Post on 07-Jul-2018
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
1/297
E T Y M O L O G I C U M M A G N U M R O M A N L E
D I C T I O N A R U L
L I M B E I I S T O R I C E S I P O P O R A \ E
A
R O M A N I L O R
L U C R A T D U P A D O R I N T A S I C U C H E L T U I E L A
M . S . R E G E L U I
C A R O L
I
S U B A U S P I C I E L E
1 = Z 0 1 V I A 1 \ 1
D E
B . P E T R I O E I C I T - H A S D E U
M e m b r u a l A c a d e m i a R o m t i n e , a l A c a d e m i a I m p e r i a l e d e S c i i n f e , r i a l S o c i e t d t a I m p e r i a l e a r c h e o l o g i c e
d e l a S t . P e t e r s b u r g , a l S o c i e l l i t i r d e L i n g u i s t i a d i n P a r i s , a l A c a d e m i a R e g a l e d i n B e l g r a d , a l
S o c i e a t i r A c a d e m i a d i n S o f i a , a l S y l l o g u l u Y f i l a o g i c e l l e n i c d i n C o n s t a n t i n o p o l e , a l S o c i e t a l , N e o -
l i n g w i s t i c e A m e r i c a n e d i n B a l t i m o r e e t e . ; D i r e c t o r g e n e r a l a l A r c h i v e l o r S l a t u l u r ; p r o f e s o r d e F i l o l o g i a
c o m p a r a t i v i l l a U n i v e r s i t a t e a d i n B u c u r e s a .
M a n t i n e m d a r a c e s t e f r u m d s e e x p r e s i u n i
. i n t r e b u i n t a t e d e s t r a b u n i , s i n u n e t e m e m d e
c u v i n t e e a r l a ü c A p d t a t d e v b c u r I i n p a m i n -
t e n i r e a
C A R O L I .
. . . m a r l s i & d o d o s o c o t e l o e t i m o l o g h i c e s t i
a d e c a t a l c u i t k e d o c u v i n t e .
C a n t e m i r - v o d a ( O h r o n . I , 8 4 )
T O M U L I V .
I N T R O D U C E R E A
B U C U R E S C I
S T A B I L I M E N T U L G R A F I C I . V . S O C E C O
5 9
S t r a d a B e r z e i
5 9
1 8 9 8 .
, .
I ,
'
°
'
'
'
.
.
.
a . A D E M I E ]
5 -
'
r
, S .
- .
1
,
_
`
`
,
,
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
2/297
B . P E T R I C E I C U - H A S D E O
E T Y M O L O G I C U M M A G N U M
R O M A N I A . ]
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
3/297
E T Y M O L O G I C U M M A G N U M R O M A N U E
D I C T I O N A R U L
L I M B E I I S T O R I C E S I P O P O R A N E
A
R O M A N I L O R
L U C R A T D U P A . . D O R I N T A S I C U C H E L T U I E L A . .
M . S . R E G E L U I C A R O L I
S U B A U S P I C I E L E
L d n . C A n m m i m i i . o A i
E
D E
B . P E T R I C E I C U - H A S D E U
M e m b r u a l A c a d e m i d R o n u i n e , a l A c a d e m i d I m p e r i a l e d e S c i i n / e
i a l S o c i e t a i d I m p e r i a l e a r c h e o l o g i c e
d e l a S t . P e t e r s b u r g , a l S o c i e t i V i l d e L i n g u i s t i c d d i n P a r i s , a l A c a d e m i e s ' R e g a l e d i n B e l g r a d , a l
S o c i e t b i l Y A c a d e m i c e d i n S o f i a , a l S y l l o g u l u Y f i l o l o g i c
e l l e n i c d i n C o n s t a n t i n o p l e , a l S o c i e t a P Y N e o -
l i n g u i s t i c e A m e r i c a n e d i n B a l t i m o r e e t c . ; D i r e c t o r g e n e r a l a l A r c h i v e l o r S t a t u l u l ; b r o f e s o r d e F i l o l o o , l a
c o m p a r a t i v e l I a U n i v e r s i t a t e a d i n B u c u r e s d ,
M á n t i n e m d a r a c e s t e f r u m d s e e x p r e s i u n i
i n t r e b u i f i t a t e d e s t a b u m ,
i n u n e t e m e m d e
c u v i n t e e a r l a ü c a p ö t a t d e v t l i c u r i i n p a m i n -
t e n i r e a
C A R O L I .
. . . m a r l s i n é t e d e s o c o t b l e e t i m o l o g h i c e t l ,
a d e c l . t a l c u i t b r e d e c u v i n t e .
C a n t e m i r - v o d a ( o h r o n .
I ,
8 4 ) .
T O M U L I V .
I N T R O D U C E R E A
B U C U R E S C I
S T A B I L I M E N T U L G R A F I C I . V . S O C E C t
5 9
S t r a d a B e r z e i
5 9
1 8 9 8 .
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
4/297
N E G R U - V O D A
D o s e c o l
i j u m a t a t e d i n I n c e p u t u r i l e S t a t u l u i T e r e i - R o m a n e s c i
( 1 2 3 0 - 4 3 8 0 )
C A I N T R O D U C E R E L A T O M U L
I V
D I N
E T Y M O L O G I C U M M A G N U M R O M A N I i r
D E
B . P . H A S D E U
B U C U R E S C I
1 8 9 8 .
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
5/297
P R E - C U V I N T A R E
A v e a m i n c u g e t d e a d a i n f r u n t e a t o m u l m I V a l E t i m o -
l o g i c u l u i o i n t r o d u c e r e d e v f o t r e i - p a t r u
c O l e d e t i p a r d u p e
m u s t r a t o m u r i l o r t r e c u t e . 0 i n t e l e g e r e l u a t a i n s i n u l A c a d e m i e l
& n a m e , i n s e d i n t e l e d i n 2 7
i
2 9 M a r t i e 1 8 9 7 , p u n e c a p e t
l u c r a r i i m o l e , i n g a d u i n d i f m i u r m a r e a n u m a l p i n a l a a n u l 1 8 9 8 .
R I O , e n a c 6 s t a u r m a r e , a d e c a c u r m a r e d i n p a r t e a d o c t u l u i c o r p ,
d e v r e m e c e n u v o i u m a i p a i i n a i n t e , m ' a m h o t a r i t d e a m a
e x e c u t a p e m i n e i n s u m i p r i n t r ' u n
n e c - p l i t s - u l t r a
d u p a m C s u r a
m i j l O c e l o r m o l e . I a t a d e c e N e g r u - v o d a " e s e a a c u m e s e .
E s t e o d a t o r i a a m e a d o i n i m a
i
d e m i n t e d e a r o s t i a c i
o w h i n e d , o n e m a r g i n i t a . 0 a d e v e r a t a r e c u n o s c i n t a
c a r e s i n g u r m ' a i n d e m n a t l a m u n c h '
a s t f e l
e a
I n t e m e i d t o r u l u i R e g a t u l d R o m â n i l o r i
s o
i n e l d n a
s i u d i u l
m e n d e s p r e
I n t e m e i d t o r i i S t a t u l u i t e r e i - R o m a n e s c i .
i s p r a v i n d . m i n i d r u d e c i i t e a m f a e u t . f a c e m d c o c a c e a m
v o i t e n a f a c e , l a s E t i m o l o g i c u l u i u n m a r e t v q . n i c a d i o , m a n -
g a i n d u - m e e n W Y 1 ) , 1
S t q f m u l t a m e n : s i n t m u l t e l a c a t i e "
.
.
.
H a s c l e i k .
a i m p i n a , 1 h i n u a r i e 1 8 9 8 .
0 7 / ( c - t i e s / a / a g a i e
F e g e i z z i ;
i n u - a i n l e s n i t ' o ,
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
6/297
N F G R U - V O D A
. U N S E M I _
I
J U M A T A T E D I N I N C E P U T U R I L E S T A T U L U I T E R E I - 1 1 0 f i N E S C I
( 1 2 3 0 - 1 3 8 0 ) .
F i e - c a r e t o r n d i n M a g n u m , E t y m o l o g i c u m e s t e p r e c e s d e c a t e o
i n t r o d u c e r e , c u p r i n c l e n d o m o n o g r a f i a i s t o r i c o - f i l o l o g i d ,
p r e - i n t i n s a
s a t p r e - g e n e r a l a p e n t r u a p u t e f i g u r a c a u n s i m p l u a r t i c o l i n
r u l c e l a l f a b e t i c a l c u v i n t e l o r , d a r m e n i t ä a a r u n c a o l u m i n a m e -
t o d o l o g i c a a s u p r a o p e r e l , i n t r e g i . R i t e a c e s t e i n t r o d u c e r i v o r f o r m a
c u t i m p u l o c o l o n a d a d e P r o p y l e e I a A c r o p o l e a l i m b e i r o r n a n e .
C a i n t r o d u c e r e T a t o m u l a l p a t r u l e a , m i - a m a l e s a n u m e p e
N e g r u - v o d a , c u c a r e m ' a r n o c u p a t f O r t e m u l t s i n t a c u m t r e l -
c l e c i d e a n i , n u m a i a s t a q i i n s a n u m e m a i s f i e s c d e a c r e d e c a a m
r e q t p e d e p l i n i n d e s l e g a r e a a c e s t e l a n e v o i O s e p r o b l e r n e . I n s t u -
d i u l m e t d e s p r e B a s a r a b i a m l i m p e c l i t m a i i n t a i u e l e m e n t u l c e l
l e g e n d a r ;
i m i m a i r e m a n e d a r a m o m e n t u l c e l i s t o r i c d e s p r e i n t e -
m e i a r e a T e r e l - R o r n a n e s c i . M a i l a m u r i t , d i n c o l e c t i v i t a t e a v o e v o q i l o r
n o § t r i c e l o r N e g r i d i n v e c u l d e m i j l o c , d i n t r e a c e i B a s a r a b i c a r i s t a -
p a n i s e r a n u m a i c a t e o p o r t i u n e d i n t e r i t o r i u l m u n t e n e s c i n a i n t e d e
u n i f i c a r e a S t a t u l u i , t r e b u i s a p r e c i s a r n a c u r n i n t r ' u n m o d d e f i n i t i v
p e c e l i n t a i u u n i f i c a t o r s a ü p e u n i f i c a t o r i i e e l d e ' n t a l u , o r e p r e s e n -
t q i u n e c o n c r e t ä , p e r s o n a l i t a t e a s a t m a i b i n e e p o c a l u i N e g r u - v o d d
c e l u i i n s p e c i e .
A t a t i n p r i v i n t a B a s a r a b i l o r " , c a t
a c e a a l u i N e g r u -
v o d a " , s i n t f e r i c i t d e a c o n s t a t a C a d i n c a p u l l o c u l u i n e m e r i s e m
p u n c t u l d e p l e c a r e c e l a d e v e r a t , a s t f e l c a t o t c e ' m i m a i l i p s i a a t u n c l
5 1 , 0 8 0 . I V .
§ i
1
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
7/297
I I
e r a t i n u m a l u n e l e f a p t e d o c u m e n t a l e ,
O r e - c a r i a m a r u n t e n e c e s a r e
p e n t r u o d e s a v i r § i t a d e m o n s t r a t i u n e . I m i m a i l i p s i a I n c a c e - v a :
t e r n -
p e r a m e n t u l . V r i s t a c u m u l t ä g r e u t a t e m i - a d a t s a n g e l e r e c e d e a
p u t é j u d e c a f a r a s u p e r a r e g r e § e l i l e u n e - o r i f O r t e s u p ö r a c i ö s e a l e a l -
t o r a . G r e § e l i l e a l t o r a , g r e § e l i l e m e l e , g r e § e l i l e t u t u r o r a c e l o r a c a r i s e
s i l e s c a s p a r g e o c a l e v i i t O r e s a i l a i n d r e p t a c a l e a c e a t r e c u t a , s i n t
s i m p t o m e a l e t r a n s f o r i n a t i u n i l s u c c e s i v e , s i n t c r i z e a l e p r o g r e s u l u i ;
n e i e r t a t e s i n t n u m a l g r e § e l i l e c e l 6 r i n g u r q i t i
d e a s t a p e l o c s a i l
d e a s e o p r i i n r u p t u l c a p u l u i i n d ä r i t .
