Tipuri de Studiu

download Tipuri de Studiu

of 40

Transcript of Tipuri de Studiu

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    1/40

     

    TUPURI DE STUDIIEPIDEMIOLOGICE

    LARISA SPINEI,d.h.m., profesor universi!r 

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    2/40

     

    FINIŢI

    EPIDEMIOLOGIA ese "iin#!medi$!%& $!re se o$up& $u sudiu%disri'u#iei "i deermin!n#i%ors&ri%or s!u evenimene%or %e(!e des&n&!e )n !numie popu%!#ii, $u!p%i$!re! re*u%!e%or !$esui sudiu

     )n $onro%u% pro'%eme%or de s&n&!e 

    ( J. Last, 1988 )

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    3/40

     

    TIPURI DE STUDIU

    • STUDII PRIMARE

    E+PERIMENTALE NEE+PERIMENTALE

      OSER-AIONALE

     

    DESCRIPTI-E ANALITICE

    • STUDII SECUNDARE

     – RE-IU

      / NESISTEMATICE  / SISTEMATICE

     – G0IDURI CLINICE

     – ANALI1E DECI1II

     – ANALI1E ECONOMICE

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    4/40

     

    Invesi(!oru% !Invesi(!oru% !s!'i%i e2punere!s!'i%i e2punere!33Sudiu e2perimen!%Sudiu e2perimen!%

    A%o$!re !%e!o!reA%o$!re !%e!o!re33

    Sudiu o'serv!#iSudiu o'serv!#ion!%on!%

    Grup de $omp!r!#ieGrup de $omp!r!#ie33

    SudiSudiuu !n!%ii$!n!%ii$

    DDire$#i!ire$#i!33

    SudiuSudiu$ohor&$ohor&

    SudiuSudiu$!*/$!*/

    $onro%$onro%

    SudiuSudiu$ros/$ros/

    se$#ion!%se$#ion!%

    Sudiu des$ripivSudiu des$ripivPro'&Pro'& $%ini$&$%ini$&

    !%e!o!re!%e!o!re

    Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&

    nunu !%e!o!re!%e!o!re SeriiSeriidede

    $!*uri$!*uri

    In$id.In$id.Prev.Prev.

    D!D!

    D!D!

        D   !

        D   !

    N  N  u u  NNuu

    D! 4D! 4 NNuu

     E 2 p E 2 p u n e r e 

     u n e r e  5 5

     R e * u %

      ! 

     R e * u %

      ! 

    E2punereE2punere

    66Re*u%!Re*u%!

    E 2 E 2  p u n e r e  p u n e r e 7 7 R 

    e * u %  !  

    R e * u %  !   

    $ o n $ o m i  e n  

    $ o n $ o m i  e n  

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    5/40

     

    STUDII E+PERIMENTALE

    • STUDII CLINICE RANDOMI1ATE

    • STUDII 8N TEREN 9IMUNI1ARE:

    • STUDII PE ANIMALE

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    6/40

     

    STUDII CLINICE RANDOMI1ATE

    9SCR:• Sudiu% $%ini$ repre*in& e2perimen

    $onro%! fo%osi penru ev!%u!re!si(ur!n#ei "i efi$!$iii r!!mene%or!p%i$!e penru 'o%i%e "i pro'%eme%e des&n&!e %! o!meni

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    7/40 

    STUDII CLINICE RANDOMI1ATE

    • Sudiu% $%ini$ ese esen#i!% penru

    pro$esu% de e%!'or!re "i !$$ep!re !r!!mene%or noi

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    8/40 

    STUDII CLINICE RANDOMI1ATE

      I e!p& ; sudii pre$%ini$e  II e!p& ; sudii%e $%ini$e >/

    ?>>:

    / ev!%u!re! r!!menu%ui nou %! un num&rm!i m!re de vo%un!ri 9@>>/=@>>:

    / $er$e!re! efe$e%or !%e r!!menu%ui pe

    ermen %un(

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    9/40 

    STUDII CLINICE RANDOMI1ATE

     Tr!!men sudi!

    Su'ie$#ii de sudiu9!%o$!#i !%e!oriu: Re*u%!

