Ion I. Nistor - Ungurii în Dacia Carpatină - 1942

download Ion I. Nistor - Ungurii în Dacia Carpatină - 1942

of 37

Transcript of Ion I. Nistor - Ungurii în Dacia Carpatină - 1942

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    1/37

    ANLEE CDMIE ROME

    SU STSER TOMUL XXV E. I5

    UNGURI DACI CPTN

    D

    ION 1. NSTORB A CAD

    MUL FCiAL PELE UL UMME A L, BU CUE 1942

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    2/37

    U N G U R I I I N D A C I A C A R P A T I N AD E

    I O N I . N I S T O RM E M B R U A L A C A D E M I E 1 R O M A N EC o m u n i c a r e f d c u t d i n f e d i n ( a i n t i m d d e l a 1 3 M a r t i e 1 9 4 2

    I n c e r c a r e a U n g u r i l o r d e a n a v a l i p r i n T r a n s d a n u v i a i n i m -p e r i u l r o m a n d e r a s a r i t s ' a l i c h i d a t c u o s a n g e r o a s i n f r a n g e r ea n a v a l i t o r i l o r . P e c e n e g i i i n u n i r e c u B u l g a r i i l e a p l i c a s e r a i na n u l 8 9 2 o l o v i t u r a a s a d e s i m t i t o a r e , i n c a t t r i b u r i l e u n g u r e s t if u r a s i l i t e s r e n u n t e l a p l a n u r i l e l o r a s u p r a C o n s t a n t i n o p o -l u l u i , f i i n d c a d r u m u l p r i n T r a n s d a n u v i a l i s e i n c h i s e s e p e n t r ut o t d e a u n a . I n u r m a a c e s t u i e s e c n u l e r a m a s e s e a k a c a l e d e ap a t r u n d e i n i m p e r i u , d e c a t o c o l i n d C a r p a t i i d u p l p i l d a p r e -m e r g a t o r i l o r l o r h u n i c i s i a v a r i . D e a c e e a U n g u r i i s e i n d r e p t a r ls p r e m i a z a - n o a p t e , t r e c a n d p r i n r e g i u n i l o c u i t e d e S l a v i ,p e n t r u a a j u n g e l a i z v o a r e l e P r u t u l u i s i N i s t r u l u i . D e a c o l oe i s t r a b a t u r a C a r p a t i i P a d u r o s i p r i n v a n e r a u r i l o r L a b o r c e a ,

    L a t o r c e a , I V I o d r o g s i T i s a , p e n t r u a d e s c a l e c a i n s e s u l P a -n o n i e i , a s a d e p o t r i v i t p e n t r u o b i s n u i t u l k r t r a i u d e s t e p a .D u p d c o n s t a t a r i l e i s t o r i c i l o r m a g h i a r i , n u m a r u l U n g u r i l o rl a d e s c a l e c a t u l l o r i n P a n o n i a n u e r a m a i m a r e d e c ' a t 2 0 0 . 0 0 0 d es u f l e t e , d i n t r e c a r e n u m a i v r e o 2 5 . 0 0 0 c o m b a t a n t i 1 ) . M a r t u r i i l ec o n t e m p o r a n e n i - i i n f a t i s e a z a . c a p e o p o p u l a t i e n e s t a t o r n i c ac e r a t a c e a i n s e s u l p a n o n i c , c a u f a n d u - s i h r a n a z i l n i c a d i nv n a t s i p e s c u i t . I n s e s u r i l e i n t i n s e d e p e a m b e l e m a l u r i a l eT i s e i , p e c a r e e i l e i n c e r c a r a c u r n d d u p d e s c a l e c a t p r i np r a d a c i u n i l e l o r , U n g u r i i s e l o v i r d e p o p u l a t i a b a s t i n a s aa s e z a t a , c a r e d u p a a r a t a r i l e c e l o r m a i v e c h i c r o n i c e u n g u r e s t i

    ' . ) I . A c s a d y , A m a g y d r b i r o d a l o m t d r t e n e t e , I I I , p . 3 5 .r A . R . M e m o r i i l e S e e t i u n i i l e t o r i c e . S e r i a I I I . T o m . X X I V . M e m . 1 5 .

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    3/37

    2 I O N I . N 1 S T O R 4 7 0s e a l c a t u i a d i n S l a v i , B u l g a r i i V l a h i , a d i c a R o m a n i q u a mt e r r a m h a b i t a r e n t S c l a v i , B o l g a r i e t B l a c c h i a c p a s t o r e s R o -m a n o r u mL a i n v a z i a s a i n P a n o n i a , p o p o r u l u n g u r e s c s e c o m p u n e ad i n 7 t r i b u r i , c a r m u i t e f i e c a r e d e a t e o p e r s o a n a p r i n c i p a l s e p t e r n p r i n c i p a l e s p e r s o n a e , q u i H e t u m o g e r d i c t i s u n t 2 ) . I nu r m a i n f r a n g e r i i s a n g e r o a s e p e c a r e t r i b u r i l e u n g u r e s t i o s u f e -r i s e r a d i n p a r t e a c o a 1 i i e i p e c e n e g o - b u l g a r e , c a p e t e n i i l e l o rs e p t e m v i r i s e p a t r u n s e r a d e n e c e s i t a t e a d e a - s i s t r a n g er a n d u r i l e s i d e a r e c u n o a s t e u n c o m a n d a m e n t u n i c i n c o n d u -c e r e a l o r . I n s c o p u l a c e s t a c e l e s a p t e c a p e t e n i i d e t r i b u r i , p ec a r e C o n s t a n t i n P o r f i r o g e n e t u l l e n u m e s t ev o e v o z i p o c p 6 k g 3 ) , s e i n t e l e s e r I n c a i n A t e l k u z s a l e a g ap e A l m u s c o n d u c a t o r i p o v a t u i t o r p e s t e e i d u c e m a cp r a e c e p t o r e m i s d - i j u r e c r e d i n t a i a s c u l t a r e j u r a m e n -t u r n 4 ) .I n p u t e r e a a c t u l u i d e a l e g e r e , c o n s f i n t i t p r i n j u r m a n t ,d e m n i t a t e a d e d u c e s i p r e c e p t o r e r a e r e d i t a r a i n f a m i l i a l u iA l m u s , i a r b u n u r i l e d o b a n d i t e p r i n l u p t e l e l o r i n c o m u n u r m a us a a p a r t i n a t u t u l o r u t q u i c q u i d b o n i p e r l a b o r e s e o r u ma c q u i r e r e p o s s e n t , n e m o e o r u m e x p e r s f i e r e t N u m e l e c e l o rs e p t e m v i r i V I I v i r o r u m e r a u u r m a t o a r e l e : A l m u s , t a t a ll u i A r p a d , E l e u d , t a t a l l u i Z o b o l s u , C u n d u , t a t a l l u i C u r z a n ,O u n d , t a t a l l u i E t e , T o s u , t a t a l l u i L e l u , H u b a , d i n c a r e s et r a g e n e a m u l l u i Z e m e r a s i T u h u t u m , t a t a l l u i H o r c a 5 ) . S u b

    c o n d u c e r e a a c e s t u i s e p t e m v i r a t d e s c a l e c a r a U n g u r i i i n P a n o n i a ,i n a n u l 8 9 6 , u n d e , i n d a t a d u p d e s c a l e c a t , A l m u s p r o c l a r d dp e f i u l s a t A r p a d d u c e s i p r e c e p t o r a l U n g u r i l o r f i l i u ms u u r n A r p a d u m d u c e m a c p r a e c e p t o r e m c o n s t i t u i t 6 ) . N o u ac a p e t e n i e a U n g u r i l o r a v u d e s u s t i n u t l u p t e g r e l e c u i n d i g e n i i ,p a n a c e n u m a i l a a n u l 9 0 3 i z b u t i s . c u c e r e a s c a r e g i u n e a d i n t r e' ) A n o n y r n i B e l l e R e g i s N o t a r i i , G e s t a H u n g a r o r u m , e d . G . P o p a -L i s s e a n u , i n e I z v o a r e l e I s t o r i e i R o m d n i l o r u , I , c a p . I X , p . 3 2 ; C r o n i c a l u i N e s t o r ,

    e d . G . P o p a - L i s s e a n u . I n I z v , I s t . R o m . N o l . V I I , c a p . I I I i V I I I .2 ) G e s t a H u n g a r o r u m , 1 . c . , c a p . I , p . 2 6 .4 ) C o n s t a n t i n P o r f i r o g e n e t u l , D e a d m . i m p e r . , c a p . 3 8 , e d . B o n n ,I I I , p . s 6 8 .4 ) G e s t a H u n g a r o r u m , 1 . c . , c a p . V , p .6 ) I b i d . , c a p . V I , p . 2 9 .4 ) I b i d . , c a p . X I I I , p . 3 6 .2 8 .

    4 ) .

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    4/37

    4 7 1 U N G U R I I I N D A C I A C A R P A T 1 N A 3T i s a i B o d r o g p a n a l a U g o c e a t o t a m t e r r a m , q u e e s t i n t e rT h i s c i a m e t B u d r u g u s q u e a d U g o s a m 1 ) . D e a c o l o U n g u r i ip o r n i r a s p r e c e t a t e a B o r s o v a p e T i s a c a r e e r a p a z i t d e o s t a s i id u c e l u i S a l a n , a l c a r u i d u c a t c u p r i n d e a m e s o p o t a m i a p a n o n i c ad i n t r e T i s a s i D u n a r e .S t r a b u n u l d u c e l u i S a l a n f u s e s e m a r e l e K e a n m a g n u sK e a n u s c a r e o c u p a s e a c e a s t t a r a d u p a m o a r t e a l u i A t t i l a ,p o r n i n d d i n B u l g a r i a c u s f a t u l i a j u t o r u l i m p a r a t u l u i G r e -c i l o r d e B u l g a r i a e g r e s s u s a u x i l i o e t c o n s i l i o i m p e r a t o r i s

    G r a e c o r u m p r a e o c u p a v e r a t t e r r a m i l l a m 2 ) . E s t e i n c o n t e s t a b i lv o r b a d e o i n j g h e b a r e p o l i t i c a l o c a l a p e r u i n e l e m a r e l u ii m p e r i u a v a r , a s i , p r a c a r u i a r i d i c a u p r e t e n t i i d e s u p r e m a t i ea t a t B u l g a r i i , c a t i M o r a v i i . P o p u l a t i a e s t e a r a t a t ab u l g a r a . L a s t r u i n t a l u i A r p a d , d u c e l e S a l a n c e d a U n g u -r i l o r d e v o i e d e n e v o i e o b u n a p a r t e d i n d u c a t u l s a u 3 ) .T r e c a n d p e m a l u l s t a n g a l T i s e i , U n g u r i i s e l o v i r d ei m p o t r i v i r e a l u i M e n u m o r u t , n e p o t u l l u i M o r u t i d u c e l e v e c h i iD a c i i P o r o l i s s e n s e c u c e t a t i l e B a t o r , S a t u m a r e s i S a l a j . S o l i il u i A r p a d c e r u r a l u i M e n u m o r u t l a r g i c e s i u n i t e r i t o r i a l e i nt e m e i u l p r e t i n s e l o r d r e p t u r i a l e s t a p a n u l u i l o r , m o s t e n i t e d e l aA t t i l a , a l c a r u i u r m a s s e p r e t i n d e a a f i . L a r e v e n d i c a r i l e s o l i l o rl u i A r p a d , d u c e l e M e n u m o r u t r a s p u n s e c u d e m n i t a t e , c n u - ip o a t e c e d a n i c i o p a l m a d i n p a r n a n t u l D a c i e i , f i i n d c a c h i a rd a c a A t t i l a a r a p i t p e v r e m u r i p r i n v i o l e n t a a c e a s t a t a i l d e l as t r d m o p l s d u , a c u m a , g r a t i e p r o t e c t o r u l u i s u , i m p a r a t u l d i n