T a t a d e c e s ä n u s e m i r e
n e m i n e a , c a n d v o i u v o r b i a d e s e a c u a m i c i a § i c h i a r c u a d m i r a t i u n e ,
c e l p u t i n n i c i o d a t a c u d u § m a n i a ,
d e s p r e a c e l m u n c i t o r i e a r l n u
s e i m p a c a s a t i n t a r q i d d e a s e i n t e l e g e
c u v e d e r i l e m e l e .
T 2 i c
n
d e s p r e m u n c i t o r i " ;
c a t d e s p r e s e c a t u r i , n u v o i u v o r b i n e m i c : d e
m i n i m i s n o n c u r a t p r a e t o r " .
S t u d i u l d e f a t a s e i m p a r t e i n t r e l c a p i t o l e :
1 . L i t e r a t u r a i n a i n t e d e I s t o r i a c r i t i c d a R o m d n i l o r ;
2 . L i t e r a t u r a d u p a I s t o r i a c r i t i c d a R o m d n i l o r ;
3 . I n t e m e i a r e a T e r e l - R o m a n e s c i .
A § e c l a n d I s t o r i a c r i t i c d a R o m d n i l o r l a m i j l o c i n t r e c e e a c e ' i
p r e c e d e
i i n t r e
c e e a c e ' i u r m e z a , i n t r e
l i t e r a t u r a
p r e a l a b i l a § i
i n t r e c e a u l t e r i O r a , i m i e s t e d a t d e a p u t e s t u d i a i n t r e g a e v o l u -
t i u n e a p r o p r i e i m e l e i d e i i n t r ' u n s e n s h e g e l i a n :
d e ' n t a l u c o n t r o l a i
a f i r m a t i u n e a v e c h e c e a n e v e r i f i c a t a , c o n t r o l u l m e t h i n d c o n t r o l a t
a p o l d e c a t r a
d u p a m i n e , p e C a r l
c o n t r o l a n d u l e t - i n s u m i
l a r i n d u l m e t , c o n t r o l u l c e l m u l t i p l u a m b i l a t e r a l i m i v a a d u c e o
n o u a a f i r m a t i u n e v e r i f i c a t a .
P e n t r u a c o n s t i t u i i n t r e g a e v o l u t i u n e ,
d u p a c u m a m n u m i t ' o ,
v o l u n o t i f i c a i n l i t e r a t u r a c e a p r e a l a b i l a
t O t e p u n c t u r i l e c a r l i m i
s e r v i s e r a c a j a l O n e p e n t r u I s t o r i a c r i t i c e , § i v o i u n o t i f i c a n u m a i
p u t i n i n l i t e r a t u r a c e a u l t e r i O r a t 6 t e c a t e m e a j u t a m a i d e p a r t e l a
c o n c l u s i u n e a d e a s t a q i , a d e c a , l a i d e e a c e a d e f i n i t i v a a c t u a l ä .
P r i m e l e d o u e c a p i t o l e s i n t p r e m e r s e
f i e - c a r e d e a s a p r o p r i a
b i b l i o g r a f i d , p e n t r u a n u s e r e p e t a m e r e t i n c u r s u l t e x t u l u i n e s c e
c i t a t i u n i o b o s i t O r e p e n t r u a t e n t i u n e a l e c t o r u l u i . I n c a p i t o l u l a l t r e i l e a
i n s a , f i e - c a r e p a r a g r a f i § i
a r e b i b l i o g r a f i a s a a - p a r t e ,
f i i n d d e t o t
s p e c i a l a .
C e l e t r e i c a p i t o l e s e i n c h e i a p r i n t r ' u n d u p l u A p e n d i c e d o c u m e n t a l
p r i n c a t e - v a . i m p o r t a n t i s i m e F a c - s i m i l e .
c e i - l a l t i
§ i
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
8/297
I I I
I .
L I T E R A T U R A i N A I N T E I D E ( I S T O R I A C R I T I C A A R O M A N I L O R
§ 1 . B i b l i o g r a f i a .
C a n t e m i r , H r o n i c u l R o m a n o . m o l d o - v l a c h i l o r a l c a t u i t l a a n i I 1 7 1 0 , I a § 1 1 8 3 5 - 6 i n - 8
t . I I p . 3 5 9 4 0 2 , X X . 0 c o p i ä m a l c o r e c t a , e x e c u t a t a . d e d . G r . T o c i l e s c u d u p a m a n u -
s c r i p t u l o r i g i n a l , i n b i b l i o t e c a . A . c a d e m i e l R o r n a n e .
F i l i p e s c u ( C o n s t a n t i n C d p i t a n u l ) ,
I s t o r i i l e D o m n i l o r p r i f - R o m a n e s c i , l a L a u r i a n - B a l c e s c u , M a g a z i n i s t o r i c t . I p . 8 3 - 7 ;
c f r . i b . p . 1 0 - 1 2 .
R a d a G r e c é n u , F r a g m e n t e , i n R e v i s t a R o m a n a t . I p . 5 7 7 , I I p . 2 5 0
s q . S t e f a n I e r o m o n a h u l , V i e t a l u i N i c o d i m S a n t i t u l , B u c u r e s c l 1 8 8 3 i n - 8 p . 3 0 s q q . ; c f r .
S t e f u l e s c u , M d n a s t i r e a T i s m a n a p . 1 8 . S a m u i l C l a i n ( M i c u l ) , A n n a l e s P r i n c i p u m T r a n s -
a l p i n o r u m , a p . E n g e l I p . 9 0 - 4 ; c f r . N . D e n s u s i a n u , M o n u m e n t e p e n t r u i s t o r i a t o r e F a -
g a r a s u l u 1 p . 1 0 4 s q . E n g e l , G e s c h i c h t e d e r M o l d a u u n d W a l a c h e y , H a l l e 1 8 0 4 i n - 4 , t . I
p . 5 7 , 5 9 , 6 3 , 9 1 6 , 1 4 8 9 . I d e m , G e s c h i c h t e d e r B u l g a r e y , 1 7 9 7 P . 4 3 6 .
I d e m , G e s c h i c h t e
v o n S e r w i e n , 1 8 0 1 p . 2 3 5 . M i r o n C o s t i n , C a r t e a p e n t r u d e s c h l e c a t u l d i n t a l u a t e l l M o l -
d o v e , l a C o g a l n i c d n u , L e t o p i s e t e l e t . I p . 2 1 .
I d e n t , C h r o n i k a z i e m m o l d a w s k i c h y
m u l t a i l s k i c h , l a I . B o g d a n , C r o n i c e i n e d i t e p . 1 6 0 , 1 6 7 . I d e m , O p i s a n i e z i e m i e M o l d a w -
s k i e j i M u l t a f i s k i e j , l a D u n i n - B o r k o w s k i , P i s m a , L w ó w 1 8 5 6 , c f r . H a s d e i i , A r c h i v a i s t o r i c a
t . I p . 1 5 9 s q q . L u c c a r i , C o p i o s o r i s t r e t t o d e g l i A n n a l i d i R a u s a , V e n e t i a 1 6 0 5 i n - 8 p .
4 3 , 9 6 , 1 0 4 - 5 .
G e b h a r d i , G e s c h i c h t e d e r m i t H u n g a r n v e r b u n d e n e n S t a a t e n : B u l g a r i e n ,
W a l a c h e y , M o l d a u . L e i p z i g 1 7 8 2 i n - 8 p . 2 8 0 s q q . - - 4 1 ) e . ) t e i 6 s , l a t o p i a .
r
t X c
u s t E a s ,
t h v C v T p o t v a t ) , ( 3 a v i c t s , B X a . z i a g I t c h : M o M a D i u s , W i e n 1 E 1 8 i n - 8 t . I
p .
2 8 8 - - 9 4 , t .
I I p .
2 - 8 , 2 0 - 2 1 .
F i l s t i c h , S c h e d i a s m a h i s t o r i c u m d e V a l a c h o r u m h i s t o r i a a n n a l i u m T r a n -
s i l v a n e n s i u m m u l t i s i n p u n c t i s m a g i s t r a e t m i n i s t r a , J e n a e 1 7 4 3 i n - 4 p . 1 8 . H u r m u z a k i ,
F r a g m e n t e d i n i s t o r i a R o m a n i l o r , B u c u r e s c i 1 8 7 9 i n - 8 t . I p . 2 2 7 - 3 2 , 2 5 8 ; d r . H u n f a l v y ,
R u m a n i s c h e G e s c h i c h t s c h r e i b u n g p . 5 2 . - 1 . E c ? e r , O b s e r v a t i o n e s c r i t i c a e e t p r a g m a t i c a e
a d h i s t o r i a m T r a n s i l v a n i a e , C i b i n i i 1 8 0 3 i n - 1 6 p . 5 3 - 4 .
i n c a i , C h r o n i c a R o m a n i l o r ,
1 4 1 8 5 3 - 4 i n - 4 t . I p . 2 4 8 - 9 , 2 8 8 , 2 9 0 , 2 9 8 .
L a u r i a n , I s t o r i a R o r n a n i l o r , e d - I V
B u c u r e s c l 1 8 7 3 i n - 8 p . 2 4 3 . ( D a t T c i t E S - t i s , ` k r o p i n .
T o u p . 0 0 v e a c , L e i p z i g 1 8 1 6 i n - 8
t . I p . 4 3 7 s q .
F l o r i a n A a r o n , I d e e r e p e d e d e I s t o r i a p r i n c i p a t u l u I T e r i l - R o m a n e s c l ,
B u c u r e s c l 1 8 3 5 i n - 8 t . I p . X I X , 3 5 s q . H e l i a d e , H i s t o r i a R o m a n i l o r , e d . I I B u c u r e s e l
1 8 7 0 i n - 8 p . 4 8 , 8 9 , 9 2 , 9 8 , 1 0 1 s q .
B ( a u e r ) , M O m o i r e s h i s t o r i q u e s e t g d o g r a p h i q u e s
s u r l a V a l a c h i e , F r a n c f o r t e t L e i p s i c 1 7 7 8 i n - 8 p . 8 2 . B e a c o n o n T , B o z r a p c n i s t n I c a n ,
M o s c v a 1 8 5 5 i n 8 p . 6 9 , 1 8 , 4 2 , 4 3 , 6 9 , 7 0 , i n B p e n e n n i u m 0 6 f i t . H a T . 1 1 A p e n n o c T e i l
t . X X .
I d e m , B b i J n r n &
P L I 6 1 1 M W B a , M o s c v a 1 8 6 2 i n - 8
p . C C C X X X s q q . -
R o e s l e r ,
D i e . A n f a n g e d e s w a l a c h i s c h e n F i i r s t e n t h u m s , W i e n 1 8 6 7 i n - 8 p . 6
s q q .
/ d e m , R o m a -
n i s c h e S t u d i e n , L e i p z i g 1 8 7 1 i n - 8 p . 2 6 8 s q q .
K o g a l n i t c h a n , H i s t o i r e d e l a D a c i e , d e s
V a l a q u e s T r a n s d a n u b i e n s e t d e l a V a l a c h i e , B e r l i n 1 8 3 7 i n - 8 t . I
p . 4 7 s q .
S u l z e r ,
G e s c h i c h t e d e s t r a n s a l p i n i s c h e n D a c i e n s , d a s i s t d e r W a l a t h e y , M o l d a u u n d B e s s a r a -
b i e n s , W i e n 1 7 8 1 - 2 i n - 8 t . I I p . 3 3 , t . I I I p . 6 3 1 . C . A r i c e s c u , I s t o r i a C a m p u l u n g u l u l ,
B u c u r e s c l 1 8 5 5 i n 8 , I I I .
T u n u s l i f r a t i , I s t o r i a p o l i t i c a § i g e o g r a f i c a a T e r e l - R o m a -
n e s c i , t r a d . d e G . S i o n , B u c u r e s c l 1 8 6 3 i n - 8 p . I L 8 ,
1 2 s q . ; o r i g i n a l u l
` I c r c o p e c c v c
B a X u x i c K n o k t u r . 4 1 s c a l . T e c u T p u l t r A , W i e n 1 8 0 6 i n 8 .
V a i l l a n t , L a R o m a n i ( ) o u h i s t o i r e ,
l a n g u e e t c . d e s A r d i a l i e n s , V a l l a q u e s e t M o l d a v e s , P a r i s 1 8 4 4 i n - 8 t . I p . 1 3 8 s q q .
a z a y a o B T , P y s t r z n c i c i a r o c n o p p u r n a B a n a x i n 1 1 M o n n a n i n ,
s t u d i u l
p u b l i c a t i n
r e v i s t a O T e n e m e n t m u l 3 a u n c i t a , 1 8 5 8 p . 2 5 4 7 .