    Tr!!men de $onro%  9Grupe%e de $omp!r!re:

      Pre*en -iior 

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    10/40 

    A-ANTAELE SCR

    • Se%e$#i! !%e!o!re ese uni$! meod&efi$!$e $unos$u& penru ! $onro%!ero!re! de se%e$#ie

    • Un SCR permie s!nd!rdi*!re!

    $rierii%or de e%i(i'i%i!e )n ev!%u!re!re*u%!e%or 

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    11/40 

    A-ANTAELE SCR

    • Un SCR !re (rupuri de $omp!r!resimu%!ne< ori$e inerven#ie e2erio!r&

    ese pu#in pro'!'i% $& v! inf%uen#!re*u%!e%e deo!re$e !$e!s! v! !fe$!!m'e%e (rupuri )n !$ee!"i m&sur&

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    12/40 

    DE1A-ANTAELE SCR

    • SCR sun $omp%e2e "i $osisio!re• SCR po fi supuse unei %ipse de

    repre*en!ivi!e< vo%un!ri po s& sedeose'e!s$& de popu%!#i! (ener!%&• Un SCR po!e fi des$his provo$&ri%or<

    ese ei$ de ! nu !$ord! r!!menu% unei(rupe3

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    13/40 

    Invesi(!oru% ! s!'i%iInvesi(!oru% ! s!'i%ie2punere!e2punere!33Sudiu E2perimen!%

    Sudiu E2perimen!%

    A%o$!re !%e!o!reA%o$!re !%e!o!re33

    Sudiu o'serv!#iSudiu o'serv!#ion!%on!%

    Grup de $omp!r!#ieGrup de $omp!r!#ie33

    SSududiu !iu !n!%n!%iii$i$

    Dire$Dire$#i!#i!33

    SudiuSudiu$ohor&$ohor&

    SudiuSudiu$!*/$!*/

    $onro%$onro%

    SudiuSudiu$ros/$ros/

    se$#ion!%se$#ion!%

    Sudiu des$ripivSudiu des$ripiv

    Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&

    !%e!o!re!%e!o!re

    Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&

    nunu !%e!o!re!%e!o!re Serii deSerii de$!*$!*

    In$id.In$id.Prev.Prev.

    D!D!

    D!D!

        D   !

        D   !

    N  u N  u  NuNu

     N u N u

     E 2 p E 2 p u n e r e

     u n e r e ! !

     5 5 R e * u

     %  ! 

     R e * u %

      ! 

    E2puE2punenerere66Re*u%!Re*u%!

    E 2  p E 2  p u n e 

    u n e r e ! r e ! 7 7 R e * u %  !  

    R e * u %  !   

    $ o n $ o m i  e n  

    $ o n $ o m i  e n  

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    14/40 

    STUDII DESCRIPTI-E

    • De in$iden#&

    • De prev!%en#&• E$o%o(i$e• R!po!re de $!* 4 serii de $!*uri

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    15/40 

    STUDII DESCRIPTI-E

      Sun re!%i*!e )n $!*uri )n $!re se$uno!"e re%!iv pu#in despre

    f!$orii de ris$ "i $!u*!%i ! unei!numie !fe$#iuni s!u s&rii des&n&!e

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    16/40 

    STUDII DESCRIPTI-E prezintă

    %e(ii%e !p!ri#iei 'o%i%or  sau e2punere! la factorii de risc )n fun$#iede perso!n&, %o$ "i imp

    • Perso!n! se refer& %! $ine ese !fe$!• Lo$u% ; unde ese pro'%em! de

    s&n&!e m!i mu% s!u m!i pu#inr&spBndi&• Timpu% ; $Bnd !p!re pro'%em! de

    s&n&!e

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    17/40 

    STUDII DESCRIPTI-E

    •TIPURI DE COMPARAIE – Demo(r!fi$e

     – Geo(r!fi$e – Tempor!%e

    • PERMIT – Idenifi$!re! pro'%eme%or de s&n&!e

     – Ier!rhi*!re! pro'%eme%or de s&n&!e )n fun$#ie def!$orii de ris$ e2isen#i – S!'i%ire! fre$ven#ei 'o%ii )n popu%!#ie – S!'i%ire! (r!viii 'o%ii %! nive% popu%!#ion!%