    C o n s t a n t i n o p o l , n i m e n i n u i - o m a i p o a t e s m u l g e d i n m a t hq u i e t i a m v i o l e n t i a m a n u r a p u e r a t t e r r a m h a n c a b a t h u o m e o ,s e d t a m e n p e r g r a t i a m d o m i n i m e i i m p e r a t o r i s C o n s t a n t i n o -p o l i t a n i , n e m o p o t e s t a u f e r r e d e m a n i b u s m e i s 4 ) . R a s p u n s u ll u i M e n u m o r u t e s t e c e a m a i b u n d d o v a d a p e n t r u p e r s i s t e n t at r a d i t i e i r o m a n e i n v e c h e a D a c i e P o r o l i s s e n s a . M o n u m o r u tc o n s i d e r a p e i m p a r a t u l r o m a n , c a r u i a A t t i l a i i r a p i s e P a n o n i a ,c a p e s t r a b u n u l s a u , i a r p e i m p a r a t u l r o m a n d i n C o n s t a n t i -n o p o l c a p e s f e t n i c u l i p r o t e c t o r u l s a u . D u c a t u l s A u b i h

    1 ) G e s t a H u n g a r o r u m , 1 . c . , c a p . X I . p . 3 4 .2 ) I b i d . , c a p . X I I . p . 3 5 .8 ) I b i d . , c a p . X X , p . 4 1 .* ) I b i d . , c a p . X X , p . 4 1 .r

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    5/37

    4 I O N 1 . N I S T O R 4 7 2

    e r a p r i v i t c a p a r t e a R o m a n i e i , a d i c a a i m p e r i u l u i r o m a n d er a s a r i t , n u m i t m a i a p o i i b i z a n t i n . D u p a r a t a r i l e c r o n i c e i ,d u c a t u l l u i M e n u m o r u t a r f i f o s t l o c u i t d e n i s t e s e m i n t i i ,n u m i t e C o z a r g e n t e s C o s a r q u i d i c u n t u r C o z a r i i a c e s t i aa u f o s t i d e n t i f i c a t i c u C h a z a r i i , o s e m i n t i e i n r u d i t a c u U n g u r i iv e n i t p r o b a b i l d e o d a t a c u e i a c o l o 2 ) . I n r e a l i t a t e m a j o r i -t a t e a c o v A r s i t o a r e a s u p u s i l o r l u i M e n u m o r u t s e c o m p u n e a d i nD a c o - R o m a n i , p r e c u m i n d i c a i n u m e l e c e t a t i i S a t u m a r e c a r en u p u t e a f i i m p u s l o c a l i t a t i i d e c A t d e o p o p u l a t i u n e d a c o -r o m a n a . C a s t r u m d e S z a t m a r > > a d i c a c e t a t e a S a t u l u i - M a r ee s t e p o m e n i t a i n p r i v i l e g i u l r e g e l u i A n d r e i a l I I - l e a d i n 1 2 3 0 ,p r i n c a r e c o l o n i s t i i g e r m a n i d i n B a v a r i a , c h e m a t i a c o l o d ep r i n c i p e s a G i s e l a , s o t i a l u i t e f a n c e l S f n ti n f i d e D o m i n a e K e y s l a e a d H u n g a r i a m c o n v e n i s s e p e n t r ua c o n s t i t u i i n s u b u r b i a c e t a t i i o a s e z a r e a l o r n u m i t S z a t h m a r -N m e t h i , a d i c a S a t u l - M a r e N e m t e s c 3 ) .D u c e l e A r p a d i n s a r c i n a c u e x p e d i t i a i m p o t r i v a l u i M e n u -m o r u t p e t r e i d i n t r e s e p t e m v i r i i a n u m e p e T o s u , E l e u d i p eT u h u t u m , c o r e , f o r t a n d v a d u r i l e T i s e i , p a t r u n s e r a i n D a c i ab i h o r e a n a , u n d e c u p r i n s e r a o l o c a l i t a t e d u p a a l t a , p a n a c ea j u n s e r a l a c e t a t e a S a t u m a r e , p e c a r e o c u p r i n s e r a n u m a id u i : 4 o l u p t a i n a r j i t a d e t r e i z i l e 4 ) . D e a s e m e n e a c a z u i nm i n i l e U n g u r i l o r i c e t a t e a S a l a j 5 ) . M a i r a m a s e c e t a t e a B i h o -r u l u i u n d e M e n u m o r u t o p u s e n a v a l i t o r i l o r o i n a r j i t i m p o -t r i v i r e . D a r i n c e l e d i n u r m a v o i e v o d u l D a c i e i p o r o l i s s e n s e

    s e v a z u s i l i t s a c a p i t u l e z e , c o n s i m t i n d l a c a s a t o r i a f i i c e i s a l ec u Z u l t a , f i u l l u i A r p a d , a n d u - i d e z e s t r e d u c a t u l s u b i h o -r e a n . I n s c h i m b c u s c r u l s a u A r p a d I i c i n s t i c e t a t e a B i h o r u -l u i d u c i M e n u m o r u t d a r e t B y h o r c a s t r u m 6 ) c a f e u du n g u r e s c . N o b i l u l V e l u q u i n c a r e r e a l i z a s e a c e a s t a t r a n s a c t i ep o l i t i c a s i m a t r i m o n i a l a p r i m i i n d a r t i n u t u l Z a r a n d u l u i' ) G e s t a H u n g a r o r u m , c a p . X I , P . 3 4 .' ) N . D r a g a n u , R o m d n i i I n v e a c u r i l e a l I X X I V - l e a p e & m a t o p o n i m i e i , s i a

    o n o m a s t i c e i , B u c u r e a t i , 1 9 3 3 , p . 5 3 3 u r m . ; L . P i c , D e r n a t i o n a l e K a m p f g e g e n e t a s u n .g a r i s c h e S t a a t s r e c h t , L e i p z i g , 2 8 8 2 , p . 1 3 u r r n .3 ) F e j e r , I I I , 2 - 2 4 ; c f r . I . L . P i c , Z u r r u m a n i s c h - u n g a r i s c h e n S t r e i t f r a g e ,L i p s c a , 1 8 8 6 , p . 2 3 .4 ) G e s t a H u n g a r o t u m , c a p . X X , X X I , X X I I , p . 4 9 u r r n .I b i d . , c a p . X X I V , p . 4 4 .4 ) I b i d , , c a p . L i L I , p . 6 4 u r t n .

    1 ) .

    s

    )

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    6/37

    4 7 3 U N G U R I I I N D A C I A C A R P A T I N A 5V e l o q u i o d e d i t c o m i t a t u m d e Z a r a n d c a r e c u p r i n d e a o b u n a

    p a r t e d i n r e g i u n e a M u n t i l o r A p u s e n i 1 ) . A s t f e l r e u s i r a U n g u r i id u p a r e l a t a r i l e c r o n i c e i l o r n a t i o n a l e s a c u p r i n d l D a c i a s u p e -r i o a r a , p a r t e p r i n l u p t a , p a r t e p r i n l e g a t u r i m a t r i m o n i a l e ,s a a d u c a a s t f e l p o p u l a t i u n e a b a s t i n a s a d a c o - r o m a n a s u b s u -p r e m a t i a b o r . M e n u m o r u t i c u a i s a i s e c o n t o p i r c u r a n d c up a t u r a c o n d u c a t o a r e u n g a r a , c a r d v r e m e m a s a p o p u l a t i e id a c o - r o m a n e n u a v u d e c k s a i n c e r c e o n o u a s t a p a n i r e b a r b a r a ,p e c a r e s o a r t a v i t r i g a i - o a r u n c a s e a s u p r a - i , a s e r n a n a t o a r es t a p a n i r i i h u n i c e i c e l e i a v a r e . P r i n s u p u n e r e a l u i M e n u m o r u td r e p t u r i l e v o i e v o d a l e a s u p r a D a c i e i P o r o l i s s e n s e t r e c u r a a s u p r al u i A r p a d i a s u p r a u r m a s i l o r s a i , d r e p t u r i c u c a r e a c e s t i ai n v e s t i r a p e u n i i d i n t r e i n a l t i i l o r d e m n i t a r i .C a t p r i v e s t e n u m e l e M o r u t i M o n u m o r u t , p a r e r i l e a s u p r ao r i g i n i i s u n t i m p a r t i t e . M o r o u t a r i n s e m n a i n u n g u r e s t eM o r a y , c e e a c e a r i n d i c a o l e g a t u r a o a r e c a r e c u p r i n c i p a t u lm o r a y a l l u i M o i m i r i S v a t o p l u e . C r o n i c a l u i K e z a a r a t ap e M o r u t c a p a r i n t e a l l u i S v a t o p l u k 2 ) . E x p l i c a t i a n u m e l u ir a m a n e i n s e a m a c e r c e t a r i l o r v i i t o a r e . I n s p r i j i n u l a c e s t o r at i n e m s a t r a g e m a t e n t i u n e a a s u p r a v i i M o r o i n d r u t d i n j u -d e t u l S o r o c a c a r e p o r n e s t e l a c o m u n a D r o c h i a s i s e d e s c h i d el a r g i n v a l e a T a r i g r a d u l u i l a n g a c a t u n u l T u r c a 3 ) . P a s t r a r e aa c e s t u i n u m e a s a d e e x o t i c i n B a s a r a b i a r o m a n e a s c a i s i a r es e m n i f i c a t i a s a , a r a t a n d c n u m e l e d e M e n u m o r u t n u e r an e c u n o s c u t i n t e r i t o r i u l l o c u i t d e R o m a n i .

    * *D u p l c o n s o l i d a r e a s u p r e r n a t i e i l o r a s u p r a D a c i e i b i h o r e n e ,U n g u r i i i n c e r c a r a s a p a t r u n d a s i i n D a c i a A p u l e n s d s a u u l t r a -s i l v a n a , c u m o n u m e a u e i d u p a s e z a r e a e i d i n c o l o d e M u n t i iA p u s e n i t e r r a u l t r a s i l v a n a d i n p u n c t u l l o r d e v e d e r e . C ue x p l o r a r e a i c u c e r i r e a a c e s t e i r e g i u n i f u s e s e i n c r e d i n t a t T u -h u t u m , u n u l d i n s e p t e m v i r i i c a r m u i t o r i a i U n g u r i l o r . D o m n i ai n D a c i a A p u l e n s a o d e t i n e a p e t i m p u l d e s c a l e c a r i i U n g u r i l o r1 ) G e s t a H u n g a r o r u m , c a p . L I I , p . 6 5 .2 ) S i m o n K e z a , ( ' h r o n i c o n H u n g a r i c t a n , 1 c . , I V , 7 , p . 3 7 . N . D r 5 g a n u ,o . c . , p . 2 8 9 u r m . ; C . D i c u l e s c u , D i e G e p i d e n , I , p . 1 8 8 .2 ) Z . A r b o r e , D i c t i o n a r u l G e o g r a f i c a l B a s a r a b i e i , P . i 4 7 .

    1

    *

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    7/37

    6 I O N I . N I S T O R 4 7 4u n o a r e c a r e V l a h G e l u G e l o u q u i d a m B l a c u s d o m i n i u m

    t e n e b a t 1 ) . V e c h e a c r o n i c a u n g u r e a s c a a r a t a c a p a m a n t u l D a -c i e i u l t r a s i l v a n e e r a s t r a b a t u t d e c e l e m a i f r u m o a s e r a u r i , d i nn i s i p u l c a r o r a s e c u l e g e a c e l m a i b u n a u r . C r o n i c a r u l l a u d ab o g a t i a d e s a r e a t r i i , i a r t r e c f i n d l a d e s c r i e r e a l o c u i t o r i l o r , e li i a r a t a c a p e o a m e n i i c e i m a i n e v o i a s i d i n l u m e . E i e r a uV l a h i f l S l a v i c a H n u a v e a u a l t e a r m e d e c k a r c u r i i s a g e t i ,i a r d u c e l e l o r G e l u a r f i f o s t p r e a p u t i n s t a t o r n i c i n i c i n ua r f i a v u t o s t a s i b u n i l a i n d e m a n , c u a j u t o r u l c a r o r a s a s ei m p o t r i v e a s c a v i t e j i e i U n g u r i l o r ; i a c e a s t a c u a t a t a m a i p u t i nc u c a t d u c e l e V l a h i l o r a v e a d e s u f e r i t f o a r t e m u l t e n e a j u n s u r id i n p a r t e a C u m a n i l o r i P e c e n e g i l o r h a b i t a t o r e s t e r r a e i l l i u sv e l i o r e s h o m i n e s e s s e n t t o t i u s m u n d i , q u i a e s s e n t B l a s s i e tS c l a v i , q u i a a l i a a r m a n o n h a b e n t , n i s i a r c u m e t s a g i t t a s , e t d u xe o r u m G e l o u m i n u s e s s e t t e n a x e t n o n h a b e r e t c i r c a s e b o n o sm i l i t e s , e t a u d e r e n t s t a r e c o n t r a a u d a t i a m H u n g a r o r u m , q u i aa C u m a n i s e t P i c e n a t i s m u l t a s i n i u r i a s p a t e r e n t u r 2 ) .

