Tipuri de Studiu
Transcript of Tipuri de Studiu
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
1/40
TUPURI DE STUDIIEPIDEMIOLOGICE
LARISA SPINEI,d.h.m., profesor universi!r
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
2/40
FINIŢI
EPIDEMIOLOGIA ese "iin#!medi$!%& $!re se o$up& $u sudiu%disri'u#iei "i deermin!n#i%ors&ri%or s!u evenimene%or %e(!e des&n&!e )n !numie popu%!#ii, $u!p%i$!re! re*u%!e%or !$esui sudiu
)n $onro%u% pro'%eme%or de s&n&!e
( J. Last, 1988 )
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
3/40
TIPURI DE STUDIU
• STUDII PRIMARE
E+PERIMENTALE NEE+PERIMENTALE
OSER-AIONALE
DESCRIPTI-E ANALITICE
• STUDII SECUNDARE
– RE-IU
/ NESISTEMATICE / SISTEMATICE
– G0IDURI CLINICE
– ANALI1E DECI1II
– ANALI1E ECONOMICE
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
4/40
Invesi(!oru% !Invesi(!oru% !s!'i%i e2punere!s!'i%i e2punere!33Sudiu e2perimen!%Sudiu e2perimen!%
A%o$!re !%e!o!reA%o$!re !%e!o!re33
Sudiu o'serv!#iSudiu o'serv!#ion!%on!%
Grup de $omp!r!#ieGrup de $omp!r!#ie33
SudiSudiuu !n!%ii$!n!%ii$
DDire$#i!ire$#i!33
SudiuSudiu$ohor&$ohor&
SudiuSudiu$!*/$!*/
$onro%$onro%
SudiuSudiu$ros/$ros/
se$#ion!%se$#ion!%
Sudiu des$ripivSudiu des$ripivPro'&Pro'& $%ini$&$%ini$&
!%e!o!re!%e!o!re
Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&
nunu !%e!o!re!%e!o!re SeriiSeriidede
$!*uri$!*uri
In$id.In$id.Prev.Prev.
D!D!
D!D!
D !
D !
N N u u NNuu
D! 4D! 4 NNuu
E 2 p E 2 p u n e r e
u n e r e 5 5
R e * u %
!
R e * u %
!
E2punereE2punere
66Re*u%!Re*u%!
E 2 E 2 p u n e r e p u n e r e 7 7 R
e * u % !
R e * u % !
$ o n $ o m i e n
$ o n $ o m i e n
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
5/40
STUDII E+PERIMENTALE
• STUDII CLINICE RANDOMI1ATE
• STUDII 8N TEREN 9IMUNI1ARE:
• STUDII PE ANIMALE
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
6/40
STUDII CLINICE RANDOMI1ATE
9SCR:• Sudiu% $%ini$ repre*in& e2perimen
$onro%! fo%osi penru ev!%u!re!si(ur!n#ei "i efi$!$iii r!!mene%or!p%i$!e penru 'o%i%e "i pro'%eme%e des&n&!e %! o!meni
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
7/40
STUDII CLINICE RANDOMI1ATE
• Sudiu% $%ini$ ese esen#i!% penru
pro$esu% de e%!'or!re "i !$$ep!re !r!!mene%or noi
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
8/40
STUDII CLINICE RANDOMI1ATE
I e!p& ; sudii pre$%ini$e II e!p& ; sudii%e $%ini$e >/
?>>:
/ ev!%u!re! r!!menu%ui nou %! un num&rm!i m!re de vo%un!ri 9@>>/=@>>:
/ $er$e!re! efe$e%or !%e r!!menu%ui pe
ermen %un(
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
9/40
STUDII CLINICE RANDOMI1ATE
Tr!!men sudi!
Su'ie$#ii de sudiu9!%o$!#i !%e!oriu: Re*u%!
