e r i t ä i n p r i m a

l u p t ä , A s a n s i P e t r u s e r e t r a s e r ä p e s t e D u n k e i n T a r a R o n A -

n e a s c i l ,

i c a a j u t o r d e l a R o m d n i i d e d i n c o a c e s i d e l a v e c i n i i

C u m a n i , a r ä t a t i c a n u m e r o s i I n o s t i r i l e A s ä n e s t i l o r i n t o a t e

f k b o i a e l e

l o r u r m k o a r e , A s a n s i P e t r u r e p u r a t a r ä v i c t o r i a

a s u p r a I m p e r i u l u i B i z a n t i n 5 .

T e x t u l l u i N i c e t a s C h o n i a t e s ,

s i n g u r u l s c r i i t o r b i z a n t i n p e c a r e s e i n t e m e i a z ä s p r i j i n i r e a

s i n g u r u l c a r e a m i n t e s t e i m p r e j u r a r e a , n u p o m e n e § t e i n s ä n i c i

p r i n u n c u v d n t d e R o m d n i ,

i v o r b e s t e e x c l u s i v n u m a i d e C u m a n i .

C h o n i a t e s s p u n e a n u m e , c à P e t r u s i A s a n s ' a u r e p e z i t s p r e

n ' A r e ,

i l u n t r ä r i n d ' o s ' a u d u s l a v e c i n i i l o r C u m a n i i , r e p e t A n d

a r k a r e a m a i j o s c u c u v i n t e l e c à b a r b a r i i c e h i t o v ä r ä s i a u p e A s a n

( a d e c ä . R o m A n i i d i n H e m u s ) t r e c A n d D u n ä r e a s e i n t d l n i r ú c u

C u m a n i i

i s t r A n s e r ä a c o l o m a r e m u l t i m e d e s u t i

d e a r m e c l u p s d

v o i e , s i s e i n t o a r s e r à i n p a t r i a l o r M y s i a . A d u c A n d c u s i n e g l o a t e l e

a j u l d l o a r e a l e C u m a n i l o r c a p e ' l i s t e c e t e d e d u h u r i , ( a u h o t ' d r i t )

s à i n t r e g e a s c à d o m n i a V a l a h i l o r ( d e p e s t e B a l c a n i ) s i a B u l g a r i l o r

p r e c u m a f o s t o d i n i o a r ä 6

A c e a s t i l t e o r i e n u e s t e n o u d . I n n a i n t e d e d . O n c i u l e a a f o s t s p r i j i n i t ä

d e m a l m u l f i i s t o r i c i . I n c e p A n d c u C 2 n t e m i : . V e z i i s t o r l c u l e l I n

O n c i u l , O r i g i n i l e

p a g . 1 5 8 .

5 V e z i O n c i u l , O r i g i n i l e , p . 2 7 , § i T i l l u r i l e l u i M i r e e a , i n C o n v . L i t . , X X X V I ,

1 9 0 2 , P . 3 3 ,

3 4 .

N i c e t a s C h o n i a t e s . p . 4 8 5 5 I u r m . : O I l i t p o g . 6 - r ¡ X a n /

. t t a i

A c e t v . . .

I s t p o y i t e X t T o f r r o ; a t c h 7 c ) . o . q a e 4 p . s v o L 7 . o T 5

  e t T E c T 6 v w v I x a o n g ( n u m e l e C u -

 

Page 222: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 222/233

1 P O T H Z E L E A S U P R A D E S C X L E C A R E I M U N T E N I E 1

2 2 5

I n t o t c u r s u l a c e s t e i a r à f ä r i a s c r i i t o r u l u i b i z a n t i n l a c a r e

d . O n c i u l s e r a p o a r t ä . p e n t r u

I n t e m e i d p ä r e r e a , n u s e g ä s e § t e

n i c i o v o r b d d e s p r e R o m c i n i i c e a r f i v e n i t d i n n o r d u l D u n c i r e i

i m p r e u n d c u C u m a n i i , s p r e a a j u l e i V a l a h i l o r l u i A s a n . D e u n d e - i

i e a , d . O n c i u l ?

F I C A i n d o i a l ä . c s á . R o m A n i l s e a f l a u p e a c e l t i m p l a n o r d u l

D u n k e i § i a n u m e c h i a r i n M u n t e n i a ; d a r n o i a m v A z u t

o c u p a u m a i a l e s p a r t e a d e s u s , m u n t o a s ä . a O r e i 7 ,

i n u e s t e

d e i n c h i p u i t c . A s a n

i P e t r u s ' a f i a u t a t a j u t o r u l l o r p r i n C a r -

p a t i i m u n t e n i s a u p o a t e c h i a r i n T r a n s i l v a n i a , ( A n d e i a v e a u

l a i n d e m a n a l o r p e C u m a n i , c h i a r p e m a l u r i l e D u n k i i . I n o n c e

c a z i z v o r u l c i t a t d e c l . O n c i u D U p o m e n e § t e d e R o m â n i i d e l a

n o r d u l D u n n - H . T o t a t h t d e p u t i n i n c h e i e t o a r e e s t e a r k a r e a

d - l u i O n c i u l , i m b o O t i t à c u m u l t e c i t a t i i , d e s p r e p r e z e n t a C u m a -

n i l o r a l d t u r e a c u V a l a h i i I n o § t i r i l e a s ä . n e § t i 8 . D a c à C u m a n i i

a p k e a u i n a c e l e a r m a t e c a a j u t o r d e l a - n o r d u l D u n k e i , V a l a h i i

e r a u a c e i d i n I l e m u s c a r e s e r 6 s c u l a s e r t i c h i a r d e l a i n c e p u t ,

§ i n u e r a u V a l a h i i d e l a n o r d u l D u n k e i , p e n t r u c a r e d . O n c i u l

n u p o a t e a d u c e n i c i o d o v a d á a i m p ä l i t ä l § i r e i l o r l a r ä . s c o a l a A s à -

n e § t i l o r .

D . O n c i u l a d a u g ä l i n s ä i l a a c e s t a r g u m e n t , p e c a r e l - a m

v ä . z u t c á n u p o a t e f i m e n t i n u t , u n a l t u l t o t a - t a t d e p u t i n t e m e i n i c ,

s u s t i n â n d e a ' d i n c o r e s p o n d e n t a p a p e i c u l o n i t à r e i e s s ä , c á V a l a h i i

d i n I m p e r i u l V a l a h o - B u l g a r s e a f l a u i n v e c i n ä . t a t e a U n g a r i e i ,

d e o a r e c e s e p o m e n e § t e d e n i § t e n e i n t e l e g e r i d e h o t a r e i n t r e

B u l g a r o - V a l a h i a § i U n g a r i a . V a l a h i a I m p e r i u l u i R o m â n o - B u l -

g a r , p e n t r u a f i v e c i n ä . c u U n g a r i a , s u s t i n e d . O n c i u l , t r e b u e

& A f i f o s t l a n o r d u l D u n k e i , c e e a c e , d u p á d - s a , s e m a i i n t k e § t e

§ i p r i n m k t u r i a c à l u g k u l u i f r a n c e z d e R u b r u q u i s , c a r e , i n e n u -

m k a r e a t k i l o r t r i b u t a r e T A t a r i l o r , c o b o r d n d s p r e C o n s t a n t i n o p o l

p a n e i n i c i i p e V a l a h i a l u i A s a n , a p o i p e B u l g a r i a , i a r c c i n d l e

i n i r d i n c h i p i n v e r s , d e l a C o n s t a n t i n o p o l e i n s u s , p u n e

p e B u l g a r i a s i d u p e i e a p e V a l a h i a . V a l a h i a l u i A s a n , i n c h e i e d .