    I a t u n a d i n c e l e m a i v e c h i s i m a i p r e t i o a s e m a r t u r i i i s t o r i c ea s u p r a s t a r i l o r p o l i t i c e , e t n o g r a f i c e i e c o n o m i c e d i n D a c i aA p u l e n s a d e l a f i n e l e s e c o l u l u i a l I X - l e a s i i n c e p u t u l s e c o l u l u ia l X - l e a . S t a p a n i t o r a l t a r i i e r a R o m a n u l G e l u , c a r e a v e a c e t ed e o s t a s i i n j u r u l s a u , i n a r m a t i c u a r c u r i i s g e t i , s i c a r ea v e a d e s u s t i n u t m e r e u l u p t e g r e l e i n c o n t r a P e c e n e g i l o rC u m a n i l o r . P o p u l a t i a t a r i i e r a c o n s t i t u i t a d i n V l a h i s a u R o m e i n i ,u r m a s i i v e c h i l o r p r o v i n c i a l i d a c o - r o m a n i , p e l a n g a c a r e s ea c i u i s e r a d i v e r s e s e m i n t i i s l a v e , c a r e c u v r e m e a f u r a a b s o r b i t ed e R o m a n i , l a s a n d d o a r i n l i m b a i t o p o n i m i e u r m e v i z i b i l e d ev r e m e l n i c a l o r s a l a s l u i r e p e p a m a n t u l b a t r a n e i D a c i i C a r p a -t i n e . c a t p r i v e s t e t r i b u r i l e a c e s t e a s l a v e , c a r e i n d r u m u l l o rs p r e P e n i n s u l a B a l c a n i c a p o p o s i s e r a u n t i m p o a r e c a r e i nD a c i a , n u a v e m n i c i o a k a i n f o r m a t i e i s t o r i c a d e c k s i m p l am e n t i u n e a l o r i n c r o n i c a n o t a r u l u i a n o n i m s i i n c r o n i c a l u iN e s t o r . I z v o a r e l e d o c u m e n t a r e d i n s e c o l u l a l X I - l e a ' s i a lX H - l e a n u a m i n t e s c i n D a c i a d e c k d e S a s i , S e c u i i V l a c h i ,a d i c e , R o m a n i . D e S l a v i , o r i c a r e a r f i f o s t n u m e l en u s e f a c e i n d o c u m e n t e l e t i m p u l u i n i c i o m e n t i u n e . T o t c e s ' a

    1 ) G e s t a H u n g a r o r u m , l . c . , c a p . X X I V , p . 4 4 ; c f r . N . D r a g a n u , o . c . , p . 4 2 7 u r m .G e s t a H u n g a r o r u m , I . c . , c a p . X X V , P . 4 5 .

    l o r " g e n t i l i c ,

    I I

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    8/37

    4 7 5 U N G U R I I I N D A C I A C A R P A T I N A 7s c r i s s i s ' a s u s t i n u t d e s p r e p r e z e n t a S l a v i l o r i n D a c i a , s ' ai n t e m e i a t e x c l u s i v p e c o n s i d e r a t i u n i g l o t o l o g i c e , d e r i v a t e d i nt o p o n i m i e s i o n o m a s t i c a . D a r m u l t e d i n r e z u l t a t e l e a c e s t o rc e r c e t a r i s u n t s i r a m a n d i s c u t a b i l e p a n a l a c o n f i r m a r e a l o rp r i n m a r t u r i i i s t o r i c e . D e a s e m e n e a n u t r e b u e s s c a p a r n d i nv e d e r e e a m u l t e t o p o n i m i c e s i o n o m a s t i c e c o n s i d e r a t e c a s l a v e ,f a c p a r t e d i n s t r a v e c h i u l p a t r i m o n i u g e t o - d a c i c a l l i m b i in o a s t r e . D e s i D a c i a e r a i n z e s t r a t a d e n a t u r a c u c e l e m a ia l e s e d a r u r i a l e s a l e , p o p u l a t i a a b o r i g e n a d a c o r o m a n d , i o b a g i i

    d e m a i t a r z i u , t r a i a u , d u p a r a t a r i l e c r o n i c e i , i n c e a m a i n e a g r am i z e r i e d i n c a u z a a s e r v i r i i l o r c u c e r i t o r i l o r b a r b a r i d e t o a t er a s e l e , c a r o r a l e u r m a r d U n g u r i i l u i A r p a d .I n c o n t i n u a r e c r o n i c a n e d e s f a s o a r a u n i m p r e s i o n a n t t a b l o ua s u p r a p r i m e l o r c i o c n i r i d i n t r e R o m a n i s i U n g u r i , c a r e n ui n f a t i s a u c l e a t p r e l u d i u l l u p t e l o r s e c u l a r e d i n t r e a c e s t e d o u an e a m u r i p e n t r u s t a p a n i r e a D a c i e i . C u i n g a d u i n t a l u i A r p a d ,c a p e t e n i a U n g u r i l o r T u h u t u m t r e c u d i n D a c i a b i h o r e a n a i nD a c i a u l t r a s i l v a n a , d e s c h i z a n d l u p t a i m p o t r i v a l u i G e l u ,v o i e v o d u l R o m a n i l o r c o n t r a G e l o u , d u c e m V a l a c h o r u m .P r i m i n d v e s t e a d e s p r e i n v a z i a U n g u r i l o r i n t a r a s a , G e l u i s ia d u n a o a s t e a s i p o r n i c a l a r e i n c e a m a i m a r e g r a b a i n t r ui n t a m p i n a r e a n a v a l i t o r i l o r p e n t r u a l e i n c h i d e c a l e a i n p o r t i l eM e z e s u l u i ( M e z i e s ) . D a r T u h u t u m , s t r a b a t a n d p a d u r e a i n t r ' os i n g u r a z i , a j u n s e l a m a l u l A l m a s u l u i , u n a f l u e n t a l S o m e s u l u i .A c o l o a m b e l e a r m a t e a j u n s e r a f a t a i n f a t a , d e s p a r t i t e u n a d ea l t a n u m a i d e a p a A l m a s u l u i . I n c u r s u l n o p t i i U n g u r i i t r e c u r an e o b s e r v a t i r a u l s i d e s c h i s e r a l u p t a i m p o t r i v a R o m a n i l o r . S is ' a u l u p t a t c u e i c u i n v e r s u n a r e , z i c e c r o n i c a , p a n c eo s t i r e a l u i G e l u f u b i r u i t a ; m u l t i d i n t r e o s t a s i i r o m a n i f u r au c i s i s i I n c a m a i m u l t i f a c u t i p r i z o n i e r i . D u c e l e G e l u , c a n dv a z u a c e a s t a s e r e t r a s e i n g r a b a c u r e s t u l a r c a s i l o r s a i s a -g i t t a r i s p r e c e t a t e a d e p e S o m e s . D a r e l f u u r m a r i t d eo s t a s i i l u i T u h u t u m s i u c i s l a n g a C a p u s , u n a f l u e n t a l S o m e -s u l u i q u i c u m f u g e r e t , p r o p e r a n s a d c a s t r u m s u u m i u x t af l u v i u m Z o m u s p o s i t u m , m i l i t e s T u h u t u m a u d a c i c u r s up e r s e q u e n t e s , d u c e m G e l o u m i u x t a f l u v i u m C a p u s i n -t e r f e c e r u n t 1 ) . A f l a n d d e s p r e m o a r t e a v o i e v o d u l u i l o r ,

    1 ) G e s t a H u n g a r o r u m , 1 . c . , c a p . X X V I i X X V I I , P . 4 5 .

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    9/37

    8 I O N I . N 1 S T O R 4 7 6c a p e t e n i i l e R o m n i l o r s e s u p u s e r a l u i T u h u t u m j u r a r ac r e d i n t a .D u p a i n f r a n g e r e a l u i G e l u , U n g u r i i s u p u s e r a D a c i a A p u -l e n s s u p r e m a t i e i l o r , l a f e l c u m p r o c e d a s e r a i c u D a c i aP o r o l i s e n s a . D r e p t u r i l e v o i v o d a l e a l e l u i G e l u t r e c u r a a s u p r al u i T u h u t u m , c a r e l e e x e r c i t i n n u m e l e l u i A r p a d . D a r c u mn u m a r u l U n g u r i l o r b i r u i t o r i e r a d i s p a r e n t d e m i c , f a t a d ep o p u l a t i a r o m n b a s t i n a s , a c e a s t a c o l / I - s e a p e U n g u r i i nt o a t e d o m e n i i l e v i e t i i o b s t e s t i . E a i s i c o n t i n u a v i e a t a d e m a i

    i n a i n t e , r a s p u n z n d n o i l o r s t a p n i p r e s t a t i i l e e i i n b a n i s i i nn a t u r a d u p a o b i c e i u l t a r n . D e l a r e t r a g e r e a l e g i u n i l o r d i n D a c i an u e r a d o a r a a c e a s t a p r i m a s c h i m b a r e d e s t a p a n i t o r i b a r b a r i ,c i e a i n c h e i a d o a r d s e r i a a c e s t o r a p r i n s u p r e m a t i a u n g u r e a s c ac e a v e a O . s e p e r m a n e n t i z e z e m a i m u l t e s e c o l e .U r m a s u l l u i T u h u t u m i n s t a p a n i r e a D a c i e i u l t r a s i l v a n e af o s t f i u l s a l H o r c a , d u p c a r e a u r m a t G i u l a . D e s p r e a c e s tG i u l a , c r o n i c a p i c t a t a d e l a V i e n a s u s t i n e c a e l a r f i d e s c o p e r i t ,c u o c a z i u n e a u n e i v a n a t o r i , r u i n e l e u n e i v e c h i c e t a t i r o m a n ee r a t i p s e G y u l a d u x m a g n u s e t p o t e n s , q u i c i v i t a t e m m a g n a mi n E r d e l w i n v e n a t i o n e s u a i n v e n e r a t , q u i i a m p r i d e m aR o m a n i s c o n s t r u c t a f u e r a t 1 ) . V e c h e a c e t a t e r o m a n k d e s c o -p e r i t a d e G i u l a , e r a d u p 5 . t o a t a p r o b a b i l i t a t e a A p u l u m p eM u r e s , c a p i t a l a D a c i e i c e n t r a l e s a u a p u l e n s e . G i u l a r e s t a u r ac e t a t e a a s e z a s c a u n u l d e d o m n i e i n e a , n u m i n d u - o A l b aG i u l a e , a d i c l A l b a l u i G i u l a , u n g u r e s t e F e j d r v d r , n e m t e s t eW e i s s e n b u r g , s l a y . B i e l g o r o d , B a l g r a d u l s a u A l b a - I u l i an o a s t r a 2 ) . F o r m a d e A l b a G i u l a e a p a r e i n d o c u m e n t e l e l a t i n em e d i e v a l e .L u i G i u l a I i u r m a i n d o m n i a D a c i e i u l t r a s i l v a n e n e p o t u ls a u d e f r a t e , n u m i t G i u l a c e l M i c m i n o r c a r e s e i d e n t i -f i c a s e t o t m a i m u l t c u p a s u r i l e i d a t i n i l e s u p u s i l o r s a i v a l a h is a u d a c o r o m a n i , c a u t n d s a r e s t a b i l e a s c a v e c h i l e r a p o r t u r ip o l i t i c e c u i m p e r i u l r o m a n d e r a s a r i t , c a r e t o c m a i i n v r e m e as a , s u b d o m n i a i m p a r a t u l u i V a s i l e a l I I - l e a B u l g a r o c t o n u l ,

    1 ) C h r o n i c o n P i c t u m V i n d o b o n e n s e , e d . G . P o p a - L i s s e a n u , i n 4 I z v . I s t . R o m .v o l . X I , c a p . X V , p . 2 1 .2 ) T e l e k i , O k m i n y t d r , I , p p . i 4 6 i 1 5 2 ; V . M o t o g n a - D e , W a r n : u n d v o nm e m h a b e n d i e U n g a r n S i e b e n b i i r g e n e r o b e r t ? , i n O s t l a n d u , v o l . V I , f a s c . 3 .

    s i - z i

    oI

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    10/37

    4 7 7 U N G U R I I I N D A C I A C A R P A T I N A 9c u c e r i s e t a r a t u l b u l g a r d e l a D u n a r e s i r e s t a b i l i s e a s t f e l v e c h i l eg r a n i t e a l e R o m a n i e i d e - a - l u n g u l l i m e s u l u i d u n a r e a n . S i i s t o -r i c i i m a g h i a r i r e c u n o s c c p e t i m p u l l u i S t e f a n c e l S a n tp o l i t i c a D a c i e i e r a i n d r e p t a t a s p r e S u d - E s t m a i a l e s d i nc a u z a e a p o p u l a t i u n e a d a c o r o r n a n b a s t i n a s a a p a r t i n e a b i s e -r i c i i r a s a r i t e n e c u s c a u n u l p a t r i a r h a l l a C o n s t a n t i n o p o l 1 ) .D u p s t i r i l e b i z a n t i n e G i u l a c e l M i c p r i m i s e p e l a 9 5 0 b o t e z u ll a C o n s t a n t i n o p o l d u p r i t u l o r t o d o x s i . t o t e l c h e m a s e i nt a m s a p e e p i s c o p u l I r o t e i u 2 ) .