Tr!!men de $onro% 9Grupe%e de $omp!r!re:
Pre*en -iior
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
10/40
A-ANTAELE SCR
• Se%e$#i! !%e!o!re ese uni$! meod&efi$!$e $unos$u& penru ! $onro%!ero!re! de se%e$#ie
• Un SCR permie s!nd!rdi*!re!
$rierii%or de e%i(i'i%i!e )n ev!%u!re!re*u%!e%or
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
11/40
A-ANTAELE SCR
• Un SCR !re (rupuri de $omp!r!resimu%!ne< ori$e inerven#ie e2erio!r&
ese pu#in pro'!'i% $& v! inf%uen#!re*u%!e%e deo!re$e !$e!s! v! !fe$!!m'e%e (rupuri )n !$ee!"i m&sur&
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
12/40
DE1A-ANTAELE SCR
• SCR sun $omp%e2e "i $osisio!re• SCR po fi supuse unei %ipse de
repre*en!ivi!e< vo%un!ri po s& sedeose'e!s$& de popu%!#i! (ener!%&• Un SCR po!e fi des$his provo$&ri%or<
ese ei$ de ! nu !$ord! r!!menu% unei(rupe3
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
13/40
Invesi(!oru% ! s!'i%iInvesi(!oru% ! s!'i%ie2punere!e2punere!33Sudiu E2perimen!%
Sudiu E2perimen!%
A%o$!re !%e!o!reA%o$!re !%e!o!re33
Sudiu o'serv!#iSudiu o'serv!#ion!%on!%
Grup de $omp!r!#ieGrup de $omp!r!#ie33
SSududiu !iu !n!%n!%iii$i$
Dire$Dire$#i!#i!33
SudiuSudiu$ohor&$ohor&
SudiuSudiu$!*/$!*/
$onro%$onro%
SudiuSudiu$ros/$ros/
se$#ion!%se$#ion!%
Sudiu des$ripivSudiu des$ripiv
Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&
!%e!o!re!%e!o!re
Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&
nunu !%e!o!re!%e!o!re Serii deSerii de$!*$!*
In$id.In$id.Prev.Prev.
D!D!
D!D!
D !
D !
N u N u NuNu
N u N u
E 2 p E 2 p u n e r e
u n e r e ! !
5 5 R e * u
% !
R e * u %
!
E2puE2punenerere66Re*u%!Re*u%!
E 2 p E 2 p u n e
u n e r e ! r e ! 7 7 R e * u % !
R e * u % !
$ o n $ o m i e n
$ o n $ o m i e n
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
14/40
STUDII DESCRIPTI-E
• De in$iden#&
• De prev!%en#&• E$o%o(i$e• R!po!re de $!* 4 serii de $!*uri
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
15/40
STUDII DESCRIPTI-E
Sun re!%i*!e )n $!*uri )n $!re se$uno!"e re%!iv pu#in despre
f!$orii de ris$ "i $!u*!%i ! unei!numie !fe$#iuni s!u s&rii des&n&!e
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
16/40
STUDII DESCRIPTI-E prezintă
%e(ii%e !p!ri#iei 'o%i%or sau e2punere! la factorii de risc )n fun$#iede perso!n&, %o$ "i imp
• Perso!n! se refer& %! $ine ese !fe$!• Lo$u% ; unde ese pro'%em! de
s&n&!e m!i mu% s!u m!i pu#inr&spBndi&• Timpu% ; $Bnd !p!re pro'%em! de
s&n&!e
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
17/40
STUDII DESCRIPTI-E
•TIPURI DE COMPARAIE – Demo(r!fi$e
– Geo(r!fi$e – Tempor!%e
• PERMIT – Idenifi$!re! pro'%eme%or de s&n&!e
– Ier!rhi*!re! pro'%eme%or de s&n&!e )n fun$#ie def!$orii de ris$ e2isen#i – S!'i%ire! fre$ven#ei 'o%ii )n popu%!#ie – S!'i%ire! (r!viii 'o%ii %! nive% popu%!#ion!%