O n c i u l , f i i n d a r à t a t à c a s i t u a t à l a m i a z á n o a p t e d e B u l g a r i a

v e c i n ä . c u U n g a r i a , n u p o a t e f i d e c A t T a r a R o m A n e a s c ä . 9 .

m a n i l o r i n a u t o r i i b i z a n t m i ) e c p o c r i l m a y . ; o i ì n e p i t b v A à v p e L p p a p o e

a f i e t w c e ; v . r . a , o z g I - 4 6 0 a c ç a 1 v r E Ç T X E T . 3 T O V i x e i 0 e v o o p . p . a z t x 6 v x a r i k 4 - i p o 6 r p c o

C t p u t o ) . . o r i p a y t e c e l ; T i p 7 c a T p l a a

X e T e C O v o c ç

i t v e o p . e c T . c o v y i p /

i x

/ x o G i i i . . ,

i n a l r ó p . . e v o t c O v a p o t v . . . 1 7 . s . K i a . k o b v e a t . . . r v r i i v M O G L B V

T a l Y B o A T c i p w v 8 o -

v a c r i e l o c v e i ; i v c o v e i y 0 0 0 t v c l . ) ; e c c a a t z o t

v , ( A S a t i t i ) ; 4 i v e i x o v t o . G i t a m i n t e x t

t r a d u c e r e a d - l u i G . A l u r n u

d i n

N i c h i l a A c o m i n a l o s

H o n i a l t z l ,

A n a l e l e A c a d .

R o m . , I I , T o m . X X X I I I , 1 9 0 6 , p 2 5 - 2 6 ( 3 8 1 - 3 8 2 ) . D . O n c i u l O r a s e s t e p e n t r u

a c e s t s i n g u r l o e b u n u l d - s a l e o b i c e i u d e a r e p r o d u c e i n o r i g i n a l t e x t e l e p e c a r e s e

i n t e m e i a z A . D e a c e e e l ' a m r e p r o d u s n o i .

A l a i

s u s , V o l .

I I ,

p .

2 0 7 .

O r i g i n i l e , p . 1 2 9 .

9 O r i g i n i l e , p . 2 8 - 2 9 .

D . A . X e n o p o l . I s t o r i a R o m a n i l o r .

1 5

 

Page 223: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 223/233

2 9 6

1 S T O 1 t I A R O D I A N I L O R

A l a i i n t â i , I n c o r e s p o n d e n t a d i n t r e I o n i t a s i p a p a I n o c e n t i n

a l I I I - l e a , t e r m i n i i d e B u l g a r i a s i V a l a h i a s e a p l i c a t o t d e a u n a

l a t o t a l i t a t e a i m p e r i u l u i l u i l d r á n i e l o d e o s e b i r e t e r i t o r i a l d ,

i n d a i m s e p o n t e s c o a t e d i n e a n i c i u n a r g u m e n t p e n t r u i n t i n -

d e r e a

l u i A s a n i n M u n t e n i a n o a s t r a . C A t d e s p r e e a l u -

g a r u l R u b r u q u i s , e l s p u n e a n u m e , c . T a t a r i l o r s u n t s u p u s e

d e l a g u l a T a n a i s u l u i c a t r e a p u s , p d n d l a D u n d r e , t o a t e O d i e

( d e c i d 2 l a i i o d u l f l u v i u l u i ) , d a r s i p e s t e D u n d r e ( a d e c d l a s u d u l

e i ) c a t r e C o n s t a n t i n o p o l e s u n t : V a l a h i a , c a r e e s t e t a r a l u i A s a n ,

B u l g a r i a c e a m i c a ( c e a m a r e e r à B u l g a r i a d e I f i n g a V o l g a ) 1 Q .

. k p o i ( A n d R u b r u q u i s s p u n e a n u m e c ä V a l a h i a l u i A s a n

s e a f l a l a s u d u l D u n d r e i , c u m s a p o a t a f i e a s t r a m u t a t a , p r i n

a r g u m e n t a r e , l a n o r d u l e i ?

A r g u m e n t u l c e l i n t A i a l d - l u i O n c i u l c a d e , f i i n d c a i z v o r u l

l a c a r e s e i n d r e a p t a n u p o m e n e s t e f a p t u l r a p o r t a t ; a l

d o i l e a

p e n t r u c ä d o c u m e n t u l s p u n e t o c m a i d i n p o t r i v a .

S ä v e d e m c e l e l a l t e a i g u m e n t e :

D . O n c i u l a d a u g a , e a i n t i m p u l n a v á l i r e i

t a t a r e s t i ,

T a r a R o m á n e a s c a e r à i n c a u n i t a c u B u l g a r i a i n i m p e r i u l A s a -

n e s t i l o r . D i n a c e a s t a c a u z a c r o n i c a r u l p e r s a n

a l a c e s t e i

F a z e l U l l a h R a i d , d à T a r e i R o m â n e s t i n u m e l e d e t a r a

B u l g a r i l o r . A c e a s t d B u l g a r i e d e l a n o r d u l D u n d r e i e s t e i n v e d e r a t

i d e n t i c a c a l ' a l u b i a I m p e r i u l u i R o i n c i n o - B u l g a r a l A s d n e V i l o r 1 1 .

C r o n i c a l u i R a i d s p u n e i r i s a l a m u r i t c h i i n p r i m a v a r a a n u l u i

1 2 1 0 ( c o r e c t . 1 2 4 1 ) , p r i n c i p i i m o n g o l i t r e c u r d m u n t i i

G a l i t i e i

p e n t r u a i n t r d i n T a r a B u l g a r i l o r i a U n g u r i l o r 1 2 . P r i n m u n t i i

G a l i t i e i n u s e p a t r u n d e i r i s a ' i n A l u n t e n i a , c i i n T r a n s i l v a n i a .

A c e a s t a d e p e u r m à t a r a r a m a s e s e c u n u m e l e d e B u l g a r i a d i n

a m i n t i r e a s t a p A n i r e i a s u p r a e i a i n t A i u l u i I m p e r i u B u l g a r e s c .

N u m a i d u p a c e T a t a r i i c o b o a r a t o a t a i n t i n d e r e a T r a n s i l v a n i e i

d e l a R o d n a p l I n a l a B r a s o v , B u g e k , u n u l d i n c a p i i l o e t r e c e i n

M u n t e n i a M a r e a s u p r a d u c a t u l u i K a r a u l a g h i l o r a l v o e v o d u l u i

S e m e s l a u . D a c a a c e s t a r g u m e n t a l d - l u i O n c i u l a r f i d e p r i m i t ,

e l a r d o v e d i p i c a m u l t , a n u m e s t a p â n i r e a I m p e r i u l u i R o m A n o -

B u l g a r

i a s u p r a T r a n s i l v a n i e i c a r e e r à i n s a î n c h i p i n v e d e r a t

p e l a 1 2 0 4 s u b a c e a a U n g u r i l o r . A c e a s t a i n t i n d e r e a d e n u m i r e i

d e B u l g a r i a a s u p r a r e g i u n i l o r r o m a n e s t i d e l a n o r d u l D u n ä r e i

f i i n d o r e m i n i s c e n t a a s t a p k i i r e i v e c h i b u l g á r e s t i a s u p r a a c e s t o r

r e g i u n i , n u p o a t e d o v e d i n i m i c i n c e e a c e p r i w s t e o s t a l á n i r e

e f e c t i v d a A s a n e s t i l o r i n a c e l e p a r t i .

M a i a d u c e d . O n c i u l i n s p r i j i n u l t e o r i e i s a l e s i i m p r e j u -

1 0 H u r m . , D o c . , a 1 2 5 4 , L p . 2 6 5 : E t i a m u l t r a D a n u b i u m v e r s u s C o n -

s t a n t i n o p o l i m V i l a I i i q u a e e s t t e r r a A s a n i e t m i n o r B u l g a r i a . R u b r n q u i s s c r i à

i n F r a n l i e , p r i n u r m a r e l a n o r d u l

1 1 O r i g i n i l e , p . 3 6 .

1 2 M a i s u s , V o l . 1 1 , p . 8 7 .

