108 (3165) 2014-09-25

+16°..+14°+6°.. +4°

–

–

8-9 12 16

Елорда әкімі Балтық жағалауынан келген меймандарға Астанада жүзеге асырылып жатқан ірі жобалар жөнінде айтып берді.

– Қазақстан Латвияны Балтық өңіріндегі маңызды әріптесі ретінде таниды. Қос елдің астанасы экономикалық әлеуеті мен құрылымы жағынан бір-біріне ұқсас. Айталық, сіздердегі сияқты Астана экономикасының 60 пайызын орта және шағын кәсіпкерлік саласы құрайды. Қаламызда құрылыс саласы да қарқынды дамып келеді. Соның бір айғағы – біз жылына 1 млн 300 мың шаршы метр тұрғын үй тапсырамыз. Жас шаһар үшін бұл – едәуір жетістік, – деді Иманғали Нұрғалиұлы.

(Жалғасы 6-бетте)

10-1

1

2www.astana-akshamy.kz

E-mail: [email protected]

Елордалықтар М.Горький атын-дағы мемле кеттік акаде миялық Орыс драма театрында Түркістан қаласы музыкалық-драма театры әртістері қойған Қ.Жүнісовтің «Ғашықтар хикая-сы» комедиясын тамашалады.

Қазақ Ұлттық өнер университетінің Орган залында «Вена компози-торларының му-зыкасы» атты маусымашар концерт өтеді. Басталуы: 19.00-де

«Қазақстан» орталық концерт за-лында Бибігүл Төлегенованың VІІ халық-аралық вока-лис тер байқауы салтанатты түрде жабылады.

Биыл елордадағы балалар мен жасөспірімдер спорт мектебіне

1800 бала қабылданды.

15 қыркүйектегі жағдай бойынша тауық еті бағасының – 4,5%-ға, тауық

сан етінің – 2,2%-ға, қара бидай және қара бидай-бидай нанының – 2,2%-дан

4,1%-ға, сүзбенің – 2,6%-ға, шошқа етінің – 2,5%-ға, жұмыртқаның –

2,3%-ға, құмшекердің - 2,1%-ға, мәйек ірімшігінің – 2,0%-ға өскені байқалды. Көкөністер тобынан картоп – 20,4%-

ға, сәбіз – 19,4%-ға, пияз – 18,6%-ға, қызылша – 16,2%-ға, қызанақ – 13,6%-

ға арзандап, қияр бағасы – 23,4%-ға, ақ қауданды қырыққабат 2,0%-ға

қымбаттады.

ҚР Инвес т иция және даму министрлігі қолдауымен көрмені ұйымдастырушылар «Iteca» ЖШС-тің шараны қолға алғандағы мақсаты – туризмді насихаттау арқылы әлемдік экономикалық қоғамдастықтың даму-ына үлес қосып, іскерлік және мәдени тұрғыдағы халықаралық байланыс-тарды нығайту. 24-26 қыркүйектің аралығында өтетін бұл көрмеге әлемнің 20 елінен келген 90-нан аса компания қатысуда. Олардың қатарында әртүрлі туроператор, турагенттіктер, шипа-жайлар, сондай-ақ, қонақүй желілері мен әуетасымалдаушылар да бар. Қазақстанмен қатар көрмеде Венгрия, Вьетнам, Доминикан Республикасы, Корея, Латвия, Малайзия, Мальдива, Ресей, Тайланд, Түркия, Швейцария – бас-аяғы 12 мемлекет өзінің ұлттық стендін көпшілік назарына ұсынып отыр. Ұйымдастырушылардың ай-

туынша, көрменің жоғары деңгейде өткізілуі елімізге тартылған инвестиция көлемін ұлғайтып, Қазақстанның ту-

ризм инфраструктурасын өркендетуге зор мүмкіндік береді.

Мәдина ЖАҚЫП

2014 жылғы 29 қыркүйекте сағат 10.00-да қалалық мәслихаттың мәжіліс залында (Бейбітшілік көшесі11, 220-кабинет) бесінші шақырылым қалалық мәслихаттың кезектен тыс қырық бірінші сессиясы шақырылады

Сессияның қарауына келесі мәселелер енгізіледі:1. Астана қаласы мәслихатының 2013 жылғы 13

желтоқсандағы «Астана қаласының 2014-2016 жылдарға арналған бюджеті туралы» шешіміне өзгерістер енгізу туралы;

2. Астана қаласы мәслихатының 2011 жылғы 3 наурыздағы «Астана қаласының аумағын салу бойынша ережесі туралы» шешіміне өзгерістер және толықтырулар енгізу туралы;

3. Астана қаласы мәслихатының 2014 жылғы 27 маусымдағы «Әлеуметтік көмек көрсету ережесіне өзгерістер енгізу, мөлшерлерін белгілеу және Аста-на қаласының мұқтаж азаматтарының кейбір кате-горияларының тізбесін айқындау туралы» шешіміне өзгерістер енгізу туралы;

4. Астана қаласы мәслихатының 2010 жылғы 22 қыркүйектегі «Астана қаласында тұрғын үй көмегін көрсету ережесі туралы» шешіміне өзгерістер енгізу туралы;

5. Астана қаласы мәслихатының 2011 жылғы 7 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасы Тәуел-сіздігінің 20 жылдығында Астана қаласындағы мұқтаж азаматтардың жекелеген санаттарына біржолғы әлеуметтік көмек көрсету ережесі туралы» шешімінің күшін жою туралы;

6. Мемлекет мұқтажы үшін жер учаскелерін алуға байланысты жер учаскелерін немесе жылжымайтын өзге мүліктерді сатып алу туралы шарттардың жобаларын келісу туралы.

Анықтама телефондары: 556635, 556637

С. ЕСІЛОВ, Астана қаласы мәслихатының хатшысы

Дереккөзі: Астана қаласының Статистика департаменті

3

Бетт

і дай

ынд

аған

: Таң

атар

ТӨ

ЛЕУҒ

АЛИ

ЕВ. Д

ерек

көзд

ері:

www.

asta

na.k

z, ww

w.in

form

.kz,

baq.

kz, b

news

.kz

– Тұңғыш рет қазақ күресінен жа-лауын көтеретін «Әлем барысы» халықаралық турнирінің ұйымдастыру барысына тоқталсаңыз...

– «Қазақстан барысы» республикалық турнирі дәстүрлі додаға айналып, қазақ күресінің мерейін өсіргені баршаңызға белгілі. Былтыр бес салмақ дәрежесінде командалық сайыс түрінде бірнеше елдің басын құрап, «Еуразия бары-сын» өткіздік. Шетелдік телеарналардан көрсетілген белдесудің бағасы да жоғары болды.

Б і з д і ң к ө к с е г е н і м і з – қ а з а қ күресінің қарыштап дамып, олимпиа-да ойындарының қатарына қосылуы. Осы бағытта биыл күрестің көкжиегін кеңейтіп, 25 қазанда Павлодар қаласында «Әлем барысы» халықаралық турнирін өткізгелі отырмыз. Бұл турнирде бес

құрлықтан 32 елдің түйе балуандары бақ сынайды. Жарысқа тек 90 келіден артық салмақтағы балуандар қатысады.

Сонымен бірге, 22 қарашада Та-раз қаласында екінші рет «Еуразия барысы» сайысы өтеді. Сондай-ақ, 5-7 қараша аралығында 350-ден аса барыстардың ізбасарлары «Жас Барыс» республикалық турнирінде белдеседі.

– «Әлем барысының» жүлде қоры қанша? Және біздің елден бұл турнирге кім қатысады?

– «Әлем барысы» турнирінің жалпы жүлде қоры – 150 000 АҚШ доллары, ал, «Еуразия барысының» жүлде қоры – 100 000 АҚШ доллары. Бұл екі сайысқа да Ұлан Рысқұлов, Бейбіт Ыстыбаев, Айбек Нұғымаров, Мұхит Тұрсынов сынды Қазақстан барыстарының бірі қатысады. Қайсысының бабы дұрыс болады, сол

балуанды белдестіреміз.– Қазақ күресін әлемдік деңгейге

көтеру ү шін мұ ндай байрақт ы бәсекелерден бөлек, атау ын да өзгертудің қаншалықты маңызы бар?

– Қазақ күресі 1928 жылға дейін «қазақша күрес» деп аталып келген. Негізі, күрестің «белдесу», «түйе ба-луан» деген түрлері көп. Кейін келе ұлттық күресіміз «Қазақ күресі» аталды. Әлемдік спорттың санатына кіру үшін Қазақ күресін қысқа ғана «Күрес» деп атағанды жөн көріп отырмыз. Жапонның дзюдосындай Олимпиада ойындарының қатарына қосылмаған күннің өзінде «сумо» секілді бүкіл ел білетін күреске айналдыруымыз керек.

Орынбек ӨТЕМҰРАТ

Кеше аталмыш бағдарлама-н ы ң о р ы н д а лу ы н а ж а у -апты органдар атқарылған жұмыстардың нәтижесімен танысып шықты. Аталмыш мекенжайдағы бес қабатты үй 1984 жылы салынған. «Өркен қала» ЖШС мердігерлерді тартып, осы үйдің шатыры мен қасбетін, жертөлесін, пәтерлерге кіреберіс алаңдарын жөндеді. Инженерлік желілерді ауыстырып, автоматты жылу беру пунктін орнатты. Үйді жаңғырту жұмыстарына 113 млн теңге жұмсалды.

« Б а ғд а р л а м а н ы ң і с к е қосылғанына 3-4 жыл дың жүзі болды. Сарыарқа және А л м ат ы ауд а н д а р ы н д а ғ ы ескірген көп қабатты үйлерді жөндеп жатырмыз. Бірақ , бұл жұмыстарға жыл сайын бюд жет тен қаржы бөліне бермейді. Мәселен, былтыр қаржы болмағандықтан үйлерді жаңғырту жүргізілмеді. Биылғы бюджетте аталған жұмыстарға қаржы қарастырылып, біраз үй жөнделді. Келесі жылы да ақша бөлінер болса, отыз шақты үйді жөндейміз» дейді Тұрғын үй инспекциясы басқармасының басшысы Талғат Рысбеков.

Осы үйде 2006 жылдан бері тұратын Сәния Бермахано-ва атқарылған жұмыстарға өз пікірін білдірді. «Бұрын төбемізден су кетіп жата-тын. Әбден тозған үйімізді жөндеу жұмыстарынан кейін танымай қалдық. Іші-сырты жайнап шыға келді. Ол үшін ПИК басшымыз Геннадий Савенкоға ра х мет айт у ға

тиістіміз. Бұл кісі: «Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғырту бағдарламасы бой-ынша үйімізді жөндете аламыз. Осыған қажетті құжаттарды тапсырайық» деп, бізді үш жыл бойы үгіттеді. Біз, шыны-на келгенде алғашында оған сенбедік. Ақыры Геннадий Николаевич бізді сендірді. Атқарылған жұмыстардың нәтижесіне көңіліміз толып отыр» дейді.

Жөндеу жұ мыстарынан кейін де кейде ақаулар шығып жататыны жасырын емес. Мына үйді жаңғырту қаншалықты сапалы атқарылды деп, Талғат Рысбековтен сұрағанымызда ол: «Қазір нақты ештеңе айта алмаймын, ақаулар бол-са кейіннен шығуы мүмкін. Бірақ, әзірге жұмыс сапасыз атқарылды деп, мердігерлерге орынсыз кінә арта алмаймыз» деп жауап берді.

Аманғали ШМИТҰЛЫ

П р а г а д а ғ ы і с - ш а р а д а Астананың даму қарқыны мен инвестициялық қызмет ж ү р г і з у д і ң б ә с е к е л е с т і к басымдықтарына баса назар аударылды. «Астана жаңа қала» арнаулы экономикалық аймағы әкімшілігінің басшысы Медер Мәселовтің айтуын-ша, Қазақстанның, Ресей мен Беларусьтің кедендік одағы құрғалы бері Астана жүз жетпіс миллион халқы бар нарықта қосымша салықсыз қызмет көрсету мүмкіндігіне ие болды.

М.Мәселов «Астана жаңа қала» АЭА аумағында биз-нес жүргізу үшін қолайлы жағдайлардың жасалғанын, соның ішінде салық төлеудің жеңілдетілген түрі мен еркін кедендік аймақ, жер телімдері

мен инженерлік желілерді пайдалану мүмкіндіктерінің берілгенін айта келе, әлеуетті и н в е с т о р л а р д ы а р н а у л ы экономикалық аймақтың жо-баларына инвестиция құюға шақырды.

«Astana Innovations» АҚ-ның қаржы директоры Ерген Әбдіраманов қазақстандық заңдардың ерекшеліктеріне тоқталды. Сондай-ақ,, мемле-кет-жеке меншік әріптестігін дамыту концепциясының о р т а қ т ұ с т а р ы н а ж ә н е еуропалық «ақылды» қалалар тәжірибесіне негізделген «Smart Astana» жобасын да-мыту моделі туралы баяндады.

