sarCevi - sulakauri.edu.ge · savarjiSoebi 1. cxrilSi gaanawile CamoTvlili arsebiTi saxelebi....
Transcript of sarCevi - sulakauri.edu.ge · savarjiSoebi 1. cxrilSi gaanawile CamoTvlili arsebiTi saxelebi....
sarCevi
mJReri da yru Tanxmovnebi ................................................................4
arsebiTi saxeli ....................................................................................6
arsebiTi saxelis ricxvi ....................................................................8
simravlis aRmniSvneli sityvebi ....................................................10
arsebiTi saxelis bruneba ................................................................12
arsebiTi saxelis kveca .....................................................................14
arsebiTi saxelis kumSva ...................................................................16
kumSvad-kvecadi saxelebi ................................................................18
sakuTari saxelebi ..............................................................................20
-dan Tu -gan? ........................................................................................21
zmna .........................................................................................................22
zmnis uRleba .......................................................................................24
zmna da arsebiTi saxeli ...................................................................26
zmnis wina marcvali ...........................................................................28
zmna da axlandeli dro ....................................................................30
awmyo, warsuli da momavali ............................................................32
ricxvSi monacvle zmnebi ..................................................................34
ricxviTi saxeli..................................................................................36
zedsarTavi saxeli .............................................................................38
sityvis SerCeva ....................................................................................40
zedsarTavisa da arsebiTi saxelebis bruneba ...........................42
zmna da zmnizeda .................................................................................44
nacvalsaxeli .......................................................................................46
TxrobiTi da kiTxviTi winadadebebi ............................................48
Zaxilis niSani ......................................................................................50
garkveviT gamoTqvi Semdegi sityvebi: vswavlob,
vTamaSob,
martivad,
rTulad.
axla calke warmoTqvi bgera b. Semdeg warmoTqvi bgera f.
romeli JRers ufro Zlierad, b Tu f?
jer gamoTqvi bgera d, Semdeg gamoTqvi – T. amaT Soris romeli ufro
Zlierad JRers?
b da d Zlierad JRers, maT mJReri Tanxmovnebi hqvia.
f da T yrud ismis. maT yru Tanxmovnebi ewodeba.
bgera g-sa da q-s Soris ra gansxvavebaa?
erTad gamoTqvi mJReri da yru Tanxmovnebi:
b – f
d – T
g – q
b f
mJReri da yru Tanxmovnebi
daimaxsovre: Tu mJRer bgrebs mkveTrad ar
gamovTqvamT, yru bgerebs daemsgavseba.
4
savarjiSoebi
1. gaagrZele nimuSis mixedviT:
Zveli–Zvelad frTxili-
nazi- cudi-
lamazi- uSno-
uxeSi- keTili-
amayi- xSiri-
iSviaTi- Tbili-
sworad Seasrule davaleba? gadaamowmeT klasSi da Semdeg mkafiod waikiTxeT gasworebuli sityvebi.
2. qvemoT mocemuli sityvebiT Seadgine winadadebebi:
•vmecadineob,vuyureb,vdeb,vamayob,vuambob
3. qvemoT mocemul winadadebebSi moniSnulia Secdomebi. sworad gadawere es winadadebebi:
a)dReskargxasiaTzevardaxSiradvxumrof.
b)biWmamegobrulaTgaiRimadagulTbilaTdagvemSvidoba.
g)albadsaxlSiarmisula,ToremaucileblaTdarekavda.
5
arsebiTi saxeli
qvemoT mocemul winadadebaSi daakvirdi arsebiT saxelebs da aRniSne,
sulieria Tu usulo:
`ra dauSava kruxma qors, rom wiwilebs stacebs?~
axla am winadadebebs daakvirdi:
bi@Wi lodze Sedga. muxasTan kvici balaxobs.
riT gansxvavdeba lodi da biWi? muxa da kvici?
lodi aris usulo, biWi – sulieri;
muxa – usulo, kvici – sulieri.
lodze vin Sedga? muxasTan ra moCans?