 

Page 224: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 224/233

I P O T P . Z E L E A S U P R A D E S C À L E C A R E I M U N T E N I E I

2 2 7

r a r e a c a . r e g i i u n g u r i , d u p a o l u p t a p u r t a t a c u l o a n A s a n a l

I I - l e a I n a n u l 1 2 3 0 , i n f i i n t e a i ä l a h o t a r e l e I m p e r i u l u i V a l a h o -

B u l g a r , c a r e p a r t i l e B u l g a r i e i , b a n a t u l u n g u r e s c a l

S e v e -

r i n u l u i , l u a n d r e g i i U n g a r i e i d e a t u n c i i n n a i n t e i t i t l u l d e r e g i

a i B u l g a r i e i

i C u m a n i e i . A c e a s t a I n t i t u l a r e a r e g i l o r U n g u r i

n u s ' a r p u t e à e x p l i c a a l t f e l , d u p a d . O n c i u l , d e c a t p r i n a c e e a

c à B a n a t u l S e v e r i n u l u i i n t i n z a n d u - s e

i a s u p r a u n e i r e g i u n i

d i n O l t e n i a ( j u d e t u l

M e h e d i n t i ) , i a r a c e a s t a r e g i u n e f i i n d p e

a t u n c i s t a p a n i t a d e B u l g a r i

i c u c e r i t a d e U n g u r i d e l a d â n s i i ,

l e - a r f i d a t d r e p t u l a s e I n t i t u l a i

r e g i a i B u l g a r i e i ) 3 . D a r d .

O n c i u l s i n g u r a m i n t e s t e d e s p r e o c u c e r i r e a . n t e r i o a r a f a c u t a d e

U n g u r i i n h o t a r e l e I m p e r i u l u i V a l a h o - B u l g a r p e l a r i u l S a y a .

C u t o a t e c á s t a p â n i r e a a c e s t u i d i n u r r n a t e r i t o r i u f u m a i t a r z i u

p i e r d u t a d e U n g u r i , r e g e l e I o n p a s t r ä t i t l u l a l i p i t , d e a c e a s t a

c u c e r i r e t r e c n o a r e

i p e n t r u t i m p u r i l e d e m a i t A r z i u 1 4 , d u p a

c u m a s t a z i s e m e n t i n e I n t i t u l a t u r a i m p a r a t i l o r A u s t r i e i , z a -

d a r n i c a p o m e n i r e a I m p e r i u l u i l e r u s a l i m u l u i .

I n t r e a r g u m e n t e l e c e l e 2 d ' i n t a i i a c e l e c e r c e t a t e I D u r r n ä ,

e x i s t a i n s à o d e s a v a r s i t à i m p o n c i s a r e , d e o a r e c e a c e i e d i n t a i

c a t a s a l d o v e d e a s c a e x i s t e n t a V a l a h i e i n o r d - d u n a r e a n a s u b d o m -

n i a A s a n e s t i l o r , i a r a c e s t e d i n u r r n a p u n i n i n v e d e r a r e n u m e l e

d e B u l g a r i a p e n t r u a c e i a s i i n t i n d e r e d e p a m a n t . D i n f a p t u l

M u n t e n i a s ' a r r i n u m i t B u l g a r i a § i c à e r a c u n o s c u t a s u b a c e s t

n u m e , r e g i i U n g a r i e i l u a n d u - s i c h i a r t i t l u l d e r e g i a i B u l g a r i e i

d i n c a u z a u n e i c u c e r i r i i n h o t a r e l e e i , D l l s e p o a t e s c o a t e e x i s t e n t a

u n e i V a l a h i i a A s a n e s t i l o r l a n o r d u l D u n a r e i .

M a i a d a u g a d . O n c i u l I n s i c o n s i d e r a t i a , c à I m p a r a t u t

l o n i t a a l R o m a n c - B u l g a r i l o r a r v o r b i I n o s c r i s o a r e a s a c a t %

p a p a d e s p r e p r i n c i p i i d i n i m p e r i u l s a u , s i î n t r u c a t i n B u l g a r i a

n u s ' a r a f / a . p o m e n i t d e s c r i i t o r i i b i z a n t i n i d e c a t u n s i n g u r p r i n -

c i p a t , a c e l a l l u i C h r i s o s , c u c a p i t a l a s a P r o s a c o n 1 5 , a r u r m a

c a c e i l a l i p r i n c i p i s a f i f o s t v o e v o z i i d i n O l t e n i a s i M u n t e n i a

M a r e , p r e d e c e s o r i l u i L y t u o n

i S e m e s l a u d i n 1 2 4 7 . D i n f a p t u l

c a C h o n i a t e s , c a c i e l e s t e s i n g u r u l i z v o r a s u p r a a c e s t o r I m p r e -

j u r a r i , n u v o r b q t e d e a l t i p r i n c i p i , n u s e p o a t e c o n c h i d e c r i D L L

a u e x i s t a l a s t f e l d e v a s a l i a i l u i I o n i t ä . p e s t e D u n a r e I n I m p e r i u l

V a l a h o - B u l g a r . L o g i c a n u

i n v o e s t e o a s e m e n e a I n c h e i e r e .

D . O n c i u l m a i r e c u r g e I n s f a r s i t s i l a a l t e c o m b i n a t i i d e

f a p t e , f o a r t e i s c u s i t e , d i n c a r e a r t r e b u i s a r e z u l t e

c r i I n c h i n a r e a

B a s a r a b i l o r O l t e n i c a t r e R a d u N e g r u a l t r a d i t i e i , i n c h i n a r e

p e c a r e d - s a o p r i m e s t e , n u p o a t e I n s e m n a d e c a t i n c h i n a r e a c a t r a

i m p a r a t u l r o m a n o - b u l g a r ;

c r i n u m e l e d e N e g r u V o d a n u a r f i

  O r i g i n i l e , p . 4 2 - 4 4 .

  V e z i O n c i u l , I n T i t l u r i l e l u i M i r c e a , I n C a l m .

L i t . , X X X V I , 1 9 0 2 , p .

3 7 - 3 8 , n o t a 3 .

O r i g i n i l e , p . 3 5

 

Page 225: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 225/233

2 2 8

I S T O R T A R O M A N I L O R

d e c â t p e r s o n i f i c a r e a c l o m n i t o a r e a

N e g r i l o r V a l a h i , c a r e l a

T A n d u l l o r a r f i d o b a n d i t a c e l n u m e d e l a N e g r i i C u m a n i i N e g r i i

a c e s t d i n u r m a p o p o r o b i s n u i n d a b o t e z a c u e p i t e t u l

d e N e g r a p e p o p o a r e l e

i

a r i l e s u p u s e ,

i a r c u A l b p e a c e l e

s t a p t i n i t o a r e . I n p i i v i r e a a c e a s t a d . O n c i u l s e d e o s e b e s t e d e

I f a s d e u , c a r e a d m i t e c a e p i t e t u l d e N e g r a d a t a c e s t o r p o p o a r e ,

c u m i M a r e i N e g r e

i p r i n u r m a r e

i

d e s c a l e c a t o r u l u i M u n -

t e n i e i , a r p r o v e n i d i n i n t e l e s u l f a l s d e N e g r u c e s e d a d e a . c u v a n -

t u l u i A r a b d i n n u m e l e p r o p r i u B a s - a r a b 1 6

D . O n c i u l m a i s u s t i n e c à U n g U r i i n u n u m e s c n i c i o d a t a

p e A s a n e s t i i m p a r a t i a i B u l g a r i e i

i

V a l a h i e i

i c a t o t a s a f a c

P a p i i i n c o r e s p o n d e n t a l o r c u U n g u r i i n e d â n d a c e l t i t l u A s a -

n e s t i l o r . L u c r u l n u e s t e e x a c t : P a p a I n o c e n t i u a l 1 1 1 - e a I n o

s c r i s o a r e c a r e A r h i e p i s c o p i i d i n U n g a r i a v o r b e s t e d e B u l g a -

r o r u m e t B l a c h o r u m e c c l e s i a 1 7 .

P r i n a l t a

s c r i s o a r e ,

1 2 0 4 ,

P a p a d o j e n e s t e p e r e g e l e U n g a r i e i E m e r i c c a n u a i n v o i t d u s u l

i n t o r s u l u n u i l e g a t a p o s t o l i c i n B u l g a r i a m e t B l a c h i a m 1 8 .