Сағи ОРАЛ

Бүгінде халықтың ПИК-терге төлейтін қаржысының 70%-ға жуығы олардың қызметкерлерін ұстауға кетсе, тек 30%-ы ғана тұрғын үй қажеттілігіне жұмсалады екен. Сондықтан, осы олқылықтың ор-нын толтыруға ұмтылған басқарушы компаниялар сервистік компаниялармен ынтымақтастық орната отырып, сле-сарь, электрші, сантехник, тағы басқа да жұмысшыларды қысқартады. Есесіне, оларға шығындалатын қаржының басым бөлігін тұрғын үйлердің инженерлік

ж е л і л е р і н ж ө н д е у г е , а й н а л а с ы н абаттандыруға бағыттайтын болады.

Басқарушы компанияның қызметіне ауысу туралы шешім пәтер иеленушілердің басым дауысымен қабылданады. Сондай-ақ, пәтер иелері төлем тарифін, кіреберістерді, үй маңы аумағын, инженерлік желілерді, жылыту жүйелерін тазалау жөніндегі сервистік компанияларды да өздері таңдайды.

Жұма ҒАЗИЕВ

Қабанбай батыр даңғылынан Сығанақ көшесіне дейін БРТ жүйесі бағытының бойында және депо орналасатын жерде ағаштарды

кесу мен көшеттерді басқа жерге отырғызу жұмысы аяқталуға таяп қалды.

Бұған дейін бірнеше рет сөз

болғанындай, жаңа жүрдек автобус көлігі жүйесі (БРТ) қалалық жолаушы-лар көлігімен ыңғайлы және қауіпсіз жол жүруге мүмкіндік береді. Жалпы, жол қозғалысын ұйымдастыруды ж а қ с а р т а д ы . А р н а й ы б ө л і н г е н жолақтармен жүретін жаңа жүрдек автобустар сатып алу жоспарланған. Жолдың жүретін бөлігінен бөлек жабық жолаушылар стансалары са-лынады.

А л д ы м е н , ә у е ж а й , « Э К С П О » қалашығын, «Әбу-Даби Плаза» және жаңа теміржол вокзалын байланысты-ратын он сегіз станса іске қосылады. Одан әрі тіршілікке керекті жүйелерді қамту кешені, қауіпсіздік құрылғылары, электронды жолақы төлеу жүйесі (ме-тро тектес), эскалаторлар мен жедел-сатылар орнатылған стансалар саны да біртіндеп ұлғая бермек.

Жақсы СӘТҰЛЫ



Бетт

і дай

ынд

аған

: Әді

лбек

ЖАП

АҚ

,

*

,

*

Шара дәстүрімізге сай ша-шумен басталды. Мыңнан аса адам қызмет жасайтын ұйымда қазақ тілін білетін адамдар баршыл ық екен. Мәселен, Андрей Пышинский, Сергей Исраелян, Александр Белон

сынды қызметкерлер қатыс қан қойылым соған анық көз жет-кізді. Дина Қапиятова тарт қан Құрманғазының күйлерін жи-налғандар сүйсіне тыңдады.

О.Орлова, С.Баймағанбетова, А.Жақыпова, О.Русак, Г.Мұ-

Астана қаласында көліктен шы-ғатын улы газдың мөлшері қада ға-ланатынына күмәнданып қалдым. Өйткені, осыдан екі-үш күн бұрын жол бойында алдымызда салдырлап келе жатқан ескі көліктен бұрқ еткен қою қара түтінге көмілдік те қалдық. Күйі кеткен көлік қоршаған ортаға қарадай зиянын тигізеді. Оларға қандай да бір қосымша салық салып, шектеудің жолын табуға болмай ма?

Нина ЦЫМБАЛЮК

Түркістан мен Керей-Жәнібек хандар көшелерінің қиылысында №76 мектеп ашылған еді. Әттеген-айы, мектептің жанынан жаяу жүргіншілерге арналған бағдаршам қоюды ұмытып кетіпті. Мазаң шақта сабаққа асыққан немесе үйіне қарай құлдыраңдаған оқушылар жол қауіпсіздігін қаперден шығарып, қағылып қала жаздайды.

Әнуар БЕЙІСБЕКОВ

Тегін берілетін дәрі-дәрмектердің көлемін

анықтаған кезде қандай қағидаларға сүйенеді өзі?

Айтайын дегенім, бір жылға 7 қаптама (50х7= 360 дана) глю-кометр беріледі. Екінші типті қант диабетіне шалдыққан, операция-дан шыққан адам күніне 2 мәрте

ағзадағы қант мөлшерін өлшеп тұруы тиіс. Ал, мемлекеттен тегін таратылатын тест жолақшасы тек жарты жылға ғана жетеді. Сонда қисын қайда? Мемлекеттің белең алған ауру түрлерін дәрі-дәрмекпен толық қамтамасыз етіп жатырмыз дегені әшейін сөз болғаны ма?

Александра

Он бір жасар баламды баскетбол секциясына берейін деп едім. Алайда, біз тұратын «Қызыл қалашық» ауданына таяу ешқандай спорт мектебі болмай тұр. Қандай кеңес бересіздер?

Сәуле

Өтініш 10 қыркүйекте түсіп, 2 күнде жауап берілді

Сауал 18 қыркүйекте түсіп, 3 күнде жауап берілді. Өтініш 16 қыркүйекте түсіп,

2 күнде жауап берілді

Сауал 12 қыркүйекте түсіп, 2 күнде жауап берілді

хатова, Ғ.Бектасова, Р.Кө-ш і м б а е в а , М .Әл і б е к о в а , Ж . Б а я х м е т б а й б и л е г е н «Қара жорға» биі мереке-ге қатысқандарды қыздыра түсті. Ұлт пен ұлтты жақын-дас тыратын, тіліміз бен салт-дә с т ү р і м і зд і қ ұ р м е т те у ге тәр биелейтін шара қазақ тілі – қазақстандықтарды ұйыс ты-рушы фактор екенін дәлел деді. Энергетиктер тілден де қуат алуға болатынына сенді.

Аманғали ҚАЛЖАНОВ

5www.astana-akshamy.kzE-mail: [email protected]

А л д ы м е н м і н б е р ге ш ы ғ ы п с ө з с ө й л е г е н қ а л а л ы қ б і л і м басқармасының басшысы Эльми-ра Суханбердиева бүгінгі таңда бас қалада 34 коллед ж жұмыс істейтінін атап өтті. Олардың он екісі мемлекеттік болса, жиырма екісі жекеменшік білім мекемесі. Мұнда жалпы саны 30 мыңға жуық студент білім алуда. Бұл Астанадағы 14 пен 29 жас аралығындағы барлық жастардың 21 пайызын құрайды.

Б а с қ а р м а б а с ш ы н ы ң мәлімдеуінше, елордадағы орта кәсіптік білім беру мекемелерінің 80 пайызы қажетті қондырғылармен ж ә н е о қ у ә д е б и е т т е р і м е н жабдықталған. Ондағы студенттер 66 мамандық және 113 кәсіби бағдар бойынша дәріс алып жүр.

Соңғы жылдары орта кәсіптік оқу орындарындағы білім сапасы артып, үлгерім көрсеткіші 2011 жылдан бері 6,7 пайызға дейін жақсарған. Бұл ретте Эльмира Аманкелдіқызы биыл Кәсіпкерлер палатасымен бірлесіп, Астанадағы құрылыс-техникалық колледждің базасында ресурстық-технологиялық орталық құрылғанын, сондай-ақ , кәсіби-техникалық колледж де полиграфия мен сандық баспа мамандарын даярлау және қайта даярлау орталығын ашу жо-спарланып отырғанын жеткізді.

« Со н ы м е н б і р ге, « Ме н і ң таңдауым» жобасы қолданысқа енгізілді. Соның аясында қала

мектептерінде оқушыларды кәсіби бағдарлау кабинеттері құрылады. Ал, бұл өз кезегінде студенттер-ге болашақ мамандықты таңдауға айтарлықтай септігін тигізеді» деген Э.Суханбердиева одан әрі елордалық колледждердегі дуальді білім беру жүйесін енгізуге тоқталды. Оның айтуынша, бүгінгі таңда 10 колледж бен 20-дан аса кәсіпорын арасында келісім жасалған, соның негізінде бүгінде 776 студент оқытудың осы жүйесін пайдаланып жүр. Кейінгі кезде техникалық мамандықтар бойынша білім алушы жастардың қатары көбейіп, 2009 жылдан бері бұл көрсеткіш 15 пайызға ұлғайған. Жыл сайын түлектердің жұмысқа орналасу көрсеткіші де жақсарып келеді. Дәл

осы мәселелерге тоқтала келе, баян-дамашы өткен жылы бұл көрсеткіш 68 пайыз болса, 2014 жылы 74 пайызға жеткенін және 2017 жылға дейін Аста-нада 1 200 орындық техникалық және 800 орындық құрылыс колледждері пайдалануға берілетінін алға тартты.

Атқарылған жұмыстар ауқымды болғанымен, бұл салада шешімін күткен мәселе де жетерлік екен. Астанада әлі де болса әрт ү рлі құқық бұзушылықтардың орын алып, жасөспірім қыздар ара-

сында жүкті болып қалу мен су-и ц и д м ә с е л е л е р і н і ң а з а й м а й отырғанын айта келе, басқарма басшысы өзіне-өзі қол жұмсауға бейім балаларға консультативтік-психологиялық көмек көрсететін жедел топ құрылғанын, жалпы, суицидке бейімі бар, мінез-құлқы орнықсыз жасөспірімдерге арнау-лы көмек көрсетілетінін жеткізді. Сондай-ақ, студенттер арасындағы құқық бұзушылықтар мен суицид оқиғаларының алдын алу мақсатында оқу жылының басынан бастап елорда колледждерінде оннан аса әлеуметтік жобалар жүзеге асырылған.

Одан әрі Э.Суханбердиева соңғы жылдары тек төрт мемлекеттік колледжде ғана күрделі жөндеу

жү ргіз ілгенін, а л қа лғандары осындай жұмысты қажет етіп отырғанын айтты. Астанадағы орта кәсіптік білім беру мекемелерінде 16 жатақхана бар. Олардың сегізі жекеменшік колледждерге тиесілі болса, дәл соншасы мемлекеттік білім ордаларынікі. Жұмысшы мамандықтарына оқитындардың басым бөлігі тұрмысы төмен, көп балалы отбасылардан шыққаны әрі қаладан тысқары орналасқан елдімекендерден келген балалар екенін ескерсек, оларды қалалық қоғамдық көлікте тегін жол жүру билеттерімен, сондай-ақ, ыстық тамақпен қамту мәселесі де өзекті болып тұр. Ол аз десеңіз, әлі екі мыңнан астам студент жатақханаға мұқтаж. Осы мәселелерді ескере келе, басқарма басшысы қалалық халық қалаулыларының кәсіптік білім мекемелерін қаржыландыруға көмектесіп, қолдау білдірулерін өтінсе, сессияда та лқыланған мәселеге орай депу тат тар өз пікірлерін ортаға салды. Осылай-ша, соңғы кезде Астанада кәсіптік-техникалық білім беру ісіне көбірек көңіл бөліне бастағанына қуанышын жасыра алмаған депутат Б.Солсанов 2015 жылды кәсіптік-техникалық білім жылы деп атауды ұсынса, депу-

тат А.Күрішбаев әлемдік тәжірибеге сүйене отырып, кәсіби білікті кол-ледж оқытушыларын даярлауға мейлінше маңыз берумен бірге, электрондық оқулықтарға көшуді қолдайтынын жеткізді. Ал, Аста-нада бастауыш сынып мұғалімдері мен ба л абақ ша тәрбиешілері жеткіліксіз екенін ескерген депу-тат З.Жүсіпова осылайша отыра берсек, алдағы екі жылда бізде бастау ыш сынып мұ ға лімдері мен балабақша тәрбиешілерінің

жетіспеушілігі қатты сезілетінін, қазіргі кезде аталмыш саланың тым аз қаржыландырылуы, жалақының төмендігі кадр тапшылығына әкеліп соққанын айт ты. Депу тат тың мәлімдеуінше, бүгінде орта кәсіптік білімі бар бастауыш сынып мұғалімі оқу орнын бітіре сала мектепке жұмыс істеуге келсе, оған небәрі 35 740 теңге төленеді. Ал жоғары білімді мұғалім 18 сағаттық қызметі үшін небары 42 400 теңге ғана алады екен. «Мұндай жалақымен

Астанада күн көру мүмкін емес. Сондықтан, біздің салада мамандар тұрақтамайды. Мәселен, биыл бір ғана №60 мектеп-лицейге 500 бала бірінші сыныпқа қабылданды. Аста-нада жыл сайын әр мектептен 5-тен 7-ге дейін бірінші сынып ашылады. Ал, бастауыш сынып мұғалімдерін даярлайтын жалғыз оқу орны Гуманитарлық коллед ж болып отыр. Сонымен қатар, Л.Гумилев атындағы ЕҰУ-де бастауыш сынып мұғалімдерін оқытады. Дегенмен, бұл – тым аз» деді ол.