U b i c i n i , P r o v i n c e s d ' o r i g i n e r o u m a i n e
( L ' u n i v e r s , P a r i s 1 8 5 6 i n - 8 ) p . 2 9 s q q .
q ç
t i t s
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
9/297
I V
§ . 2 . C r o n i c e l e m u n t e n e s c i .
M i r o n C o s t i n .
P u n c t u l c e l c u l m i n a n t
a l
i n c e p u t u r i l o r T e r e l - R o r n a n e s c i
e s t e
M i r c e a c e l M a r e ( 1 3 8 7 - 1 4 1 8 ) , d u p a c u m p e n t r u M o l d o v a p u n c t u l
c e l c u l m i n a n t e s t e A l e x a n d r u c e l B u n ( 1 3 9 9 - 1 4 3 2 ) , a m i n d o u e p u n c -
t u r i l e c e l e c u l m i n a n t e i n c a l e c a n d a n u l 1 4 0 0 § i f o r m a n d o t r a s u r a
d e u n i r e i n t r e a m b i i s e c o l l a l X L V - l e a
i a l X V - l e a .
I n t r ' o e p o c a a n t e r i o r a . l u i M i r c e a c e l M a r e
i
l u i A l e x a n d r u
c e l B u n , c e - v a m a i c u r a n d s a t c e - v a m a i t a r ç l i u ,
s e i n t a m p l a s e
n a s c e r e a c e l o r d o u e S t a t u r i r o m a n e s c i d e l a D u n ä r e , a a n u m i t a
d e s c a l e c a t o r e , a d e c a u n D o m n i n M o l d o v a § i u n a l t D o m n i n
T e r a - R o m a n e s c a s o s i n d d ' a - c a l a r e l e a d i n p a r t i l e A r d é l u l u i § i o p r i n -
d u - s e p e l o c p e n t r u a d e s c a l e c a § i a r e m a n e a c i p e n t r u t o t - d ' a -
u n a i n t r ' u n c h i p h o t a r i t i a p c l a t .
I n l a t u r a n d . a c u m M o l d o v a , m e v o i u m ä r g i n i d e a s t a d a t a n u -
m a i c u T e r a - R o m A n e s c a .
T o t e c r o n i c e l e m u n t e n e s c i , d i n t r e c a r l c e l e m a i v o r b a r e t e s i n t
a l u i R a d u G r e c e n u § i a l u i C o n s t a n t i n C A p i t a n u l F i l i p e s c u , s e u n e s c
a s u p r a u r m a t O r e l o r c i n c i p a r t i c u l a r i t q i :
1 0 . I n t e m e i e t o r u l s e n u r n i a N e g r u - v o d a ;
2 ° . I n t e m e i e t o r u l v e n i s e d i n F a g a r a § ;
3 ° . I n t e m e i e t o r u l s t a p a n i a p e s t e C a r p a t i n u n u m a i F a g a r a § u l ,
d a r i A m l a § u 1 ;
4 ° . I n t e m e i e t o r u l a f o s t p r i m i t i n O l t e n i a c u b r a t e l e d e s c h i s e
f a r a l u p t a
5 0 .
I n t e m e i e t o r u l a i n f l i n t a t m a i m u l t e o r a § e i n M u n t e n i a , n u
i n O l t e n i a .
R e p e t I n c a o d a t a , a c e s t e c i n c i p a r t i c u l a r i t a t i s i n t c o m u n e t u -
t u r o r c r o n i c e l o r m u n t e n e s c i , t u t u r o r a f a r a e x c e p t i u n e ;
§ i n o t a t i
b i n e d e p e a c u m a n u r n a i a c e s t e c i n c i p a r t i c u l a r i t a t i , a § a c u m s i n t
e l e r e d a c t a t e m a i s u s , s e v o r c o n s t a t a i n f o n d a f i a d e v e r a t e .
D i v e r g i n t e l e s e i n c e p p r i n t r ' o s i m p l a a m p l i f i c a t i u n e a p r i m e l
p a r t i c u l a r i t a t i :
u n e l e c r o n i c e l a s ä s i n g u r a t e c n u m e l e N e g r u , p e
c a n c l c e l e m a i m u l t e i f
a c a t a p e R a d u , f 5 c e n d a s t f e l p e R a d u -
N e g r u .
A p o i d e s b i n a r e a c e a m a r e e s t e a c e a c r o n o l o g i c a :
1 0 8 0 , 1 2 1 5 ,
1 2 4 1 , 1 2 8 0 , 1 2 9 0 , 1 3 1 3 .
. .
;
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
10/297
V
I n t r e c r o n i c a r i l m u n t e n e s c i n u t r e b u l s ä p e r d e m d i n v e d e r e
p e M i r o n C o s t i n , c r o n i c a r m o l d o v e n e s c , d a r c a r e u t i l i s a s e t o t u § 1 o
v e c h e c r o n i c a m u n t e n é s c a , n e c u n o s c u t a a s t a i l l . E l p u n e n u r n a i p e
N e g r u - v o d a ,
f a r a ,
a m p l i f i c a t i v u l R a d u , v o r b i n d c u t r e i o c a -
s i u n i d e s p r e a c e s t i n t e m e i e t o r a l T e r e l - R o m a n e s c i :
1 ° . I n C a r t e a p e n t r u d e s c a l e c a t u l d i n t a l u " , M i r o n C o s t i n c l i c e :
b r a d u p a , c e s ' a a p u s t i i t d e A t i l a , c
u n i i m u t a t i p r e s t e D u n a r e
2 )
l a D o b r o g e , u n i l p r e s t e m u n t i a s u p r a O l t u l u i e e l d i n t a r a M u n t e -
n e s c a , c e s t i l a l t i l a M a r a r n o r d § p i n a l a v r e m e a l u i L a s l a a c r a l u l
c r e § t i n u n g u r e s c , l a a c a r u l a v r e r n e s ' a t i d e s c a l e c a t a l d o e l e r i n d :
d e D r a g o § V o e v o d t a r a n O s t r a § i d e N e g r u V o e v o d t a r a M u n -
n
t e n é s c a . C a r e c r a i u u n g u r e s c a a
s t a t u t l a v e l O t u l
d e l a H r i s t o s
1 0 8 0 .
. .
I n s c u r t , M i r o n C o s t i n a ê ä i n O l t e n i a p e N e g r u - v o d a l a
a n u l 1 0 8 0 , f a c O n d u ' l t o t - o - d a t a c o n t i m p u r é n c u D r a g o § - v o c l a , d i n
M o l d o v a .
2 ° . I n t r ' o a l t a , l u c r a r e a n a l o g a , i n l i m b a p o l ó n a , M i r o n C o s t i n
u r c a , l a a c e l a § 1 a n 1 0 8 0 p e a m b i l i n t e m e i e t o r i , p e c e l m u n t e n e s c
n u m i n d u ' l N e g r u
,
d e d o u ö o n
a § a , f ä r ä n i c i u n R a d u . D u p a l e -
g e n c l ä
m a i a d a o g a e l a c e l i n t e m e i e t o r e r a , b a s t a r d a l u n u i v o e v o d
a r d e l e n e s c . A p o l d e s v o l t a , p e l a r g i r n p r e g i u r a r e a
c a t o t i M u n t e n i i
s i n t n e g r i c i o § 1 l a f a t a , § i c ã d e c i n u c e l d e ' n t a l u D o m n l a d i n § i i
p u r t a s e n u m e l e d e N e g r u :
z l a c o n s e q u e n t i a . 2 e c z a r n y m t e g o
p i e r w s z e g o i c h h o s p o d a r a z w a n o " . I n f i n e , M i r o n C o s t i n p u n e a c e s t a
i m p r e g i u r a r e i n l e g a t u r a c u e p i t e t u l
K a r a - i f l a k " ,
a d e c a N e g r i -
R o m a n i " , p e c a r e T u r c i l I i
d a a M u n t e n i l o r :
d l a c z e g o y T u r c y
p o s t r z e g s z y t o K a r a w l a c h a m i t o i e s t c z a r n y m i W i o c h a m i i c h z o w i e .
A c e s t i n t r e g e p i z o d e f O r t e i n t e r e s a n t ,
d a r e s t e c o n f u s ,
§ i t o t - o -
d a t a M i r o n C o s t i n s c a p a , d i n v e d e r e c a
§ i p e M o l d o v e n i T u r c i i i i
n u m i a t d e a s e m e n e a n e g r i : K a r a - b o g d a n " .
3 0 I n p o e m a d e s p r e a r n i n d o u ë t e r i l e r o r n a n e , s c r i s a t o t p o l o -
n e s c e a n u m e l a 1 6 8 4 ; M i r o n C o s t i n n e l ä m u r e s c e m a i i n t a i u c a s e
r a c l i m a p e c r o n i c e d e p r i n m a n a s t i r i m o l d o v e n e s c i § i m u n t e n e s c i
:
k T w o t y e t a n n a l e s H o s p o d a r O w p o i n o n a s t e r a c h M o I d a w s k i c h
y
M u l t a n s k i c h " , a p o l r e p e t a l e g e n d a d e s p r e N e g r u - v o d
c a b a s -
t a r d a l u n u i v o e v o d a r d e l e n e s c , n u m i n d u ' l d e m a i m u l t e o r i n u m a i
N e g r u f a r a n i c i u n R a d u ; i n s f i r § i t , p r e c i s O z a e p o c a d e s c a l e c a r i i
c u t o t u l a l t f e l d e n t i n l u c r a r i l e c e l e p r e c e d i n t i :
n u l a 1 0 8 0 ,
c i
t o c m a i i n t r e a n i i 1 2 8 0 - 1 2 9 0 , a d e c a d u p a , s o c o t é l a M u n t e n i l o r
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
11/297
V I
s i n t a p r O p e p a t r u - s u t e d e a n i " :
b l i s k o c z t e r e c h s e t l a t s w y c h o d
N e g r u l a
c a l c u l a n d u - s e c a b a s a d a t a 1 6 8 4 c a n d s c r i e a M i r o n
C o s t i n , § i m a i a d a o g a c a i n t e m e i e t o r u l M o l d o v e i e s t e m a i n o t n u -
m a i c u 2 0 d e a n i , p r i n u r m a r e i n t r e 1 3 0 0 - 1 3 1 0 .
I n s e c o l u l t r e c u t g e n e r a l u l r u s B a u e r , c a r e p e t r e c u s e m a i m u l t a
v r e m e i n T e r a - R o m a n e s c a , a c u n o s c u t , d i r e c t s a t i n d i r e c t ,
o c r o -
n i c a m u n t e n é s c a c u R a d u - N e g r u l a a n u l 1 3 1 3 , d a r § i c r o n i c a m o l -
d o v e n é s c a a l u i M i r o n C o s t i n c e a c u N e g r u - v o d a l a 1 0 8 0 .
C a m t o t p e t i m p u l l u i B a u e r , c r o n i c a l u i M i r o n C o s t i n c e a c u
a n u l 1 0 8 0 a f o s t
c o n s u l t a t a d e s t o l n i c u l C o n s t a n t i n C a n t a c u z i n , a
c a r u i a l u c r a r e e p u b l i c a t a g r e c e s c e l a 1 8 0 6 d e f r a t i l T u n u s l i .
V o m v e d O m a i j o s c a . a c e a d a t a 1 0 8 0 d i n M i r o n C o s t i n a f o s t
c e r c e t a t a d e a s e m e n e a d e F o t i n o .
C o n t i m p u r a n i t a t e a l u i N e g r u - v o d a c u v o d a D r a g o § § i
c o i n c i -
d i n t a l u i N e g r u - v o d a c u N e g r i i - R o m a n i , a c e s t e a d o u ö n e p r e g a t e s c
d e j a l a t e o r i a
l u i C a n t e m i r ,
c a r e i n s a n u m a i e s t e
c r o n i c a r c a
M i r o n C o s t i n , c i i s t o r i c i n t O t a p u t e r e a c u v i n t u l u i .
§ 3 . B o i e r u l M u r g u l .
S t e f a n I e r o m o n a h u l .