T o a t e a c e s t e a r g u m e n t e s i n t e t i z a t e I n o s i n g u r a I n t i n s o a r e

a g e t n d i r e i p o t p r o d u c e o a r e c a r e e f e c t a s u p r a m i n t i l o r n e d e p r i n s e

c u c o n s t u i r i l e l o g i c e s i i s t o r i c e . C u g e t a t o r u l c o m p e t e n t I n s a s e

v a i n t r e b a t o t d e a u n a , c a c e s i g u r a n t a i s t o r i c a s e p o a t e t r a g e d i n

o i p o t e z a c a r e n u e s t e i n t e m e i a t a c e l p u t i n p e f a p t e s t a t o r n i c i t e ,

e i n u m a i p e p r e s u p u n e r i t o t i p o t e t i c e , p r e c u m i n t e r p r e t a r e a

t i t l u l u i d e r e g e a l B u l g a r i e i a l r e g e l u i m a g h i a r , a p o i p e i n t i n d e r e a

s t a p â n i r e i A s a n e s t l o r l a

n o r d u l D u n a r e i , p r e c u m s i p e f a p t e

d o v e d i t e i n v e d e r a t c a n e e x i s t e n t e , c a a j u t o r u l p e c a r e R o m a n i i

n o r d - d u n a r e n i 1 - a r f i d a t l u i P e t r u s i A s a n , s a u p e a r a t a r e t

l u i R u b r u q u i s d e s p r e e x i s t e n t a u n e i V a l a h i i d e l a n o r d u l f l u v i u l u i

e a t a r a a l u i A s a n , C a n d e l s p u n e l a m u r i t t o c m a i l u c r u d i m p o t r i v a .

I n c o n t r a I n s i a a i n t r e g e i a c e s t e i i p o t e z e a d e s f a c e r e i M u n -

t e n i e i d i n I m p e r i u l A s a n e s t i l o r s e o p u n e u n f a p t n e t a g a d u i t :

s u c c e s i u n e a c a p i t a l e l o r M u n t e n i e i d e l a n o r d

l a s u d , c a r e a u

f o s t , c u m s ' a v a z u t , I n t a i o r a s u l d i n m u n t i , C a m p u l u n g , s c o b o -

f ä n d u - s e d u p a a c e e a c a p i t a l a d i n n o r d c a t r e D u r t a r e , i n t a i l a

A r g e s a p o i l a T a r g o v i s t e s i i n s f a r s i t l a B u c u r e s t i , i n d i a n d

d e c i o o b a r s i e a S t a t u l u i m u n t e a n I n m u n t i i C a r p a t i , l a r n u

p r e c u m a r c e r e - o i p o t e z a d - l u i O n c i u l , o i n t e m e i a r e d i n v a l e a

D u n a r e i i d e c i o u r e a r e a a c e s t o r c a p i t a l e d e l a f l u v i u c a r e

m u n t i 1 6 .

l a O n c i u l , O r i g i n i l e , p . 1 9 8 : H a s d e u , I s l . C r i t . . p , 9 3 § i u r m .

O r i g i n i l e , p . 3 9 .

1 9 H u r m . , D o c . , I , p . 3 6 s i 4 0 . C o m p . O n c i u l , T i l l u l l u i M i r e e a i n C o n y .

L i t . , X X X V , p . 3 4 , n o t a 2 .

' 9 V e z i m a i s u s , p . 2 2 .

 

Page 226: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 226/233

I P O T E Z E L E A S U P E A D E S C X L E C X R E I M U N T E N I E I

2 2 9

I n a f a r i d e a c e a s t a , i p o t e z a d - l u i O n c i u l e s t e r i s t u r n a t i

d e i n s i s i f a p t e l e a d u s e d e d - s a p e c a l e a u n o r a l t e i p o t e z e . P r i m a

e o n d i t i e d e v e r o s i m i l i t a t e a u n e i i p o t e z e e s t e i n s a c a e a s i f i e

a r m o n i c i , a d e c a s 5 n u i n f 5 . 1 i s e z e c o n t r a z i c e r i i n l i u n t r u l e i , n i e l

I n m i n t e a c e l u i c e o i n c h i p u i e s t e . A n u m e , d . O n c i u l a d m i t e ,

i n t e r p r e t a n d p r e a l a r g d o c u m e n t u l d i n

1 2 8 5 , c 5 . L y t u o n d i n

O l t e n i a a r f i c u c e r i t v o e v o d a t u l l u i S e m e s l a u d i n s t a n g a O l t u l u i .

r e f u z a n d a p l a t i r e g e l u i u n g u r e s c t r i b u t u l p e n t r u a c e a s t d n o w

l u i a g o n i s i t d ; c à i n u r m a a c e s t u i r e f u z , a r f i f o s t a t a c a t d e

m a g i s t r u l G e o r g e , o m u l r e g e l u i , c a r e l ' a r f i b i t u t

i u c i s ,

f r a t e l e l u i L y t u o n , B a r b a t , s i - a r f i r i s c u m p i r a t i e r t a r e a d e l a

m g e p r i n m a r i s u m e d e b a n i , I n u r m a c i r e i i n t r a r e a l u i i n s u -

p u n e r e a r f i p d s t r a t § i d u c a t u l l u i S e m e s l a u . I n p u t e r e a a c e s t e i

i n t e r p r e t i r i , d . O n c i u l a d m i t e , c e e d r e p t l a i n c e p u t n u m a i c a

p r o b a b i l , c a . B a r b a t s i f i u n i t i n t r ' u n s i n g u r p r i n c i p a t a m b e l e

v o e v o d a t e d e p a n a a t u n c i 2 0 . A i u r e a i n s a d . O n c i u l s c h i m b i

a c e a s t i p r o b a b i l i t a t e I n f a p t n e i n d o e l n i c , s p u n a n d , c a . L i t u o n ,

r a n i a t u n c i n u m a i v o e v o d a l O l t e n i e i , u n e s t e a m b e l e v o e v o d a t e

i n t r ' u n s i n g u r S t a t . A s t f e l B a s a r a b i i d i n O l t e n i a d e v i n i n t e m e i e -

t o r i l P r i n c i p a t u l u i a t o a t e l T a r a R o m d n e a s c l i 2 1 .

D o c u m e n t u l d i n 1 2 8 5 , c a r u i a d . O n c i u l I i d i i a c e a s t i

i n -

t e r p r e t a r e , s p u n e î n s ä n u m a i a t a t , c l i L y t u o n v o e v o d u l i m -

p r e u n i c u f r a t i i s i i , p r i n a l o r n e c r e d i n t i , o c u p a s e n i . p e n t r u e i o

p a r t e o a r e c a r e d i n r e g a t u l n o s t r u a f l ä t o a r e p e s t e m u n t i , s i n u

s e I n g r i j i a u a n e ( I A t r i b u t u r i l e c e n i s e c u v e n i a u d i n a c e l e

M a i a d e s n u m i t u l m a g i s t r u n o s t r u G e o r g e a f o s t t r i m i s d e n o i

c o n t r a l u i L y t u o n , p e c a r e ( G e o r g e l u p t a n d u - s e c u c e a m a i m a r e

c r e d i n t i c o n t r a r a s v r i t i t o r u l u i ) , l ' a

u c i s , i a r p e f r a t e l e

B a r b a t , l ' a p r i n s i l ' a d u s i n n a i n t e a n o a s t r i , d e l a c a r e a m f i c u t

s i s e s t o a r c i o s u m i n u m i c i d e b a n i ,

i a s t f e l t r i b u t u l n o s t r i l

- d i n a c e l e p a r t i n e - a f o s t i a r r e i n t r e g i t 2 2 . R ä s c o a l a l u i L y t u o n

n u a a v u t d e c i d e s c o p c u c e r i r e a v o e v o d a t u l u i r o m a n d e d i n c o a c e

d e O l t , c i s ' a m i r g i n i t l a r e f u z u l t r i b u t u l u i c u v e n i t r e g e l u i U n -

  T i l l u r i l e l u i I l l i r c e a , I n C o n o . L i t . , X X X V I . 1 9 0 2 , p . 4 3 .

  O r i g i n i l e , p . 5 1 , c o m p . R a d u N e g r u , I n C o r m . L i t . , X X I V , 1 8 9 0 , p . 5 5 5

B a r b a t ( d u p d c e e s t e i e r t a t d e r e g e l e m a g h i a r ) u n i f i e d c e l e c l o u d & i r a t e I n u n t i l

s i n g u r .