    O r i e n t a r e a s a p o l i t i c a s p r e C o n s t a n t i n o p o l n u e r a i n s d u p ap l a c u l U n g u r i l o r a r p a d i e n i , c a r e n a z u i a u s p r e o p u s s i s ep r i n s e r a d i n v r e m e i n m r e j i l e p o l i t i c e i p a p a l e d e l a R o m a .D e a c e e a S t e f a n c e l S a n t , i n d a t a d u p i n c o r o n a r e a s a c a r e g ea p o s t o l i c a l U n g a r i e i , d e s c h i s e o s t i l i t a t i l e i n c o n t r a l u i G i u l ac e l M i c d i n D a c i a u l t r a n s i l v a n a , s u b p r e t e x t u l e a s e a t i t a s en e c r e d i n c i o s , C I n u v o i a s d e v i n a . c r e s t i n d u p r i t u lc a t o l i c s i p e n t r u c a u n e l t e a m e r e u i m p o t r i v a s t a p a n u l u i s i l l ,r e g e l e q u o d i n f i d e e s s e t v a n u s e t n o l u i t e s s e c h r i s t i a n u se t m u l t a c o n t r a r i a f a c i e b a t 3 ) . C r o n i c a r u l S i m o n K e z aa r a t a c a . G i u l a f u s e s e r i d i c a t i m p r e u n a c u s o t i a s i d o i f i i a is a l s i i n c a r c e r a t i n U n g a r i a J u l a c u m u x o r e e t d u o b u sf i l i i s i n H u n g a r i a m a d d u c t o i a r t a r a s a i n c o r p o r a t a P a -n o n i e i a d i u n c t o P a n n o n i a e 4 ) . C r o n i c a p i c t a t d e l a V i e n ar e l a t e a z a e a ' r e g e l e S t e f a n a r f i p r o c e d a t a s t f e l i n c o n t r a l u iG i u l a , f i i n d c a d e s i i s e a t r a s e s e d e r e p e t a t e o r i l u a r e a a m i n t e ,e l t o t u s i n u s ' a i n t o r s l a l e g e a c r e s t i n a s i n i c i n ' a i n c e t a t d e ac o m i t e i l e g a l i t a t i f a t a . d e U n g u r i h o c a u t e r n i d e o f e c i t q u i as a e p i s s i m e a m o n i t u s a b e a t o r e g e S t e p h a n o n e c a d f i d e mC h r i s t i c o n v e r s u s , n e c a b i n f e r e n d a H u n g a r i s i n i u r i a c o n -q u i e v i t 5 ) . M a r t u r i i l e v e c h i l o r c r o n i c e u n g u r e s t i c u p r i v i r e l ac a m p a n i a i m p o t r i v a l u i G i u l a s u n t c o n f i r m a t e s i p r i n r e l a t a r i l ec r o n i c e r g e r m a n e d e l a H i l d e s h e i m , c a r e a r a t a l a a n u l 1 0 0 3e a r e g e l e S t e f a n a p o r n i t c u o a s t e i n c o n t r a u n c h i u l u i s a u

    i ) I . L u p a s , V o i v o d a t u l T r a n c i l v a n i e i i n s e c o l u T a l X I I - l e a t i a l X I I I - l e a , i n S t u d i i , C o n f e r i n t e t i C o m u n i c d r i I s t o r i c e , I I , p . 9 . t r "2 ) S c y l i t z e s , I I , p . 3 2 8 ; K e d r e m u s , 2 . 6 3 6 , e d . P a r i s ; ' Z o n a r a s , 2 , p .1 5 2 ; c f r . S i e b e n b f i r g i s c h e V i e r t e l j a l z r s c h r i f t , S i b i u , 1 9 3 4 , P . t 8 _ : u r m .5 ) G e s t a H u n g a r o r u m , I . c . , c a p . X X V I I , p . 4 6 .5 ) S i m o n i s d e K e z a . C h r o n i c o n H u n g a r i c u m , I . c . , c a p . I I I , P . 4 5 .5 ) C h r o n i c o n P i c t u m V i n d o b o n e n s e , 1 . c . , c a p . X X X V I I , p . 3 2 .

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    11/37

    1 0 I O N I . N I S T O R 4 7 8G i u l a S t e p h a n u s r e x H u n g a r i c u s s u p e r a v u n c u l u m s u u m

    r e g e m J u l u m c u m e x e r c i t u v e n i t 1 ) . D i n r e l a t a r i l e d e m a i s u sr e z u l t c a D a c i a A p u l e n s a a d u c e l u i G e l u a c o n t i n u a t s a - s ip a s t r e z e f i i n t a s a p o l i t i c a a p a r t e s i s u b T u h u t u m , H o r c a ,G i u l a S i G i u l a c e l M i c m a i b i n e d e o s u t a d e a n i , p a n a i nt i m p u l l u i t e f a n c e l S f n t . D e c i n u m a i l a a n u l 1 0 0 3 s t r a v e c h i u lv o e v o d a t r o m n e s c d i n D a c i a A p u l e n s a a f o s t c u c e r i t d e U n g u r ii n g l o b a t r e g a t u l u i u n g u r e s c . A t r i b u t i u n i l e v o e v o d a l e a s u p r aD a c i e i u l t r a s i l v a n e t r e c u r a c a i c e l e a s u p r a D a c i e i b i h o r e n e ,i n s e a r n a r e g e l u i U n g a r i e i , c a r e l e i n c r e d i n t u n o r i n a l t id e m n i t a r i d e l a c u r t e a s a .R e l a t a r i l e n o t a r u l u i a n o n i m a u f o s t s u p u s e c e l o r m a i p a t i -m a s e c r i t i c i . E l s i - a c u l e s i n f o r m a t i u n i l e s a l e d i n t r a d i t i i l el o c a l e s i d i n a n t e c e l e d e v i t e j i e a l e U n g u r i l o r i n c a r e s e p r e a -m a r e a u l u p t e l e a c e l o r a c u R o m n i i d i n D a c i i l e C a r p a t i n e .N o t a r u l , a l c a r u i a n o n i m a t n ' a p u t u t f i I n c a i d e n t i f i c a t d e f i n i t i vn i c i c u P ( e t r u s ) d i c t u s m a g i s t e r > > a l r e g e l u i B e l a a l I I - l e a

    ( 1 1 3 1 I 1 4 1 ) i n i c i c u P ( a u l u s ) r e g a l i s n o t a r i u s a l l u i B e l aa l I I I - l e a ( 1 1 7 3 - 1 1 9 6 ) 2 ) , n u a v e a n i c i u n i n t e r e s s n a s c o -c e a s c a d e l a s i n e a s e m e n e a l u p t e , d a c a e l e n u a r f i a v u t u ns u b s t r a t r e a l 3 ) . M e n t i o n a r e a R o m n i l o r i n v e c h i l e c n t e c ep o p u l a r e u n g u r e s t i , d i n c u p r i n s u l c a r o r a p a r e s s e f i i n s p i r a tc r o n i c a r u l , p r e z i n t a p r i n f a p t u l a c e s t a i n s u s i o d o v a d a d e m a r ep r e t 4 ) . D a c a t o a t e n u m e l e i f a p t e l e m e n t i o n a t e d e n o t a r u l a n o -n i m a r f i p o t r i v i t e c u a d e v r u l i s t o r i c , a m a v e a d e s i g u r o m a r t u r i en a r a t i v p r e t i o a s a a p r e z e n t e i m a i v e c h i a D a c o r o m a n i l o r i nt e r i t o r i i l e u n d e a u f o s t s u r p r i n s i d e c u c e r i t o r i . D a r t o c m a ip a s t r a r e a p r i n l e g e n d a , p r i n a n t e c e v i t e j e s t i i b a l a d e p o p u -l a r e a a c e s t o r v e c h i a m i n t i r i , ( p r i c k d e s c h i m b a t e a r f i e l ei n a r n a n u n t e , i n d i c a m a i m u l t c l e a t o r i c e m a r t u r i e p a t r i o -t i c k a d n c a i n t i p a r i r e p e c a r e a c e s t e l u p t e g r e l e , p u r t a t e c u1 ) M o n u m e n t a G e r m a n i a e S c r i p t o r e s , I I I , p . 9 2 .3 ) J a k u b o v i c h E l e k , P . m i s t e r , - A d a l k o k a z A n o n y m u s k e r d s h e s , B u d a -p e s t a , 1 9 2 5 , 0 M a g y a r N y e l v , X X I , 1 9 2 5 ; A . E c k h a r d t , L ' e n i g m e d u p l u s a n c i e nh i s t o r i e n h o n g r o i s , i n R e v u e d e s e t u d e s h o n g r o i s , I I I ( 1 9 2 5 ) ; c f r . B . H 6 m a n , i n AS z e n t - L a s z l k o r i G e s t a U n g a r o r u m s X I I X I I I s z a z a d i l e s z d r n t a z o i , B u d a p e s t a ,1 9 2 5 ; c f r . N . D r g a n u , R o m d n i i i n v e a c u r i l e a l I X X I V - l e a , p e b a z a t o p o n i m i e io n o m a s t i c e i , p . 7 u r m .3 ) P . H u n f a l v y , E t h n o g r a p h i e v o n U n g a r n , p . 2 4 6 u r m .4 ) N . I o r g a , 1 s t . R o m . , I I I , p . 4 6 .