(ra?)usulo
arsebiTi saxeli
adamiani cxovelebi da frinvelebi
(vin?) (ra?)
sulieri
gaixsene:
6
savarjiSoebi
1. cxrilSi gaanawile CamoTvlili arsebiTi saxelebi. TiToeuls
miuwere Sesabamisi kiTxva:
•ministri,xelmZRvaneli,Rrubeli, amindi,Tavadi,bulbuli
2. waikiTxe nawyveti da xazi gausvi arsebiT saxelebs, romelTac
daesmis kiTxva `ra?~
`esgaxldaTTeTrikurdReli,romelicnel-nela
mocancalebdadaSeSfoTebiTacecebdaTvalebs,TiTqos
raRacadaekargao. elismagaigonamisibutbuti:
–vai, CemssabraloTaTebs!vai, CemsZvirfasqurqsada
ulvaSebs!sikvdiliTdasjaaramcdeba! esisevenaRdia,
rogorcis,rommeyurcqvitavar!sadundadamvardnoda,
vergamigia!
elisiucebmixvda,romigiTavismaraosadaTeTr
xelTaTmanebsdaeZebdadavinaidanZaliangulkeTili
bavSviiyo,TviTonacdauwyoZebna. magramversadmiagno. . . ~
3. amoiwere xazgasmuli arsebiTi saxelebi da gverdiT miuwere,
sulieria Tu usulo:
sulieri usulo
ministri (vin?)
7
arsebiTi saxelis ricxvi
romeli asoebi daemata erTze mets erTisgan gasarCevad?
daimaxsovre: arsebiT saxelebSi -eb mravlobiTi
ricxvis niSania.
daakvirdi naxatebs da waikiTxe minaweri:
mxolod erTi mTa mTebi
erTi tyve tyveebi
Rrubeli Rrubelni
Zvel qarTul enaSi ki mravlobiT ricxvs -n (nari) aRniSnavda.
mravlobiTi ricxvis niSani -n (nari) dResac Semonaxulia Cvens enaSi.
daakvirdi: mTani maRalni – maRali mTebi.
8
savarjiSoebi
1. miuwere Tanamedrove mravlobiTis formebi:
bude–budeebi mebaRe-
xe- mezvre-
dRe- meqoTne-
bade- mevaxSe-
Tu romelime sityvis mniSvneloba ar ici, moZebne ganmartebiT leqsikonSi.
2. waikiTxe nawyveti da xazi gausvi mravlobiT ricxvSi mocemul
arsebiT saxlebs:
`–vinZlo,Svilebo,kargadiswavloT,kargibiWebigamoxvideT
da,manamTqvenideda,qeTevani,cocxalia,Tqvenaraferi
dagakldebaT.aba,naxeTaxla,rasaCuqrebimaqvsTqvenTvis!
amsityvebiTdedammoitanadidiboxCadaiqidanTiTo-TiTod
gadmogviwyoCveniqalaqSiyofnisdrosSekerilitanisamosi:lurji
Coxebi,wiTelifarCisaxaluxebi,SaviwuRebidaTeTrifafaxebi.
axlakisulgadavirieTsixaruliT,davitaceTTiTo-TiTodes
CveniZvirfasiCasacmelidagiJebiviTmovirbineToTaxebi.sadiyo
moTmenagaTenebamdi!erTmaCustisCacmadaiwyo,meoremqudiCamoiCeCa
Tavze,mesamemaxaluxigaiwyowelSi,erTisityviT,didivai-vagla-
xiTRamoaxerxadedaCemmaCvenidamSvidebadaloginSiCawvena.~
3. amoiwere xazgasmuli arsebiTi saxelebi da gverdiT miuwere
mxolobiTi ricxvis formebi:
9
simravlis aRmniSvneli sityvebi
yuradRebiT waikiTxe winadadebebi:
1. mxne da dauRalavma mefem uamravi eklesia da monasteri aaSena.