C r o n i c a m u n t e n é s c a c e a m a i v e c h e , d i n c e l e
c u n o s c u t e p i n a ,
a c u m , s ' a p a s t r a t n u m a i i n v r ' o c a t e - v a e x t r a c t e l a R a g u s a n u l L u c -
c a r i ,
c a r e o u t i l i s a p e l a a n u l 1 5 9 0 . P e n t r u c e a d e ' n t a l u d a t a i n
t i p a r n e i n t i m p i n a
a c o l o , c a i n t e m e i e t o r a l
T e r e i - R o m a n e s c i , u n
N e g r o V o i e v o d a " , M I A a d a o s d e R a d e . A c e s t N e g r u - v o d a n e
e s t e d a t l a a n u l 1 3 1 0 c a t a t h a l l u i V l a d i s l a v - v o d ä , p r i n u r m a r e
n u a l t c i n e - v a d e c a t A l e x a n d r u B a s a r a b a .
A c i , c a § i i n c r o n i c e l e
c e l e o b i c i n u i t e ,
i n t e m e i a r e a S t a t u l u i m u n t e n e s c s e a t r i b u e u n e l
d e s c a l e c a r i d i n A r d é l .
L a L u c c a r i s e v o r b e s c e d ' o p o t r i v a d e s p r e i n t e r n e i a r e a M o l -
d o v e l c a § i a T e r e i - R o r n a n e s c i , i n § i r a n d u - s e p r i m i l D o m n i p i n a p e
l a a n u l 1 4 5 0 .
L u c c a r i n e s p u n e c a e l a v e a l a
m a m a , o r e l a t i u n e
s c r i s ä d e b o i e r u l m u n t e n e s c M u r g u l " , p e c a r e ' 1
t r i m i s e s e D a n -
v o d a c a s a s e i m p a c e c u s u l t a n u l A m u r a t p e l a a n u l 1 4 5 0 . A c e 1 a § 1
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
12/297
V I I
a n f i n a l 1 4 5 0 e s t e p e n t r u M o l d o v a § i T e r a - R o m a n O s c d . A c O s t ä i n d i c a -
t i u n e c r o n o l o g i c a c o r e s p u n d e n d p e d e p l i n , e s t e i n v e d e r a t c a a n u m e
M u r g u l a f o s t a u t o r u l a c e l e i c r o n i c e m o l d o - m u n t e n e , o c r o n i c a s c r i s ä
n u m a l v r ' o t r e i - c l e c i
s a t p a t r u - c l e c i d e a n i d u p d m O r t e a m a r e l u i
M i r c e a .
B o i e r u l M u r g u l f i i n d c e l m a i v e c h i u ,
c e l m a i n o t c r o n i c a r
m u n t e n e s c i n p r i v i n t a l u i N e g r u - v o d a e s t e u n c a l u g a r
d e l a m a -
n ä s t i r e a T i s m é n a p e l a i n c e p u t u l
s e c o l u l u i n o s t r u , i e r o m o n a h u l
§ i d u h o v n i c u l S t e f a n " , c a r e n e s p u n e c a :
a d u n a n d d e p r i n h r i -
) ) s O v e l e c e l e v e c h i ' a l e s f i n t e l m a n a s t i r i
§ i d e l a c e l c u s c i i n t a b a -
t r a n i p a r i n t i m o n a h i a l s f i n t e l m a n a s t i r i c e a t v i e t u i t m a i ' n a i n t e
, d e n o l , p r e c u m a t a v u t s c i i n t ä d e l a a 4 1 b d t r a n i c u s c i i n t a m a l
d i n v e c h i m e d e c a t e l , a § a o a m s c r i s § 1 o a m a § e c l a t . . . "
C r i s O v e l e m a n a s t i r i i T i s m é n a a f l a n d u - s e a c u m d e p u s e i n A r -
c h i v a
S t a t u l u i , a m p u t u t c o n s t a t a d e p l i n a e x a c t i t a t e a t u t u r o r
d a t e l o r c r o n o l o g i c e ;
f l u m a i p u t i n
e x a c t a ,
p r i n u r m a r e ,
t r e b u i
s ä f i e l a i e r o r n o n a h u l S t e f a n t r a d i t i u n e a c e a c u l O s a d i n g u r a b a -
t r a n i l o r , c a r i a u d i s e r a e i - i n § i l d e l a a l t i b d t r a n i m a i d i n v e c h i r n e
d e c a t e l " . 0 t r a d i f - g i u n e m o n a s t i c a , i n g e n e r e ,
t r a n s m i t e n d u - s e d i n
s e c o l i n s e c o l i n t r ' u n c e r c f 6 r t e r e s t r i n s ,
s e c o n s e r v ä f a r d a l d t u -
r a r e m a i b i n e d e n t o t r a d i t i u n e p o p o r a n d p r o p r i t 4 i s a . l a t h d e c e
q u a s i - c r o n i c a c e a d e l a T i s m O n a a r e o i m p o r t a n t a a s a i n c o n t e s t a b i l d ,
c u a t a t m a i a l e s c d a c e s t a m ä n ä s t i r e e s t e c e a m a i v e c h e d i n t O t e
c e l e e x i s t e n t e i n i n t r O g a R o m a n i a .
D u p d i e r o m o n a h u l S t e f a n , R a d u - N e g r u e s t e t a t a l l u i M i r c e a
c e l M a r e . A c e s t R a d u - N e g r u a d e s c a l e c a t T e r a - R o m a n e s c a , d a r n u
s i n g u r , c i i m p r e u n d c u f r a t e l e s e t m a i m a r e V l a d i s l a v - v o d a , c a r e
e l a n u m e s e p o g o r i s e d i n A r d O l . P i n d l a a m i n d o l f r a t i i , t e r i t o r i u l
M u n t e n i e l e r a t r u n c h i a t : n u m a l d i n § i i a t i s b u t i t a u n i a m b e l e l a -
t u r i a l e O l t u l u l c u p d r t i l e d e p e s t e C a r p a t l . A § a d a r d d e s c a l e c a r e a
s ' a i n d e p l i n i t t r e p t a t i n t r o a n i l 1 3 6 5 - 1 3 8 5 . I n t r a s u r i e s e n t i a l e ,
a c e s t a e s t e t r a d i t i u n e a c e a s t r e c u r a t h p r i n d e c e g e n e r a t i u n l d e c a l u -
g a r i i n c u r s d e c i n c i s e c o l l , d e c a n d f i i n t e z a m a n a s t i r e a T i s m ë n a .
L a i e r o m o n a h u l S t e f a n s ' a r e p e r c u t a t t o t - o - d a t a o a l t h l e g e n d d ,
c a r e n u e s t e o t r a d i t i u n e m o n a s t i c a , . d e s p r e r o l u l R o m a n i l o r i n t e o
l u p t a a r e g e l u i u n g u r e s c V l a d i s l a v c o n t r a T a t a r i l o r . A m e s t e c u l a c e -
s t e l l e g e n d e c o n s t i t u a i n t r a d i V u n e a c e a d e l a T i s m é n a u n c o r p
s t r a i n , c a r e l e s n e s e e x t r a g e § i c a r e n ' a r e a f a c e d e l o c c u N e g r u -
:
.
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
13/297
' V I I I
v o d a . A c e a l e g e n d a d e s p r e r e g e l e u n g u r e s c a l t f e l L a s l a t ,
n o i o i n l a t u r a m a c i c u d e s d v i r § i r e , i n s i s t a n d d i n n o t e x c l u s i v a -
m e n t e a s u p r a f o n d u l u i c e l u i d o c u m e n t a l § i t r a d i t i o n a l d i n r e l a t i u n e a
i e r o r n o n a h u l u i S t e f a n :
R a d u - N e g r u n u s e n u m i a a l t c i n e - v a d e n t
t a t a l m a r e l u i M i r c e a , i a r u n i E c a r e a S t a t u l u i m u n t e n e s c , a § a c l i s a
c l e s c a l e c a r e d i n A r d é l , a f o s t o p e r a c o l e c t i v a a a m i n d u r o r f r a t i l o r
B a s a r a b i V l a d i s l a v - v o d a § i R a d u - N e g r u .
R a p , d e l u m i n a c e a m a i v i e a s u p r a i n t e m e i d r i l T e r i i - R o m a -
n e s c i p l e a a s t f e l d i n m a n a s t i r e a T i s m é n a , c a r e e s t e e a - i n s a § 1 i n t e -
m e i a t a t o c m a i d i n a c e a e p o c a . I n c e p u t u r i l e c e l e i n a i n t e d e 1 3 6 5 i i
r e m a n c u t o t u l n e c u n o s c u t e . I e r o m o n a h u l S t e f a n n u s c i e n e r n i c
d e s p r e A l e x a n d r u B a s a r a b a . C u a t a t m a i v i r t o s e l n u s e d u m e r e s c e
a b a n u i m a c a r d i n a s t i a N e g r i 1 o r , c a d O l t e n i l i n g e n e r e n u c u n o s c
p e N e g r i , c i n u m a l p e B a s a r a b i .
V o m v e d é m a i j o s c a d . A . X e n o p o l e s t e a c e l a c a r e a a r a t a t
t O t a i m p o r t a n t a c r o n i c a r u l u i M u r g u l , i a r
d . O n c i u l a r e m e r i t u l d e
a I i a p r e t i a t p e S t e f a n I e r o m o n a h u l .
§ 4 . C a n t e m i r .
C e l i n t a l u i s t o r i c , c a r e § i - a d a t o s t e n é l a d e a s t u d i a p e r s o n a -
l i t a t e a l u i N e g r i i - v o d a , a f o s t C a n t e m i r , u n c a p g e n i a l , c a r u i a n i c i
o d a t a n u 1 - a l i p s i t p u t e r e a d e a s t r a b a t e p r i n p r o b l e m e l e c e l e i n -
t u n e c ö s e . a l e t r e c u t u l u i , d a r m a i t o t - d ' a - u n a s ' a i s b i t
d e l i p s a m a -
t e r i a l e l o r . E l i n s u § 1 n i - o s p u n e i n t r ' o r o m a n O s c a a d m i r a b i l d : M a r -
) )
t u r i s i m , § i n u f a r a p u t i n a t a n g u e l a n e c u t r e r n u r a m d e m a r e § i d e
n e p u r t a t g r e u i r q a , c a r e a s u p r a - n e v i n e , c a d m a r l s t a n d i n m i j -
l o c u l d r u m u l u i c a n e c l a t i t e s t a t i , § i m u l t e § i i m p l e t e c i t e i m p e d e -
,
c a t u r i i n a i n t e a p a § i l o r n i s e a r u n c d , c a r i l e § i p a § i i i n a i n t e a - 1 m u t a
n e o p r e s c , § i c a l e a c r o n i c u l u i n o s t r u s l o b o d a a l e r g a t a r e a s t u p a ;
c a t r o l a n i l o m e W o r d e v i f o r § i v i c o l , i n t O t e p a r t i l e s p u l b e r a V
§ i a r u n c 4 i , c a n i n e c e l e m a i d e ' n a i n t e d e a l V i c a l c a t e a t a t a l e
a c o p e r § i l e a s c u n d , c a n u f a i l m a r e f r i e d , p r i m e j d i a n e e s t e , c a
2 1
n u c u m - v a p i r t e a r a t a c i n d § i c a r a r e a , p e c a r e a m e r g e a m a p u c a t ,
p e r c l e n d , c u r s u l i s t o r i e i n O s t r e i n a d a n c i v a r t o p i § i n e u m b l a V c o d r i ,
d e p o v a t a l i p s i t ,
s a c a d a ,
§ i a § a l a d o r i t u l p o p a s § i o d i h n a s a ,
) 7
n u p u t e m a j u n g e . . .
Y l a n i s l a v ,
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
14/297
I x
I n p r i v i n t a l u l N e g r u - v o c l a ,
i n t r e a l t e p u n c t u r i o b s c u r e d i n
i s t o r i a r o m a n d , c e l e m u l t e i i m p l e t e c i t e i m p e d e c a t u r i " a t i n c u r c a t
§ i p e m a r e l e n o s t r u C a n t e m i r ; l ' a t i n c u r c a t i n s ä f a i l a p u t é s a l
s p e r i e § i s a o p r é s c a o m i n t e a t a t d e a g e r a § i p e t r u n p t O r e d e a y i
c r o i t o t u § i o n o u d c a l e .
I a t i t e l e m e n t e l e y a s u p r a c a r o r a C a n t e m i r 4 1 c l A d e s c e e d i f i c i u l :
1 ° . P e l a 1 2 7 4 e x i s t a d e j a o D o m n i d i n T e r a - R o r n a n e s c a , d e
v r e m e c e t o c m a l p e a t u n c l r e g e l e s e r b e s c M i l u t i n l u a s e i n c a s a t o r i a
p e o f e t a a D o m n u l u i d i n T e r a - R o m a n e s c a ,
c e e a c e s e c o n s t a t t i
i n t r ' u n m o d p o s i t i v l a B i z a n t i n u l N i c e f o r G r e g o r a s .