    9

    #

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    12/37

    4 7 9 U N G U R I I I N D A C I A C A R P A T I N A x ia t a t e a j e r l e d e s a n g e i m p o t r i v a p o p u l a t i u n i i a u t o h t o n e r o -m a n e s t i , a u l a s a t - o i n s u f l e t u l p o p u l a r a l c u c e r i t o r i l o r 1 ) .S i a c e a s t a c u a t a t a m a i m u l t , c u c a t i z v o a r e l e d e c u m e n t a r el i p s e s c a p r o a p e c u t o t u l p a n a i n a d o u a j u m a t a t e a s e c o l u l u i a lX I I - l e a , a n d s ' a o r g a n i z a t c a n c e l a r i a r e g a r d ' a U n g a r i e i . P a n aa t u n c i a a c t e l e p u b l i c e s e i n c h e i a u m a i m u l t o r a l 2 ) . 0 p e c e t er e g a l a s ' a p a s t r a t n u r n a i d e l a r e g e l e L a d i s l a u c e l S l a n t d i n1 0 9 0 3 ) .A s t f e l s e e x p l i c a f a p t u l c r e g i i U n g a r i e i i d u i : 4 i n g l o b a r e a

    t e r i t o r i i l o r c e l o r d o u d u c a t e s a u v o i e v o d a t e r o m a n e s t i d i nc e l e d o u a D a c i i , p o r o l i s s e n s i a p u l e n s a , r e s p e c t a r a t r a d i o n a t i -l e l e a l c a t u i r i p o l i t i c e i m i l i t a r e a l e a c e s t o r a , p a s t r a n d p e n t r ua c e s t e r e g i u n i s t r a v e c h e a i n s t i t u t i e v o i e v o d a l a i i n s a r c i n a n d c ua d m i n i s t r a r e a l o r c h i a r d o i v o i e v o z i i n l o c u l c e l o r d o i d u c iv a s a l i d e p a n a a t u n c e a . N u m a i i n c u r s u l t i m p u l u i D a c i a b i h o -r e a n a a f o s t u n i t c u c e a u l t r a s i l v a n a i n t e u n s i n g u r v o e v o d a t a lA r d e a l u l u i , n u m e c a r e n u e s t e d e c a t t r a d u c e r e a u n g u r e a s c aa t o p o n i m i c u l u i T r a n s i l v a n i a . N o t a r u l a n o n i m a r a t a c a s f a n t u lr e g e S t e f a n s i - a s u p u s t a r a u l t r a s i l v a n a s a n c t u s r e x S t e -p h a n u s s u b j u g a v i t s i b i t e r r a m U l t r a s i l v a n a m 4 ) . R s l e rs u s t i n e a i n s a , i p o a t e c u t e m e i u , c a t a r a u l t r a s i l v a n a s a u t r a n -s i l v a n a f u i n c o r p o r a t a f o r m a l U n g a r i e i n u m a i i n v r e m e a r e g e l u iL a d i s l a u c e l S f a n t ( I o n o 9 5 ) 5 ) . S i m o n d e K e z a n u -m e s t e T r a n s i l v a n i a s e p t e m c a s t r a , a d i c a t a m c e l o r s a p t ec e t a t i , d u p a n e m t e s c u l S i e b e n b u r g e n , s l a v o n e s t e S e m g o -r o c h 6 ) . N u m e l e d e T r a n s i l v a n i a n u e s t e d e c a l o t r a -d u c e r e d i n u n g u r e s c u l e r d l a t i n e s t e s i l v a i p r e p o z i t i a- e l u , l a t . u l t r a , t r a n s , d e u n d e s ' a f o r m a t i n c a n c e l a r i a r e g a l aU l t r a s i l v a n i a s a u T r a n s i l v a n i a a d o c u m e n t e l o r u n g u r e s t i i nl i m b a o f i c i a l a l a t i n a . D i n u n g u r e s c u l E r d e l u s a u E r d e u e l u a l

    1 ) N . I o r g a , I s t o r i a R o m d n i l o r d i n A r d e a l i U n g a r i a , I I , p . X .2 ) F . M a u r e r , D i e B e s i t z e r g r e i f u n g S i e b e n b a r g e n d u r c h d i e d a s L a n d f e t z tb e w o h n e n d e n N a t i o n e n , B e r l i n , 1 8 8 2 ; R u d o l f D a v i d , i n K r o n s t d 4 e r Z e i t u n g , a .1 9 3 6 , N r . 1 8 4 ; N . I o r g a , 1 s t . R o m . , I I I , p . 4 0 .2 ) E . J a k u b o v i c h , L a d u n g s s i e g e l K o n i g A n d r e a s , I , i n a U n g a r . Y a c h b f i c h e r ) ) ,v o l . X V , p . I u r r n .4 ) G e s t a H u n g a r o r u m , 1 . c . , c a p . X X V I I , p . 4 6 .5 ) R . R d s l e r , D a c i e r u n d R o m i i n e n , p . 4 4 .6 ) C h r o n i c o n H u n g a r i c u m , l . c . , c a p . I V x , p . 4 5 ; c f r . M o n . G e r m . H u t . , S S . X I X ,o . 5 5 9 : t e r r a , q u a e S e p t e m C a s t r a , d i c i t u r s .

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    13/37

    1 2 I O N I . N I S T O R 4 8 0n o t a r u l u i a n o n i m 1 ) d e r i v a r o m a n e s c u l A r d e a l , c a r e a i n l o c u i tn u m i r e a s t r a v e c h e d e D a c i a . I n i z v o a r e l e b i z a n t i n e i n s a s ' am a i p a s t r a t v e c h e a t o p o n i m i e , i n t r u c a t A n a C o m n e n aa r a t a c r e g e l e S o l o m o n p o r n i s e i m p o t r i v a P e c e n e g i l o r i nf r u n t e a u n e i o s t i r i d a c i c e 2 ) . L a C h a l c o n d i l a s T r a n s i l -v a n i a a p a r e s u b v e c h i u l n u m e d e D a c i a 3 ) . L a 1 5 5 3 c o m a n d a n -t u l c e t k i i D e v a D o m i n i c D a b o s e i n t i t u l a c u m a n d r i e < v i c e -v a i v o d a D a c o r u m m o n t i c o l a s q u e G e t a r u m 4 ) . 0 d i p l o m a d i n1 5 8 6 a r a t a c a v i c e s p a n u l V a s i l e R a d u i n s o t i t d e 4 p r e t o r i s ed e p l a s a s e i n c o m u n a B u d e s t i , d i n M a r a m u r e s , p e n t r u aa n c h e t a u n e l e o b i c e i u r i d a c i c e p e c a r e p o p o r u l l e p r a c t i c ai n t r ' u n t e m p l u d a c i c , c o n s t r u i t i n a c e s t s c o p 5 ) . R e v o l u t i a l u iH o r i a r e i n p r o s p k a n u m e l e d e D a c i a . I n i z v o a r e l e t i m p u l u iT r a n s i l v a n i a a p a r e s u b n u m e l e d e D a c i a , i a r H o r i a a p a r e c ar e g e a l D a c i e i r e x D a c i a e 6 ) . S i g i l u l r e g a t u l u i D a c i e i I n f - i a i n i m a s t r a p u n s a d e u n p a l o s c u i n s c r i p t i a : < H o r e a R e xD a c i a e , 1 7 8 0 7 ) . P e l a s f a r s i t u l v e a c u l u i a l X V I I I - l e ai n c e p u t u l s e c o l u l u i a l X I X - l e a r e s t a u r a r e a D a c i e i f o r m a o b i e c -t u l p r e o c u p a r i l o r p o l i t i c e a l e c a b i n e t e l o r d i n V i e n a s i S t .P e t e r s b u r g 8 ) . M a r n e e v e n i m e n t e p o l i t i c e d i n 1 9 1 8 o f e r i s e r au n s t r a l u c i t p r i l e j p e n t r u r e s t a u r a r e a n u r n e l u i s t r a b u n d eD a c i a . D a r c e e a c e s ' a n e g l i j a t a t u n c e a s ' a r p u t e a s a v a r s ia s t a z i , a n d n u r n e c e l e b r e c a A u s t r i a d i s p a r u r a i n f a t a n o m e n -c l a t u r i i m a i v e c h i d e O s t m a r k . R e v e n i r e a l a v e c h e a n o m e n -c l a t u r 5 d e D a c i a p e n t r u A r d e a l s a u T r a n s i l v a n i a s e i m p u n ea s t a z i m a i m u l t s i m a i h o t a r i t c a o r i c a n d .S p r e d e o s e b i r e d e v e c h i i v o i e v o z i v a s a l i a i c e l o r d o u 5 . D a c i id e ' A n a a t u n c e a , n o i i v o i e v o z i t r a n s i l v d n e n i n u e r a u d e c k

    1 ) G e s t a H u n o a r o r u m , 1 . c . , c a p . X I , p . 3 4 ; N . D r i l g a n u , T o p o n i m i e i i s t o r i ei n A r d e a l , i n A n u a r u l l n s t i t u t u l u i d e I s t o r i e N a ( i o n a k i 5 , I I , 1 9 2 3 , p . 2 3 3 u r m .' ) A n a C o m n e n a , I , 8 , e d . B o n n , p . 3 3 6 ;3 ) K a l k o k o n d y l a s , p . 1 3 4 ; S c h l o t z e r , G e s c h i c h t e d e r D e u t s c h e n i n S i e b e n b a r g e n ,4 7 2 ; B i l d i n g e r , E i n B u c h u n g a r . G e s c h i c h t e , p . 7 4 .4 ) 0 . F l q c a s i V . S u i 6 g a , C e t a t e a D e v e i , p . 2 1 .6 ) M i h a l y d e A p s a , D i p l o m e . M a r a m u r e l e n e . , p . 6 1 ; c f r . A . F i l i p e s c u ,I s t o r i a M a r a m u r e p l u i , p . 1 5 .6 ) P a p i u I l a r i a n , T e z a u r d e M o n . I s t . , I I I p p . 3 0 4 u r m . , 3 1 8 , 3 2 0 , 3 5 6 ,3 6 7 s i 3 7 1 u r r n .7 ) I b i d . , p . 3 5 8 u r n i .8 ) I o n I . N i s t o r , R e s t a u r a r e a D a c i e i i n s i n t e z e l e d i p l o m a t i i l o r e u r o p e n e , i n A n a l .A c a d . R o r n . 1 s t . S e r . I I I , T o m . X X I , p . 3 3 7 u r m .

    a

    o s i

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    14/37

    4 8 z U N G U R I I I N D A C I A C A R P A T I N A 7 3

    l o c o t e n e n t i a i r e g e l u i s i i n d e p l i n i t o r i a i p o r u n c i l o r r e g a l e i nT r a n s i l v a n i a ; e i o c u p p r i m u l l o c i n i e r a r h i a U n g a r i e i , f i i n ds o c o t i t i i n t r e s u p r e m i i d i g n i t a r i a i c o r o a n e i , a l a t u r e a d e p a -l a t i n u l U n g a r i e i s i b a n u l C r o a t i e i . E i i n d e p l i n e a u d e m n i -t a t e a d e s t e g a r i s i g n i f e r i , B a n n e r t r a g e r a i r e g a t u l u i , i a ri n t i m p d e r a z b o i u e i p u t e a u f i i n v e s t i t i c u p u t e r e a d e c o -m a n d a n t i a i o s t i r i i . I n t i m p d e p a c e e i e r a u s u p r e m i i c a r -m u i t o r i s i j u d e c a t o r i a i D a c i e i . V o i e v o z i i c o n c e n t r a u i np e r s o a n a l o r t o a t e a t r i b u t i u n i l e m i l i t a r e , a d m i n i s t r a t i v e s i j u -d e c a t o r e s t i , a v a n d d e p l i n e p u t e r i d e s t a p a n i r e c a s i v o i e v o z i id i n M o l d o v a s i T a r a R o m n e a s c a . i t o t u s i e x i s t a o d e o s e b i r ef u n d a m e n t a l a i n t r e v o i e v o z i i d i n T r a n s i l v a n i a s i c e i d i n P r i n -c i p a t e l e R o m a n e . V o i e v o z i i M o l d o v e i s i T r i i R o m a n e s t ie r a u < ( d o m n i s i s i n g u r i s t d p d n i t o r i a i t a r i l o r l o r , C A V A v r e m ev o i e v o z i i D a c i e i u l t r a s i l v a n e n u e r a u d e c a t l o c t i i t o r i a i r e -g e l u i U n g a r i e i s i i n d e p l i n i t o r i a i p o r u n c i l o r s a l e 1 ) . E i e r a us o c o t i t i c a u r m a s i a i v e c h i l o r v o i e v o z i d a c o r o m a n i d e p ev r e m u r i , c a r i f u s e s e r a s u p u s i s u v e r a n i t a t i i u n g u r e s t i .I n c e r c a r i l e c e s ' a u f a c u t d e a c o n s i d e r a o r g a n i z a t i a v o i e v o -d a l a a T r a n s i l v a n i e i c a o c r e a t i e p o l i t i c a a r e g e l u i S t e f a n d u p am o d e l u l a p u s e a n , n u g a s e s c n i c i u n s p r i j i n i n i z v o a r e l e n a r a t i v es i d o c u m e n t a r e a l e t i m p u l u i 2 ) .I n t o t t i m p u l e v u l u i m e d i u D a c i a s i - a p a s t r a t m e r e u a u t o -n o m i a p o l i t i c a , a d m i n i s t r a t i v a s i e c o n o m i c a a p a r t e . E a n ' af o s t i n v r e m e a a c e e a n i c i o d a t a c o n t o p i t a d e p l i n c u U n g a r i a ,c i a d m i n i s t r a t a s e p a r a t d e v o i e v o z i i e i 3 ) . C o n s t i t u i r e a e i d i nt e r i t o r i i l e c e l o r d o u a D a c i i s u p u s e d e U n g u r i e r a s i m b o l i z a t ap r i n n u m i r e a s i m u l t a n a a d o i v o i e v o z i 4 ) .S e r i a v o i e v o z i l o r t r a n s i l v a n e n i a d e v e r i t i p r i n a c t e d o c u m e n -t a r e o d e s c h i d e # M e r c u r i u s p r i n c e p s U l t r a s i l v a n u s # , m e n t i o n a ti n t r e i d i p l o m e r e g a l e d i n a n i i 1 1 0 3 , 1 1 1 1 s i 1 1 1 3 5 ) . L a 1 1 7 6