     – Imp!$u% so$i!% !% 'o%ii )n popu%!#ie

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    18/40 

    E+EMPLE

    • Des$riere! $!r!$erisi$i%or demo(r!fi$e "iso$io/e$onomi$e !%e femei%or de$ed!e )nimpu% s!r$inii s!u ! de$ese%or inf!ni%e

    • Sudiu% in$iden#ei me%!nome%or m!%i(ne

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    19/40 

    RE1UMAT

    =. Des$riu mode%u% de !p!ri#ie ! m!%!dii%or s!u!%or evenimene de s&n&!e

    ?. Nu permi s!'i%ire! diferen#e%or de ip

    $!u*!%. Genere!*& ipoe*e. P!ru ipuri prin$ip!%e< r!po!re de $!* "i

    serii de $!*uri, des$ripive de in$iden#&,des$ripive de prev!%en#&, e$o%o(i$e9de $ore%!#ie:

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    20/40 

    STUDII DESCRIPTI-E

    • Av!n!e%e – Con#in de!%ii impor!ne despre r&s&uri%e $%ini$e

    !%e 'o%ii "i $ondi#ii%e )nso#io!re –

    Posi'i%i!e! de ! r!por! o nou& o'serv!#ie 9o nou&pre*en!re ! 'o%ii e$.:

    • De*!v!n!e%e – De o'i$ei (rup mi$ de p!$ien#i minu#ios se%e$! – Nu e2is& (rup de $omp!r!re – Nu se '!*e!*& pe ipoe*&

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    21/40

     

    STUDII ANALITICE

    •  M&so!r& for#! de !so$iere! epidemio%o(i$& dinre un f!$or de 

    ris$ "i re*u%! 9'o!%!, de$es: "iefe$ue!*& verifi$!re! unor ipoe*eepidemio%o(i$e

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    22/40

     

    IPOTE1A NULF

    • Sudiu $%ini$ r!ndomi*!

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    23/40

     

    STUDII ANALITICE

    • Tipuri prin$ip!%e – De $ohor& – C!*/$onro% – Tr!nsvers!%e

    • Diferen#e%e dinre ei sun '!*!e pe: – dire$#i! – se$ven#! empor!%&

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    24/40

     

    DIRECIA/ esen#i!% ese de !

    r&spunde %! )nre'!re! Cu $e  )n$epem sudiu% ; $u E s!u R3H

    •  8NAINTE – de %! E %! R•  8NAPOI / de %! R spre E • NEDIRECIONATE ; E "i R  sun pre*ene

     )n !$e%!"i imp 9sudii r!nsvers!%e:

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    25/40

     

    SEC-ENA TEMPORALF / esen#i!% ese de

    ! r&spunde %! )nre'!re!< HA !p&ru  R  %!momenu% ini#ierii sudiu%ui s!u nu3H

    • STUDIUL PROSPECTI- – R apare DUPĂ  începerea studiului

    • STUDIUL RETROSPECTI- – R a apărut

    ÎNAINTE  de începerea studiului

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    26/40

     

    Invesi(!oru% ! s!'i%iInvesi(!oru% ! s!'i%ie2punere!e2punere!33Sudiu E2perimen!%

    Sudiu E2perimen!%

    A%o$!re !%e!o!reA%o$!re !%e!o!re33

    Sudiu o'serv!#iSudiu o'serv!#ion!%on!%

    Grup de $omp!r!#ieGrup de $omp!r!#ie33

    SSududiu !iu !n!%n!%iii$i$

    Dire$Dire$#i!#i!33

    SudiuSudiu$ohor&$ohor&

    SudiuSudiu$!*/$!*/

    $onro%$onro%

    SudiuSudiu$ros/$ros/

    se$#ion!%se$#ion!%

    Sudiu des$ripivSudiu des$ripiv

    Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&!%e!o!re!%e!o!re

    Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&!%e!o!re!%e!o!re

    Serii deSerii de$!*$!*

    R!por deR!por de$!*$!*

    D!D!

    D!D!

        D   !

        D   !

    N  u N  u  NuNu

    D!D!