Б ұ д а н к е й і н с ө з а л ғ а н Политехникалық колледждің дирек-торы Виктор Старунов қазіргі кезде эксперименттік деңгейде дуальді білім беру жүйесі қолданылып жатқанын, бұл ретте аталмыш колледж студенттерінің «Базис-А» құрылыс компаниясымен жұмыс істейтінін, осыған орай оқу процесінің 34 пай-

ызы теория түрінде және 66 пайызы тәжірибе түрінде өтетінін жеткізе келе, астаналық колледж директор-ларына қолдау қажеттігін, жаңа оқу жылы басталғалы бақылау орган-дары жүргізетін түрлі тексерістер мен есеп берулердің қаптап кетуіне байланысты алдағы уақытта олар-д ы бол д ырмауд ың жол дарын қарастыруды өтінді.

Та л қ ы л а н ғ а н м ә с е л е н і қорытындыл ай келе, қа л а лық мәслихаттың хатшысы С.Есілов,

Елбасы Жолдауында айтылғандай, білімді де білікті, кәсіби мамандар даярлауда дуальді оқыту жүйесінің тиімділігіне баса назар аударып, осыған орай Астанада белсенді жұмыстар жүргізуді, қажет болса, бұл мәселені қалалық кәсіпорын басшылары болып табылатын де-путаттармен бірлесе отырып қолға алуды ұсынды.

Сессия барысында, сонымен бірге, қалалық мәслихаттың бюд-жет, экономика, өнеркәсіп және кәсіпкерлік мәселелері жөніндегі т ұ рақты комиссиясының есебі тыңдалып, бекітілді. Сондай-ақ, мемлекет мұқтажы үшін алуға байланысты жер учаскелерін не-месе жылжымайтын өзге мүліктерді сатып алу т уралы шарттардың жобалары келісіліп, Астана қаласы мәслихатының кейбір шешімдеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

Кү н т ә р т і б і н д е г і с о ң ғ ы мәселе бойынша Астана қаласы мәслихатының кезекті сессиясының тө рағас ы б ол ы п № 1 0 с а й л ау округінің депутаты Зейнолла Шиб-кенов сайланды.

Гүлбаршын ӨКЕШҚЫЗЫ



(Басы 1-бетте)Қала әкімі Астананың

2017 жылы ЭКСПО көрмесін өткізуге дайын-далып жатқанына тоқтала келе, мұндай халықаралық шара қарсаңында бірлескен кәсіпорындар құрып, ірі жоба-ларды жүзеге асыру артық бол-майтынын жеткізді. Сондай-ақ, Иманғали Нұрғалиұлы латвиялықтарға елордадағы мемлекеттік маңызы бар нысандар, индустриалдық парк, инновациялық техно-логиялар, білім, көлік, жол салаларындағы табыстарды таныстырды.

Өз кезегінде Рига мэрі Нил Ушаков қос шаһардың өзара экономикалық және мәдени байланысы нығая түскенін атап өтіп, барлық сала бойынша жа-расымды байланыс түзілетініне сенім білдірді.

– Астанамен тығыз қарым-қатынас орнатуға біз де ықыластымыз. Елдеріңіздегі құрылыс, туризм, басқа да салалардағы тәжірибелер бізді ерекше қызықтырады. Сондықтан әріптестік бай-ланысымыз үзілмей, одан әрі дами түсетініне сенімдімін, – деді Рига мэрі.

Бұдан кейін шаһар басшы-лары екі қаланың экономика, тұрғын үй, жолаушылар көлігі саласы төңірегінде пікір алмасты.

Жалпы, Қазақстан мен Латвия арасындағы дипломатиялық байланыс 1992 жылдың желтоқсанынан бастап орнаған болатын. Биылғы жартыжылдықта екі ел арасындағы тауар айналы-мы 155,6 млн АҚШ долларын құраған. Бұл көрсеткіш былтыр 361,2 млн АҚШ доллары көлемінде болған.

Еліміз латвиялықтарға мұнай өнімдерін, мақта талшығын, зығыр тұқымын, тағы басқаларды экспорттайды.

Ал, Рига Латвияның анағұрлым экономикалық дамыған ірі өнеркәсіп орталығы болып саналады. Айталық, Латвияға құйылатын шетел инвестицияларының ішкі жалпы өнімдегі үлесі 55 пайызды құраса, соның 78 пайызы осы Рига қаласына бағытталған.

Жиынды ашып, меймандарға жылы лебізін білдірген қала әкімі алдымен жас Астананың даму динамикасына тоқталды. Кезінде облыс орталығы болған шағын қала аз уақыттың ішінде әсем Астанаға айналғаны айтылды. Қысқа мерзімде тұрғындар саны төрт есеге артып, жалпы инвести-ция көлемі 3,5 млрд АҚШ долла-рын құрауы да – жас шаһардың жетістігі.

Елордада құрылыс саласы

да қарқынды жүргізіліп келе жатқанын атап өткен Иманғали Нұрғалиұлы жаңа теміржол вок-залы салынып, қолданыстағы халықаралық әуежай ғимараты қайтадан жаңғыртылатынын жеткізді.

А с т а н а д а и н в е с т о р л а р ғ а қолайлы жағдайлар жасалған және осында жүзеге асырылып жатқан ірі жобалар да аз емес. Әртүрлі саладағы осындай жобаларға Лат-вия кәсіпкерлері де қатыса алаты-

нын құлаққағыс еткен шаһар бас-шысы екі елдің экономикалық бай-ланыстарды кеңейтуге мүмкіндігі көп екендігін атап өтті.

Иманғали Нұрғалиұлының айту-ынша, республикалар арасындағы тауар айналымы әзірше мәз емес. «Ынтымақтастықты кеңейтуге біздің әлеуетіміз жетерлік. Басты мәселе – кооперациялық байла-ныстарды орнатуда болып тұр», деді ол.

Бұдан кейін Рига қаласының

мэрі Нил Ушаковқа сөз беріліп, ол екіжақты әріптестік қарым-қатынасты нығайтуға бейіл екендіктерін жеткізді. «Екі ел арасындағы алыс-беріс аса көп болмаса да, біз қай саланы да дамытуға мүдделіміз. Айталық, Астана мен Рига қалалары арасын-да әуе рейсін ашуды қарастырып отырмыз. Ол үшін барлық қажетті жұмыстарды қолға алатын бола-мыз. Сонымен бірге, Қазақстанның Ригадағы елшілігінің ашылуын да асыға күтеміз. Бұл да қос шаһар арасындағы жарқын байланысты тереңдете түсер еді» деді Нил Ушаков.

Форумда «Астана – жаңа қала» арнайы экономикалық аймағы ә к і м ш і л е н д і р у б а с қ а р м а с ы басшысының міндетін атқарушы Еркен Айтбаев сөз сөйлеп, ин-весторлар мен кәсіпкерлерді қолдауға арналған еліміздегі мемлекеттік бағдарламалармен таныстырды. Ол елордадағы арнайы экономикалық аймақта 47 серпінді жоба жүзеге асырылып жатқанын атап өтті. Соның ішінде 19-ы нақты пайдалануға берілген. Ал 17 жоба – құрылыс сатысында болса, бесеуі жер телімін ресімдеу үстінде. Тағы алтауы жобала-нып жатыр екен. Индустриялдық паркте еркін кедендік режим сақталғаны да айтылды. Осында жұмысын бастаған инвесторлар жер, мүлік, корпоративтік табыс салықтарынан босатылынын да латыштар жадында түйгені анық.

Іскерлік жиынның соңында қос тарап ынтымақтастық туралы меморандумдарға қол қойды.

Бетті дайындаған: Қымбат ТОҚТАМҰРАТ

Ж ү р е к - қ а н т а м ы р л а р ы ауруларының алдын алу туралы басқосуда Сәлім Беркінбаев еліміздің емдеу-алдын алу ұйымдарында құрылған денсаулық мектептерінің саны бүгінде 3600-ден асқанын мәлімдеді. Оның ішінде артери-альды гипертониямен ауыратын науқастарға арналған 507 мектеп бар көрінеді. Жыл сайын онда 200 000-нан астам науқас денсаулықтарын күту, ем-шараларды дұрыс қабылдау дағдыларына үйренеді. Институт директоры кеудесіне өзге адамның жүрегі салынған қазақстандықтардың жағдайын да әңгімеледі. «Қазақстан жоғары технологяларды пайдала-на отырып, жүрекке өте күрделі ота жасайтын елдердің арасында 22-орында тұр. Сондай аса қиын оталардың бірі – жүрек қарыншасына имплантация жасау. 2011 жылдың қарашасы мен 2014 жылдың мау-сым айы аралығында 124 науқасқа осындай күрделі операция жасалды.

Қазақстан бойынша донор жүрегі бар жеті адамның жағдайы жақсы» деді ол.

Жиында сөз алған Ұлттық ғылыми медицина орталығы кардиологиялық және кардиохирургиялық қызметін үйлестіру бөлімінің басшысы Сәуле Әбсейітова «Саламатты Қазақстан» бағдарламасы аясын-да 22 қыркүйектен бері елімізде Б ү к і л ә л е м д і к ж ү р е к к ү н і н е орайластырылған қан айналымы жүйесі ауруларының алдын алу онкүндігі өтіп жатқанын айтты. Оның

мәліметінше, онкүндік барысындағы шаралар жүрек-қан тамырлары ау-руларын азайтуға бағытталып отыр.

С а л а у а т т ы ө м і р с а л т ы н қалыптастыру жөніндегі Ұлттық орталық директоры Жәмила Батта-кова жыл сайын 2 миллионға жуық халық скринингтік бағдарлама бой-ынша жүректерін тексертетінін айт-ты. Бұл көрсеткіш биылғы алғашқы алты айда 1 миллион 161 мың адамға жеткен.

Асхат РАЙҚҰЛ


Аудан әкімдіктерінде құрылған мүлікті жария ету жөніндегі ко-миссия өкілдерінің айт уынша, елордалықтардың акцияға қатысты білгісі келетін жайттары баршылық екен. Айталық , Есіл аудандық комиссияға 22 қыркүйекке дейін 345 адам келсе, соның 23-інің ғана өтініші қабылданған. Қалғанына тек кеңестер беріліп, бағыт-бағдар көрсетілген. Акция барысында жылжымайтын мүлік, ақша, бағалы қағаздар мен заңды тұлғаның жарғылық капиталына қатысу үлесін жария етуге болатынына қарамастан, комиссияға мүлде басқа мүлкін заңдастыруды сұрап келетіндер баршылық екен. Есіл аудандық ко-миссия хатшысы Дәурен Маделхановтың айтуын-ша, комиссияға автокөлікті заңдастыру мәселесімен келу шілер де бар екен. Оларға комиссия мүшелері көліктер жария етуге жат-пайтынын түсіндіріп, жөн сілтеп жіберген. «Аудандық комиссиялардың құзырына тек еліміздің аумағындағы жылжымайтын мүлікті жария етуді қарастыру ғана жата-ды. Ал, Қазақстан аумағынан тыс жердегі мүлікті жария ету үшін Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер ко-митетінің (бұрынғы Салық комитеті) аумақтық бөлім-шелеріне, ал қаржы мен құн-ды қағаздарды заңдастыру мәселесімен екінші деңгейлі банктер мен «Қазпоштаға» бару қажеттігін естеріңізге саламыз» дейді Дәурен Маделханов.

Ал, Алматы аудандық мүлікті жария ету комиссиясына 19 қыркүйекке дейінгі мәлімет бойынша, 782 адам хабарласып, 50 өтініш қабылданған. «Келіп түскен өтініштердің көпшілігі жекеменшік жеріне салынған, бірақ заңдастырылмаған гараж, монша сын-ды қосалқы ғимараттарды заңдастыру жария ету жөнінде. Біз өтініштерді

қабылдағаннан кейін тиісті мекеме-лерге жылжымайтын мүлік расымен өтініш иесінің атында бар-жоқтығын, жері заңды екендігін тексеру мақ-сатында тиісті мекемелерге сұрау жібереміз. Мысалы, кейбір ғимарат көршісінің жеріне кіріп тұруы мүмкін. Осының бәрін жан-жақты тексеріп, заңды екеніне көз жеткізгеннен кейін барып, бір шешімге келеміз» дейді Алматы аудандық комиссия хатшысы Гүлбаршын Оразбекова.

Мүлік пен капиталды жария ету жөніндегі акция 1 қыркүйекте басталып, бұл жөнінде ақпарат құралдарында жан-жақты түсіндіру жұмыстары жүргізіліп жатқанына қарамастан, жұртшылықтың түсінбей жүрген мәселелері баршылық екен. Сондықтан жария ет удің жай-жапсарына тағы да тоқталудың артықтығы болмас.