    i ) I . L u p a s , V o i e v o d a t u l T r a n s i l v a n i e i i n s e c . a l X H - l e a s i a l X I I I - l e a , i n 0 S t u d i i ,C o n f e r i n s e s i C o m u n i c d r i I s t o r i c e 4 , I I , p . 2 .8 ) V a l e n t i n H 6 m a n , M a g y a r t r t e n e t , v o l . I , p . 2 2 0 u r m ; S z d z a d o k , 1 8 8 1 ,p . 5 1 7 ; K r a j n e r , D i e u r s p r f i n g l i c h e S t a a t s v e r f a s s u n g U n g a r n s , V i e n a , 1 8 7 9 , p . 5 2 9 .A . H u b e r , G e s c h i c h t e O e s t e r r e i c h s , I , p . 1 4 9 ; c f r . I . L u p a , o . c . , p . 2 8 u r r n .3 ) I . L u p a s , o . c . , p . 8 ; c f r . S z i l g y i S a n d o r , E r d e l y o r s z a g t a r t i n e t e t e -k i n t e t t e l m i v e l d s d r e , ( I s t o r i a T r a n s i l v a n i e i c u p r i v i r e l a e i v i l i z a t i a e i ) , P e s t a , 1 8 8 6 , p . 6 6 .4 ) F e j e r , C o d e x D i p l . H u n g a r i a e , I V , 3 , P . 4 6 8 u r m . ; c f r . I . L u p a s , o . c . , p . 2 5 .a ) F e j d r p a t a k y L a s z l 6 , K d l m d n K i r d l y o k l e v e l e i ( D i p l o m e l e r e g e l u i C o -l o m a n ) , B u d a p e s t a , 1 8 9 2 , P P . 4 5 i 6 6 ; c f r . I . L u p a g , 0 . c . , p . 1 6 .

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    15/37

    1 4 I O N I . N I S T O R 4 8 2s e p o m e n e s t e d e L e u s t a c h i u s V o y v o d a c a r e i r n p r e u n c ub a n u l O m p u d i n u s l u a s e p a r t e a l a t u r e a d e B i z a n t i n i l a b a t a l i ad e l a M y r i o K e p h a l o n d i n A n a t o l i a 1 ) . I n a n u l 1 2 0 1 s e f a c em e n t i u n e d e f i u l v o i e v o d u l u i L e u s t a c h i u s c a r e i i u r m a s e i nd e m n i t a t e a d e v o i e v o d a l T r a n s i l v a n i e i 2 ) . I n a n u l 1 2 1 9 s ep o m e n e s t e d e v o i e v o d u l N e u c a s a u L e u c a 3 ) i a r i n a n i i 1 2 2 71 2 3 1 s i 1 2 3 5 - 1 2 4 0 a c t e l e r e g a l e a m i n t e s c d e P o u s a W a y v o d aU l t r a s i l v a n u s 4 ) , p e c a r e d - 1 L u p a s i i c o n s i d e r a c a R o m a n i 5 ) .L a i n c e p u t v o i e v o z i i t r a n s i l v a n e n i n i c i n u a v e a u o r e s e d i n t av o i e v o d a l a s t a b i l a , c i n u m a i t a r z i u d e t o t a c e a s t a f u f i x a t al a A l b a J u l i a . C a l i s t a c i v i l a e i p r i m e a u u n a d i n t r e i p a r t id i n v e n i t u r i l e c u v e n i t e r e g e l u i d i n t r a n s p o r t u l d e s a r e p eM u r e s s i d i n d a r e a p e b o i . E i b e n e f i c i a u d e v e n i t u r i l e d o m e -n i i l o r S o l n o c , C i c e u , U n g u r a s u l , C e t a t e a d e B a l a , U i o a r a s iD e v a . P e n t r u o m a i b u n a a d m i n i s t r a r e a t r i i , s ' a m e n t i n u ti m p a r t i r e a T r a n s i l v a n i e i i n s t r a v e c h i l e j u p d n i i g e t o - d a c i c e 6 ) ,p e c a r e U n g u r i i l e r a z b o t e z a r a d u i : 4 l i m b a l o r i n i s p a n y ,d e u n d e d e r i v a n e m t e s c u l G e s p a n n s i r o m a n e s c u l s p a n .I n a c t e l e l a t i n e s t i j u p a n u l a f o s t t r a d u s p r i n c o m e s , i a r j u p a n i ap r i n c o m i t a t u s , c o m i t a t . ** *

    T e r i t o r i u l v e c h e i D a c i i M a l v e n s e , c u p r i n s i n t r e r a u r i l e M u -r e s s i D u n a r e , U n g u r i i i l g a s i r s t a p a n i t d e u n d u c e c u n u m e l eG l a d q u i d a m d u x n o m i n e G l a d c a r e i e s i s e d i n c a s t r u lV i d i n u l u i c u a j u t o r u l C u m a n i l o r d e B u n d y n c a s t r i s e g r e s s u sa d i u t o r i o C u m a n o r u m 7 ) . N o t a r u l a n o n i m & u n e l e a m a n u n t ei n t e r e s a n t e a s u p r a l u p t e l o r c u s t a p a n i t o r u l D a c i e i b a n a t e n e .D u c a t u l l u i G l a d s e i n t i n d e a d e l a M u r e s p a n g l a f o r t a r e a t aH o r o m ( P a l a n c a N o u ) p e D u n r e q u i d o m i n i u m h a b e b a ta f l u v i o M o r u s u s q u e a d c a s t r u m H o r o m . L u p t a h o t a r i t o a r es ' a d a t u n d e v a p e T i m i s . V o i e v o d u l G l a d i n t a m p i n a a t a c u l

    1 ) W e n c z e 1 , A r p d d k o r i U j O k m i l n y a t d r ( N o u a c o l e c t i e d e d o c u m e n t e a r p a d i e n e ) ,V I , p . 4 8 6 .2 ) I b i d . , p . 4 8 7 .5 ) I b i d . , p . 4 0 0 .4 ) F e j 6 r , C o d e x D i p l . , I I I , I , p . 2 7 i I I I ; I V , 3 , p . 5 5 2 .5 ) I . L u p a , o . c . , p . 2 1 .6 ) I o n I . N i s t o r , R o m a n i i i n T r a n s d a n u v i a , i n A n a l . A c a d . R o m . 1 s t . s e r . I I I ,T o r n X X I I I , P . 5 4 0 u r m .9 G e s t a H u n g a r o r u m , I . c . , c a p . X I , P . 3 4 ; d r . N . D r a g a a u , o . c . , p . 2 2 7 .

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    16/37

    4 8 3 U N G U R I I I N D A C I A C A R P A T I N A sU n g u r i l o r i n f r u n t e a u n e i c o n s i d e r a b i l e o s t i r i d e c a l a r e t ip e d e s t r i c u a j u t o r u l C u m a n i l o r , B u l g a r i l o r i V l a h i l o r d u xi l l i u s p a t r i a e c u m r n a g n o e x e r c i t u e q u i t u m e t p e d i t u r n a d i u -t o r i o C u m a n o r u m e t B u l g a r o r u m a t q u e B l a c o r u m C i o c n i r e aa f o s t f o a r t e s a n g e r o a s a . I n i n v a l m a s e a l a l u p t e i c a z u r a d o u aa p e t e n i i a l e C u r n a n i l o r i t r e i c n e j i b u l g a r i . O s t i r e a l u i G l a df u i n f r n t a i r i s i p i t , i a r d u c e l e i n s u s i s e r e f u g i a s e i n f o r t a r e a t aU r s c i a ( O r s o v a ) , c a r e s i e a c a z u i n m a i n i l e U n g u r i l o r . A t u n c iG l a d t r i m i s e s o l i d e p a c e s i i n c h i n a c e t a t e a i m p r e u n a c ub o g a t e d a r u r i h o c c u m G l a d , d u x e o r u m , v i d i s s e t , m i s s i sl e g a t i s , p a c e m a b e i s p e t e r e c e p i t e t c a s t r u m s u a s p o n t e c u md i v e r s i s d o n i s c o n d o n a v i t 1 ) .D u p a a c t u l i n c h i n a r i i , G l a d i s i p a s t r a v o i e v o d a t u l s u b s u p r em a t i a u n g u r e a s c a . C a s t r u l v o i e v o d a t u l u i s e g a s e a l a H o m r o ns a u H o r o m ( P a l a n c a N o u a ) p e D u n a r e , c e n t r u l h r i n g u l u i a v a rd i n p a r t i l e a c e l e a , d u p a c a r e s e s i n u m e a i d u c a t u l d e l aH o r o m d u c a t u s s e u v o e v o d a t u s H o r o m e n s i s 2 ) . A l t e

    i n s e m n a t e i n v o i e v o d a t u l b a n a t e a n e r a u K e v e ( C u b i n ) ,U r s c i a ( O r s o v a ) , P a n u c c a ( P a n c i o v a ) i M o r i s e n a ( C e n a d ) .I n d i c a t i i l e c r o n i c e i a n o n i m e c u p r i v i r e l a g r a n i t a d e S u d ad u c a t u l u i l u i G l a d , c a r e a j u n g e a p a n a l a D u n r e , a r a t a c m a l u l s t n g a l a c e s t u i f l u v i u n u s e g a s e a s u b s t a p n i r e a b u l g a r a ,c u m s ' a s u s t i n u t f r n i c i u n t e m e i u . A r a t a r i l e c r o n i c e i s u n ta d e v e r i t e p r i n m a r t u r i a c o n t e m p o r a n a a l u i C o n s t a n t i nP o r f i r o g e n e t u 1 , c a r e r e l a t e a z a C a , d u p s u p u n e r e a l u iO h t u m , g r a n i t a U n g a r i e i T o u p x f a . a j u n g e a p a n a l a D u -n a r e . C r o n i c a r u l n a s c u t i n p u t p u r a a r a t a c a U n g u r i i a l u n g a t id e c a t r e P e c e n e g i , f u g i r d s i s e a s e z a r a i n p a m a n t u l u n d el o c u e s c a c u m , a d i c a i n t r e a n i i 9 4 8 - 9 5 4 3 ) . I n a c e l l o c s u n ta c e s t e m o n u m e n t e v e c h i : m a i i n t a i e p o d u l i m p a r a t u l u iT r a i a n , l a c a p a t u l T u r c i e i ( U n g a r i e i ) p e u r r n a B e l g r a d u l l at r e i z i l e d e l a a c e s t p o d 4 ) .