     E 2 p E 2 p u n e r e

     u n e r e

     ! ! 5 5 R e

     * u %  ! 

     R e * u %

      ! 

    E2puE2punenerere66Re*u%!Re*u%!

    E 2  p E 2  p u n e 

    u n e r e ! r e ! 7 7 R e * u %  !  

    R e * u %  !   

    $ o n $ o m i  e n  

    $ o n $ o m i  e n  

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    27/40

     

    MODELUL STUDIULUI DE CO0ORTF

    • O'serv!#ion!% ; mode% !n!%ii$ 

    • Grupuri%e $!re urme!*& ! fi sudi!e sun definie

     )n '!*! s!u%ui %or de E  9e2pus 4 nee2pus:

    • Su'ie$#ii f&r& m!%!die sun supr!ve(he!#i m!i

    inde%un(! penru ! deermin! !p!ri#i! m!%!diei

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    28/40

     

    MODELUL STUDIULUI DE CO0ORTF

    E2pusE2pus  Nee2pusNee2pus

    //

    //

    TimpTimp

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    29/40

     

    CARACTERISTICELE STUDIULUIDE CO0ORTF

    •  8n$epe $u E

    Ese (!! din momenu% E penru !deermin! re*u%!e%e de ineres

    • Comp!r& in$iden#! re*u%!u%ui )nre(rupuri%e E "i non/E 

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    30/40

     

    MODELE 8N PERSPECTI-F JIRETROSPECTI-F

    • Cohor& )n perspe$iv& – Idenifi$!re! $ohorei )n '!*! E !$u!%e

     – Urm&rire! $ohorei )n viior penru un re*u%!

    • Cohor& rerospe$iv& 

     – Idenifi$!re! $ohorei )n '!*! E din re$u

     – Urm&rire! $ohorei dup& E – Re*u%!u% ! !p&ru de!

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    31/40

     

    Sudii $ohor&

    TIMP

    IMP

    EE2punere2punere Re*u%!Re*u%!

    AA

     8n perspe$iv& 8n perspe$iv&

    CC

    Rerospe$ivRerospe$iv&&

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    32/40

     

    Modelul studiului de cohortă

    • Av!n!e%e 

     – Ev!%u!re! in$iden#ei "i ris$u%ui re%!iv

     – Po!e ev!%u! re*u%!e mu%ip%e

    • De*!v!n!e%e 

     – Ne$esi& un num&r m!re de su'ie$#i

     – Dure!*& )n imp

     –

    Sun $osisio!reK

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    33/40

     

    STUDII CA1/CONTROL

     DIRECIA• Apre$iere! dire$#iei< )n$epem $u E s!u R3  Su'ie$#ii sun !%e"i )n '!*! R• Comp!r& fre$ven#! E )n (rupu% de $!*uri

    9R: $u fre$ven#! )n (rupu% de m!rori 9R/:• Dire$#i! ese )n!poi< E ← R

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    34/40

     

    SEC-ENIALITATEA

    • E2!min!re! se$ven#i!%iii )n imp

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    35/40

     

    Invesi(!oru% ! s!'i%iInvesi(!oru% ! s!'i%ie2punere!e2punere!33Sudiu e2perimen!%

    Sudiu e2perimen!%

    AA

    %o$!%o$!

    rere

     !%e!o!re3!%e!o!re3

    Sudiu o'serv!Sudiu o'serv!##ion!%ion!%

    GG

    ruprup

    $$

    omp!r omp!r 

    !iv!iv

    33

    Sudiu !n!%ii$Sudiu !n!%ii$

    Dire$Dire$#i!#i!33

    SSududiuiu$$ohorohor&&

    SSududiuiu $$!!**/$onro%/$onro%

    SSududiuiu$$rosros

    se$#ion!%se$#ion!%

    SSududiuiu ddes$ripives$ripivPro'&Pro'& $%ini$$%ini$&& 

    !%e!o!re!%e!o!rePro'&Pro'& $%ini$$%ini$&& 

    ne!%e!o!rene!%e!o!re

    Serii deSerii de$!*$!*

    In$id.In$id.Prev.Prev.

    D!D!

    D!D!

        D   !