Сонымен, қандай мүлікті жария етуге болады? Бұл – ақша, бағалы

қағаздар, заңды т ұлғаның жарғылық капиталына қатысу үлесі мен басқа адамның атына рәсімделген еліміздің аумағындағы құ рылыстар, ғимараттар және жылжымай-тын мүлік немесе Қазақстан жерінен тысқары орналасқан жылжымайтын мүлік.

Жылж ымайт ын мүл ікт і заңдастыруға бермес бұрын жұртшылық мына қағидат тар-ды есте сақтау қажет: заңдас-тырғысы келетін ғимарат тұрған жердің жекеменшік құқындағы мемлекеттік тіркеуі міндетті түрде болуға тиіс. Ғимараттың өзі құрылыс нормалары мен қағидаларына сай болуы керек. Осыны дәлелдейтін сарапшының аттестатталған қорытындысы комиссияға ұсынылуы керек. Сондай-ақ, меншік құқындағы жер нысаналы мақсатына сәйкес келуі тиіс. Яғни, бау-бақша тұруға тиіс жерде тұрғын үй тұрғызу, өзіне бөлінген жердегі ғимарат басқаның иелігіндегі жерге өтіп кетпеуі тиіс. Мұның

бәрін комиссия тиісті мекеме лерге арнайы сұрау жіберу ар қылы жан-жақты тексеретін болады.

Еліміздің аумағындағы жылжы-майтын мүлікті заңдастыру үшін ас-таналықтар Алматы, Сарыарқа, Есіл аудандары әкімдіктерінде құрылған комиссияға бару қажет.

Мүлiктi (ақшадан басқа) жария етуге ұсыну үшін құжаттарды тапсы-ру мерзімі 2015 жылғы 30 қарашада аяқталады.

Осыдан екі жылдай бұрын Елбасы өз Жолдауында еліміздегі стратегиялық емес нысандар-ды жекешелендіріп, бәсекелі ортаға тапсыру жөнінде тапсыр-ма бергені белгілі. Бұл бағыттағы жұмыстар Астана қаласында да жүргізілуде.

Осыған байланысты елордада коммуналдық заңды тұлғаларды жекешелендіру жұмыстары әрі қарай жалғасып жатыр.

Астана қаласы Қаржы басқар-масының мәліметіне сүйенсек, қазірдің өзінде бәсекелі ортаға 11 коммуналдық меншіктегі заңды тұлға беріліп үлгерген. Кәсіби емес активтерді сату жөніндегі жұмыстарды қар-қынды әрі тиімді жүзеге асыру үшін бас қалада 2014-2016 жылдарға арналған жеке ше-лендірудің кешенді жоспары бекітілген.

Қ а рж ы б ас қ а р мас ы н ы ң ақпараты бойынша аталған жоспарға сәйкес, Астана бо-йын ша 38 заңды тұлға жеке-шелендіруге жатады. Олардың ішінде 11-і – 2014 жылы, 7-еуі – 2015 жылы, 20-сы 2016 жылы жекешелендіріледі деп жоспар-лануда.

Бұдан өзге, кешенді жоспар-ларды орындау мақсатында Астана қаласы Кәсіпкерлер па-латасы өкілдерінің қатысуымен к в а з и м е м л е ке т т і к сек то р субьектілері мен мемлекеттік жыл жымайтын мүлік нысан-дарын оңтайландыру бойын-ша комиссия құрылған. Бұл комиссия коммуналдық мен-

шіктегі нысандарды тиімді пайдалануға жан-жақты са-раптама жүргізіп, жеке шелен-діруге жататын басқа да квази-мемлекеттік кәсіп орын дарды анықтайтын болады.

Қаржы басқармасының мәлі-метінше, кең ауқымды қамти-тын жекешелендіру үдерісі мынадай нәтижелерге алып келмек: біріншіден, жергілікті атқарушы органдар кәсіби емес активтер мен өзінің қызметінен тыс жұмыстардан босап, ком-муналдық заңды тұлғалар саны оңтайландырылатын болады. Бұл жергілікті мемлекеттік мекемелердің қызмет сапасын арттыра түспек.

Екіншіден, қала эконо мика-сындағы осыған дейін мем ле-кеттің қатысуымен құрыл ған кәсіпорындардың орны босап, шағын және орта бизнестің да-муына қосымша серпін береді. Сонымен қатар, мемлекеттік мүлікті сатудан бюджетке қо-сымша қаржы түсетіні айтпаса да түсінікті.

Есте ұстайтын жайт, жеке-шелендіру нысандарын сату жөніндегі ережелер бойын-ша, оларды сату мемлекеттік мүлікті жекешелендіру бойынша аукцион және тендер түрінде www.gosreestr.kz. веб-порталы арқылы электрондық сипатта өткізіледі. Аталған сайттың электрондық сату бөлімінде жекешелендіруге шығарылған мемлекеттік нысандар жөнінде кеңінен танысып, толыққанды мағлұмат алуға болады.

Бетт

і дай

ында

ған:

Қым

бат Т

ОҚТ

АМҰР

АТ

Атап айтқанда, жалған ақша мен бағалы қағаздар жасау және өткiзу, жалған құжаттарды, мөртабандарды, мөрлердi, бланкілерді, мемлекеттiк наградаларды қолдан жасау, дайындау немесе өткiзу; инсайдерлік ақпаратты заңсыз пайда л ану және баға лы қағаздар нарығында айла-шарғы жасау нәтижесiнде алынған және мемлекет пайдасына берілуге жататын мүліктер, кредитке алынған ақша жария етуге жатпайды. Бұған қоса, меншік құқығы дауланып жатқан, еліміздің заңдары бойынша құқық беруге болмайтын мүліктер заңдастырылмайды.

Комиссияларға хабарласқан жұрт-шылықтың ішінде саяжайға арналған жерге салынған үйді заңдастырып беруді өтіне келгендер де кездеседі. «Кей біреулер заңдастыру деген заңсыз нәрселерді де заңдастыру деп түсінетін сыңайлы. Мысалы, саяжайдың нысана-лы мақсаты – бау-бақша. Заң бойынша, ондай жерге жеке тұрғын үй салуға болмайды. Ал, егер заңсыз салып алған болса, онда ондай ғимарат жария етуге жатпайды» дейді комиссия өкілдері.



Алматы қаласындағы Панфилов бағынан 12 қыркүйекте салтанатты жағдайда бастау алған автошеруге қатысушылар алдымен Бішкек қаласында аялдады. Мұнда Ұлы Отан соғысы ардагерлері, мемлекет және қоғам қайраткерлері, жауынгер-интернационалистер және жастар қатысқан митинг ұйымдастырылды. Жиылған жұрт патриоттық сапарға аттанған жорықшыларға ақ жол тілеп, шығарып салды.

М ә с к е у г е б а ғ ы т а л ғ а н а в т о ш е р у ш і л е р д і А с т а н а қаласындағы «Отан – Ана»

монументі алдында елордалықтар да қош көңілмен қарсы алды. ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты, Халық қаһарманы, генерал-лей-тенант, жауынгер-интернациона-лист Бақытжан Ертаев патриоттық акцияның мақсат-мүддесін айтып, бұл – Ұлы Жеңістің 70 жылдығына арналған игілікті шаралардың бас тамасы екенін жеткізді. РФ Қазақстандағы елшісі Бочарни-ков, «Нұр Отан» ХДП Астана қалалық филиалы төрағасының орынбасары Оралбай Мейра-мов, Астана қалалық Ардагерлер кеңесінің төрағасы Аманкелді Сыздықов жиналған қауым ал-дында сөз сөйлеп, автожорыққа қатысушыларға сәтті сапар тіледі.

Осындай ізгі тілектер айтылған шаралар Қостанай, Ақтөбе және Орал қалаларында да өтті.

Ауғанстан соғысының ардагері, генерал-майор Марат Марденов бастаған акцияға қатысушылар Ресей шекарасынан өткеннен кейін Самара қаласында тоқтады. Бұл жерде қала басшылығы мен жергілікті қазақ диаспорасы жылы шырайлы қабылдады. Біздің қатарымызда болған Қазақ ұлттық өнер университетінің оқушысы Ілияс Зайкен қазақтың қара дом-бырасымен күй шерткенде, қарсы алушы көпшілік ризашылықпен қошемет білдірді.

Үш күн жүріп, Ресей астанасы Мәскеуге де кешқұрымда табан тіредік.Тынығып алып, Мәскеу

түбіндегі шайқастар өткен елді-мекендерді аралауға кірістік. Ал-дымен қаланың шығыс бөлігіндегі «Тағзым тауына» («Поклон-ная гора») тоқтадық. Мұндағы Жеңіс жауынгерлерінің ескерткіш-стелласына гүл шоқтарын қойып, соғыс боздақтарын бір минут үнсіздікпен еске алдық. Содан кейін Ұлы Отан соғысының музейін аралап көрдік.

Ұлы Отан соғысының музейін аралап жүріп ерлікке тағзым ету – елдіктің белгісі екенін тереңінен түйсіне түстім. Ат-шаптырым аумақты алып жатқан зәулім ғимараттың ортасындағы дөңгелек залда Ұлы Отан соғысында ерлік көрсеткен барлық Кеңес Одағы Батырларының есімдері алтын әріптермен әспеттеліп жазылыпты. Көз жеткенше шо-лып шықтық. Төлеген Тоқтаров, Сұлтан Баймағанбетов, Мәншүк Мәметова, Әлия Молдағұлова, Мәлік Ғабдуллин, Иван Панфилов, Нүркен Әбдіров, Василий Клоч-

ков, Георгий Наумов, Сағадат Нұрмағамбетов, Талғат Бигелдинов, Бауыржан Момышұлы... есімдері көзіме оттай басылды. Толқып тұрып, әлемді фашизмнен қорғап қалған осы батырлардың рухына ба-сымды идім. Осы алапат соғыстың майдан шебінде қаза болған өзімнің Құрманғазы, Сұлтанғазы аталарым-ды ойға алдым. Соғыстан аман-есен елге оралып, еңбек майданында да қажырлық танытқан, бізге жарық дүние көрсеткен Балтабек пен Жа-бай аталарымды сағынышпен есіме түсірдім. Ұлы Отан соғысының майдангерлерін ұлықтап тұрған осынау Жеңімпаздар сарайын тұрғызған ресейліктерге ризашылық сезім пайда болды.

Бірнеше қабаттан, бірнеше бөлімнен құралып тұрған му-зей ішінен соғыс солдаттары пайдаланған құрал-жабдықтарды, қару-жарақты көруге болады. Бәрі де сол соғыстың шынайы көрінісін білдіріп тұрғандай. Ұлы Отан соғысы туралы әдеби көркем шығармалар мен деректі құжаттамалар бөлімінен де Жеңістің рухын сезініп шықтық.

«Нұр Отан» ХДП Астана қалалық филиалының бөлім жетекшісі,


акцияға қатысушы Қазбек Қазкенов былай деді: «Бұл музейді Ұлы Жеңіске арналған шынайы белгі, мәңгілік естелік деп есептеймін. Бұл жерден екінші дүниежүзілік соғысқа қатысты барлық дерек пен дәйекті табуға болады. Қарап жүріп рухың көтеріледі. Жаңа байқадық, топ-топ балалар мен жастар жүр. Олардың бойында да жеңімпаздық рух пайда болатыны белгілі. Жеңісті әкелген жауынгер аталарымыз үшін олардың мақтанатыны анық. Сондықтан да бұл музейдің сая-си-рухани қажеттілігі өте жоғары деп бағалаймын. Мұнда біздің қазақстандықтардың ерлік жолы да айқындалып көрініп тұр».

Осындай көңіл шарықтап, аталарымыздың ерлік жолына шолу жасап шыққаннан кейін Мәскеуді жаудан қорғаған қазақстандық жауынгерлер қатысқан қиян-кескі ұрыс далаларын бетке алдық.

Алдымен Волоколамск тас жолына түстік. Волоколамск қалашығының басшысы Василий Шаров біздің делегацияны орталық саябақта орналасқан Ұлы Отан соғысында қаза болған Кеңес жауынгерлері ескерткішіне бастап келді. Қазақстан және Қырғыз елінен келген автожорыққа қатысушыларға шексіз ризашылығын жеткізіп, Ұлы Отан соғысындағы Жеңіс бұл бүкіл сол кездегі Кеңес одағы халқының жеңісі екенін еске салып, ерлікке тағзым етуге келген қонақтарға да, өз жерлестеріне де алғысын білдірді.

Д ә л о с ы с а я б а қ т ы ң к і р е берісінде Бауыржан Момышұлы мен Иван Панфиловтың тас мүсіндері менмұндалап тұр. Атақты жерлестеріміздің рухына бас иіп, гүл шоқтарын қойдық. Көңіл тағы марқайды.