    1 ) I b i d . , c a p . X L I V , p . 5 8 .2 ) L . B o h m , G e s c h i c h t e d e s T e m e s e r B a n u t s , I I , p . 3 0 6 .3 ) J . B . B u r y , T h e t r e a t i s e D e a d m i n i s t r a d o I m p e r i o , i n o B i z a n t i n i s c h e Z e i t s c h r i f tX V ( 1 9 0 6 ) , p . 5 2 2 .4 ) C o n s t . P o r f i r o g e n e t u l , D e a d m . , e d . B o n n , c a p . 4 , P P . 5 7 3 - 5 7 4 ;c f r . G z a F e j r , U n g a r n s G e b i e t s g r e n z e n i n d e r M i t e d e s s o . J a h r h u n d e r t s , i n( t U n g a r . J a h r b u c h e r ) , B e r l i n , v o l . I I , P . 4 7 .

    l o c a -l i t a t i

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    17/37

    1 6 I O N I . N I S T O R 4 8 4D a r a c u t o a r d s u p u n e r e a l o r f a t a d e U n g u r i , a t a t G l a d c a ts i u r m a s i i s d i n u i n t e l e s e s e r a s s e d e s f a c a a s a u s o r d e v e c h i l el o r l e g a t u r i c u i m p e r i u l r o m a n d e r s a r i t , c a r e c h i a r i n v r e m e aa c e e a a j u n s e s e d i n n o u l a l i m e s u l d u n d r e a n , d u p i n f r a n g e r e as i r i s i p i r e a p r i m u l u i t a r a t b u l g a r . D i n c a u z a a c e a s t a u r m a s i il u i G l a d , d i n t r e c a r e c e l d i n u r r n a f u s e s e A h t u m ( O h t u m ,O p t u m , A c h t o n , A j t o n y ) e x c u i u s p r o g e n i e O h t u m f u i tn a t u s e r a u v e s n i c b l n u i t i d e U n g u r i d e i n f i d e l i t a t e q u o dr e g i s r e b e l l i s f u i t i n o m n i b u s . I n c o n d i t i i l e a c e s t e a s e s t r e c u -

    r a r a e v e n i m e n t e l e m a i b i n e d e o s u t a d e a n i , p a n a i n z i l e l er e g e l u i S t e f a n - c e l - S l a n t c a r e t r i m i s e p e n e p o t u l s a l S u n a d ,f i u l l u i D o b u c a S u n a d f i l i u s D o b u c a , n e p o s r e g i s c u op u t e r n i c a o s t i r e i m p o t r i v a n e c r e d i n c i o s u l u i A h t u m , a l c a r u id u c a t c u p r i n d e a B a n a t u l i n t r e g d e l a g r a n i t e l e T r a n s i l v a n i e ip a n a l a V i d i n s i S e v e r i n s e r v i e b a t e i d e m v i r o t e r r a a f l u v i oK e r e s u s q u e a d p a r t e s T r a n s i l v a n a s e t u s q u e i n B u d i n e tZ e r e n 1 ) . A h t u m i m b r t i s a s e , c a s i G i u l a l a r n d u l s a u , c r e -d i n t a o r t o d o x a d i n C o n s t a n t i n o p o l , c e e a c e n u c o n v e n e a d e l o ca p r i g u l u i a d e r e n t a l c a t o l i c i s m u l u i , c a r e e r a r e g e l e a p o s t o l i ca l U n g a r i e i , c a s t i g a t n u m a i d e c u r a n d p e n t r u c r e d i n t a a p u -s e a n a . O s t i r i l e a d v e r s e s e c i o c n i r a , u n d e v a p e M u r e s . O h t u mf u b a t u t s i u c i s i n t a b a r a s a d e l a n g a M o r i s e n a i n c a s t r o s u oi u x t a M o r i s i u m i n t e r f e c i t e u m 2 ) .D u p a i n f r a n g e r e a s i u c i d e r e a d u c e l u i O h t u m , r e g e l e t e f a ni n c o r p o r v o i e v o d a t u l b a n a t e a n U n g a r i e i , i a r p e S u n a d i lr a s p l a t i p e n t r u s e r v i c i i l e s a l e c u c e t a t e a M o r i s e n a c u t o a t ea p a r t e n e n t e l e e i c a s t r u m O h t u m 1 V I o r i s e n a c u m o m n i b u sa p e n d i c i i s s u i s c o n d o n a v i t . D u p a n o u l s a u s t a p a n , c a s t r u l s a uc e t a t e a M o r i s e n a s ' a n u m i t S u n a d q u o d c a s t r u m n u n c S u n a dn u n c u p a t u r C e n a d u l d e a s t a z i 3 ) . D a c i a M a l v e n s a s a u b a n g -t e a n a f u o r g a n i z a t a i n t r ' o c d p i t d n i e d e g r a n i g i a r a p a r a r e a e if u i n c r e d i n t a t a u n u i c a p i t a n c u n u m e l e K u n d , d u p d c a r e s ' an u m i t c a p i t a n i a t u s K u n d 4 ) . M a i t a r z i u c a p i t a n a t u l s a um a r c a a c e a s t a d e g r a n i t s ' a n u m i t c u u n t e r m e n a v a r b a n a t1 ) G e s t a H u n g a r o r u m , c a p . X I , P . 3 4 ; c f r . G . P o p o v i c i , I s t o r i a R o m d n i l o rB a n d i e n t , p . 1 1 3 u r m .' - ) V i t a S . G e r a r d i , c . i o , e c . E n d l i c h e r , M o n u m e n t a A r p a d i a n a , p . 2 1 5 .3 ) G e s t a H u n g a r o r u m , 1 . c . , c a p . X I , p . 3 4 ; c a p . X L I V , p . 5 7 .4 ) L . B o h m , G e s c h i c h t e d e s T e m e s e r B a n a t s , I , p . 2 3 .

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    18/37

    4 8 5 U N G U R I I I N D A C I A C A I 1 P A T I N A 1 7

    b a n a t u s d e r i v a t d i n b a i a n - b a n , g r e c e s t e p o e c ' e v o c , s a r b e s t eb a n , c a r e r e p r e z e n t a p u t e r e a r e g a l d i n a c e a s t a m a r a d e h o t a r ,i n c a l i t a t e a d e m a r c h i z s a u M a r k g r a f , c u m s e n u m e a u a s e m e n e ac a p e t e n i i d e g r a n i t i n a p u s 1 ) .: A p a r a r e a n o u l u i b a n a t d a d u m u l t d e l u c r u r e g i l o r U n g a r i e i .C r o n i c a p i c t a t d e l a V i e n a a r a t a c a p e t i m p u l r e g e l u i S o l o m o n( 1 0 6 3 1 0 7 4 ) P e c e n e g i i a r f i s t r b a t u t B a n a t u l , a j u n g a n d ' A n al a r a u l S a v a , p e c a r e 1 - a r f i t r e c u t c u a j u t o r u l B u l g a r i l o r s iG r e c i l o r . N a v a l i t o r i i a r f i f o s t i n s / r e s p i n s i c u m a r i p i e r d e r ip e n t r u e i 2 ) . C r o n i c a l u i K e z a r e l a t e a z c a l u p t e l e i n b a n a tc o n t i n u a r a s i s u b r e g e l e L a d i s l a u c e l S a n t ( 1 0 7 7 - 1 0 9 5 ) 3 ) .I n 1 1 2 9 i m p a r a t u l I o n C o m n e n i n t r e p r i n s e o e x p e d i t i e i nT r a n s d a n u v i a s i D a c i a , p e n t r u a r e s t a b i l i a c o l o v e c h e a s u p r e -m a t i e r o m a n d . R e g e l e t e f a n a l I I - l e a i s e i m p o t r i v i l a H o r o m( P a l a n c a N o u a ) p e C a r a s s i r e u s i s - 1 r e s p i n g a p e s t e D u i - I k e 4 ) .I n 1 1 5 2 i m p r a t u l M a n u e l C o m n e n u l p o r n i i m p o t r i v a B a n a -t u l u i , m a s u r a n d u - s i p u t e r i l e c u r e g e l e G e i z a a l I I - l e a ( I I 4 I

    1 1 6 4 C u r a n d i n s / . B i z a n t i n i i i n c e t a r a c u i n c u r s i u n i l e l o r i nB a n a t , f i i n d c a l a 1 1 8 6 l u f i i n t t a r a t u l A s a n i z i l o r i n B a l c a n i ,c a r e i n c h i s e p e n t r u m a i m u l t e s e c o l e B i z a n t u l u i d r u m u l s p r eD u n d r e .L a 1 2 0 3 s e a m i n t e s t e d e u n c o m i t e d e T i m i s , c a r e i n d e p l i n e ai n m a r c a d e g r a n i t b a n / t e a n a a c e l e a s i f u n c t i u n i a d m i n i s t r a t i v ei n n u m e l e r e g e l u i U n g a r i e i c a s i v o i e v o d u l T r a n s i l v a n i e i . L a1 2 0 9 c o m i t e d e T i m i s e r a u n o a r e c a r e M a r t i n , c a r e i s i a v e ar e s e d i n t a l a K e v e ( C u b i n ) 5 ) . P r i n h o t a r i r e a d i n 1 2 1 2 c o m i t e l ed e T i m i s f u i n a l t a t i n r a n g e g a l c u v o i e v o d u l T r a n s i l v a n i e i s ic o m i t e l e S e c u i l o r , s t a b i l i n d u - s e c a f a t * / d e p o p u l a t i a r o m a n a aa c e l u i t i n u t , d e m n i t a t e a d e c o m i t e s a f i e i n c r e d i n t a t a u n e ip e r s o n a l i t a t i d e o r i g i n e u n g u r e a s c / 6 ) .P e n t r u a p a r a r e a m a i e f e c t i v a B a n a t u l u i , l u c u r a n d f l i n t /s i c o m i t a t u l d e C a r a s , i a r l a 1 2 3 1 s e f a c e p r i m a m e n t i u n e d e

    1 ) I . C . J i r e c e k , G e s c h i c h t e d e r S e r b e n , I , p . 8 2 72 ) C h r o n i c o n P i c t u m , 1 . c . , c a p . L V I , p . 5 7 u r m .2 ) C h r o n i c o n H u n g a r i c u m , 1 . c . , p . 5 4 .4 ) G . P o p o v i c i , 1 . c . , p . z 3 6 ; L . B i i h m , 1 . c . , I , p . z 8 u r m . G r i s e l ! i n i ,G e s c h i c h t e d e s T e m e s e r B a n a t s , I , p . z o .5 ) T i m o n i , I m a g o N o v a e H u n g a r i a e , c a p . I I I , p . 1 5 .6 ) I b i d . , c a p . V I , p . 2 8 .

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    19/37

    1 8 I O N I . N I S T O R 4 8 6b a n a t u l d e S e v e r i n c a u n b a r a j i m p o t r i v a C u m a n i l o r . B a n d eS e v e r i n e r a a t u n c e a L u c a L u c a B a n o d e S e v r e n 1 ) . I n p r i -v i l e g i u l a c o r d a t O r d i n u l u i I o a n i t i l o r i n 1 2 4 7 s e a r a t a g r a n i t e l es p r e r s a r i t a l e B a n a t u l u i d e S e v e r i n c u m u n t i i c e - 1 s t r a b a tc u a l t e a p a r t e n e n t e p a n a l a f l u v i u l O l t t o t a m t e r r a md e Z e u r i n o c u m A l p i b u s a d i p s a m p e r t i n e n t i b u s e t a l l i i sa t t i n e n t i b u s o m n i b u s u s q u e a d f l u m e n O l t h 2 ) . G r a n i t e l ea c e s t e a c o r e s p u n d c u c e l e a l e v e c h i i D a c i i M a l v e n s e . L a 1 2 6 ob a n d e S e v e r i n e r a M i k u d , c a r e l u a s e p a r t e c u u n c o n t i n g e n td e B a n a t e n i a l a t u r e a d e r e g e l e B e l a a l I V - l e a ( 1 2 3 5 - 1 2 7 0 ) l ab a t a l i a d e l a K r o i s s e n b r u n n d i n I u l i e 1 2 6 0 i m p o t r i v a r e g e l u iB o h e m i e i P z e m y s l O t t o k a r s i s e d i s t i n s e a c o l o p r i n c u r a j u lv i t e j i a s a , p e n t r u c a r e f u r a s p l a t i t d e r e g e c u t r e i m o s i i i nD a c i a 3 ) . I n r a p o r t u l s u C a r e p a p a A l e x a n d r u a l I V - l e a ,r e g e l e O t t o c a r s e m a n d r e a c u i z b a n d a s a a s u p r a r e g e l u iU n g a r i e i i a s u p r a n e n u m a r a t e l o r m u l t i m i d e b a r b a r i c e s er i d i c a s e r a i m p o t r i v a s a , i n t r e c a r e s e g s e a u c e t e d e C u m a n i ,