2 2 H u m . , D o c . ,

I . p . 4 5 1 , 1 2 8 5 : L y t h u o n v o y w o d a u n a c u m f r a t r i b u s

s u i s , p e r s u a m i n f i d e l i t a t e r n , a l i q u a m p a r t e m d e r e g n o n o s t r o u l t r a A l p e s e x i s t e n t e r n

p r o s e o c c u p a r a t e l p r o v e n t u s i d i u s p a r l i s n o b i s p e r t i n e n t e s n u l l i s a d m o n i c i o n i b u s

r e d i r e c u r a b a l . S a e p e d i c t u m m a g i s t r u m G e o r g i u m c o n t r a i p s u m m i s i m u s . Q u i

s u m m a c u m f i d e l i t e t e o p e r a p u g n a n d o c u m e o d e m , i p s u m i n t e r f e c i t e t f r a t r e m

s u u m n o m i n e B a r b a t c a p t i v a v i t e t n o b i s a d d u x i t , s u p e r

q u o n o s m o d i c a m

q u a n t i t a t e m p e c u n i a e f e c i m u s e x t o r q u e r e , q u o m o d o t r i b u t u m n o s t r u m i n i i s d e m

p a r l i b u s n o b i s p i l l r e s t a u r a l u m . C o m p . a l t d o c . d i n 1 2 8 8 I b i d e m , I . p . 4 8 3 . V o m

v e d e i r m a i j o s c u m d i n o i n t e r p r e t o r e a n a l o a g 5 , e x t e n s i v h s i i m 9 g i n a r i l , a a l t u i

H a s c l e u s c o a t e c u c e r i r e a F a g a r a s u l u i d e c u t r e O l t e n i .

 

Page 227: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 227/233

2 3 0

I S T O R I A R O M Ä N I L O R

g a r i e i p e n t r u v o e v o d a t u l s d u d i n O l t e n i a . D e a c e e a

i r e g e l e v o r -

b e s t e n u m a i d e t r i b u t u m r e s t a t i r a t a m 2 3

D a r a d m i t A n d c h i a r a c e a s t à i n t e r p r e t a r e a d o c u m e n t u l u i

d i n 1 2 8 5 , a r u r r n a , d u p i l d . O n c i u l , c r t S t a t u l m a n t e a n s d f i l o s t

i n t e m e i a t d e B a s a r a b i l O l t e n i , c h e s t i e i n c a r e v o m v e d e d c ' ä d .

O n c i u l p a r e a p r i m i , i n f o n d c e l p u t i n d a c à n u s i i n f o r m ' ä ,

e r e a l u i H a s d e u ; d a r p e d e a l t à p a r t e t o t d . O n c i u l s u s t i n e c à

s u n t a c e i c e a a p u s t e m e l i a S t a t u l u i r o m a n d i n s t a n y a

O l f u l u i

i l o r l i s e i n c h i n d B a s a r a b i i d i n O l t e n i a 2 4 ,

i d - s a l l i m u -

e s t e ' M C A O n d i r e a l u i p r i n u r m A t o a r e l e a d a o s u r i e x p l i c a t i v e

a n u m e , c à p r e p o n d e r e n t a p ' á r t e i r ä s i l r i t e n e ( M u n t e n i a M a r e ) ,

n u a r f i p u t u t p r o v e n i ( l e l a B a s a r a b e s t i i O l t e n i î n i i ; e a e m a n i l

d e l a o d o m n i e a n t e r i o a r ä l o r i n a c e a s t à p a r t e r ä s à r i t e a n à , c u m

a r a L à

i

t r a d i t i a d e s p r e i n c h i n a r e a B a s a r a b i l o r 2 5

A p o i c a r e d i n c e l e d o u s ä s p r i j i n i r i e s t e c e a a d e v b i r a t àc u c e r i r e a d u c a t u l u i l u i S e m e s l a u d i n M u n t e n i a M a r e d e d i r e

B a s a r a b i i d i n O l t e n i a , p r i n c a r e a c e s t i B a s a r a b i d e v i n i n t e m e i e -

t o r i i P r i n c i p a t u l u i a t o a t à T a r a R o m f i n e a s c k s a u p r e d o m i n a r e a

a n t e r i o a r ' A a A s t i n e s t i l o r a s u p r a M u n t e n i e i M a r i , c à r o r a B a s a -

r a b i i v i n s à l i s e i n c h i n e ? C k i a m a n d o u ' d n u p o t s t à i m p r e u n 5 . ,

d c o a r e c e s e e x c l u d m u t u a l . I n a d e v t i r , M u n t e n i a n ' a p u t u t

f i i n f i i n t a t ä d e c A t s a u d e O l t e n i s a u d e A s A n e s t i .

A c e s t e s o v A i r i a l e g A n d i r e i d - l u i O n c i u l s u n t r e z u l t a t u l

i n c e r c A r e i d - s a l e d e a ' s i s p r i j i n i i p o t e z a d e s f a c e r e i M u n t e n i e i d e

S t a t u l A s ä n e s t i l o r n u m a i p e f a p t e a s à d e p u t i n d o v e d i t e

i a s A

d e p u t i n c o n c l u d e n t e .

I p o t e z a l u i H a s d e u .

H a s d e u c r i t i c A c u d e s t u l 6 v i o i -

c i u n e O r e r e a d - l u i O n c i u l ; d a r a c e a s u s t i n u t à d e e l

i C a t r à

c a r e a l u n e e d s i d . O n c i u l i n c o n t r a z i c e r e a l a c a r e s e e x p u n e

c h .

d e s c à l e c a r e a S t a t u l u i m u n t e a n s i ' a r a v e à o b A r s i a i n B a s a r a b i i

d i n O l t e n i a , n u a r e o f ä r i e m a i m a r e d e c á t i p o t e z a d - l u i O n c i u l .

I n c i l i n

I s t o r i a C r i l i e d , H a s d e u c e r c a s e s s á r 6 s t o a r n e c u

t o t u l f a b u l a d e s p r e R a d u N e g r u c a i n t e m e i e t o r a l P r e i R o -

m i l n e s t i 2 6 , s u s t i r a n d c A R a d u N e g r u e s t e d o m n i t o r u l c e l

a d e v e r i t i s t o r i c e s t e c a d o m n i n d m a i t A r z i u , d u p ä . c o n s t i t u i r e a

S t a t u l u i m u n t e a n , s i p e c a r e f a n t a z i a p o p o r a n 5 .

i l a r u n c a s e

' s G . K o g a l n i c e a n u , B a s a r a b

1 z i s N e g r u V o d á , 1 9 0 8 , p .

7 . E s t r a n i u c a

( l u p i l a c e a s t i l s a n a t o a s a i n t e r p r e t a r e ,

s i i

& i l l ' p e d . K o g ä l n i c e a n u s u s l i n a n d

t o t f n f i i n t a r e a s t a t u l u i m u n t e a n p r i n o c u c e r i r e a u n u i B a s 2 t a b N e n i t d i n O l t e n i a .

D e c e a t u n c i s i l n u a d m i t a c a L y t u o n v o e v o d u l o l t e a n a r f i c u c e r i t v o e v o d a t u l

l u i S e m e s l a u 2 T o a t e a r g u m e n t e l e d - l u i K o g . s e z d r o b e s c f a t a d e f a p t u l v a s a l i t a f e i

O t t e n i e i f a t e i c u M u n t e n i a M a r e .

u R a d u N e g r u , i n C o n o . L i t . , X X X V I , 1 8 9 2 , p . 3 7 .

O r i g i n i l e , p . 3 4 .

u ¡ s i . c h i . , p . 1 1 6 , C o m p . R a d u N e g r u , i n E l y m o o g i c u m M a g n u m , I V ,

p . X I X

i u r m .