2 ° . D e a c i u r r n é z a c a n u p u t e a s a s e f i i n t a m p l a t m a i t a r p
c l e a t p e l a a n u l 1 2 7 4 i n t e m e l a r e a T e r e i - R o m a n e s c i d e c d t r a R a d u l
V o d a N e g r u l
d e l a A r d e l " , n u p e
l a 1 2 9 0 c a i n a c e a c r o n i c a a
D o m n i l o r M u n t e n e s c i , d e s p r e c a r e C a n t e m i r r e g r e t ä c a o c u n e s c e
n u m a l d u p a u n s i n g u r e x e m p l a r f e r t e n o t , a n u m e : d e l a R a d u l
V o d a i n c e p e n d p i n d l a D o m n i a l u i C o n s t a n t i n V o d a B r a n c o v e n u l " .
3 ° . F u n d a t o r u l M o l d o v e l , f i e B o g d a n , f i e D r a g o § , t r e b u i a s ä f i
f o s t d i n a c e i a § 1 f a r n i 1 i
N e g r u c a
i f u n d a t o r u l T e r e l - R o m a n e s c i ,
c a c i a l t f e l n u s ' a r p u t e i n t e l e g e e p i t e t u l d e N e g r a a l T e r e l - R o m a -
n e s c i § i a l M o l d o v e i t o t - o - d a t a . :
A c e s t u i B o g d a n V o d d s a . ' i f i e f o s t
p o r e c l a N e g r u l s e d o v e d e s c e c d i R a d u l V o d d i n T e r a M u n t e n o s c a
n s ' a f t c h e m a t N e g r u l ,
a m i n d o u e u n a s ' a t c h e m a t V l a b i a
n e g r d , l a r d a l t a B o g d a n i a n e g r a .
. "
4 ° . N i e l B o g d a n s a t D r a g o
i n M o l d o v a ,
n i c i R a d u - v o d d i n
T e r a - R o m a n e s c a , n u s e v e d d e n i c d i r i a f i
f o s t c u c e r i t o r i s a t c o -
t r o p i t o r i d i n g a l l , c i n e a p a r c a n e s c e m o § n e n i p o r n q i i n t r ' o v r e m e
d e p e c a m p i a c e a d u n ä r e n d , a d a p o s t i V c a t - v a t i m p i n m u n t i i A r -
d é l u l u i
i r e ' n t o r 0 a p o l c a s t d p a n i n e t O g a d u i V d u p a o l u n g a i n -
s t r a i n a r e ;
c u a l t e c u v i n t e , s t r ä i n i f u s e s e r a e l i n F a g a r a
§ i ' n M a -
r a m u r a § , l a r n u e r a t s t r ä i n i i n M o l d o v a
i ' n T e r a - R o m a n e s c a .
I n m o d u l a c e s t a C a n t e m i r u r e a i n t e n i e l a r e a T e r e i - R o m a n e s c i
§ i
1
t e r i l e
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
15/297
X
l a a n u l 1 2 7 4 c e l m a i p u t i n , r e c t i f i c a n d c i f r a p e c a r e o g ä s e s c e i n
c r o n i c a m u n t e n O s c a , u n d e e § i r e a R a d u l u i V o d a N e g r u l o p u n e l a
2 7
a n u l d e l a A d a m 6 7 9 8 ,
c a r e l e e s t e d e l a C r i s t o s
1 2 9 0 , a d e c a , c u
1 6 a n i m a i p r e u r m a d e c a t D o m n u l d e l a G r e g o r a s p o m e n i t " .
A p o i i n c r o n i c a l u i N i c o l a e C o s t i n , p r e c u r n i n i z v o d u l c e a ü a v u t
) 7 0 i n s e m n 6 z 1 " , C a n t e m i r a f l a
c a .
M o l d o v a a f o s t
i n t e m e i a t a ,
d e
c a t r a , u n D r a g o § - v o d a , v e n i t d i n A r d O l l a a n u l d e l a A d a m 6 8 0 7 ,
) ) c a r e l e e s t e d e l a H r i s t o s 1 2 9 9 , a d e c a c u 9 a n i m a i p r e u r m a d e
e § i r e a R a d u l u i V o d a § i c u 2 5 a n i m a i p r e u r m a d e D o m n u l R o -
m a n i l o r d e l a G r e g o r a s p o m e n i t " . .
F i i n d a s t f e l i n t r e a m b e l e i n t e -
m e i e r i , a T e r e i - R o m a n e s c i § i a M o l d o v e i , o d e o s e b i r e a b i a d e 9 a n i ,
C a n t e m i r n u s e s f i e s c e a f i x a p e n t r u M o l d o v a a c e i a § 1 c i f r a c a
§ i
p e n t r u T O r a - R o m a n e s c a , a d e c a a m i n d o u ö D o m n i i l e s e v o r f i i n t e m e i a t
p e l a a c e 1 a § 1 a n 1 2 7 4 . I n c a u n p a s m a i d e p a r t e . I n t r u c a t R a d u
N e g r u l § i D r a g o § s i n t c o n t i m p u r a n i , v e n i t i i n a c e l a § 1 t i m p d e p e s t e
C a r p a t i a m i n d o l d i n a c e i a § 1 f a m i l i a N e g r u l , C a n t e m i r I I i n r u d e s c e
p e i n t e m e i e t o r u l M o l d o v e l c u a l T e r e i - R o m a n e s c i , n u m i n d u l v e r i
i n t r e d i n § i i s a i l c h i a r f r a t i ,
f i l a l
u n u i D o m n d i n A r d é l .
i a § a
f i i n d , d e c e ö r e a c e l t a t a D o m n d i n A r d é l " s ä n u f i f o s t a c e 1 a § 1
B o g d a n A r o d e , p e c a r e i s t o r i a M o l d o v e l
i i m e n t i o n é z a i n a i n t e d e
D r a g o § ? I n s f i r § i t , d u p a C a n t e m i r d e s G a l e c a r e a s p r e D u n a r e
a t a t a l u i f r a t i l o r D r a g o § § i R a d u N e g r u l n ' a f o s t i n r e a l i t a t e d e c a t
o r e ' n t u r n a r e d i n A r d é l ; , l a m o § i i l e l o r " c e l e s t r a b u n e p e § e s u l
R o m a n i e i d u n a r e n e , u n d e p a r i n t i l l o r d o m n i s e r a d i n v e c h i m e § i d e
u n d e f u s e s e r a g o n i t i d e ' A y a l a M o n g o l i l o r p e l a a n u l 1 2 3 7 .
A c é s t a e s t e t e o r i a l u i C a n t e m i r , d i n c a r e d u p a c u m n e v o m
i n c r e d i n t a m a i j o s
v o r r e m a n e t r e l f a p t e a u t e n t i c e :
1 ° . N e g r u - v o d a n ' a l o s t d e l o c u n A r d e l é n ,
c i n u m a l s ' a i n -
t o r s d i n A r d é l i n T e r a - R o r n a n é s c a , d e u n d e e r a d i n m o § i - s t r a m o § 1
d e b a l t i n a
2 ° . I n t O r c e r e a l u i N e g r u - v o d a , d i n A r d é l i n T e r a - R o m a n e s c a
s ' a i n t a m p l a t a p r O p e t o t a t u n c i c a n d s ' a d e s c a l e c a t M o l d o v a
3 0 N e g r u - v o d a , o p e r s o n a l i t a t e i s t o r i c a p r e c i s a , t r e b u l d e o -
s e b i t d e v i t a c e a d o m n e s c a c o l e c t i v a a N e g r i l o r , d i n c a r e e r a i l
t o t i :
§ i B o g d a n § i D r a g o § § i R a d u .
;
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
16/297
X I
5 S a m u i l M i c u l .
C a n t e m i r , c u t o t d r e p t u l , e s t e § i r n e r i t ä d e a f i o i l u s t r a t i u n e
e u r o p e a n d . 0 i l u s t r a p n e c u r a t r o m a n e s c d a f o s t T r a n s i l v a n é n u l S a -
m u i l K l a i n , m a i c o r e c t M i c u l , c d r u i a i f p l a c u s e a ' § i .
g e r m a n i z a p o -
r e c l a . T e o l o g , f f l o l o g § i i s t o r i c , m a i a l e s c a i s t o r i c , e l s t r a l u c i a i n t r e
R o r n a n i i d e p e s t e C a r p * p e l a s f i r § i t u l s e c o l u l u i t r e c u t .
M i c u l a c u n o s c u t C r o n i c u l l u i C a n t e m i r
i
n ' a p u t u t s a n u
o b s e r v e p e p r i m a l i n i d m a r e a i m p o r t a n t d . a B i z a n t i n u l u i G r e g o r a s
d e s p r e D o m n u l r o m a n e s c c e l i n a i n t e d e a n u l 1 2 9 0 , a d e c a i n a i n t e d e
d a t a c e a a t r i b u i t a l u i N e g r u - v o d a c a i n t e m e i e t o r a l T e r e i - R o m a n e s c i .
P e n t r u a i n l ä t u r a a c e s t a d i f i c u l t a t e c r o n o l o g i c a , M i c u l p r e s u p u n e c a
G r e g o r a s v o r b e s c e n u d e s p r e v r e - o c a s a t o r i a i n a i n t e d e 1 2 9 0 , c i
d u p a 1 2 9 0 :
n i h i l e s t , q u o d c o m p u t u m a n n o r u m i m p e d i a t , q u i n
d i c t u s R a d u N e g r u i n c h o a v e r i t V a l a c h i a e P r i n c i p a t u m a n n o 1 2 9 0 ,
M
e t d e i n n o n m u l t o p o s t F i l i a r n s u a m n u p t u i R e g i S e r v i a e d e d i t " .
M i c u l a . u i t a t c ä p a s a g i u l d i n G r e g o r a s s e a r i d a n u m e s u b
a n u l 1 2 9 9 , r e f e r i n d u - s e a t u n c i l a u n e v e n i m e n t i n t a m p l a t c u c e l
p u t i n d o u ö d e c i d e a n i i n a i n t e , a d e c a d u p a u r m a t o r e a s o c o t e l d :
l a 1 2 9 9 r e g e l e s e r b e s c M i l u t i n s e c a s d t o r e s c e c u o G r e e d ,
i n a i n t e
d e c a r e a v u s e s e d e j a s u c c e s i v
a l t e
t r e i n e v e s t e o B u l g a r a § i
o c a l u g a r i A ' f a r c a p e c e a d e ' n t a i u t i n u s e p e o f i l e d a D o m n u l u i
c e l u i r o m a n e s c , p r i n u r m a r e c r o n o l o g i c e s c e c e a m a i d e p a r t a t a d e
a n u l 1 2 9 9 .
M i c u l n u b a g a i n s a m d c a c r o n o l o g i a l u i G r e g o r a s i n
a c e s t d p r i v i n t a f u s e s e
f O r t e b i n e l i r n p e c l i t a d e c d t r d C a n t e m i r ,
c a n d e l c l i c e : A v e r n d a t o r i e a a r d t a , p r e c u m a c e s t M i l u t i n C r a i u l
S a r b i l o r s ä f i e l u a t p e f a t a D o m n u l u i R o m a n e s c p e l a a n u l 1 2 7 4 ,
p r e c u m n o l m a i s u s a m p o m e n i t . P a c h i m e r e s I s t o r i c u l s c r i e , p r e -
c u m n u n t a a c e s t u l M i l u t i n c u S i m o n i d i s
f a t a l u i A n d r o n i c
p d r a t s ä s d f i e M c u t l a a n u l 1 2 9 9 , f i i n d a t u n c O M i l u t i n l a v a r s t d
M d e 4 5 a r i l . A c O s t a v a r s t a a l u i M i l u t i n o s a m a l u e s c e P o s o n i e i n
M n o t e l e l u i G r e g o r a s l a c a p u l V I . D e v r e r n e
q i c e
c e s i n g u r G r e -
g o r a s s c r i e c d a t u n c e M i l u t i n e r a c u 5 a n i m a i b a t r a n d e c a t A n -
d r o n i c I m p a r a t u l
i a r a A n d r o n i c , c a n d § ' a t i d a t r a t a d u p a d a n s u l ,
e r a d e 4 0 d e a r i l
i a t a c d M i l u t i n c a n d à ü l u a t p e f a t a l u i A n d r o n i c
f l a b ' f o s t d e 4 5 a n i . A c u r n d e a i c e l e s n e p u t e m s o c o t i , c a M i l u t i n
7 2
c a n d s ' a i i i n s u r a t i n t d i d e v a f i f o s t l a v a r s t a d e 2 0 a n i
i a t ä c a
c u 2 5 a n i d e a c e s t ä n u n t ä a S i m o n i d e i m a i i n a i n t e à ü l u a t p e
r a t a D o m n u l u i M u n t e n e s c , c a r e a n c a d e , p r e c u m a m q i s , i n a n u l
§
1 1
I m -
;
;
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
17/297
X I I
1 2 7 4 . T a r a d e v a f i
f o s t i m a i O m a r d e 2 0 a n i ( c a r e s e s i p O t e
c r e d e ) , a s é i n c a m a i c u m u l t i a n i i n a i n t e s e d o v e d e s c e p r e c u m
a c e l D o m n R o m a n e s c s a f i e f o s t i n t a r a s a c u D o m n i e i n t e m e l a t a
s i a s e z a t a .