1941 жылдың 26 желтоқсанына дейін Нара өзенінің екі жағында тұрып алып 66 күн бойы тоқтаусыз жалғасқан алапат атыстан кейін немістердің шегінгенін тарих оқулығынан білетін едік. Бұл жолы сол жердің топырағын біз де басып

тұрдық. Қазір бұл жерде Наро-Фо-минск қаласы тұр. Мәскеуге бет алған немістерді тоқтатқан осы жерде Алматы қаласында құрылған Иван Панфилов басқаратын 316 ди-визия жауынгерлері қасық қандары қалғанша шайқасқаны белгілі. Сондай-ақ, Мәскеу маңындағы қиян-кескі ұрыстарда Ақмола және Семей қалаларында құрылған 312 және 238 дивизия жауынгерлері де ерлікпен соғысқанын білеміз. Міне, осылайша, Ұлы Отан соғысының шешуші кезеңінде ерліктің үлгісін көрсеткен отандастарымыздың батырлығы мен қайсарлығына бір жағынан мақтансақ, көтерген бейнеттері үшін қамығып та қойдық. Толқып тұрып, аталарымыздың қаны төгілген қасиетті жерден ар-найы алып барған капсулаға делега-ция құрамындағы Армия генералы С.Нұрмағамбетов атындағы «Жас ұлан» республикалық мектебінің курсанты Мәди Рыспаевқа бір уыс топырақ салдыртып алдық.

Наро-Фоминск тұрғыны Ұлы Отан соғысының ардагері Виктор Алексеевич Барышников: «Бұл жер – аталарымыздың қанымен жуылған жер. Фашистердің беті осы жерден қайтқан. Қазақстаннан келген жауынгерлер нағыз ерлік көрсетті. Ал сіздердің осында келіп сол соғыстың жеңісін бастаған майдангерлердің рухына тағзым жасауларыңыз өте игілікті іс дер едім. Рахмет, бәріңе. Достығымыз жалғаса берсін!» деп ағынан жа-рылды.

Дубосеково даласында ақ тастан тұрғызылған «Белгісіз жеңімпаз солдаттар» ескерткіштері де қайсарлықтың рухын білдіріп тұрады екен. Еңсесі биік ескерткіш-тұлғалар шынымен де ерен ерлікке берілген баға секілді.

Астана қаласының Ауғанстан соғысы мүгедектері мен ардагерлері одағының басқарма мүшесі, акцияға қатысушы Қуаныш Майтқанов «Ұлы Отан соғысындағы Жеңіс сол кездегі Кеңес одағында б о л ғ а н р е с п у б л и к а л а р д ы ң ортақ жеңісі. Мәскеу түбіндегі қиян-кескі ұрыстарды қаншама қазақстандықтар қаза болды. Біз сол

майдангер аталарымыздың ерлігін ешқашан ұмытпауға тиіспіз. Енді соғысты болдырмау үшін барлық жағдайды жасауымыз керек. Біздің осы сапарымыз да сондай мақсатпен орындалып отыр. Біз тағзым етуге келдік. Осы акция арқылы елдер арасындағы достықты да нығайта түссек дейміз» деді Наро-Фоминск қаласында өткен митинг кезінде.

Мәскеу түбіндегі Зеленоград қаласындағы Бауыржан Момышұлы атындағы мектепке арнайы бас бұрдық. Шағын қаланың дәл орта-сында орналасқан мектепте 600-ден аса оқушы білім алса, мектеп жанындағы балабақша кешенінде 300-ден аса бала тәрбиеленіп жүр.

Қ а з а қ с т а н н а н а р н а й ы келгенімізге шынайы қуанып, құшақ жая қарсы алған мектеп директоры Светлана Владимировна алдын ала әзірленіп қойған дәм-тұзынан ауыз тиюге шақырды. Содан кейін мек-теп ішіндегі Бауыржан Момышұлы музейін тамашаладық. 11-сынып оқушысы Дарья Романова қазақ батырының өмір жолын егжей-тегжейлі баяндап берді.

– Б ұ л м у з е й д і Р е с е й Федерациясындағы елшілігі жа-сап берген еді. Ішіндегі заттар-ды жан-жақтан жинастырдық. Осында келген адамдар өздерімен бірге ала келетін заттары болады. Солардың бәрін ұқыптылықпен кәдеге жаратып отырмыз. Сіздердің миссияларыңыз өте орынды екен. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіс – сол кездегі Кеңес одағы халықтарының ортақ жеңісі ғой. Сол майданда ерлік танытып, елімізді фашизмнен қорғап қалған жауынгерлер рухы-на тағзым етулеріңіз нағыз өнеге. Біздің мектепке есімі берілген Бау-ыржан Момышұлын біз де ерекше қастерлейміз. Жас ұрпаққа отандық патриотизмнің мән-маңызын осын-дай акциялар арқылы көрсету керек. Сол үшін де сіздерге ризашылық білдіреміз. Қазақстан мен Ресейдің достығы осылайша жалғаса берсін демекпін, - деді мектеп басшысы С.Князева.

Музейді аралап болған соң үлкен залда ұйымдастырылған кездесуге

қатыстық. Мектепке ала келген сый-сыяпатымызды бердік. Жылы жүзбен қарсы алғандары үшін алғысымызды айттық. Оқушылар мен мұғалімдер тарапынан берілген сауалдарға жауап беріп, олардың ақ тілектерін тыңдадық.

Түптеп айтқанда, Бауыржан Момышұлы атындағы мектептен еңсеміз көтеріліп шықты. Кеудемізді мақтаныш сезімі кернеді.

Осындай әсерлі кездесу Мәскеу қаласында Әлия Молдағұлова атындағы мектепте де болды.

Сонымен, Алматы-Бішкек-А с т а н а - Қ о с т а н а й - А қ т ө б е -Орал-Самара-Рязань-Мәскеу бағытымен өткен Халықаралық п а т р и о т т ы қ а в т о ж о р ы қ т а

өз мәресіне жетті. Ұлы Отан соғысының 70 жылдығына арналған осы акцияның басты мақсаты – Қазақстан-Ресей- Қырғызстан елдері арасындағы д о с т ы қ т ы н ы ғ а й т у , с о ғ ы с кезіндегі отандастарымыздың ерлігін насихаттау арқылы жас ұрпаққа патриоттық тәрбие да-рыту идеясы жүзеге асырылғаны сөзсіз.

Ғалым ҚОЖАБЕКОВ,Алматы – Бішкек –

Астана – Мәскеу

– өз алдына бөлек әңгіме. Дирижер – Ренат Салаватовты біздің көрерменге таныстыру да, шеберлігін айтып жату да артық болады .

ЕКІНШІ КҮН. С.ПРОКОФЬЕВ, «РОМЕО МЕН ДЖУЛЬЕТТА»Бұл шығарманы көргенде әңгіме айту,

оқиғаны баяндау, кісі болмысын жеткізу, не сурет салу үшін ең тиімді құрал адамның тәні екенін түсінесің.

Пр о ко ф ь е в б а л е т тар и х ы н д а ғ ы е ң драмалық шығармалардың бірін жазды. Адам жанының ең нәзік психологиялық толғаныстарын, Шекспир тілінің байлығын жеткізе білген музыканы орындаушылардың ө н е р і д е п о э т и к а л ы қ б и і к ке , м і н е з ерекшелігіне бай еді. Ромео мен Джульет-та (Роман Михалев, Мәдина Баспаева) махаббатының нәзіктігі, Меркуционың (А р м а н О р а з о в) кө ң і л д і те н те к т і г і , Ененің (Серина Су нагава) аңқаулығы мен ақкөңіл ділігі , Падре Лоренцоның (И.Шакирзянов) даналығы, Тибальдтің

Рас, «Астана Операға» бару тренд бол-ды. Біз оған қуанбасақ, қынжылмаймыз. Өйткені, театр адамға арман сыйлауы керек.

БІРІНШІ КҮН. ДЖ. ПУЧЧИНИ, «ТОСКА»

Операдағы жағымсыз кейіпкерлер неге тенор дауысты болмайды? Өйткені, Массим о Джордано сияқты жан-дүниеңді баурап, жүрегіңді суырып алатын даусы бар адам жаман бола алмайтын сияқты. Қазақта тенор санаулы. Сондықтан фестивальге қатысатын үш операдағы төрт орындаушы – шеттен шақырылған тенорлар. Ла Скала театрының премьері Массимо Джордано – қазір әлемдегі ең сұраныстағы әншілердің бірі. Оны тыңдап отырғанда опера өнерінің дәл сол Италияда пайда болуын заңдылық сияқты қабылдайсыз.



Күні кеше Нью-Йоркте Пласидо Доминго өткізетін «Опералия» фестивалінде бірінші орын алған Марио Чанг: «Гватемаладан кету қиынға соқты. Себебі, менің Отанымда опера театры жоқ» деп ағынан жарылды. Таңғажайып талант иесі Марио Чангтың жа-нында біздің өнерпаздар, шынында, бақытты.

Әдетте театрлардың іші қаңырап бос тұрады дегенге үйреніп қалған жұрт «Астана Операға» билет таппай жатады. Расында, театр табалдырығынан аттай бере басқа бір әлемге тап боласың. Қойылымдарының қай-қайсысы да деңгейлі. Декорациялары бай, арзан-құрзанның иісі де жоқ. Адамдардың бәрі сұлу киінген, әдеппен сөйлейді, қатты күлмейді, көрінген бұрышта суретке түседі.

ÑÀÔ ÎÍÅÐÄIÍ ÑÀËÒÀÍÀÒÛ

Ол айтады: «Операда сезімдеріңд і іркілмей білдіруге болатыны ұнайды». Әсіресе, Пуччинидің шығармаларындағы сезімдер Айвазовскийдің «Тоғызыншы валындағы» сияқты, кемерінен тасып жата-ды емес пе? Джорданоның арқасында таныс операның бейтаныс саздарын естігендей болдық.

Кезінде бір журналист «Тоска» дегенді « Са ғ ы н ы ш » д е п ауд а р ы п ж і б е р і п т і ғой. Опера кейіпкерінің ес імін орыс сөзі екен деп қалса керек . Сол айтқан Флория Тосканың партиясын да италиялық әнші Анна Пироцци орындады. Жалпы, экспрессияға бай Пуччини шығармаларына «етті», «ультрадрамалық» дауыстар ке-рек. Өзіміздің Гүлзат Дәуірбаева сияқты. Қойылымның массивті декорациялары

суретшінің тамаша жұмысын да атап өткен жөн. Бірақ сол әдемілікке рахаттануға кедергі келтірген бір нәрсе болды. Ол – сахна маңдайындағы аударма. Көзімізге көрінген нәрсенің бәрін оқып үйреніп қалған біз маңдайшаға қараған сайын жүйкеміз тозды. «Созуға болмайды, мұнда қатерлі, То-ска!», «Бұл қажетті зат» («Вот это кстати» дегені), «Мен азаптымын, ол басқаның құшағында мені мазақ ет уде!» дейді. Тағы бірде «Мені шат көңіл күтіп тұр» деп қуанады. Ал, Аннаның даусы, әсіресе, «Бұл сайтанға келісетін өтірік» («ложь, достойная дьявола» дегені), «Қанша сен қорлық көрдің», «Сен берген азап бітті» деген жерлерде шырқау шегіне жетіп, залды сілкіндіріп жатқан еді. «Иә, сатқын делінемін, ақшаны жақсы көремін» деген Скарпьяға да (баритон Альберто Газале) сенейін деп қалғанымыз рас.

Шалажансар аударманы есепке алмағанда, «Тоска» әдемі әсер қалдырды. Оркестрдің бір деммен, біртұтас ағза сияқты ойнағаны

«Ромео мен Джульетта»

«Ромео мен Джульетта»«Тоска»

во» деуге негіз бар. Ал, Айнұр Әбілғазина шығармадағы негізгі би – «Қызыл Жизельді» қалай шеберлікпен орындаса, шығарманың соңына дейін сол биіктің үдесінен шыға білді. Оның Чекиспен билейтін құштарлық биі де, серіктесімен билейтін нәзік биі де, джаз әлеміндегі шаттығы да, ең соңында Чекистің басымен билеген ессіз биі мен айналар ара-сына сіңіп, айнаның арғы жағында қалуы да әсерлі болды. Расында, Эйфман балетті жаңа белеске шығарды дегенге келіспеуге шараң жоқ. Шын театр осындай жарқын болу керек және осылай есте қалу керек.