 

Page 228: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 228/233

I P O T E Z E L E A S U P R A D E S C A L E W I R E I M U N T E N I E l

2 3 1

i n d A r A p t l a o r i g i n i l e l u i . C u t o a t e a c e s t e H a s d e u n u t A g A d u i e s t e

l u a r e a i n s t A p A n i r e a M u n t e n i e i M a r i d e c A t r à u n v o e v o d c o b o r i t

d i n F A g A r a s ; d a r s u s t i n e c A a c e s t v o e v o d e l - A o r i g i n a r d i n 0 1 -

t e n i a , s i c s ä d u p A c e e l c u p r i n s e s e F A g A r a s u l , a f o s t n e v o i t d i n

m o t i v e s t r a t e g i c e a i n t i n d e s t A p A n i r e a l u i

i a s u p r a j u d e t e l o r

M u s c e l

i A r g e s , p u n A n d a s t f e l b a z e l e S t a t u l u i m u n t e a n . P e n t r u

a p u n e a c e a s t A p r i m ä p i a t r A l a a n e v o i o s u l s i s t e m a l t e o r i e i s a l e ,

H a s d e u r e c u r g e l a o i n t e r p r e t a r e a b s o l u t a r b i t r a r A a c u v i n t e l o r

s c r i i t o r u l u i b i z a n t i n C i n a m u s , c a r e , c u m a m v A z u t a i u r e a , s p u n e

c A i n i n t r e i t a e x p e d i t i e o r g a n i z a t A d e i m p A r a t u l M a n o i l C o n m e n

c o n t r a U n g u r i l o r , L e o n B a t a t z e c u o a r m a t ä t o t a t A t d e p u -

t e r n i c k ' i n c a r e s e a f l e i m a i a l e s u n n u m d r l n s e m n a t d e V a l a h i ,

c a r e s e z i c a f i o c o l o n i e i t a l i c d , f u t r i m i s d i n o a l l e i p a r t e , d i n s p r e

M a r e a N e a g r e i , p e u n d e U n g u r i i n u f u s e s e r d n i c i o d a t e i a t a c a l i .

H a s d e u v r e a s à i n t e l e a g A i n d i c a t i a d i n s p r e M a r e a N e a g r A 2 7

c a I n s e m n A n d O l t e n i a , I n c o n t r a s A n A t o a s e i i n t e r p r e f ä r i c a r e

a r i n d i c A M o l d o v a , d e o a r e c e O l t e n i a n u e s t e a s e z a t ä i n s p r e

M a r e a N e a g r A . H a s d e u , s i l u i n d t e x t u l i n a c e a s t ä p r i v i r e ,

I t

i n t i n d e f a n t a s t i c i n t o a t A r A m A s i t a c o n c e p t i e i l u i , s u s t i n A n d

d i n e l e a r r e z u l t à , c A O l t e n i i d e l a S e v e r i n , p r o f i t e i n d d e d a p - l c - o l i o

d i n t r e I m p e r i u l B i z a n t i n q i r e g a t u l m a g h i a r , s e a l i a z d c a c e l d i n t d i

, s i c u p r i n d e F d g e í r q u l . I n t e r p r e t a r e a l u i H a s d e u n u ' s i g A s e s t e n i c i

u m b r a u n u i s p r i j i n i n c u v i n t e l e l u i C i n a m u s , d e o a r e c e d i n

a c e s t e c u v i n t e t o t c e s e p o a t e s c o a t e s t i i n t i f i c e s t e e s t e n u m a i ,

c A V a l a h i i d i n a r m a t a l u i B a t a t z e e r a u d i n p a r t e a l o c u l u i p e u n c l e

e l a t a c e t , i n c h e i e r e c e n o i a m s i t r a s - o d i n e l e , p e n t r u a a r ä t à

a f l a r e a u n e i p o p o r a t i i r o m A n e s t i i n M o l d o v a p e v r e m u r i l e l u i

C i n a m u s 2 8 .

L u i H a s d e u i n s A I i t r e b u i à c a a c e s t c u c e r i t a r a l F A g A r a s u l u i

s ' A s e c o b o a r e i n M u n t e n i a p e n t r u a i n t e m e i à a i c i s c a u n u l d o m -

n i e i

t ä r i . R e f e r i n d u - s e a t u n c e a l a t r a d i t i e , e l a f i r m i l

c A T a r e a n i i 1 2 0 0 1 2 1 0 u n B a s - a r a b ( d e a i c i n u m e l e d e N e g r u ,

s i d e R a d u N e g r u , p r i n a r u n c a r e a l a i n c e p u t u r i a f i g u r e i i s t o r i c e

a l t a t ä l u i l u i M i r c e a ) , n ä v ä l e s t e a n u m e d i n T a r a F I g A r a s u l u i i n

M u s c e l i a p o i

g r a d a t a s u p r a c e l o r l a l t e j u d e t e m a i d i n s e s 2 8 .

A . s A e x p u n e A H a s d e u i n 1 8 7 5 i n f i i n t a r e a S t a t u l u i m u n -

t e a n d e c A t r ä u n B a s a r a b d i n O l t e n i a , c a r e v e n i s e i n s ä d i n c u -

c e r i r e a l u i , F A g A r a s u l , p e n t r u a i n t e m e i à M u n t e n i a M a r e . H a s d e u

m e n t i n e

c o n c e p t i a l u i f u n d a m e n t a r á , a d e s c A l e d i r e i

S t a t u l u i

m u n t e a n d i n O l t e n i a , s i i n u l t i m a l u c r a r e m a i I n t i n s A a v i e t e i

l u i , s t u d i u l a s u p r a

l u i R a d u N e g r u , s t u d i u p e c a r e - I d ä c a

o s u p r e m à s f o r t a r e a m i n t i i l u i , c a u n n e c p l u s u l t r a d u p A m ä s u r a

L o c u l i n t r e g m a i s u s , V o l . I I , p . 2 1 6 , u n c l e e s t e r e p r o d u s I n n o t : i

i t e x t u l

g r e c e s c .

i s t . V o l . I I , 1 .

c .

  ¡ s i .

C r i t . , p . 1 1 6 .

 

Page 229: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 229/233

9 3 2

I S T O R I A R O M R N I L O R

p u t e r i l o r s a l e , f i i u d c o n v i n s e a ' a r e u § i t p e d e p l i n i n d s e l e g a r e a

a c e s t e i a n e v o i o a s e p i o b l e m e 3 0

I n a c e s t s t u d i u , H a s d e u p 5 r ä s e § t e p ä r e r e a u n e i c u c e r i r i

v u l t u i c § t i a j u c l e t e l o r d e s u s a l e M u n t e n i e i M a r i p r i n z b o r u f

u n u i B a s a r a b O l t e a n d i n F ä g ä r n § i a t r i b u i e d e s c ä l e c a t u l M u n -

t e n i e i d o m n i t o r u l u i A l e x a n d i u B a s a r a b , p e c a r e ' l f a c e O . ' d o m -

n i a s c 5 m a i b i n e d e j u m ä t a t e d e v e a c 1 3 1 0 - 1 3 6 4 . H a s d e u r e p e t ä

I n m a i m u l t e r a n d u r i c à a c e s t d o m n i t o r e s t e a d e v a r a t u l § i m a r e l e

i n t e m e i e t o r a l S t a t u l u i T a r e i R o m e i n e V i 3 1 . C u m s e f a c e M O ,

f a t ä c u o a s e m e n e a s p r i j i n i r e , c a H a s d e u s a l p r i v i a s c 5

i p e R a d u

N e g r u c e l a d e v a r a t , f i u l l u i A l e x a n d r u i t a t A l l u i M i r c e a c e l

M a r o , c a p e a u t e n t i c u l i n t e m e i e t o r a l S t a t u l u i m u n t e a n ? 3 2 . C a r e

d i n d o i p u s e t e n e l i a a c e s t u i S t a t : A l e x a n d r u B a s a r a b s a u f i u l

s i t u R a d i i N e g r u , c e l a d e v ä r a t ? . E s t e d e o b s e r v a t a p o i

a i c i n u m a i a v e m a f a c e c u o e v o l u t i e a i d e i l o r l u i H a s d e u , p r e c u m

a f o s t l u c r u l c u B a s a r a b c e l a n o n i m , c a r e z b o a r ä v u l t u r e § t e .

d i n F ä d t r a § , p e c a n d H a s d e u s c r i e à I s t o r i a C r i t i c 5 , § i A l e x a n d r u

B a s a r a b d i n E t y m o l o g i c u m M a g n u m , § i

c a r e , l u c e a r i s u n t

d e s p ä y t i t e p r i n u n r ä s t i m p d e 1 8 a n i ( 1 8 7 5 - - 1 8 9 3 ) ,

c i a t r i -

& U r e a i n t e m e i e r e i M u n t e n i e i c u m u l a t i v l u i A l e s a n d r i i B a s a r a b

l i u l u i s u R a d u B a s a r a b s e f a c e i n a c e e q i l u c r a r e , l a i n d e p a r -

t a r e a n u m a i d e 1 0 0 d e p a g i n i . N u e s t e v o r b a a i c i d e e v o l u t i e ,

c i d e c u r a t 5 c o n t r a z i c e r e . E s t e c u r i o z d e c o n s t a t a t i d e n t i t a t e a

r ä t ä c i r i l o r d - l u i O n c i u l c u a c e l e a l e l u i H a s d e u . A m b i i c a d i n

p ä c a t u l d e a a t r i b u i d e s c ä l e c a t u l M u n t e n i e i l a d o u à f e l u r i d e

p e r s o n a j e :

d . O n c i u l B a s a r a b i l o r O l t e n i i A s a l n e § t i l o r , H a s d . c u .

l u i A l e x a n d r u § i l u i R a d u B a s a r a b .