2. am uRran tyeSi mravali nadiri budobda.
ra SeniSne?
gaixsene sityvebi:
bevri, mravali, uamravi, uTvalavi, uricxvi, auarebeli, yvela, uklebliv
yvela...
radgan es sityvebi erTze mets isedac aRniSnavs, maTTan arsebiT saxels
niSani eb aRar sWirdeba:
daakvirdi:
uricxvi mebrZoli auarebeli CaCqani
daimaxsovre:
amave wess emorCileba es sityvebic: cota, ramdenime, sxva-
dasxva, zogi da zogierTi:
cota furceli; ramdenime kalami; sxvadasxva feri;
zogierTi suraTi.
10
savarjiSoebi
1. mocemul sityvebs SeurCie arsebiTi saxelebi:
bevriTxili cota
mravali ramdenime
uTvalavi sxvadasxva
uricxvi zogierTi
yvela uamravi
2. SeurCie simravlis gamomxatveli sityvebi:
xalxi yvavili
megobari Taiguli
adamiani frinveli
3. gamoicani sityvebi da Seavse krosvordi:
a) bevricxeni,anur...;b) bevricxvari,anu...;g)bevriadamiani,anu...;
d)bevrimtacebeli,anu...;e)bevrisaqoneli,anu...;v)bevriRori,anu...;
z)bevrimeomari,anu...
m
r
a
a
i
v
l
sxvadasxva
11
arsebiTi saxelis bruneba
daakvirdi qvemoT Camoweril winadadebebs:
arwivi yvela frinvelis mefed iTvleba.
arwivs sacxovreblad mTiani adgilebi uyvars.
arwivis xmiT gulgaxeTqili frinvelebi aqeT-iqiT ifantebian.
rogorc xedav, sityvas arwivi yvela winadadebaSi
sxvadasxva daboloeba aqvs.
gaixsene, ra hqvia arsebiTi saxelis ase cvlilebas? (bruneba)
qarTul enaSi Svidi brunvaa. vnaxoT,
rogor icvlis daboloebas arwivi Svidive brunvaSi:
1. saxelobiTi arwivi Zlieri frinvelia.
2. moTxrobiTi arwivma caSi Seinavarda.
3. micemiTi arwivs frinvelebis mefes uwodeben.
4. naTesaobiTi arwivis Tvalebs ra daemaleba!
5. moqmedebiTi arwiviT amayoben mTaSi mcxovrebni.
6. viTarebiTi arwivad yofnas yvela frinveli isurvebda.
7. wodebiTi arwivo, mzesTan afrindi!
sityvas arwivi Svidive brunvaSi Sesabamisi brunvis niSani daemata.
12
savarjiSoebi
1. arsebiTi saxelis formas miuwere Sesabamisi brunvis saxeli:
qalma(moTxrobiTi) guliT
qalaqma guli
Tavi megobars
megobrad qalad
Rrubels Rrubelo
2. abrune qvemoT mocemuli arsebiTi saxelebi:
•frinveli,brWyali,bumbuli
3. frCxilebSi mocemuli arsebiTi saxelebi Cawere swori formiT:
`biWisgasakvirad, (gamyidveli)windaukan
siaruliardauwyia,pirdapirderefnisboloskenwavida,Semdeg
marjvnivgauxviada (lifti)RilaksmiaWiraTiTi.
grinkosucnauradmoeCvena,rom (gamyidveli)
maincdamaincamliftzeSeaCeraarCevani,maSin,rocaorilifti
manamdecSexvdaT.grinkosarasodesenaxaaseTiram–mTelkedelze
(Rilaki)iyo,erTidanorasamdedanomrili.`nuTu
esSenobaorassarTuliania?!SeuZlebelia.albaTramesamarTavi
mowyobilobaa~,–gaifiqragulSi.~
saxelobiTi frinveli brWyali bumbuli
moTxrobiTi frinvelma
micemiTi
naTesaobiTi
moqmedebiTi
viTarebiTi
wodebiTi
13