БЕСІНШІ КҮН. А.ХАЧАТУРЯН, «СПАРТАК»

«Спартак» – ең алдымен тақырыбымен қызықты шығарма. Құлдардың көтерілісі мен махаббат хикаясы, тақ тақырыбы мен қызғаныш лейтмотиві қатар өрілген дүние қызық болмағанда қайтсін?! Әйтеуір іш пыстыратын «Спартакты» көреміз деген үш ұйықтасақ түсімізге кірмепті. Өкінішке қарай, дәл осы қойылымда динамика, рух пен жігер жетіспеді. Орындаушылардың қимыл-қозғалыстарының бәрі шектеулі, көбінде демонстрациялы түрде қолын сермеп, мой-нын созып жүретін де қоятын сияқты. Спар-так-Бахтияр Алдамжанға, Фригия-Мәдина Баспаеваға, Ресейдің Үлкен театрынан арнайы келген Красс-Александр Волчков пен Эги-на-Екатерина Шипулинаға айтар сынымыз жоқ. Олар әсем ғана емес, барынша қызықты шығарма ұсынуға тырысып-ақ жүр. Бірақ хорегорафтың тапсырмалары жас әртістердің энергиясына ілесе алмайтын сияқты. Үшінші перденің 11-көрінісі (Эгинаның сатқындар қосынындағы лаңы) қойылымнан есте қалған оқиға осы болды. 12-көрініс, реквием – Фригияның Спартакпен қоштасуы әсерлі шықты. Қоюшы-хореограф – аты аңызға айналған Юрий Григорович. Бірақ Ресей сыншылары соңғы кезде мэтрді «құлдырау дәуірін бастан кешіп жатыр» деп айтып жүр. Бәлкім, осы пікірмен де келісуге болатын шығар. Әйтпесе, костюмдер мен декорацияға да, оркестр мен дирижер Айдар Абжахановқа да алғыстан басқа айтарымыз жоқ.

– осының бәрі Александров мырзаның ұтымды шешімдеріндей әсер етті.

ТӨРТІНШІ КҮН: Б.ЭЙФМАН.

«ҚЫЗЫЛ ЖИЗЕЛЬ»Борис Эйфманды қазіргі әлемдік балеттің

маңдайдағы жұлдызы, бас хореографы деп біледі. Өз шығармаларына музыканы өзі жаза-тын (құрастыратын), балетке өз стилімен, өз мектебімен келген оның Абай атындағы опера және балет театрында жұмыс істеуге келіскені – үлкен табыс. Фестивальге қатысқан «Қызыл Жизель» – маэстроның ең шоқтығы биік туын-дысы деп бағаланып жүр. Чайковский, Шнитке, Бизе шығармаларынан құралған музыкалық қойылымның динамикасы, бүкіл өн бойымен өрілген құштарлық энергиясы санаңда сілкініс жасамай қоймайды. Эйфманнан кейін, «Қызыл Жизельден» кейін дәстүрлі балеттің дәстүрлі қойылымдарына басқа биіктен қарайсың.

Балеттегі оқиғаға, ішкі импульске көбірек мән беретін ол «Қызыл Жизельде» Ресейден

(Сержан Қауықов) қаталдығы мен қатыгездігі керемет жеткізілді. Мәдина Баспаеваның орындауында Джульеттаның психологиялық өсуі, ерке шолжаң қыздан, махаббатқа лайық көрікті бойжеткенге, одан сол махабба-ты үшін құрбандыққа бара алатын аяулы кейіпкерге айналғандағы ішкі трансформа-циясын көреміз. Италия көшелерінің шат-шадыман көңіл-күйі, таң шапағының нәзіктігі мен өлім сахналарының драматизмі – бәрі де асқан шеберлікпен орындалды. Ол үшін дирижер Айдар Абжахановқа айрықша алғыс айтуға болады. Балетті қоюшы хореограф Шарль Жюдті театрдың бас балетмейстері Тұрсынбек Нұрқалиев арнайы шақыртыпты. Ал, сценография мен костюмдер италиялық шеберлер Эцио Фриджерио мен Франка Скуарчапинонікі.

ҮШІНШІ КҮН: М.ТӨЛЕБАЕВ, «БІРЖАН-САРА»

Фестивальге қатысқан бірден-бір қазақ авторының шығармасы – «Біржан-Сара». Сара партиясын баршаға сүйікті лирикалық сопрано Нұржамал Үсенбаева орындады. Ал, Біржан партиясына Мария театрының солисі Ахмет Ағади шақырылған. Осыдан он төрт жыл бұрын К.Байсейітова атындағы опера және балет театрының беташарында дәл осы «Біржан-Сарада», осы жұп өнер көрсеткен. Нұржамал Үсенбаеваның жеке концертінде де оның серіктесі Ахмет Ағади болғаны есімізде. Әсерлі де қызба, әрі лирикалық да-уысты Ағадиді опера жанашырлары Біржан партиясын ең тамаша орындаушылардың бірі деп біледі. Кейбірі, мысалы, театр ди-ректоры Төлеген Мұхамеджанов «ең үздігі» деп бағалайтынын жасырмайды.

Аналық партиясын – күшті дауыстың иесі Дина Хамзина орындады. Былтыр «Астана


Операның» Мария театрындағы гастролі кезінде петербургтік газеттер: «Біржанның анасын ғажап ойнаған ерекше контральто иесі Дина Хамзинаның жоқтауы, шынайы сезімі есеңгіретті» деп жазғаны есте. Қара ниет Жанботаны Жанат Шыбықбаев, кекшіл Алтынайды Жанат Бақтай, Естайды Бейімбет Танарықов жеріне жеткізе орындады.

Еске салсақ, сонау 1946 жылғы пре-мьерасынан бері «Біржан-Сара» сахна-дан т үскен емес. Бірақ Ю. Александров са х на л аған шығарманың бұл нұсқасы бұ рынғыдан өзгерек . Шешім өзгерген, көзқарас өзгерген. Екінші актідегі Біржан м е н Сара ду э т і қо й ы л ы м н ы ң с о ң ы на ойысыпты. Яғни, «Не өмір, не домбыра таңдауыңда!» деген сөз лейтмотив болған бәсекеде өнер жеңіп шығады. Өйткені, Біржанның өзі дүниеден өткенімен, өнері мәңгі жасайд ы. Фина л – бұ рынғыдай қайғылы емес, жарқын. «Өлген» Біржан Са р а м е н қол ұ с т а с ы п с а х н а ғ а қ а й т а

шығады, сөйтіп «Біржан-Сара» есіл кет-кен ақынды жоқтау емес, мәңгілік өнерді ұлықтау болып шығады. «Мен музыкалық театрдағы өлім дегенді қабылдай алмай-м ы н » де й д і қо ю ш ы - р е ж и с с е р. Жә н е дұрыс жасайды. Көбінде шет елден келген режиссерлердің көмегіне неге жүгіндік деп қынжылатын жағдайлар болады. Бұл қойылымда басқаша. Ю.Александров опера-ны барынша тыңдарманға жақындатып, бас кейіпкерлердің образдарын, психологиялық портреттерін, олардың драмалық тарты-сын тереңдете жеткізгендей. Жанбота мен Біржанның текетіресі тұсында сахнаның аяқ астынан түнере қалуы, ал салтанатты той болып жатқанда, алты қанат ақ орданың шаңырағынан найзағайдың жарқылдауы

жырақтап, психикалық ауруханада қайтыс болған балерина Ольга Спесивцеваның тағдырын баяндайды. Келесі бір мәтін арасындағы мағына – әйел мен ер адамның қарым-қатынасы жайлы. Бірінші актіде талапшыл Ұстаз Нұрлан Байбосынов та, қатыгез Чекист Азамат Асқаров та әйелді адам деп білмей, оны қалай басып-жаншуға, қалай қорлауға болатынын көрсетті. Екі жігіттің де қимылы – нық, қадамы – сенімді. Есесіне екінші акті басталысымен Фархад Буриев әйелді қалай аялауға болатынын көрсетті. Фархад та – қай партияны да техникалық мінсіз орындайтын, сонымен бірге, аса лирикалық биші. Шығармаға ары қарай үңілсек, Кеңес Одағының жабайы көзқарасы өнерді тұншықтырғаны, шын таланттардың жаншылуы көрсетіледі. Алды-мен зұлым Чекистің құрбаны болған, одан қашып Францияға жеткенде, сахналасын шын сүйгенде оның сатқындығын көтере алмаған, шексіз кең дүниеде ұлтарақтай орын таппай аласұрған бишінің қасіретін Айнұр Әбілғазина барынша жеткізуге тырысты. Айнұрдың драмалық талантына да барын-ша тәнті болдық. Қойылымның көпшілік сахнасындағы бишілердің өнерін ерекше атап айтқан жөн. Төңкеріске дейінгі Петербургтегі маңғаз бишілер, төңкерістен кейінгі «ура-лап» шапқан жұмысшылар, дәуір тексіздігі, француз балетіндегі менмен өнерпаздар, джаз музыкасының ырғағымен жеңіл қозғалған мұңсыз француздар... осылардың қай-қайсын да сомдаудағы кардебалет бишілерінің кәсіби дәлдігін және актерлік шеберлігін атап өткен жөн. Қоюшы-суретші Мартинс Вилькарсис те адаспаған болу керек, костюм суретшісі, Қазақстанда т ұрақты жұмыс істеп келе жатқан Вячеслав Окуневке «бра-

Copyright © Astana Opera, 2014 Фото авторы: Karla Nur

P.S:

Әсия БАҒДӘУЛЕТҚЫЗЫ

«Қызыл Жизель»

«Біржан-Сара»

«Спартак»



Кеше ғана ақ көйлек киіп, аймалап сүйіп, «сенсіз өмір жоқ» деп серттескен, «пәниден бақиға көшкенге дейін бірге боламыз» деп некесін қиғызып, Алланың алдында ант берген жастар уақыт өте келе бірге тұра алмайты-нына көздері жетіп, ажырасып жатады. Ажырасудың себептері – сан түрлі. Жантанушылар солардың басты себептерінің бірі ретінде адамның өзімшілдігін көрсетеді. Жұптасқан екеу бірін-бірі түсінуге, кеткен кемшілігі үшін кешірім сұрап, ақылға жүгініп, өмірді әрі қарай жалғауға дайын болмағандықтан, әрқайсысы өзінің сөзін растап, ақырында, шаңырақ ортасына түсіп тынады.

Өмірдің аты – өмір. Кино мен кітапта ғана болмаса, өмір бойы бір-бірін алақанға салып, өбектеп тіршілік кешу мыңнан бірде кездеспесе, шынайы өмірде некен-саяқ. Алып-ұшқан албырт махаббат үйленген соң, уақыт өте келе сыйластыққа ұласады. Ал оған қол жеткізе алмағандардың жолы екі айырылады. Жалпы, ажырасудың мынадай түрлерін атап өтуге болады:

1. Мінездерінің жараспауы. Екі жас бірін-бірі толық зерттеп білмей жатып, жылт еткен махаббат сезіміне алданып, бас қосады. Уақыт өте келе кешегі қырмызыдай сызылған қыз қырсық мінездерін көрсете бастайды. Ал, кеше жүзінен нұр төгіліп, бұл үшін тау қопаруға дайын тұратын жігіт енді айнып, бақытын сырттан іздейді.

2. Ата-ененің қазымырлығы. Біздің жастар әлеуметтік жағынан нашар қорғалған. Көбінің баспа-

насы болмағандықтан, үйленген соң ата-енесімен бірге тұруына тура келеді. Ал, бұрыннан балаларына бұйрық беріп, айдап өргізіп, иіріп жусатып үйреніп қалған енесі немесе атасы жаңа түскен келінге талапты қатаң қоюы да мүмкін. Кейде жай ғана қатаң қоймай, келінге күн көрсетпей, ізіне түсіп, істеген ісін жақтырмай, өмірін өксікке толтырып, көзінен жас арылтпайтын да ата-аналар бар. Қазақ қоғамында ажырасуға кейде құдалар арасындағы келіспеушілік те әсер ететіні бұрыннан белгілі.

3. Жұбайлардың бірінің жеңіл жолға салынуы немесе басқа адаммен шатасуы. Өкінішке қарай, жантанушылардың зерттеуінде белгілі болғандай, отбасын құрғандардың үштен екісінің көңілі сыртқа ауып тұрады екен. Осыдан келіп отбасында ұрыс-керіс, түсініспеушілік белең алып, жастар екі жаққа кетеді. Ер-азамат әйелінің, әйелі ерінің көзіне шөп салуы отбасында ауыр психологиялық ахуал туғызады. Алайда, көптеген от-басылар, әсіресе, әйелдер ерлерінің «серілігін» кешіріп, балаларын әкесінен айырмай, өмірді ары қарай жалғап жатады. Мұны үлкен ерлік деп бағалауға болар. Қалай десек те нәпсіқұмарлық – кешірілмейтін күнә.

4. Арақ, наша, ойынқұмарлықтың кесірі. Тентек суға салынған отбасының мүшесі бала-шағасының қамын ұмытып, құлқынының құлына айналады. Үйіндегі барын тасып, сатады. Әйеліне қол көтереді. Нашақордың да жағдайы осындай. Ал, ойынқұмарлық – бұдан да өткен дерт. Ол қолына түскен дүниенің бәрін ойынға салып, ұтқызып жібереді.

5. Перзенттің болмауы. Көп жағдайда жастардың бірінің денсаулығы келмегендіктен, ұзақ уақыт перзентті бола алмаулары ықтимал. Қазіргі заманда бұл мәселені медициналық жолмен шешуге болады. Тіпті, бір-бірін шын сүйген адамдар бала асырап алуы да мүмкін.