H a s d e u i n s 5 c a d e T r i t e ° a l t ä c o n t r a z i c e r e § i m a i b ä t ä t o a r e

l a o c h i , c u m s e i n t A m p l ä t o t d e a u n a c a n d § t i i n t a 1 § i i e a d a t e l e

d i n c o m b i n a l r i m i n t a l e

§ i . n u d i n p u t e r n i c u l i z v o r a l f a p t e l o r

c a r e c o n t r o l e a z A

i

m e n t i n a d e v a . ' r u l p e t ä r a m u l l u m e i a e v e a .

A n u m e H a s d e u s t a b i l i s e i n I s t o r i a C r i t i c a u n f a p t p A n à a t u n c i

n e o b s e r v a t d e n i m e n e , a n u m e c 5 . B a s a r a b c a r e d o m n i a I n M u n -

t e n i a l a 1 3 3 2 , e s t e d a t i n o d i p l o m ä d i n a c e s t a n a r e g e l u i C a r o l

R o b e r t N e a p o l i t a n u l c a f i u l l u i T u g o m i r ( T h o c o m e r ) , § i c 5 . a c e s t

B a s a r a b , d a t f á r à n u m e d e b o t e z , d e d i p l o m a c i t a t ä , e r a A l e x a n d r u

B a s a r a b , s e v e d e d i n c r o n i c a c o n t i m p u r a n 5 a l u i I o a n d e K i k u l -

l e w 3 3 . H a s d e u m e n t i n e c u o a r e c a r e m u l t 5 m i r e

c u m e r a

3 ° E l y m o l o g i c u m M a g n u m , I V , P r e . , ' A n t a r e , p .

I .

3 1 l b i d e m , p . C C I I I . ( ? )

3 2 I b i d e r n , C C I T T .

3 3 F e j e r , V I I I , 3 , p . G 2 5 . R e p r o d u s d e B u r i n . , D o c . I , p . 1 , p . 6 2 5 : I i i

t e r r a t r a n s a l p i n a p e r B a z a r a b f i l i u s T h o c o m e r y . C n e r a v o r b a d e A l e x a n d r u 1 3 1 , -

s a r a b , s e v e d e d i n l o a n d e K i l c u l I e w , c r o n i c a r u l u n g u r c o n t i m p u r a n , r e p r o d u s i n

c r o n i c a l u i T h u r o c z ( S c h a w a n d t n e r , S c r i p l o r e s r e r u m h u n g a r i c c m u m , I , p . 2 1 7 ) ;

A l e x a n d e r W a i w o d a , t r a n s a l p i n t s q u i t e m p o r e q u o d a m C a t o l i R e g i s ( 1 3 0 7 - 1 3 4 2 )

r e b e l l a v e r a t e t p e r m u l t a t e m p o r a i n r e b e l i o n n e p e r m a n s e r a t .

 

Page 230: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 230/233

1 P O T 1 . Z E L E A S U P R A D E S C A L E C X R E I M U N T E N I E I

2 3 3

i n d r e p t F . à o f a c á .

a c e a s t à p A r e r e c a r e e s t e a d e v e r i t á § i d o c u -

m e n t a l , § i i n s t u d i u l s á l u a s u p r a l u i R a d u N e g r u , m i d e s p u n e ,

e a ' i n I s t o r i a C r i t i c a e u c e l M i c a a m c o n s t a t a t n u m e l e t a t a l a i

A l e x a n d r u B a s a r a b , m e n f i o n a t i n o d i p l o m a d i n 1 3 3 2 d e l a r e g e l e

u n g u r e s c C a r o l R o b e r t , s u b n u m e l e d e T o c h o i n e r . H a s d e u d e c i

r A l m i t e § i i n E t y m . M a g n u m , § i n i c i n u s e p u t e à a l t f e l , 6 1 A l e -

x a n d r u B a s a r a b e r a / j a i l u i T u g o m i r B a s a r a b 3 4 .

H a s d e u i r i s : A . 1 1 6 . n d , i n a c e s t s t u d i u , d i n A l e x a n d r u B a s a r a b

i i r t e m e i e t o r u l S t a t u l u m u n t e a n

i v o i n d c u ( ) r i c e p r e t s à m á n t i n á .

p ä r e r e a l u i , c à d e s c á l e c a r e a M u n t e n i e i a p u r c e s d i n O l L e n i a ,

a v e à n e v o i e n e a p r a f ä d e a a i d t à p e A l e x a n d r u B a s a r a b c a

o r i g i n a r d i n O l t e n i a ,

§ i s u b p r e s i u n e a a c e s t e i n e v o i , I l a s d e u

u i L à d e p a t e r n i t a t e a s t a b i l i t á d e e l i n p e r s o a n a l u i T u g o m i r

B a s a r a b § i f ä u r e § t e l u i A l e x a n d r u B a s a r a b , d u p a c r o n i c i ,

a l t a , a c e e a a l u i M i r c e a ( a l t u l d e c A t M i r c e a c e l M a r e ) , c e a r f i

f o s t v o e v o d s a u p o a t e b a n a l O l t e n i e i . H a s d e u s u s t i n e a c e a s t á

n o u ä p a t e r n i t a t e i n m a i m u l t e l o c u r i . A § à e l z i c e i n u n u l d i n e l e ,

c á . s u b M i r c e a V o d á t r e b u i e s á f i i n c e p u t d e j à a s e i l u s t r à f i u l

M ' u A l e x a n d r u c a l e n u m a i e l - A c o p i l , a d l o g r A n d c â t e v a i â n d u r i

m a i l a v a l e , c á . p e c â n c l M i r c e a e r à r e t i n u t i n H a t e g , / f u i s ' a t t o

A l e x a n d r a , v i i t o r u l i n t e m e i e t o r a l S t a t u l u i T ä r e i R o m â n e § t i ,

i n c e p u s e a s e C a l i l a l u p f ä 3 5 . A i u r e a H a s d e u m a i i n d i r e § t e

a c e a s t à f i l i a t i u n e s p u r A n d , c ` a .

R o m e i n a l a n u l B a s a r a b M i r c e a

V o d ä e r è e i t a t u l l a i A l e x a n d r u V o d a 3 6 .

I n t r e b ä m

i

a i c i , c u r i a a m f á l c u t - o m a i s u s

c â . n d a m

g á s i t p e H a s d e u s p r i j i n i n d d o i i n t e m e i e t o r i a i M u n t e n i e i , p e

A l e x a n d r u B a s a r a b

i p e R a d u B a s a r a b , s a u c A . n d a m a f l a t p e

d . O n c i u l a t r i b u n i d d e s c á . l e c a t u l M u n t e n i e i c a n d B a s a r a b i l o r

O l t e n i , c â n d A s ` á n e * t i l o r

c a r e d i n d o i ? C a r e d i n d o i e s t e

t a t u l l u i A l e x a n d r u B a s a r a b : T u g o m i r d i n d o c u m e n t u l l u i C a r o l

R o b e r t , s a u M i r c e a d i n c r o n i c i ? N o i n u s t á m n i c i u n I n . o m e n t

l a i n d o i a l á p e n t r u a r e s p i n g e p a t e r n i t a t e a d a t á d e t r a d i t i e c a

f i i n d a l u i M i r c e a , § i a a d m i t e p e a c e a a l u i T u g o m i r d o v e d i t á

d o c u m e n t a l .