        D   !

    N  u N  u  NuNu

    D!D!

     E 2 p E 2 p u n e r

     e

     u n e r

     e 5 5 R e

     * u %  ! 

     R e * u %

      ! 

    E2poE2po*i#i*i#iee66Re*u%!Re*u%!

    E x  p E x  p u n e r e  -  

    u n e r e  -   R e * u %  !  

    R e * u %  !   

    $ o n $ o m i  e n  

    $ o n $ o m i  e n  

    A-ANTAELE

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    36/40

     

    A-ANTAELE

    • Sudii%e $!*/$onro% sun ui%e penru

    sudiere! pro'%eme%or de s&n&!e $!re !p!rr!r 

    • Sun ui%e penru sudiere! pro'%eme%or de

    s&n&!e $!re !u o perio!d& de %!en#& m!re

    • Sun m!i iefine de$B sudii%e de $ohor&

    • Sun ui%e penru ! $!r!$eri*! efe$e%e unorf!$ori poen#i!%i de ris$ !supr! pro'%emei des&n&!e sudi!e

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    37/40

     

    DE1A-ANTAELE•

    Deo!re$e $!*uri%e "i perso!ne%e de $onro%po fi se%e$!e din dou& popu%!#ii sep!r!e,ese difi$i% de ! se !si(ur! $& e%e sun$omp!r!'i%e )n $ee! $e prive"e f!$orii deris$ e2erni "i !%e surse de ero!re

    • D!e%e despre e2punere sun $o%e$!e dindo$umen!#i! medi$!%& s!u de %! p!$ien#i

    dup& !p!ri#i! 'o%ii

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    38/40

     

    DE1A-ANTAELE

    • Sudii%e $!*/$onro% nu po fi fo%osie penru !deermin! r!e%e de in$iden#&

    • Sudii%e $!*/$onro% nu po fi fo%osie penrudeermin!re! !%or posi'i%e efe$e !%ee2puneri !supr! s&n&ii. Prin defini#ie, )nsudii%e $!*/$onro% sudi!*& do!r un sin(ur

    efe$

    STUDII TRANS-ERSALE

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    39/40

     

    Invesi(!oru% ! s!'i%iInvesi(!oru% ! s!'i%ie2punere!e2punere!33Sudiu E2perimen!%

    Sudiu E2perimen!%

    A%o$!re !%e!o!reA%o$!re !%e!o!re33

    Sudiu o'serv!#iSudiu o'serv!#ion!%on!%

    Grup de $omp!r!#ieGrup de $omp!r!#ie33

    SSududiu !iu !n!%n!%iii$i$

    Dire$Dire$#i!#i!33

    SudiuSudiu$ohor&$ohor&

    SudiuSudiu $!*/$!*/

    $onro%$onro%

    SudiuSudiu$ros/$ros/

    se$#ion!%se$#ion!%

    Sudiu des$ripivSudiu des$ripiv

    Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&!%e!o!re!%e!o!re

    Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&!%e!o!re!%e!o!re

    Serii deSerii de$!*$!*

    R!por deR!por de $!*$!*

    D!D!

    D!D!

        D   !

        D   !

    N  u N  u  NuNu

    D!D!

     E 2 p E 2 p u n e r

     e

     u n e r

     e 5 5 R e

     * u %  ! 

     R e * u %

      ! 

    E2puE2punenerere66Re*u%!Re*u%!

    E 2  p E 2  p u n e 

    u n e r e r e /  R e * u %  !  

    /  R e * u %  !   

    $ o n $ o m i  e n  

    $ o n $ o m i  e n  

    STUDII TRANS-ERSALE

  • 8/17/2019 Tipuri de Studiu

    40/40

    Tip de sudiu ; rem!r$i $on$%u*ive

    • Ce ip de sudiu re'uie eu s& !%e(3• DepindeK• Tre'uie de %u! )n $onsider!#ie<

      / O'ie$ive%e sudiu%ui  / Cuno"in#e%e !$u!%e despre E/R  / Pro'%eme%e ei$e

      / Timpu%, '!nii, resurse%e um!ne• %e2i'i%i!e! "i $re!ivi!e! sun SOLUIAK