.
. " A r g u m e n t a t i u n e a l u i C a n t e m i r e p e r f e c t ä n u n u m a l
p r i n t e x t u l l u i
G - r e g o r a s ,
d a r I n c a p r i n c o n f r u n t a r e a l c u t e x t u l
l u i P a c h y m e r e s .
C a s a t o r i a
f i l c e l D o m n u l u i R o r n a n i l o r "
l a 1 2 9 0
e p e s t e p u t i n t a ;
s i m a i p e s t e p u t i n t a m a i t a r p , d u p a c u m o
a d m i t e M i c u l . R e m a n e s i g u r u n m i n i m u m d e a n u l 1 2 7 4 c a l a
C a n t e m i r .
P u b l i c a n d p a s a g i u l d i n M i c u l , E n g e l a f i r m a c a p r i n D o m n u l
B X a z E c t c " l a G r e g o r a s s e i n t e l e g e p r i n c i p e l e b u l g a r e s c T e r t e r e s ,
o a f i r m a t i u n e c u d e s a v i r s i r e n e p e r m i s a , c a d l a G - r e g o r a s B X c i z o t "
n u s e c o n f u n d a c u B o t A y a . p o c " . C h i a r a c e l a s i p a s a g i u d e s p r e a m o v
I 3 X n E a c " v o r b e s c e a l a t u r e a d e o s e b i t d e s p r e a p z u w B o t A y a p f a e .
C e - v a m a i m u l t , a n u m e t o c m a i p e T e r t e r e s i i m e n t i o n é z a G r e g o r a s
c l i c e n d c ä , s t a p a n i a B u l g a r i a :
T a w B o u X 1 i p c o v a p x t v " . A s u p r a a f i r m a -
t i u n i l l u i E n g e l n o i v o r n r e v e n i m a i j o s ( § 6 ) . I n o r i - c e c a s , e a e s t e
m a i p u t i n s c i i n t i f i c a d e c a t i p o t e s a l u i M i c u l , d e a l t m i n t r e l e a o s i m -
p l a i p o t e s a , l a c a r e i s t o r i c u l a r d e l é n n u t i n e p r e - m u l t , c i s e g r a b e s c e
a r e c u r g e l a o a l t a t e o r i a .
I n s a t u l V i n e t i a - d e - j o s , i n t é r a F A g a r a s u l u i ,
M i c u l a g a s i t z i -
d i t a i n p a r e t e l e c a s e i p r o t o p o p u l u i I o n a s M o u e o p e t r a c u u r m a -
t O r e a i n s c r i p t i u n e , p e c a r e i n t r ' o c o p i a m a i e x a c t a d e c a t l a E n g e l
a r e p r o d u s ' o d . N . D e n s u s i a n u s i a t r a n s c r i s ' o c u c o m p l e t a r e a a b r e -
v i a t i u n i l o r : V i x i t G r e g o r i u s p r i m u s V e n e t u s A n n o D o m i n i 1 1 8 5 .
, , G e n e a l o g i a a u t h e n t i c a M o n e s t i c a . G r e g o r i u s V e n e t u s T h e s a u r a r i u s
2 7
V a i v o d a e N i g r o ( s i c ) ,
a q u o d o n a t u s q u a t u o r v a l l i b u s c u r n
s i l v i s e t c a m p i s ; g e n u i t G r e g o r i u m s e c u n d u m A n n o 1 2 1 6 . H i c
g e n u i t G r e g o r i u m e x q u o M a i l a t h , 1 2 5 0 f i l i a K o m a n a e t s e c u n d u s
G r e g o r i u s . H i d i v i s i ( 1 2 7 9 ) M a i l a t h p r i m a m v a l l e m K u t s u l a t a , K o -
m a n a s e c u n d a m v a l l e m , G r e g o r i u s t e r t i a m v a l l e m ( 1 3 9 0 ) , h o c e s t I r e -
n e t i a ( m ) e t R i v u l u m s a l s u m s o r t i t i s u n t , e t G r e g o r i u s g e n u i t t e r t i u r n
7 7
G r e g o r i u m , K o m a n u m , S t o i c a m , T h o m a m ; d i v i s i G r e g o r i u s q u a r t a m
/ / i n t e g r a m s o r t i t u s g e n u i t S t e p h a n u m , ( e t ) G r e g o r i u m ( 1 4 4 9 ) . H i c g e -
n u i t S a l a m o n e m ( a m a t r e M o u e d i c t u m ) e t S t e p h a n u m M o u e . S a l a m o n
g e n u i t M a n M o u e 1 4 9 9 . H i c g e n u i t S t e p h a n u m M o u e s e c u n d u m .
H i c g e n u i t V o i k M o n e . H i c g e n u i t s e c u n d u m M a n M o u e . H i c g e -
J ) n u i t I o a n n e m M o n e , e x q u o I o n a s M o u e v e n e r a b i l i s V i c a r i u s g e -
1 ,
n e r a l i s . 1 7 2 8 . I n t r a d u c e r e a d - l u i D e n s u s i a n u :
A t r a i t G r i g o r i e
T f i c
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
18/297
X I I I
c e l V e n e t i a n u 1 i n a n u l D o m n u l u i 1 1 8 5 .
G e n e a l o g i a a u -
t e n t i c a , a F a m i l i e l M o n e a ( e u r m a t O r e a ) . G - r i g o r i e V e n e t i a n u l ,
l u i N e g r u - V o d a , d i n p a r t e a c a r u i a a f o s t d ä r u i t c u p a t r u
v a l , c u p a d u r i § i c a m p u r i , a n a s c u t p e G r i g o r i e
a l
d o i l e a ( a n u l
1 2 1 6 ) . I a r a c e s t a a n a s c u t p e G r i g o r i e , d i n c a r e s ' a n a s c u t M a i l a t
( 1 2 5 0 ) , f l e a C o m a n a
i G r i g o r i e a l d o i l e a . A c e p a i r n p a r t i n d u s e
1 7 ( 1 2 7 9 ) , M a i l a t a
c a p ë t a t v a l e a d e ' n t a i i i
C u c i u l a t a ,
f a r C o m a n a
v a l e a a d o u a , G r i g o r i e v a l e a a t r e i a ( 1 3 9 0 ) a d e c a V e n e t i a 0 P a -
r i u l s a r a t .
i G - r i g o r i e a n ä s c u t p e a l t r e i l e a G r i g o r i e , p e C o m a n ,
. , p e S t o i c a § i p e T o m a . A c e § t i a i m p a r t i n d u - s e , G r i g o r i e a c a p e t a t
i n t r e g a v a l e a a p a t r a ,
i a n ä s c u t p e S t e f a n § i p e G r i g o r i e ( 1 4 4 9 ) .
I a r a c e s t a a n a s c u t p e S o l o m o n ( c a r e d u p a m u m a - s a s ' a n u m i t
M o n e a ) § i p e S t e f a n M o n e a . S i . S o l o m o n a n a s c u t p e M a n M o n e a
( 1 4 9 9 ) . A c e s t a a n a s c u t p e a l d o i l e a S t e f a n M o n e a , i a r a c e s t a p e
V o i c u M o n e a , a c e s t a p e a l d o i l e a M a n M o n e a ,
i a c e s t a p e I o n
M o n e a , d i n c a r e s ' a n a s c u t I o n a c u M o n e a , v e n e r a b i l u l Y i c a r i ü
g e n e r a l . 1 7 2 8 .
T o t d . D e n s u 0 a n u o b s e r v a c u d r e p t c u v i n t c a d a t a 1 1 8 5 d i n
i n s c r i p t i u n e a d e m a i s u s c a t a , s a f i f o s t c u n o s c u t a S a s u l u i F i l s t i c h ,
c a r e i n d i s e r t a t i u n e a s a d i n 1 7 4 3 p u n e d e a s e m e n e a p e N e g r u -
v o d a , i n s e c o l u l X I I , q i c O n d c a a § a , o a f l a s e e l d e l a b a t r a n i l R o m a n i
d u p a o t r a d i t i u n e s t r a b u n a .
D e 0 i n s c r i p t i u n e a d a t é z a a b i a d i n i n c e p u t u l . s e c o l u l u i X V I I I § i
d e 0 i n t r e a n i i 1 2 7 9 - 1 3 9 0 i n g e n e a l o g i a c e a l a p i d a r a e s t e o l a c u n a ,
t o t u 0 M i c u l v i c e C a p r o t o p o p u l I o n a § M o n e n u p u t e a s ä n ä s c o c 6 s c a ,
o m i n c i u n a : n o n e n i m c r e d i b i l e e s t t a l e r n v i r u m m e n t i r i v o l u i s s e ,
§ i d e c i a d m i t e c a a c e a p e t r a e s t e o f a n t a n a i s t o r i c a p e n t r u s e c o l u l
X I I § i c a u n N e g r u - v o d a " e x i s t a s e i n r e a l i t a t e p e l a a n u l 1 1 8 5 ,
d a r n u R a d u N e g r u l " , c i n u r n a i u n s i m p l u N e g r u l " ,
a d e c a , c u
n u m e l e d e f a m i l i a N e g r u l " , v r e - u n s t r a b u n a l l u i R a d n - N e g r u l " .
C u a l t e c u v i n t e , M i c u l i m b r a t i V z a , i n f o n d e x p l i c a t i u n e a l u i C a n t e m i r
C a a f o s t u n n 6 m i n t r e g N e g r u - v o d a t r a d i t i o n a l ,
d i n c a r e s ' a
t r a s N e g r u - v o d a . c e l i s t o r i c , o p e r s o n a l i t a t e d e o s e b i t a ,
d e s c a l e -
c a l o r a l T e r e i - R o m a n e s c i .
I d e e a , o i d e e f O r t e l u m i n d s a , M i c u l a i m p r u m u t a t ' o d e l a C a n -
t e m i r , d a r a m o d i f i c a t ' o a § a , c l i c e n d a r d e l e n e s c e , i m p a c a n d a m o r u l
p r o p r i t i a l T r a n s i l v a n i e i :
e l s t a r u e s c e a d e c a c u o r i - c e p r e t a l a s a
i n t a c t a i n t e x t u l c r o n i c e i m u n t e n e s c i i n t e r n e l a r e a T e r e l - R o m a n e s c i d e
c a t r a u n F a g a r a V n d e v i t a R a d u - N e g r u l l a 1 2 9 0 , p e c a n d l a C a n -
v i -
1 1 s t i e r u l
d e M t a i n
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
19/297
X I V
t e m i r a c e l i n t e m e i e t o r f u s e s e n u m a l c a t - v a t i m p p r i b é g i n F a g a r a § ,
r e ' n t o r s d e a c o l o i n p a t r i a s a R o m a n i a d u n a r é n a p e l a 1 2 7 4 .
C u m O r e a j u n g e M i c u l a a r g u m e n t a a c 6 s t ä i n t o r s e t u r a ? I - a s e r v i t
c a p u n c t d e p l e c a r e i n s c r i p t i u n e a c e a a t a t d e § u b r e d a a p r o t o p o p u l u i
I o n a l M o n e , s u s t i n u t a a p o l d e d i p l o m a r e g e l u i u n g u r e s c B e l a I V
d i n 1 2 4 7 , u n d e s e m e n t i o n e z a v o e v o g i i r o r n a n e s c i L y n i o y
i S e n e -
s l a y : a c e § t i a g i c e M i c u l e r a t n e s c e v o e v o g i N e g r i
d i n t O r a F a -
g a r a p l u i , p o g o r i t o r i d i n N e g r u - v o d a c e l d e l a 1 1 8 5 § i d i n e a r l s ' a
t r a s i n u r m a N e g r u - v o d a c e l d e l a 1 2 9 0 , t o t i F a g a r a l a n i .