– Imp!$u% so$i!% !% 'o%ii )n popu%!#ie
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
18/40
E+EMPLE
• Des$riere! $!r!$erisi$i%or demo(r!fi$e "iso$io/e$onomi$e !%e femei%or de$ed!e )nimpu% s!r$inii s!u ! de$ese%or inf!ni%e
• Sudiu% in$iden#ei me%!nome%or m!%i(ne
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
19/40
RE1UMAT
=. Des$riu mode%u% de !p!ri#ie ! m!%!dii%or s!u!%or evenimene de s&n&!e
?. Nu permi s!'i%ire! diferen#e%or de ip
$!u*!%. Genere!*& ipoe*e. P!ru ipuri prin$ip!%e< r!po!re de $!* "i
serii de $!*uri, des$ripive de in$iden#&,des$ripive de prev!%en#&, e$o%o(i$e9de $ore%!#ie:
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
20/40
STUDII DESCRIPTI-E
• Av!n!e%e – Con#in de!%ii impor!ne despre r&s&uri%e $%ini$e
!%e 'o%ii "i $ondi#ii%e )nso#io!re –
Posi'i%i!e! de ! r!por! o nou& o'serv!#ie 9o nou&pre*en!re ! 'o%ii e$.:
• De*!v!n!e%e – De o'i$ei (rup mi$ de p!$ien#i minu#ios se%e$! – Nu e2is& (rup de $omp!r!re – Nu se '!*e!*& pe ipoe*&
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
21/40
STUDII ANALITICE
• M&so!r& for#! de !so$iere! epidemio%o(i$& dinre un f!$or de
ris$ "i re*u%! 9'o!%!, de$es: "iefe$ue!*& verifi$!re! unor ipoe*eepidemio%o(i$e
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
22/40
IPOTE1A NULF
• Sudiu $%ini$ r!ndomi*!
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
23/40
STUDII ANALITICE
• Tipuri prin$ip!%e – De $ohor& – C!*/$onro% – Tr!nsvers!%e
• Diferen#e%e dinre ei sun '!*!e pe: – dire$#i! – se$ven#! empor!%&
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
24/40
DIRECIA/ esen#i!% ese de !
r&spunde %! )nre'!re! Cu $e )n$epem sudiu% ; $u E s!u R3H
• 8NAINTE – de %! E %! R• 8NAPOI / de %! R spre E • NEDIRECIONATE ; E "i R sun pre*ene
)n !$e%!"i imp 9sudii r!nsvers!%e:
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
25/40
SEC-ENA TEMPORALF / esen#i!% ese de
! r&spunde %! )nre'!re!< HA !p&ru R %!momenu% ini#ierii sudiu%ui s!u nu3H
• STUDIUL PROSPECTI- – R apare DUPĂ începerea studiului
• STUDIUL RETROSPECTI- – R a apărut
ÎNAINTE de începerea studiului
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
26/40
Invesi(!oru% ! s!'i%iInvesi(!oru% ! s!'i%ie2punere!e2punere!33Sudiu E2perimen!%
Sudiu E2perimen!%
A%o$!re !%e!o!reA%o$!re !%e!o!re33
Sudiu o'serv!#iSudiu o'serv!#ion!%on!%
Grup de $omp!r!#ieGrup de $omp!r!#ie33
SSududiu !iu !n!%n!%iii$i$
Dire$Dire$#i!#i!33
SudiuSudiu$ohor&$ohor&
SudiuSudiu$!*/$!*/
$onro%$onro%
SudiuSudiu$ros/$ros/
se$#ion!%se$#ion!%
Sudiu des$ripivSudiu des$ripiv
Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&!%e!o!re!%e!o!re
Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&!%e!o!re!%e!o!re
Serii deSerii de$!*$!*
R!por deR!por de$!*$!*
D!D!
D!D!
D !