6. Еріксіз үйлену немесе алып қашудың кесірі.

Қажылыққа ниетті бұқараның ұлық ғибадат үкімдерін жете түсініп, қажылығын шариғат шеңберінде өтеуіне жіті назар аударған Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының Астана қаласындағы өкілдігі «Нұр Астана» орталық мешіті үш күндік дайындық курстарын қолға алынып, онда елордамыздың білімді де білікті имамдары дәрістер жүргізді. Дайындық курсында қажылықтың па-рыз болуынан бастап, ислам тарихы, қасиетті Мәдина қаласындағы Хазіреті Пайғамбарымыздың (с.а.у.) қабірін зия-рат ету тәртібі, ғибадат жасау мәселелері, ер мен әйелдерге қатысты шарттар, т.б. айтылды.

Курстың қорытынды дәрісіне елорда бас имамы Наурызбай қажы Тағанұлы қатысып, ізгі сапарға аттанғалы отырған кісілерге ұлық сапардың мән-маңызы мен қажылықтың дәрежесі жайында өз ақыл-

кеңесін айтып, сапарларының оң болуын, амандықта барып, есендікте оралуларын тілеп, Алла Тағаладан дұға етті.

Ал, күні кеше қасиетті қала – Меккеге елімізден аттанатын қажыларды шығарып салу рәсімі өтті. Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы Қажылық миссиясының төрағасы, Аппарат басшысы Ғылымбек Мәжиевтің айтуынша, биылғы қажылық қызметін көрсетуге 30 адам бөлінген. Онда дәрігерлер, білікті имамдар, қажылық компаниясының өкілдері ел азаматтарына 24 сағат қызмет көрсетеді. Ресми деректерге сүйенсек, 2009 жылы елімізден 2800 адам қажылыққа аттанса, 2010 жылы бұл көрсеткіш 3300-ге жет-кен. Өткен жылы 4000-нан астам адам қажылығын өтесе, биыл, яғни 2014 жылы 5000 жерлесіміз ұлы сапарға дайындалуда.

Жайық НАҒЫМАШ

Көп жағдайда жастар албырттықпен неке төсегіне жетпей, жыныстық қатынасқа түседі де, қыздың аяғы ауырлап қалады. Үйленеді. Мұндай еріксіз құрылған отбасы екі жаққа да ұнамауы мүмкін. Уақыт өте келе олар қателескенін түсініп, бір-бірінен суынып кетеді. Сол сияқты ауылды жерлерде қызды сыртынан аңдып, зорлықпен алып кететін әдет те тыйылмай келеді. Көп жағдайда қазақшылықпен қыздар «тас түскен жеріне ауыр» деп қалып қояды. Жақсы отбасы болып кететіндері де бар. Алайда, ешбір сезімсіз құрылған отбасы түбінде ажырасуға әкеліп соғуы жиі кездеседі.

7. Тұрмыс тауқыметі. О баста күйдім-сүйдіммен үйленгенімен, келе-келе тұрмыстағы ауыртпалықтар жан-жақтан қысқан кезде оған шыдамай, әркім өз жөнімен кететін жағдай кейінгі жылдарда жиі кездесетін болды. Жастардың көбі жұмыссыз, баспанасыз, пәтер жалдап тұруға мәжбүр. Ал, қалалы жерде мұндай ауыртпалықты көтеру жас отбасы түгілі кексе адамдарға да оңай тимейді.

8. Көзқарастарының сәйкеспеуі. Бұрын мұндай мәселелермен ажырасатындар қатары аз болатын. Бүгінгі таңда қазақ баласының кришна, иегова, сатанизм, тағы басқа осы сияқты азғындатқыш ағымдарға ілесуі, тіпті, исламның өз ішінде сан түрлі ағымдарға еріп, адасуы себеп болып жүр.

Ажырасуды ислам да қолдамайды. Дегенімен, некені бұзуға рұқсат етілген. Ажырасатын адамдарға қойылатын

шарттар да бар. Мәселен:– Әйелмен оның қайыс уақытысында

ажырасуға болмайды. Оны келесі қайыс уақытына дейін қалдырып, екінші қайыс уақыты аяқталғанда ғана ері не әйелін қалдырады, не ажырасады.

Егер қайыс уақытынан кейін ерлі-зайыптылар жыныстық қатынасқа түскен болса, келесі қайыс уақыты келіп, әйелінің аяғы ауыр емес екеніне көзі жеткенге дейін ажырасуға тыйым салынады.

Әрине, ешкім де ертең ажырасам деп үйленбейді. Бірақ кімді қандай тағдыр күтіп тұрғаны бір Аллаға ғана аян. Десек те, отбасын құрған жастардың ажырасуға жеткізбей жарасып өмір сүруіне өздерінің ақыл-ой, сабырының жетпей жатуы да көп себеп болады. Ең бастысы, олар махаббаттың мәңгі тұрмайтынын, оның

ертең сыйластыққа ұласатынын жақсы білуі қажет. От-басы – кішкентай мемлекет. Ол мемлекеттің бейбіт әрі берекелі өмір сүруі екі адамға теңдей жауапкершілік жүктейді. Сондықтан, ата-ана отбасында басты қажеті: жауапкершілік пен ақыл, сабыр, сенім, иман, сыйластық екенін баласының құлағына жас күнінен құя бергені жөн.

Байқап қарасаңыз, негізінен, мінезі шайпау әйелден – ері, шатақшыл еркектен – әйелі безіп жатады. От-басында ынтымақ, түсіністік, жылу болмаған кезде отбасы мүшелерінің екеуінің бірі сол жылуды сырттан іздейді. Сөйтіп, ол жеңіл жүріске салынып, мұның ақыр аяғы сүттей ұйыған отбасының іркіттей іруіне әкеліп соғады, арына дақ түседі. Екі адам бір-біріне кешірімді болып, отбасының әр мүшесі өзінің менменшілдігін жеңіп, «мен» деп емес, «біз» деп өмір сүргенде – ортақ үндестік пайда болады.

Ажырасу – екі тағдырдың бұзылуы. Қыз кешегідей гүлдей жайнап өмір сүре алмайды. Бейкүнә балалығын, пәктігін, жастық жалынын қайтара алмайды. Жүректе болашаққа деген сенімсіздік, күдік орнайды. Осыдан келіп, әйел адамдардың біразы өзіне қол жұмсап немесе жеңіл жолға салынып кетіп жатады. Бұл орайда біздің қоғамға психологтардың көмегінің орасан пайдасы ба-рын баса айтуымыз керек. Сондықтан отбасылық өмірге қол ұстасып аттанған әрбір жас отбасылық өмір тек ұлан-асыр үйлену тойы ғана емес, оның артында қиыншылығы мен ауыртпалығы көп өмір жатқанын ұғынуға, ұрпағын да сондай адал, таза өмірге дайындауы қажет.

... Бұрын ауылда бір отбасы ажырасса немесе біреудің қызы ерден қайтып келсе, бетке шіркеу, сүйекке таңба еді. Қазір бұл екінің бірінің басында бар. Ең қорқыныштысы, бұл сүйекке таңба түгілі, ұят саналудан қалып барады...

