3Erlazio-funtzioa

Natura Zientziak – DBH 2

ORNODUN BATEN SISTEMA ENDOKRINOA

NOLA DABILEN

3

Natura Zientziak – DBH 2

3Ornodun baten sistema endokrinoa nola dabilen

• Ornodun askok (gizakiok barne) koordinazio kimikoko sistema konplexua dugu, sistema endokrinoa deritzona, hain zuzen.

• Gizakiaren sistema endokrinoan, hainbat guruin daude eta horiek hormonak jariatzen dituzte odolera.

Pankrea

Obarioak

Barrabilak

Tiroideak

Giltzurrun gainekoak

Hipofisia

• Hormona bakoitza mezulari kimiko bat da; organo efektore jakin batera iristen da eta erantzun bat eragiten du bertan.

3

Natura Zientziak – DBH 2

3Ornodun baten sistema endokrinoa nola dabilen

Pankrea

Obarioak

Barrabilak

Tiroideak

Giltzurrun gainekoak

Hipofisia

Sakatu guruinen izenen gainean, haien hormonek zer eragin duten jakiteko.

• Ornodun askok (gizakiok barne) koordinazio kimikoko sistema konplexua dugu, sistema endokrinoa deritzona, hain zuzen.

• Gizakiaren sistema endokrinoan, hainbat guruin daude eta horiek hormonak jariatzen dituzte odolera.

• Hormona bakoitza mezulari kimiko bat da; organo efektore jakin batera iristen da eta erantzun bat eragiten du bertan.

3

Natura Zientziak – DBH 2

3Ornodun baten sistema endokrinoa nola dabilen

HIPOFISIA

Garunaren oinarrian dagoen guruin txikia da.

• Prolaktina. Erditzearen ondoren, ugatz-guruinetan esnea sortzea estimulatzen du.

• TSH (tiroidearen hormona estimulatzailea). Tiroidean hormonen sorkuntza erregulatzen du.

• Hazkundearen hormona. Helduarora arte, hezurren eta muskuluen hazkundea estimulatzen du.

Sortzen dituen hormonak

• FSH (hormona folikuluestimulatzailea). Obarioetan obuluen sorkuntza estimulatzen du.

• LH (hormona luteoestimulatzailea). Emakumeetan, obuluen sorkuntza estimulatzen du, eta, gizonetan, testosteronaren sorkuntza (gizonezkoen sexu-hormona).

Itzuli hasierako menura

3

Natura Zientziak – DBH 2

3Ornodun baten sistema endokrinoa nola dabilen

TIROIDEA

H hizkia gogorarazten duen forma du guruin honek. Lepoan dago, trakearen goiko aldean.

• Tiroxina. Gure organo askotako zeluletan jarduera kimikoa handitzea eragiten du. Karbohidratoen eta gantzen metabolismoa estimulatzen du, oxigenoa kontsumituz eta proteinak zelula barrura degradatuz.

Sortzen dituen hormonak

Itzuli hasierako menura

Tiroidea

3

Natura Zientziak – DBH 2

3Ornodun baten sistema endokrinoa nola dabilen

GILTZURRUN GAINEKOAK

Giltzurrunen goiko aldeari atxikita daude.

• Kortisola. Estres-egoeretan sortzen da hormona hau. Zeluletan proteinak eta gluzidoak sortzea eta deskonposatzea kontrolatzen du.

Sortzen dituzten hormonak

• Adrenalina. Odoleko glukosa-kontzentrazioa, arteria-presioa edo bihotzeko erritmoa handitzen ditu; horrela, organismoa ekintzarako prestatzen du, alerta- edo arrisku-egoeretan.

Giltzurrun gaineko guruinak

Itzuli hasierako menura

3

Natura Zientziak – DBH 2

3Ornodun baten sistema endokrinoa nola dabilen

PANKREA

Guruin mistoa da: exokrinoa eta endokrinoa.

• Glukagoia. Odoleko glukosa kantitatea handitzea eragiten du; horrela, zelulek azukrea odol-plasmara askatzea bultzatzen du.

• Intsulina. Odoleko glukosa kantitatea gutxitzea eragiten du; horrela, azukrea odolera pasatu daiteke.

Sortzen dituen hormonak

Itzuli hasierako menura

3

Natura Zientziak – DBH 2

3Ornodun baten sistema endokrinoa nola dabilen

BARRABILAK

• Testosterona. Sexu-hormona maskulinoa da; sexu-ezaugarri maskulinoak eragiten ditu eta espermatozoideak sortzea eragiten du.

Itzuli hasierako menura

Sortzen duten hormona

Barrabilak

3

Natura Zientziak – DBH 2

3Ornodun baten sistema endokrinoa nola dabilen

OBULUTEGIAK

• Estrogenoak eta progesterona. Sexu-hormona femeninoak dira, emakumeen bigarren mailako ezaugarriak eragiten dituztenak; horrez gain, emakumearen organismoa prestatzen dute haurdunaldi baterako.

Itzuli hasierako menura

Sortzen dituen hormonakObulutegiak