D !
N u N u NuNu
D!D!
E 2 p E 2 p u n e r e
u n e r e
! ! 5 5 R e
* u % !
R e * u %
!
E2puE2punenerere66Re*u%!Re*u%!
E 2 p E 2 p u n e
u n e r e ! r e ! 7 7 R e * u % !
R e * u % !
$ o n $ o m i e n
$ o n $ o m i e n
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
27/40
MODELUL STUDIULUI DE CO0ORTF
• O'serv!#ion!% ; mode% !n!%ii$
• Grupuri%e $!re urme!*& ! fi sudi!e sun definie
)n '!*! s!u%ui %or de E 9e2pus 4 nee2pus:
• Su'ie$#ii f&r& m!%!die sun supr!ve(he!#i m!i
inde%un(! penru ! deermin! !p!ri#i! m!%!diei
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
28/40
MODELUL STUDIULUI DE CO0ORTF
E2pusE2pus Nee2pusNee2pus
//
//
TimpTimp
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
29/40
CARACTERISTICELE STUDIULUIDE CO0ORTF
• 8n$epe $u E
•
Ese (!! din momenu% E penru !deermin! re*u%!e%e de ineres
• Comp!r& in$iden#! re*u%!u%ui )nre(rupuri%e E "i non/E
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
30/40
MODELE 8N PERSPECTI-F JIRETROSPECTI-F
• Cohor& )n perspe$iv& – Idenifi$!re! $ohorei )n '!*! E !$u!%e
– Urm&rire! $ohorei )n viior penru un re*u%!
• Cohor& rerospe$iv&
– Idenifi$!re! $ohorei )n '!*! E din re$u
– Urm&rire! $ohorei dup& E – Re*u%!u% ! !p&ru de!
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
31/40
Sudii $ohor&
TIMP
IMP
EE2punere2punere Re*u%!Re*u%!
AA
8n perspe$iv& 8n perspe$iv&
CC
Rerospe$ivRerospe$iv&&
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
32/40
Modelul studiului de cohortă
• Av!n!e%e
– Ev!%u!re! in$iden#ei "i ris$u%ui re%!iv
– Po!e ev!%u! re*u%!e mu%ip%e
• De*!v!n!e%e
– Ne$esi& un num&r m!re de su'ie$#i
– Dure!*& )n imp
–
Sun $osisio!reK
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
33/40
STUDII CA1/CONTROL
DIRECIA• Apre$iere! dire$#iei< )n$epem $u E s!u R3 Su'ie$#ii sun !%e"i )n '!*! R• Comp!r& fre$ven#! E )n (rupu% de $!*uri
9R: $u fre$ven#! )n (rupu% de m!rori 9R/:• Dire$#i! ese )n!poi< E ← R
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
34/40
SEC-ENIALITATEA
• E2!min!re! se$ven#i!%iii )n imp
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
35/40
Invesi(!oru% ! s!'i%iInvesi(!oru% ! s!'i%ie2punere!e2punere!33Sudiu e2perimen!%
Sudiu e2perimen!%
AA
%o$!%o$!
rere
!%e!o!re3!%e!o!re3
Sudiu o'serv!Sudiu o'serv!##ion!%ion!%
GG
ruprup
$$
omp!r omp!r
!iv!iv
33
Sudiu !n!%ii$Sudiu !n!%ii$
Dire$Dire$#i!#i!33
SSududiuiu$$ohorohor&&
SSududiuiu $$!!**/$onro%/$onro%
SSududiuiu$$rosros
se$#ion!%se$#ion!%
SSududiuiu ddes$ripives$ripivPro'&Pro'& $%ini$$%ini$&&
!%e!o!re!%e!o!rePro'&Pro'& $%ini$$%ini$&&
ne!%e!o!rene!%e!o!re
Serii deSerii de$!*$!*
In$id.In$id.Prev.Prev.
D!D!
D!D!
D !