Бозым ЕРЕНШІ


(Жалғасы. Басы газетіміздің №107 (3164) санында) 8478 28.11.2011

8479 28.11.2011

8480 28.11.2011

8481 29.11.2011

8482 29.11.2011

8483 29.11.2011

8484 29.11.2011

8485 29.11.2011

8486 29.11.2011

8487 29.11.2011

8488 29.11.2011

8489 29.11.2011

8490 29.11.2011

8491 30.11.2011

8492 30.11.2011

8493 30.11.2011

8494 30.11.2011

8495 30.11.2011

8496 01.12.2011

8497 01.12.2011

8498 01.12.2011

8499 01.12.2011

8500 01.12.2011

8501 02.12.2011

8502 06.12.2011

8503 06.12.2011

8504 06.12.2011

8505 06.12.2011

8506 06.12.2011

8507 07.12.2011

8508 07.12.2011

8509 07.12.2011

8510 07.12.2011

8511 07.12.2011

8512 07.12.2011

8513 08.12.2011

8514 08.12.2011

8515 08.12.2011

8516 09.12.2011

8517 09.12.2011

8518 09.12.2011

8519 09.12.2011

8520 12.12.2011

8521 12.12.2011

8522 12.12.2011

8523 12.12.2011

8524 13.12.2011

8525 13.12.2011

8526 13.12.2011

8527 13.12.2011

8528 13.12.2011

8529 13.12.2011

8530 13.12.2011

8531 13.12.2011

8532 13.12.2011

8533 14.12.2011

8534 14.12.2011

8535 14.12.2011

8536 14.12.2011

8537 14.12.2011

8538 14.12.2011

8539 14.12.2011

8540 14.12.2011

8541 15.12.2011

8542 15.12.2011

8543 15.12.2011

8544 15.12.2011

8545 15.12.2011

8546 15.12.2011

8547 15.12.2011

8548 15.12.2011

8549 15.12.2011

8550 15.12.2011

8551 20.12.2011

8552 20.12.2011

8553 20.12.2011

8554 20.12.2011

8555 20.12.2011

8556 20.12.2011

8557 20.12.2011

8558 20.12.2011

8559 21.12.2011

8560 21.12.2011

8561 21.12.2011

8562 21.12.2011

8563 21.12.2011

8564 21.12.2011

8565 21.12.2011

8566 22.12.2011

8567 22.12.2011

8568 22.12.2011

8569 22.12.2011

8570 22.12.2011

8571 23.12.2011

8572 23.12.2011

8573 26.12.2011

8574 26.12.2011

8575 26.12.2011

8576 26.12.2011

8577 26.12.2011

8578 27.12.2011

8579 27.12.2011

8580 27.12.2011

8581 27.12.2011

8582 27.12.2011

8583 28.12.2011

8584 28.12.2011

8585 28.12.2011

8586 29.12.2011

8587 29.12.2011

8588 29.12.2011

8589 29.12.2011

8590 29.12.2011

8591 29.12.2011

8592 29.12.2011

8593 30.12.2011

8594 30.12.2011

8595 30.12.2011

8596 30.12.2011

8597 30.12.2011

8598 04.01.2012

8599 04.01.2012

8600 04.01.2012

8601 04.01.2012

8602 04.01.2012

8603 04.01.2012

8604 05.01.2012

8605 05.01.2012

8355 18.10.2011

8356 18.10.2011

8357 19.10.2011

8358 19.10.2011

8359 20.10.2011

8360 20.10.2011

8361 20.10.2011

8362 20.10.2011

8363 20.10.2011

8364 20.10.2011

8365 21.10.2011

8366 21.10.2011

8367 21.10.2011

8368 21.10.2011

8369 21.10.2011

8370 24.10.2011

8371 24.10.2011

8372 24.10.2011

8373 24.10.2011

8374 24.10.2011

8375 25.10.2011

8376 27.10.2011

8377 27.10.2011

8378 27.10.2011

8379 28.10.2011

8380 28.10.2011

8381 28.10.2011

8382 28.10.2011

8383 28.10.2011

8384 28.10.2011

8385 28.10.2011

8386 28.10.2011

8387 31.10.2011

8388 31.10.2011

8389 31.10.2011

8390 31.10.2011

8391 31.10.2011

8392 31.10.2011

8393 01.11.2011

8394 01.11.2011

8395 01.11.2011

8396 02.11.2011

8397 02.11.2011

8398 02.11.2011

8399 02.11.2011

8400 02.11.2011

8401 03.11.2011

8402 03.11.2011

8403 03.11.2011

8404 04.11.2011

8405 04.11.2011

8406 04.11.2011

8407 04.11.2011

8408 04.11.2011

8409 07.11.2011

8410 07.11.2011

8411 07.11.2011

8412 07.11.2011

8413 07.11.2011

8414 07.11.2011

8415 07.11.2011

8416 08.11.2011

8417 08.11.2011

8418 08.11.2011

8419 09.11.2011

8420 09.11.2011

8421 10.11.2011

8422 10.11.2011

8423 10.11.2011

8424 10.11.2011

8425 10.11.2011

8426 10.11.2011

8427 11.11.2011

8428 11.11.2011

8429 11.11.2011

8430 11.11.2011

8431 11.11.2011

8432 14.11.2011

8433 14.11.2011

8434 14.11.2011

8435 14.11.2011

8436 14.11.2011

8437 14.11.2011

8438 14.11.2011

8439 14.11.2011

8440 15.11.2011

8441 15.11.2011

8442 16.11.2011

8443 16.11.2011

8444 17.11.2011

8445 18.11.2011

8446 18.11.2011

8447 18.11.2011

8448 18.11.2011

8449 21.11.2011

8450 21.11.2011

8451 21.11.2011

8452 21.11.2011

8453 22.11.2011

8454 23.11.2011

8455 23.11.2011

8456 23.11.2011

8457 23.11.2011

8458 23.11.2011

8459 24.11.2011

8460 24.11.2011

8461 24.11.2011

8462 24.11.2011

8463 24.11.2011

8464 24.11.2011

8465 24.11.2011

8466 25.11.2011

8467 25.11.2011

8468 25.11.2011

8469 28.11.2011

8470 28.11.2011

8471 28.11.2011

8472 28.11.2011

8473 28.11.2011

8474 28.11.2011

8475 28.11.2011

8476 28.11.2011

8477 28.11.2011



8606 05.01.2012

8607 06.01.2012

8608 06.01.2012

8609 06.01.2012

8610 06.01.2012

8611 10.01.2012

8612 10.01.2012

8613 10.01.2012

8614 11.01.2012

8615 11.01.2012

8616 11.01.2012

8617 12.01.2012

8618 12.01.2012

8619 12.01.2012

8620 12.01.2012

8621 12.01.2012

8622 12.01.2012

8623 12.01.2012

8624 12.01.2012

8625 13.01.2012

8626 13.01.2012

8627 13.01.2012

8628 13.01.2012

8629 13.01.2012

8630 13.01.2012

8631 13.01.2012

8632 16.01.2012

8633 16.01.2012

8634 16.01.2012

8635 16.01.2012

8636 16.01.2012

8637 16.01.2012

8638 16.01.2012

8639 17.01.2012

8640 17.01.2012

8641 17.01.2012

8642 17.01.2012

8643 17.01.2012

8644 17.01.2012

8645 18.01.2012

8646 18.01.2012

8647 18.01.2012

8648 18.01.2012

8649 18.01.2012

8650 18.01.2012

8651 19.01.2012

8652 19.01.2012

8653 19.01.2012

8654 19.01.2012

8655 19.01.2012

8656 20.01.2012

8657 20.01.2012

8658 20.01.2012

8659 20.01.2012

8660 23.01.2012

8661 23.01.2012

8662 23.01.2012

8663 23.01.2012

8664 23.01.2012

8665 23.01.2012

8666 24.01.2012

8667 24.01.2012

8668 25.01.2012

8669 25.01.2012

8670 25.01.2012

8671 25.01.2012

8672 25.01.2012

8673 26.01.2012

8674 26.01.2012

8675 26.01.2012

8676 26.01.2012

8677 26.01.2012

8678 26.01.2012

8679 26.01.2012

8680 26.01.2012

8681 27.01.2012

8682 27.01.2012

8683 27.01.2012

8684 27.01.2012

8685 27.01.2012

8686 27.01.2012

8687 27.01.2012

8688 30.01.2012

8689 30.01.2012

8690 30.01.2012

8691 30.01.2012

8692 31.01.2012

8693 31.01.2012

8694 31.01.2012

8695 31.01.2012

8696 31.01.2012

8697 31.01.2012

8698 31.01.2012

8699 31.01.2012

8700 31.01.2012

8701 01.02.2012

8702 01.02.2012

8703 01.02.2012

8704 01.02.2012

8705 01.02.2012

8706 01.02.2012

8707 01.02.2012

8708 01.02.2012

8709 01.02.2012

8710 02.02.2012

8711 02.02.2012

8712 02.02.2012

8713 02.02.2012

8714 02.02.2012

8715 02.02.2012

8716 02.02.2012

8717 02.02.2012

8718 02.02.2012

8719 03.02.2012

8720 03.02.2012

8721 03.02.2012

8722 03.02.2012

8723 03.02.2012

8724 03.02.2012

8725 03.02.2012

8726 03.02.2012

8727 06.02.2012

8728 06.02.2012

8729 06.02.2012

8730 06.02.2012

8731 06.02.2012

8732 06.02.2012

8733 06.02.2012

8734 06.02.2012

8735 06.02.2012

8736 06.02.2012

8737 06.02.2012

8738 06.02.2012

8739 06.02.2012

8740 06.02.2012

8741 06.02.2012

8742 06.02.2012

8743 06.02.2012

8744 07.02.2012

8745 07.02.2012

8746 07.02.2012

8747 07.02.2012

8748 07.02.2012

8749 07.02.2012

8750 07.02.2012

8751 07.02.2012

8752 07.02.2012

8753 07.02.2012

8754 07.02.2012

8755 07.02.2012

8756 08.02.2012

8757 08.02.2012

8758 08.02.2012

8759 08.02.2012

8760 08.02.2012

8761 08.02.2012

8762 08.02.2012

8763 08.02.2012

8764 08.02.2012

8765 08.02.2012

8766 08.02.2012

8767 08.02.2012

8768 08.02.2012

8769 08.02.2012

8770 09.02.2012

8771 09.02.2012

8772 09.02.2012

8773 09.02.2012

8774 09.02.2012

8775 09.02.2012

8776 09.02.2012

8777 09.02.2012

8778 09.02.2012

8779 09.02.2012

8780 09.02.2012

8781 09.02.2012

8782 09.02.2012

8783 09.02.2012

8784 09.02.2012

8785 09.02.2012

8786 10.02.2012

8787 10.02.2012

8788 10.02.2012

8789 10.02.2012

8790 10.02.2012

8791 10.02.2012

8792 10.02.2012

8793 10.02.2012

8794 10.02.2012

8795 10.02.2012

8796 10.02.2012

8797 10.02.2012

8798 10.02.2012

8799 10.02.2012

8800 10.02.2012

8801 13.02.2012

8802 13.02.2012

8803 13.02.2012

8804 13.02.2012

8805 13.02.2012

8806 13.02.2012

8807 13.02.2012

8808 13.02.2012

8809 13.02.2012

8810 13.02.2012

8811 13.02.2012

8812 13.02.2012

8813 13.02.2012

8814 13.02.2012

8815 13.02.2012

8816 13.02.2012

8817 13.02.2012

8818 13.02.2012

8819 13.02.2012

8820 13.02.2012

8821 13.02.2012

8822 13.02.2012

8823 13.02.2012

8824 13.02.2012

8825 13.02.2012

8826 13.02.2012

8827 13.02.2012

8828 14.02.2012

8829 14.02.2012

8830 14.02.2012

8831 14.02.2012

8832 14.02.2012

8833 14.02.2012

8834 14.02.2012

8835 14.02.2012

8836 14.02.2012

8837 14.02.2012

8838 14.02.2012

8839 14.02.2012

8840 14.02.2012

8841 14.02.2012

8842 14.02.2012

8843 14.02.2012

8844 14.02.2012

8845 14.02.2012

8846 14.02.2012

8847 15.02.2012

8848 15.02.2012

8849 15.02.2012

8850 15.02.2012

8851 15.02.2012

8852 15.02.2012

8853 15.02.2012

8854 15.02.2012

8855 15.02.2012

8856 15.02.2012

8857 15.02.2012

8858 15.02.2012

8859 15.02.2012

8860 15.02.2012

(Жалғасы бар)

Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің Астана қаласындағы Орталық филиалы Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі төрағасының орынбасары Нұрлан Жетпісұлы Құсайыновқа анасы

Күлнәзия Құрманғалиқызы Байшұманованыңмезгілсіз қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып, көңіл айтады.


15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

ÀÑ ÄÈÇÀÉÍÅÐ

Ò

—

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

—

Астана қаласы әкімдігінің «Жұмыспен

қамту орталығы» КМК-ге хабарласыңыз!

Мекенжайы: Астана қаласы, Брусиловский көшесі, 17/3, Бизнес-

орталық ғимаратының 2-қабаты. 104,5,14,34

автобустарымен келуге болады. Анықтама алу

телефоны: 57-88-88.

Орталық Тәуелсіздік көшесі №11/1 мекен-жайында орналасады. Оған «Демеу» отбасы орталығының филиалына жақын жердегі Жастар шағын ауданы, «Ақбұлақ» кенті мен «Энергетик» кентіндегі үйлер, яғни, №2 жалпы тәжірибедегі дәрігер бөлімінің 89-дан 96-ға дейінгі және №30 және №5 учаскелері қарайды.

Қаланың ескі бөлігінде орналасқан №8 емхана бұған дейін жоспарланған 50-60 мың тұрғынның орнына тіркеуде тұрған 87 203 тұрғынға қызмет көрсетіп келді. Бұл, әрине, өз

кезегінде қиындықтар тудырды. Әсіресе, ескі үйлер сүріліп, оның орнына жаңа көпқабатты ғимараттар тұрғызылғаннан кейін тұрғындар саны арта түсті. Соның салдарынан емханада ұзақ-сонар кезек туындады. «Демеу» от-басы оқу-тәжірибелік медициналық қызмет көрсету орталығы филиалының ашылуы бұл мәселелердің жойылуына, аталмыш емхананың жұмысын жеңілдетумен бірге халыққа көрсетілетін медициналық қызметтің сапасын жақсартуға септігін тигізеді деген үміттеміз.



5 1

1 307,46 1 502,46

+7 /7172/ 703-212, 703-213www.astana-akshamy.kz

Жапон халқында көппен бірге гүлдерді тамашалайтын Ханами дәстүрі барын білеміз. Көрмеде өзімізді сол мерекеде жүргендей сезіндік. Томоко Хоукёның сурет галереясынан құралған ғажайып бақты аралап, әсемдікке біз де сүйсіндік. Үздіксіз өзгеріс үстіндегі табиғат тіршілігімен үйлесім тапқан туындылар көрген көзді тұтас бір ел болмысының куәсі етеді. Көрменің аты да затына сай – «Жапонияның сұлулық әлемі».

Суретші – жапон бейнелеу өнерінің ежелгі түрлерінің бірі са-налатын Нихонга кескіндемесінің өкілі. Нихонганың дәлме-дәл аудар-масы «жапондық кескіндеме» сөзін білдіреді. VIII ғасырдан бастау алған бұл өнер бүгінге дейін өз биігінен еш төмендемей, халықтың ұлттық бітімін жеткізумен келеді.

Табиғат көріністеріне тамсана білу – жапондықтардың ұлттық мінезіндегі бірден-бір ерекшелік. Маусымдық өзгерістер мұнда анық байқалатындықтан, жылдың төрт мезгілі де кескіндеме өнеріне арқау болып жатады. Суретшілер, әсіресе, сакураның бүршік атып, гүлдеген кезін қағазға түсіруге асығады. То-моко Хоукёның көрмеге қойылған 22 картинасының көбінде сакура гүлдеуінің түрлі кезеңдері сондай-ақ, хризантема, гортензия гүлдері суреттеледі. Әдемілігі бірінен-бірі өткен, екіншісі алғашқысын қайталамайтындай әртүрлі. Бояуы қанық. Тіпті, алыстан көз тастаған адамға фотография секілді көрінеді. Алайда, жақыннан қарасаң, ешқандай да көшіру емес, түпнұсқа екені, фото-графия емес, қолмен салынған су-рет екені айқын байқалады. Мұның сыры бір жағынан автордың бояу ретінде тек табиғи минералды зат-тарды пайдалануында болса, екінші жағынан, ұсақ-түйек детальдің өзін мүлт жүбермей сезіне біліп, барынша ұқсатып бейнелеуінде.

«Сакураның қысқа ғана ғұмыры бар. Өмір де сондай өткінші. Тірліктің баянсыз екенін табиғаттың осы ғажап көрінісімен байланастыратынымыз рас. Сол гүлдердің үстіне көбелек

қондырғанымның да мағынасы бар. Көбелек – тіршілік иесі. Оны үнемі тіршілік үшін тырбанып іс-әрекет, қимыл-қозғалыс үстінде жүретінімізді жеткізу үшін суретке қостым» дейді автордың өзі. Әр суреттің төменгі бөлігінде кішкентай ғана көбелектің белгісі барын байқадық. «Бұл менің жеке қолтаңбам, қалыптастырған стилім» деп жауап берді суретші қыз.

О л Ф у к у с и м а п р е ф е к т у р а с ы -на барып, Жапон е л і т а р и х ы н д а ғ ы қайғылы оқиғадан к е й і н д е ө с у і н тоқтатпаған сакура ағашын көріп, оны өз шығармашылығына қосады. Радиация кесірінен сұр тұман арасында өсіп жатқан ағаштың көрінісі ауыр мұңға жетелейді...

С о н д а й - а қ , « Б ү р к і т п е н сәлдегүл» суреті на-зарымызды аудар-май қоймады. Автор бүркітті Қазақстан келбеті деп алып, екі ел арасындағы табыс-

ты серіктестік пен бауырластықты көрсетуді мақсат етіпті. Аталған туындының эскизі Алматыда туған көрінеді.

Т о м о к о Х о у к ё б ұ ғ а н дейін Жапонияда Қазақстан тәуелсіздігіне арналған арнайы көрме ұйымдастырған бола-тын, ал «Жапонияның сұлулық әлемі» – суретшінің еліміздегі алғашқы көрмесі. Қазанның 19-ына дейін қала тұрғындары мен қонақтарының жапондық мәнердегі картиналармен танысуға мүмкіндігі бар.

Мәдина ЖАҚЫП

108 (3165) 2014-09-25

Documents

Transcript of 108 (3165) 2014-09-25