D i n n e -
n o r o c i r e p e n t r u a c é s t a t e o r i a , r e g e l e B e l a I V n u v o r b e s c e n i c a i r i
i n a c e a d i p l o m a d e s p r e r e g i u n e a F a g a r a p l u i . T e x t u l e s t e a c i t o t
c e ' D o t e f i m a i l a m u r i t : v o e v o d u l L y n i o y e r a d i n O l t e n i a p r o p r i t
g i s a , n u m i t a t o t a t e r r a d e Z e w r i n o " , i a r v o e v o d u l S e n e s l a v e r a
i n d i r e c t i u n e a M o l d o v e i , s p e c i f i c a t a p r i n t o t a C u r n a n i a " .
I n t r e C a n t e m i r § i i n t r e M i c u l e s t e u n p u n c t c o m u n i n
:
U n N e g r u - v o d a , p e r s o n a l i t a t e a i s t o r i c a c e a r e p r e s i n t a t a c a i n -
t e m e i a t o r a l T e r e l - R o m a n e s c i , m a i c o r e c t c a u n i f i c a t o r a l S t a t u l u i
M u n t e n e s c , e r a d i n f a m i l i a c e a p r i n c i a r a a N e g r i l o r , c a r i d o m n i s e r a
c u m u l t m a i d e ' n a i n t e ,
d a r p e o i n t i n d e r e t e r i t o r i a l a m a i m i c a
s a ü b u c a t i t a .
C h e e a p r o b l e m e l , s i m b u r e l e s o l u t i u n i i , s e a f l ä d e j a p e d e ' n t r e g u l
l a M i c u l § i m a i c u s a m a l a C a n t e m i r . D u p a d i n § i i i n s a , p e r g e n d u - s e
p i r t e a i n c e p u t u h r i , c e s t i u n e a s ' a i n c u r c a t d i n n o t ,
i n c a l c i t i t e l e
t e s e t u r e i , m a i a l e s l a E n g e l , a c a r u i a o p e r a s e b u c u r a d e o a u t o -
r i t a t e p r e c u m p ë n i t O r e .
§ 6 . E n g e l . G e b h a r d i . E d e r .
P r i n c e l e d o u ë t o m u r i d e I s t o r i a V a l a c h i e i
i a M o l d o v e i " ,
p u b l i c a t e l a 1 8 0 4 § i f a c e n d p a r t e d i n v o l u m i n O s a I s t o r i a a S t a -
t u l u i U n g u r e s e , A u s t r i a c u l E n g e l a d u s e p e n t r u t i m p u l s e ü u n s e r -
v i c i t i n e p r q u i t R o m a n i l o r . L e s n e i s e W O , d i r e c t i u n e a c e a r e t a c i t a
p o l i t i c a d e a b a g a n a t i u n e a r o m a n a s u b c o r O n a S a n t u l u i § t e f a n :
o s i m p l a e t i c h e t a , c a § i c a n d a r l i p i
c i n e - v a u n p e t e c d e h a r t i a
s c r i s a v i n u n g u r e s c " p e o s t i c l a d e B o r d e a u x " , c e e a c e n ' a r s t r i c a
i n t r u n e m i c c a l i t a t e a B o r d o u l u i . M e r i t u l c e l n e t a g a d u i t a l l u i E n g e l
e s t e d e a f i c u l e s c e l i n t a l u o f a r t e m a r e g r a m a d a , b i b l i o g r a f i c a d e
m a t e r i a l u r i a s u p r a t o t a l i t a t i i
i s t o r i e i r o m a n e , u p r a n d a s t f e l
s a r -
c i n a u r m a § i l o r , p e p r i m a l i n i ä a l u i § i n c a l .
p r i n c i p a l
s ' a t
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
20/297
X V
D a r a g r a m a d i , n u m a l a g r a m a d i , e r a s i n g u r a p r e o c u p a t i u n e
a l u i E n g e l , z o r i t d e a t i c l u i i n s c u r t t i m p p e n t r u R o m a n i a c a
p e n t r u B u l g a r i a , p e n t r u S e r b i a , p e n t r u G a l i t i a , p e n t r u C a z a c i e t c .
E l n u a v e a d e s t u l r d g a z p e n t r u a p o p o s i a s u p r a a n a l i s e l c r i t i c e , m a c a r
c a a d e s e a a v e a m u l t e m i j l O c e l a d i s p o s i t i u n e . T o t m a , d e p r i p i t a
f o s t e l § i i n p r i v i n t a l u i N e g r u - v o d a .
D e § i c u n ö s c e p e C a n t e m i r , d e § i r e p r o d u c e d i n m a n u s c r i p t p e
S a m u i l M i c u l , d e § i c e t e s c e p e L u c c a r i , a d e c a p e b o i e r u l M u r g u l , § i
c i t é z a d i f e r i t e d i p l o m e u n g u r e s c i
f O r t e
i m p o r t a n t e , t o t u § 1 E n g e l ,
c a n d a j u n g e l a c a p i t o l u l s e l l p r a g m a t i c d e s p r e i n t e m e l a r e a T e r e i - R o m a -
n e s c i , u i t a t O t e § i r e p e t a f a r a , n i c i o c o n t r o v e r s a a f i r m a t m n e a c r o -
n i c e i m u n t e n e s c i : R a d u N e g r u l s a t i N e g r u - v o d a , 2 4
a n i ,
i n t r e
1 2 9 0 - 1 3 1 4 " . N i c i o s c a n t e e d e l u m i n a
N e p u t e n d a m a n u i c u i n l e s n i r e n a m o l u l d m a t e r i a l u r i p e n t r u
o m u l t i m e d e t e r i t o t - o - d a t a , E n g e l a d e s e a s e c o n t r a q i c e , s c a p a n d
d i n v e d e r e c e e a c e o m a i s p u s e s e d e j a . A § a m a i s u s , d e e x e m p l u ,
c u o c a s i u n e a l u i S a m u i l M i c u l d e s p r e i n s u r a t O r e a
r e g e l u i s e r b e s c
M i l u t i n i n p r i m a c a s a t o r i a c u f O t a D o m n u l u i R o m a n i l o r " d i n G r e -
g o r a s , n o i a m v ë c l u t c a E n g e l p e a c e l D o r n n a l R o m a n i l o r " i l i d e n t i f i e d ,
c u B u l g a r u l T e r t e r e s . E l b i n e , c u t r e l a n i i n a i n t e , i n I s t o r i a S e r b i a ,
e l i d e n t i f i c a s e p e a c e l a 0 D o m n a l R o m a n i l o r " c u s e b a s t o c r a t o r u l
I o n A n g e l d i n T e s a l i a . C o n t r a d i c t i u n e a e
i m a i m a r e c u § O p t e a n i
i n a i n t e , i n I s t o r i a B u l g a r i a , u n d e E n g e l v o r b i a n u d e s p r e
r e g e l e
s e r b e s c M i l u t i n , c i d e s p r e f i l u l a c e s t u i a S t e f a n U r o § , p e c a r e ' 1 c a -
s a t o r e s c e d e ' n t a l u c u f a t a s e b a s t o c r a t o r u l u i I o n A n g e l , a p o i c u f O t a
l u i T e r t e r e s , § ' a p o i , s c h i m b a n d u - s e i m m e d i a t , p e c e a d e ' n t a l u o n u -
m e s c e R o m a n c a " :
d i e e r s t e W l a c h i s c h e F r a u " . E s t e o c o n -
f u s i u n e s p ä i m i n t a t d r e .
i t o t u 0 E n g e l f a c e m e r e t c o n f u s p e L u c -
c a r i , p e c a r e ' l d e s p r q u e s c e f d r a n i c i o v i n a s e r i c i s a , c e l p u t i n s u b
r a p o r t u l i s t o r i e l r o m a n e .
I I a i v e c h i u d e c a t E n g e l § i m a i p u t i n
e r u d i t , G e b h a r d i e s t e
m a i c r i t i c § i m a i m e t o d i c . E l c o n s t r u e s c e u n e d i f i c i t i a r m o n i c , i a r
n u s e m u q u m e s c e a s t r i n g e m a t e r i a l p e s t e m a t e r i a l , f a r a a a l e g e
s a i l f a i l a s c i s a a 1 e g a ,
e l e m e n t e b u n e § i
e l e m e n t e r e l e , a d e s e a
i m p o n c i p t e , f a l l a a y e i n v e d e r e v r e - u n p l a n c o m b i n a t m a i d e
' n a i n t e . C a § i E n g e l , G e b h a r d i i n t e r c a l C z a R o m a n i a i n f a n t a s i a g i -
g a n t i c u l u i S t a t u n g u r e s c , o a d e v ë r a t a c a r i c a t u r a a I m p e r i u l u i R o m a n
§ i
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
21/297
X V I
s a g a I m p e r i u l u i l u i C a r o l - M a g n u l , p e c a n d i n f a p t a M a g h i a r i i n u
r e u § i s e r a d e a c l a d i v r e - o d a t a ,
n i c i m a c a r m o m e n t a n , u n f e l d e
I m p e r i A a l l u i C i n g h i s - h a n . C a § 1 l u i E n g e l , a c e s t a u t o p i a , a c e s t a
c o p i l a r o s a v a n i t a t e a U n g u r i l o r , t r e b u l s ' o l e r t a r n d e a s e m e n e a l u I
G e b h a r d i . D e s p r e N e g r u - v o d a i n s p e c i e , G e b h a r d i a r e m e r i t u l d e a
f i i n t e l e s i m p o r t a n t a l u i L u c c a r i ,
p e c a r e ' l n e s o c o t e s c e t o t d ' a - u n a
E n g e l , p r e f a c e n d u - s e o b i c i n u i t c a , p a r ' c a n ' a r c u n O s c e n i c i p e G e b -
h a r d i . E l f i x é z ä d e s c a l e c a r e a l u i N e g r u - v o c l a i n t r e a n i l 1 3 1 0 - 1 3 1 3 ,
e x p l i c a n d ' o p r i n s t a r e a a n a r c h i c a d e a t u n c i i n U n g a r i a d u p a m O r t e a
r e g e l u i L a d i s l a g C u m a n u l . F r a i l a c e s t u i N e g r u - v o c l a c l i c e G e b h a r d i
e r a V l a d i s l a v B a s a r a b a . D e o s e b i n d i n s a p e a c e l N e g r u - v o d a d e
c a t r a A l e x a n d r u B a s a r a b a , a d e v e r a t u l t a t a a l l u i V l a d i s l a v B a s a r a b a ,
G e b h a r d i e
s i l i t
a a d m i t e u n a l
d o i l e a V l a d i s l a v , f a c e n d a s t f e l
d o u e p e r s O n e d i n t r ' u n a s i n g u r a , c e e a c e
i n c u r c a .
I n a i n t e d e E n g e l , d a r d u p a G e b h a r d i ,
S a s u l E d e r , u n s p i r i t
f a t e a g e r , c u n o s c e a d e j a c r o n i c a m u n t e n é s c a a l u l R a d u G r e c e n u ,
d a r d e s p r e i n t e m e i a r e a S t a t u l u i T e r e l - R o m a n e s c i e l n u s e h o t a r e s c e
n i c i p e n t r u a n u l 1 2 1 5 , n i c i p e n t r u 1 2 9 0 , n i c i p e n t r u o d e s c a l e c a r e
d i n F a g a r a § , c l i c e n d c ä s i g u r e s t e n u r n a i f a p t u l c o n t r a r i g
a l u n e l
d e s c a l e c a r l t o c m a i d i n T e r a - R o m a n e s c a i n F a g a r a § p e l a 1 3 7 2 s u b
D o m n u l m u n t e n e s c V l a d i s l a v B a s a r a b a , a c a r u i a d i p l o m a v o r b e s c e
l i m p e d e d e s p r e o n o v a p l a n t a t i e r o m a n e s c a p e a c o l o . E d e r c e l
i n t a i u a a t r a s a t e n V u n e a a s u p r a a c e s t u i p u n c t , c a r e c o n s t i t u a u n
n o g e l e m e n t d e d i s c u t i u n e .