D !
N u N u NuNu
D!D!
E 2 p E 2 p u n e r
e
u n e r
e 5 5 R e
* u % !
R e * u %
!
E2poE2po*i#i*i#iee66Re*u%!Re*u%!
E x p E x p u n e r e -
u n e r e - R e * u % !
R e * u % !
$ o n $ o m i e n
$ o n $ o m i e n
A-ANTAELE
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
36/40
A-ANTAELE
• Sudii%e $!*/$onro% sun ui%e penru
sudiere! pro'%eme%or de s&n&!e $!re !p!rr!r
• Sun ui%e penru sudiere! pro'%eme%or de
s&n&!e $!re !u o perio!d& de %!en#& m!re
• Sun m!i iefine de$B sudii%e de $ohor&
• Sun ui%e penru ! $!r!$eri*! efe$e%e unorf!$ori poen#i!%i de ris$ !supr! pro'%emei des&n&!e sudi!e
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
37/40
DE1A-ANTAELE•
Deo!re$e $!*uri%e "i perso!ne%e de $onro%po fi se%e$!e din dou& popu%!#ii sep!r!e,ese difi$i% de ! se !si(ur! $& e%e sun$omp!r!'i%e )n $ee! $e prive"e f!$orii deris$ e2erni "i !%e surse de ero!re
• D!e%e despre e2punere sun $o%e$!e dindo$umen!#i! medi$!%& s!u de %! p!$ien#i
dup& !p!ri#i! 'o%ii
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
38/40
DE1A-ANTAELE
• Sudii%e $!*/$onro% nu po fi fo%osie penru !deermin! r!e%e de in$iden#&
• Sudii%e $!*/$onro% nu po fi fo%osie penrudeermin!re! !%or posi'i%e efe$e !%ee2puneri !supr! s&n&ii. Prin defini#ie, )nsudii%e $!*/$onro% sudi!*& do!r un sin(ur
efe$
STUDII TRANS-ERSALE
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
39/40
Invesi(!oru% ! s!'i%iInvesi(!oru% ! s!'i%ie2punere!e2punere!33Sudiu E2perimen!%
Sudiu E2perimen!%
A%o$!re !%e!o!reA%o$!re !%e!o!re33
Sudiu o'serv!#iSudiu o'serv!#ion!%on!%
Grup de $omp!r!#ieGrup de $omp!r!#ie33
SSududiu !iu !n!%n!%iii$i$
Dire$Dire$#i!#i!33
SudiuSudiu$ohor&$ohor&
SudiuSudiu $!*/$!*/
$onro%$onro%
SudiuSudiu$ros/$ros/
se$#ion!%se$#ion!%
Sudiu des$ripivSudiu des$ripiv
Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&!%e!o!re!%e!o!re
Pro'& $%ini$&Pro'& $%ini$&!%e!o!re!%e!o!re
Serii deSerii de$!*$!*
R!por deR!por de $!*$!*
D!D!
D!D!
D !
D !
N u N u NuNu
D!D!
E 2 p E 2 p u n e r
e
u n e r
e 5 5 R e
* u % !
R e * u %
!
E2puE2punenerere66Re*u%!Re*u%!
E 2 p E 2 p u n e
u n e r e r e / R e * u % !
/ R e * u % !
$ o n $ o m i e n
$ o n $ o m i e n
STUDII TRANS-ERSALE
-
8/17/2019 Tipuri de Studiu
40/40
Tip de sudiu ; rem!r$i $on$%u*ive
• Ce ip de sudiu re'uie eu s& !%e(3• DepindeK• Tre'uie de %u! )n $onsider!#ie<
/ O'ie$ive%e sudiu%ui / Cuno"in#e%e !$u!%e despre E/R / Pro'%eme%e ei$e
/ Timpu%, '!nii, resurse%e um!ne• %e2i'i%i!e! "i $re!ivi!e! sun SOLUIAK