O i p o t e z d î r u à , p e n t r u a s e p u t e á m e n t i n e a § i a a § t e p t t

c o n f i r m a r e a e i p r i n d e s c o p e r i r i u l t e r i o a r e , t r e b u e c e l p u t i n

n u c a d à i n c o n t r a z i c e r e c u f a p t e d o v e d i t e c a

e x i s t e n t e , c á . c i

a t u n c e a e a t r e b u i e r e s p i n s á c h i a r d e l a i n c e p u t , l u c r u c e v o m

  E t y m . M a g n u m , I V , p . C L X X . A l e x a n d r u B a s a r a b , e s t e a r A t a t I n m a -

m u l t e a l t e d o c u m e n t e c a f i u l u n u i a l t u i B a s a r a b , I n c a r e d o c . e l e s t e n u m i t A l e -

x a n d e r B a z a r a t i ( i n g e n i a l ' , a r i l t â n d d e c i p e t a t l i n . A p o i i n s c r i p l i a p u s a p e m o r i

m â n t u l l u i A l e x a n d r u B a s a r a b , l a C â m p u l u n g I n 1 3 6 4 , i n s c r i p l i e d e s c o p e r i t à

d e T o c i l e s c u , s i c o n t r o l a t à d e d . O n c i u l , s p u n e c á i n m o r m i l n t a t u l A l e x a n d r u V o e v o i l

e r a l i u l m a r e l u i B a s a r a b V o e u o d . O n c i u l , O r i g i n i l e , p . 1 8 1 .

l b i d e m , p . C L X X X I V C L X X X V .

l b i d e m , p . C C I I I .

 

Page 231: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 231/233

- 2 3 4

I S T O R I A R O M I N I I , O R

v e d e ä c a s e i n t a m p l ä t o c m a i c u d e s c ä l e c a t u l T ä r e i R o m ä n e s t i

d i n O l t e n i a .

A c e a s t ä i p o t e z ä e n d e a n u m e i n c e a m a i b ä t ä t o a r e c o n -

t r a z i c e r e c u f a p t u l b i n e a d d v e r i t a l s i t u a t i e i O l t e n i e i d e S i a l

t s l

i s u p u s

M u n l e n i e l M a r i , i n c l ' c u r s u l i n t r e g e i i s t o r i i a

a c e s i e i t ä r i , c u m s ' a d o v e d i t b l e n d m a i s u s 3 7 .

D a r d a c ä i n c h i n a r e a O l t e n i e i s u b M u n t e n i a M a r e e s t e u n

f a p t m a i p r e s u s d e i n d o i a l ä . c u m s e p o a t e I m p a e a a c e a s t a i n c h i n a r e

c u i n t e m e i e r e a S t a t u l u i m a n t e a n p r i n v o e v o z i i O l t e n i e i ? I n a c e s t

c a z a r t r e b u i , d u p ä l o g i c a m i n t e i o m e n e s t i , c a M u n t e n i a s . t f i

f o s t , s u p u s ä O l t e n i e i , i a r n u c a r a p o r t u l s ä f i e t o c m a i d i m p o t r i v ä .

T r e b u i e î n s í o b s e r v a t , c i a t u n c i c A n c l s p i r i t e l e c e l e m a i d e s a m ä

s e c o n t r a z i c , f i e c u e l e i n s ä s i , f i e c u f a p t e l e , a c e a s t a e s t e t o t -

d e a u n a u n s e m n c . a d e v ä r u l a f o s t l o v i t

i d i e l î i r ä z b u n ä

n e s o c o t i r e a s a u n e n i m e r i r e a l u i , p u m

i n c u r d i t u r i l e i n c a r e p u n e

m i n t i l e c e n u s u n t i n s t a r e s ä . ' i l i m p e z e a s ä f i r e a .

R i n u r m a r e , n i c i i p o t e z a

O n c i u l c u d e s f ä c e - e a S t a -

t u l u i d i n a c e l a l A s ä n e s t i l o r , n i c i a c e a a l u i I I a s d e u , a i n t e m e i e r e i

M u n t e n i e i d e c a r e 1 3 - B a r a b i i . O l t e n i , n u s e p o t s u s t i n e a s i d e

a c e e a a m p r i m i t c a c e a m a i a p r o p i a t ä d e a d e v ä r i p o t e z a d e s c ä -

l e c r i r e i d i n A r d e a l .

3 A l a i s u s , p . 5 1 .

 

Page 232: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 232/233

T A B L A D E M A T E R I I

P a g i n a

I n t i o d u c c r e

9

C a l m ' I I . D e s e i l l e c a r e a t h r i l o r r o m a n e p a r u i l a l e f a n e e l M a r e

1 1

I . D e s c i i l e c a r e a t d r i l o r r o r n d n e 1 1

D e s c A l c c a r e a M u n t e n k I . N e g r u V o d s á

1 1

D o v e z i l e i n d i r e e l e a l e e x i s t e n t e i l u i N e g r u V o d à

2 0

R a d u N e g r u 2 5

C a u z e l e d e s c l i l e c A r e i

3 1

D e s c ä l e c a r e a M o l d o v e i . D r a g o s s a u B o g d a n

3 5

L i m p e z i r e a c o n t r a z i c e r e i

4 2

C a r a c t e r u l d e s c S . l e c ì i i e i . R u m A n i i

i e c i n i i

4 6

I n d o i t u l n u m e a l V a l a h i e i

4 9

P r e d o m n i r e a d e s c i l l e c i t t o r i l o r 5 5

I I . M u n t e n i a p a n e l l a V l a d T e p e .

5 9

P r e d e c e s o r i i l u i M i r c e a e e l M a r e . R a d u N e g r u 5 9

I v a n c u B a s a r a b 6 4

A l e x a n d r u B a s o r a b

6 5

V l a d i s l a v B a s a r a b

7 0

R a d u a l I I - l e a

. 7 2

D a n I

7 3

M i r c e a c e l B 5 t r a n . C o s o v a s i P o l o n i s

7 6

N i c o p o l i

8 1

A m e s t e c u l l u i M i r c e a i n r A z b o F i e l e c i v i l e t u r c e s t i

8 7

S u p u n e r e a s u b T u r c i

8 9

I n t i n d e r e a M u n t e n i e i p e t i m p u l l u i M i r c e a

9 2

U r n y l s i i l u i M i r c e a . S i s t e m u l u r m l i r e i l a t r o n

9 5

M i h a i l

9 6

D a n a l M a r t

9 3

A l e x a n d r u a l I I - l e a A l d e a

9 9

V l a d D r a c u l

1 0 2

D a n a l I I I - l e a

1 0 3

V l a d D r a c u l a d o u a ° a r i l

1 0 3

D a n a l 1 1 1 - l e a a d o u a ( ) a r i l

1 0 4

V l a d i s l a v a l I I - l e a

1 0 6

U r m A r i l e r i v l i t S . t i i

1 0 6

I I I . M o l d o v a n a n d ' l a . 5 / e l a n c e l M a r e

1 0 9

A . P r e d e c e s o r i i l u i A l e x a n d r u c e l B u n . D r a g o s , S a s s i B a l k

1 0 9

B o g d a n I .

1 1 0

L a t c u

1 1 2

I u g a C o r i a t o v i c i

1 1 4

 

Page 233: Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

7/23/2019 Istoria Românilor Din Dacia TRAIANĂ Vol.3 A.D.XENOPOL

http://slidepdf.com/reader/full/istoria-romanilor-din-dacia-traiana-vol3-adxenopol 233/233

2 3 6

T A B L A D E M A T E R I I

P a g i n a

P e t r u M u s a f

1 1 7

R o m a n M u s a t

1 2 0

S t e f a n I M u s a t

j f i i i l u i : S t e f a n a l I I - l e a s i P e t r u a l I I - l e a

.

1 2 1

R o n c a n a d o u a o a r ' '

1 2 2

h i g a a 1 1 - l e a

1 2 2

2 . A l e x a n d r u c e l B u n . A n i i c e i d i n l a i

1 2 5

U s a t o i i a l u i A l e x a n d r u c e ] B u n

1 2 3

3 . U r m a s i i l u i A l e x .

c e l B u n . T u e 1 3 4

  L e f a n a l

I I 1 - l e t t

1 3 5

P i e s i * t e t a n d o m n i i m p r e u n á

1 3 G