D e s p r e S u l z e r n ' a m n e m i c d e c l i s .
E l c o n s i d e r a c a i n t e m e -
i a t o r a l S t a t u l u i T e r e l - R o r n a n e s c I p e u n R a d u - N e g r u p e l a
1 2 9 0
i n t o c m a i d u p a c r o n i c a m u n t e n e s c a c e a t i p i c a ;
d a r i n a m a r u n t e e l
n u i n t r a , c a d a c e s - 0 , c e s t i u n e i i e r a r e s e r v a t a p e n t r u p a r t e a a d o u a
a o p e r e i s a l e , p e c a r e n ' a p u b l i c a t ' o .
§ 7 . § i n c a i . L a u r i a n .
S i n c a l " c u n o s c e a p e C a n t e m i r § i p e M i c u l p r i n e x t r a c t e l e d i n
E n g e l ;
t o t q l p e d i n § i i
I - a t r e c u t c u v e d e r e a ,
f a r a a m e n O o n a
i i
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
22/297
X V I I
m a c a r p l u r a l i t a t e a N e g r i l o r , a d m i t e n d n u m a i p e u n s i n g u r N e
g r u - v o d a .
E l r e s p i n g e c u d r e p t c u v i n t a n u l 1 2 9 0 c e l a d m i s d e
c a t r a E n g e l c a a n a l
i n t e r n e i e r i i T e r e i - R o m a n e s c i ;
d a r r a t a c e s c e
d e a g ä s i o a l t a c i f r a m a i p o t r i v i t ä .
P e d e o p a r t e , n e n o r o c i r i l e l u i § i n c a i d e a p r i b e g i r n e r e t i d i n
l o c i n l o c , f a r a a p u t é s a l u c r e z e l i n i § t i t i n t r ' o b i b l i o t e c ã p o s e d e n d
m a i m u l t e m i j l O c e l a i n d e m a n a ; p e d e a l t ä p a r t e , f o r m a c e a s t r i c t
a n a l i s t i c a a C r o n i c e i s a l e , i m p e d e c a n d u ' l i n t r u c a t - v a d e a c o n c e n t r a
i n t r ' u n s i n g u r p u n c t o c e s t i u n e
c r o n o l o g i c a c o n t r o v e r s a t a a s u p r a
d i f e r i t e l o r d a t e ;
a c e s t e a j u s t i f i c a i n c u r c a t u r a .
§ i n c a l a r g u m e n t e z a s u b a n u l 1 2 1 5 :
c a A n d r e i u I I I i n
d e c r e t u l s e t i d i n a n u l 1 2 9 1 a p r i a t
V i c e c a , F a g a r m u l e s t e a l l u i
U g r i n § i a f o s t m a i ' n a i n t e a l m a i m a r i l o r l u i ,
d e u n d e i n c h e i u
4 e i l c a n i g a r m u l n ' a p u t u t f i
a l 1 u
N e g r u - v o d a i n a n u l 1 2 9 0
c a n d V i c e c r o n i c a c e a v e c h e c a a t r e c u t N e g r u - v o d a , i n V a l a h i a ;
2 7
d r e p t a c e e a a t r e b u i t s a
t r é c a , c u m u l t m a i n a i n t e " . . A p o i s u b
a n u l
1 2 5 8 c o m b i n a t c u 1 2 4 7 § i n c a i a j u n g e
l a c o n c l u s i u n e a c a
N e g r u - v o d a a p u t u t s a f i
d o m n i t l a
1 2 1 5 ,
d a r a d a o g a c a n i c i
a c e s t a , n i c i u r m m i l l u i p i n a l a 1 3 0 0 , n e m i n e n ' a d o m n i t p e s t e
t 6 t a T e r a - M u n t e n e s c a ,
c i n u m a i p e s t e c a t e o p a r t e a
e l " . A § a
f i i n d p i n a l a a n u l 1 3 0 0 , n u f u s e s e I n c a n i c i t i n N e g r u - v o d a " i n
s e n s u l d e i n t e m e i e t o r a l S t a t u l u i , d e O r a - c e , d u p a
i n c a i , S t a t u l e r a
p e a t u n c i b u c a t i t i n m a i m u l t e v o e v o d a t u r i § i c h i n e z a t u r i m a r u n t e
c a i n d i p l o m a c e a d i n 1 2 4 7 a r e g e l u i B e l a I V . R e s u l t a t u l e n e g a t i v .
§ i n c a i c u n O s c e p r e t i o s u l p a s a g i u d i n N i c e f o r G r e g o r a s c e l c u
D o m n u l R o m a n i l o r " ; n u c u t e z a t o t u § 1 s u b a n u l 1 2 9 9 a s e r o s t i
a s u p r a n u r n e l u i V l a c h i a " d i n a c e l t e x t : e t i n u p o c I u h o t a r i p r i n
V l a c h i a c a r e a t r e b u e s a s e i n t e l e g a :
c e a d e a c u m a c a r e s e c h l a r n a
4 T e r a - M u n t e n e s c a , a ü V l a c h i a c e a m a r e c e s e V i c e § 1 M o g l e n a " .
A c e s t a i n d o e l ä , n e g r e § i t , i i e r a f O r t e p e r m i s a ;
n o ) " o v o m s t u d i a
c u d ' a m a r u n t u l m a i d e p a r t e ;
o r i - c u m i n s a , e c o n s t a t a t c a l a § i n c a l
N e g r u - v o d a r e m a n e c u m u l t m a i i n t u n e c o s d e c u m l ' a m
v é c l u t l a
C a n t e m i r § i l a M i c u l .
T o t m a d e n e d e c i s a s t a p r o b l e r n a l a L a u r i a n , c a r e
s e t i n e
i n t r ' o r e s e r v a , a b s o l u t a , f O r t e p r u d e n t a m a c u s o m a i n t r ' o c a r t e
d i d a c t i c a . A j u n g e n d l a
a n u l 1 2 9 0 ,
e l i n t i t u l O z a
c a p i t o l u l R a d u -
N e g r u "
a p o i u r m é z i i :
6 1 , 0 8 0 . i v .
2
S c i f t
s i
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
23/297
P e t i m p u r i l e a c e s t e a s p u n c r o n i c e l e T e r e l - R o m a n e s c i C a t r e a t
R a d u - N e g r u , d u c e l e F ä g a r a p l u i 0 a l A m n a p l u i , p e s t e m u n 0 i n
I ,
D a c i a a u s t r a l d ,
i a § e d a s c a u n u l l a C a m p u l u n g , d e u n d e a p o l s e
m u t a l a A r g e § , e d i f i e d ,
o c u r t e d o m n è s c t
i
o m a n d s t i r e . S u b
d i n s u l s e u n i r d d i v e r s e l e d u c a t e i n t r ' u n p r i n c i p a t . R a d u N e g r u
d o m n i c u m u l t a g l o r i a 2 4 a n i .
L a l i l d g a r a § ,
p e l a a n u l 1 2 9 1
d o m n i a m a g i s t r u l U g r i n , p r e c u m s e v e d e d i n t r ' o d i p l o m a f O r t e
7 )
i n s e m n a t ä d e l a r e g e l e A n d r e i u
A s t f e l n e f a c e a i n t e l e g e L a u r i a n d i n c r o n i c e s e s p u n e
d e s p r e u n R a d u - N e g r u , s e v e d e i n s ä d i n t r ' o d i p l o m a f O r t e i n s e r n -
n a t d u n U g r i n i n l o c u l l u i R a d u - N e g r u ;
d e c i
U g r i n e s t e u n p e r -
s o n a g i u i s t o r i c , R a d u - N e g r u o l e g e n d a .
§ 8 . F o t i n o .
C o g á l n i c é n u .
P a l a u z o w .
P e l a i n c e p u t u l s e c o l u l u i n o s t r u , u n G r e c d e n O m § i d e l i m b d ,
d a r o m d e c a s ä a l B a n u l u i D i n u F i l i p e s c u , D i o n i s i e F o t i n o s i m t l a
r o m a n e s c e § i n u m a l d i n i u b i r e p e n t r u t e r a a s c r i s o I s t o r i d a t u -
t u r o r R o m a n i l o r ,
f O r t e i m p o r t a n t ä p e n t r u a c e a e p o c d . E l n u c u -
n o s c e a p e E n g e l , n i c i p e G e b h a r d i .
I s v O r e l e
s a l e
s i n t
d e o s e b i t e .
I n t r u c a t s e a t i n g e d e i n e e p u t u r i l e T e r e l - R o m a n e s c i , F o t i n o n e i n -
t e r e s d z a p r i n f a n t a n e l e s a l e c e l e s e r b e s c i § i r o r n a n e s c i m a n u s c r i p t e ,
p O t e u n e l e d i s p a r u t e .
D e s p r e t i m p u l l u i N e g r u - v o d a i n
s p e c i e ,
p e c a r e ' l n u m e s c e
T c i a o u X B o a P o a a g N g y p o g B o t a c s a p k i n e , F o t i n o a s t a t m u l t ä v r e m e l a
n e d u m e i i r e . I n t o r n u l I e l a d e s b d t u t u n a d u p a a l t a
d i f e r i t e d a t e
i n c e p n d d e l a M i r o n C o s t i n c u 1 0 8 0 p i n a l a 1 2 1 5 a m a n a s t r i l
C a m p u l u n g § i p i n g l a 1 2 9 0 a c r o n i c e l o r m u n t e n e s c i , d a r l e - a r e s -
p i n s p e t O t e , a j u n g e n d l a c o n c l u s i u n e a c a d a t a c e a m a i c o n f o r m a
c u m e r s u l e v e n i m e n t e l o r e s t e a n u l 1 2 4 1 , c a n d n a v a l a M o n g o l i l o r
a t r e b u i t s a p r o d u c a o m a r e m i § c a r e g e n e r a l a i n r e g i u n e a C a r p a -
W o n D u p a a c e e a i n t o m u l I I , p r i m i n d d a t a 1 2 4 1 c a a c e a c e r n u t a
§ i r e c u n o s c u t a , d e j a d e f i n i t i v , F o t i n o d e s c r i e a p o l d o m n i a l u i R a d u -
N e g r u d u p d c r o n i c e , m a i a d a o g e n d i l d i c a r e a e p i s c o p u l u i d e F d g a r a
l a s c a u n u l m i t r o p o l i t a n a l T e r e i - R o m a n e s c i § i p r e s u p u n e n d c a e p i -
t e t u l N e g r u i s e v a f i . d a t d e s c a l e c a t o r u l u i d i n c a u s a c d e r a n e -
g r i c i o s l a f a t a
p A c t i z p t v o c .
M a l
j o s e s t e f O r t e i m p o r t a n t c a p i t o l u l d e s p r e R a d u - v o d a f r a -
1 1
:
:
X V H I
8/19/2019 hadeu despre negru voda.pdf
24/297
X I X
t e l e l u i V i a d i s l a v - v o d a § i t a t a l l u i M i r c e a c e l M a r e " l a a n u l 1 3 7 6 .
I n t r e a l t e l e , F o t i n o n e s p u n e a c i c a l a m a n a s t i r e a T i s m O n a s e a f l ä
u n c r i s o v
d e l a D a n - v o d a d i n 1 3 8 6 ,
f r a t e l e
l u i M i r c e a c e l M a r e ,
u n d e p e t a t ä l l o r 1 1 n u m e s c e R a d u - v o d a N e g r u . C u a c e s t a o c a s i u n e
F o t i n o c o n s t a t ä c a u n i l d i n t r e u r m a § i f d e s c a l e c a t o r u l u i N e g r u - v o d a
a ü p u r t a t d e a s e r n e n e a n u m e l e N e g r u c a t i t l u s a g e p i t e t :
t a
1 \ 1 - 1 p o q e u g T E T X o v ,
. 7 1 W g i 7 t E D s z o v " .
I n a c e s t m o d F o t i n o g h i c i s e c e l d e ' n t a i u d u a l i t a t e a s a g c h i a r
p l u r a l i t a t e a N e g r i l o r - v o e v o c h i n p r i m a p e r i o d a a i s t o r i e i
T e r e l . . - R o -
m a n e s c i , a § a c a ' i l i p s i a n u m a l t h i r d d e a i d e n t i f i c a n u m e l e N e g r u
c u n u m e l e B a s a r a b a .
U n a d e p t d i r e c t a l l u i F o t i n o a f o s t m a r e I e n o s t r i l C o g a l n i c O n u ,
c a n d l a v r i s t a d e 1 8 a n i , s t u d e