    U n g u r i , S l a v i , S e c u i , V a l a h i i B i s s e n i 4 ) . V l a h i i s a u R o m a n i ic a r i l u a s e r a p a r t e l a a c e a s t a b t l i e p a r e s a f i f o s t p e l a n g ac o n t i n g e n t e d i n M a r a m u r e i c o n t i n g e n t e r o m a n e s t i d i nB a n a t d e s u b c o m a n d a b a n u l u i M i c u d , c a r e p u t e a f i R o m a ns i e l c u n u m e l e M i c u .I n t i m p u l a b s e n t e i b a n u l u i M i c u d n a v a l i r B u l g a r i i i nB a n a t u l r a m a s f a r a n i c i o a p a r a r e , f i i n d c a . I o a n i t i i c h e m a t id e r e g e l a 1 2 4 7 , c u t o a t a b i n e c u v a n t a r e a p a p e i I n o c h e n t i e a lI V - l e a d i n 1 2 5 1 5 ) , n u a p u c a s e r a s a s o s e a s c a l a S e v e r i n , p r e c u mn i c i o r d i n u l T e u t o n i l o r n u f c u s e n i c i o i s p r a v a i m p o t r i v aC u m a n i l o r . B a n u l L a u r e n t i u , u r m a s u l l u i M i c u d , r e u s i i n s ab a t a p e B u l g a r i i s a - i i z g o n e a s c a d i n c o l o d e D u n a r e 6 ) .P e n t r u a p u t e a r e z i s t a c u s u c c e s i m p o t r i v a a t a c u r i l o r d e l aS u d , s e i m p u n e a o c o n c e n t r a r e a f o r t e l o r b a n a t e n e . I n s c o p u l

    ' ) H u r m u z a k i - D e n s u e a n u , D o c . I . 1 . N r . X C V I I I , p . x 2 6 ; c f r . T .H o t n o g , B e z e r e m b a m , I a i , 1 9 1 9 ; I . B o g r e a , i n A n u a r u l I n s t . N a ( i o n a l e 5 ,C l u j , I , p . 3 8 2 ; C f r . L . & I l a n , / . c . , p . 3 0 .2 ) I b i d . , I , p . 2 4 9 u r m .2 ) I b i d . , I . x . p . 4 2 5 .4 ) I b i d . , I . 1 . p . 2 8 7 ; c f r . I o n I . N i s t o r , P a r t i c i p a r e a R o m d n i l o r l a b d t c r l i a d e l aK r o i s s e n b r u n n , i n s I u n i m e a L i t e r a r d 3 ) , I , p . 3 8 u r m .a ) I b i d . , I . z , p . 2 4 9 u r m .4 ) T i m o n i , I . c . , c a p . V , p . 2 4 .

    s a

    s i

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    20/37

    4 8 7 U N G U R I I I N D A C I A C A R P A T I N A

    a c e s t a L a u r e n t i u u n i i n m a i n i l e s a l e a t r i b u t i u n i l e c o m i t i l o rd e C a r a s s i T i m i s s i - s i f i x a r e s e d i n t a l a T i m i s o a r a ( 1 2 7 3 ) 1 ) .A s t f e l e v o l u a s u b s u p r e m a t i a u n g u r e a s c d u c a t u l l u i G l a dd i n D a c i a M a l v e n s a i n t r ' o m a r c a d e g r a n i t s a u b a n a t , c u u nc o m i t e i n f r u n t e , c a r e r e p r e z e n t a a c o l o p u t e r e a r e g a l , d e o p o -t r i v a c u v o i e v o d u l T r a n s i l v a n i e i s i c u c o m i t e l e S e c u i l o r .M a i a p o i t e r i t o r u l , B a n a t u l u i f u i m p r t i t i n c e l e 8 d i s t r i c t er o m a n e s t i d i s t r i c t u s o l a h a l e s c a r e s i - a u a p a r a t a u t o n o m i al o r ' A n a l a c a t a s t r o f a d e l a M o h a c i ( 1 5 2 6 ) .

    ** *D a c i a A p u l e n s s e e x t i n d e a f a r i n d o i a l p a n a l a v a l u lC a r p a t i l o r m o l d o v e n i s i m u n t e n i , p e c u l m e a c a r o r a e r a a s e z a t ag r a n i t a s p r e T r a n s i l v a n i a 2 ) . N u p u t e m s t i d a c a s i v o i e v o d a t u ll u i G e l u a t i n g e a s p r e S u d - E s t v e c h e a g r a n i t r o m a n a . C r o n i c an o t a r u l u i a n o n i m n u d a i n p r i v i n t a a c e a s t a n i c i o i n d i c a t i e .I n s c h i m b c r o n i c a l u i K e z a , d e o p o t r i v i n c r o n i c a p i c t a t ad e l a V i e n a , r e l a t e a z a e a d u p a s u p u n e r e a l u i G i u l a s i c u p r i n d e r e aD a c i e i u l t r a s i l v a n e , r e g e l e S t e f a n p o r n i c u o s t i r e a s a i m p o t r i v ad u c e l u i K e a n , a i c d r u i s u p u s i s l d s l u i a u i n l o c u r i l e c e l e m a ii n t r i t e d e n a t u r a q u a e g e n t e s l o c a n a t u r a l i s i t u m u n i t i s s i m ai n h a b i t a n t . D a r d u p a l u p t e g r e l e s i s a n g e r o a s e d u c e l e K e a nf u i n v i n s s i u c i s . C o m o a r a s a i n a u r s i p i e t r e s c u m p e c a z ui n m a i n i l e r e g e l u i i n v i n g a t o r , c a r e i n s a r c i n a s e p e o m a ' a s ac u n u m e l e Z o l t a n c u a d m i n i s t r a r e a t r i i c u c e r i t e , d u p a c a r er e g i u n e a a c e e a s e n u m e a A r d e a l u l l u i Z o l t a n q u i p o s t e ah a e r e d i t a v i t i l l a s p a r t e s t r a n s i l v a n a s e t i d e o v u l g a r i t e r s i c d i c is o l e t : E r d e l u i Z o l t a n - 3 ) . N o t a r u l a n o n i m n u f a c e n i c i o m e n -t i u n e d e e x p e d i t i a a c e a s t a i m p o t r i v a d u c e l u i K e a n , c e e a c ed o v e d e s t e C A e a a f o s t i n t r e p r i n s a c u m u l t m a i t a r z i u . I n f a t aa c e s t e i s i t u a t i u n i d e f a p t , G e z a F e h r i n c e a r c a i nz a d a r s a i n t e r p r e t e z e i n d i c a t i i l e d e s t u l d e o b s c u r e a l e l u iC o n s t a n t i n P o r f i r o g e n e t u l d i n c a p . 1 3 , c u

    1 ) F e j 6 r , C o d . D i p l . , I V . 3 , p . 1 6 o u r n ' .3 ) I b i d . , p . 5 4 3 .3 ) C h r o n i c o n P i c t u m V i n d o b o n e n s e , 1 . c . , c a p . X X X V I I I , p . 3 2 ; C h r o n i c o n H u n -g a r o r u m , I . c . , c a p . I I , 1 , P . 4 5 ; c f r . A . D e c e i , R o m d n i i d i n v e a c u l a l I X - l e a p e i n di n v e a c u l a l X H I - l e a i n l u m i n a i z v o a r e l o r a r m e n e s t i , p . o o u r m . c u i n t r e a g a l i t e r a t u r ia f e r e n t a .s r *

    1 9

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    21/37

    2 0 I O N I . N I S T O R 4 8 8p r i v i r e l a g r a n i t e l e U n g a r i e i T o t ) p x f . c c 1 ) i n s e n s u l e x t i n -d e r e i a c e s t e i a ' D a n a p e c r e a s t a C a r p a t i l o r M o l d o v e n e s t i . L a r -g i r e a a c e a s t a n u s ' a p u t u t i n d e p l i n i d e c a t c u m u l t m a i t a r z i u 2 ) .D e a l t f e l e r a s i f i r e s c c a i n f l u e n t a p o l i t i c a u n g a r s a p a -t r u n d a m a i t a r z i u i n r e g i u n i l e d e l a o b a r s i a S o m e s u l u i , M u r e -s u l u i i O l t u l u i , u n d e i n a c c e s i b i l i t a t e a . t e r e n u l u i m u n t o so f e r e a l o c u i t o r i l o r d a c o r o m a n i a d a p o s t u r i m a i s i g u r e i m p o -t r i v a i n v a z i u n i l o r d u s m a n e . D a r d c u m r e g i u n i l e a c e s t e a p e r i -f e r i c e e r a u m e r e u i n c e r c a t e d e i n v a z i i l e C u m a n i l o r d i n T r a n -d a n u v i a , U n g u r i i i n c e p u r a s a s e g a n d e a s c a s e r i o s l a a p a r a r e ag r a n i t e i d i n r a s d r i t , c a r e , d e s i e r a f l a n c a t a d e l a n t u l C a r p a t i l o rN l o l d o v e n e s t i , o f e r e a t o t u s i b a r b a r i l o r d i n T r a n s d a n u v i a , p r i nc u r m a t u r i l e d e l a R o t u n d a , M g u r a , T u l g h e s , G h i m e i O i t u z ,p o r t i l a r g d e s c h i s e p e n t r u i n v a z i i l e l o r i n D a c i a .

    * *P e n t r u a p a r a r e a a c e s t e i g r a n i t e , m e r e u a m e n i n t a t e d e C u -m a n i s i m a i a p o i d e ' M a r i , r e g i i U n g a r i e i r e c u r s e r a d i n v r e m el a c o l o n i z a r e a r e g i u n i l o r d e m a r g i n e c u e l e r n e n t e e t n i c e d ei n c r e d e r e p e n t r u p a z a i a p a r a r e a l o r . G r a n i c ea c o l o i n m i j l o c u l p o p u l a t i u n i i b a s t i n a s e d a c o r o m a n e e r a uS e c u i i , n u m e g e n t i l i c d e r i v a t d i n u n g u r e s c u l S z e k - e l , S z i k l i ,c e e a c e a r i n s e m n a p a z i t o r d e h o t a r , s t r a j e r s a u g r a n i c e r 3 ) .D e s p r e o r i g i n e a S e c u i l o r d i n j u d e t e l e O d o r h e i , C i u c i T r e i -S c a u n e s ' a u l a n s a t m a i m u l t e p a r e r i , f a r a c a I n i i i s t o r i c i im a g h i a r i s f i c a z u t d e a c o r d a s u p r a e i . S i m o n K e z ac o n s i d e r a p e S e c u i d r e p t u r m a s i a i H u n i l o r , c a t a v r e m e a l t ic e r c e t t o r i \ T a d i n e i f r a n t u r i d e I a z i g i , B i s e n i i C u m a n i . S u n tp a r e r i c a r e i n f a t i s e a z a p e S e c u i c a u r m a s i a i C a b a r i l o r , u na l o p t u l e a t r i b f i n o - u g r i c , c a r e s ' a r f i a s o c i a t U n g u r i l o r i nA t e l k u z i a r f i d e s c a l e c a t a p o i i m p r e u n c u e i i n P a n o n i a 4 ) .A l t i i s u s t i n c t r i b u l s e c u i e s c s ' a r f i r e f u g i a t d i r e c t i n C a r p a t i i

    1 ) J . B . B u r y , T h e t r e a t i s e D e A d m i n i s t r a n d o i m p e r i o , i n e B y z a n t i n i s c h e Z e i t -s c h r i f t , X V ( 1 9 0 6 ) , p . 5 2 2 .3 ) G e z a F e j r , U n g a r q s G e b i e t s g r e n z e n i n d e r M i t t e d e s z o . Y a h r h u n d e r t s , i nU n g a r . y a h r b i i c h e r , I I , p . 3 7 u r m .4 ) H u n f a l v y , E t h n o g r a p h i c v o n U n g a i n , p . 2 0 0 ; B . H d o m a n , D e r U r -s p r u n g d e r S i e b e n b i i r g e r S z e k l e r , i n e U n g a r i s c h e Y a h r b i i c h e r * , B e r l i n , v o l . I I , p . 9 u r m .4 ) G . P o p a - L i s s e a n u , O r i g i n e a S e c u i l o r i S e c u i z a r e a R o m d n i l o r , p . x x u r m .

    *

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    22/37

    4 8 9 U N G U R I I I N D A C I A C A R P A T I N A 2 tt r a n s d a n u v i e n i d u p c a t a s t r o f a U n g u r i l o r d i n A t e l k u z . S t r a -b a t a n d C a r p a t i i , S e c u i i s ' a r f i a s e z a t i n v a l e a s u p e r i o a r a aO l t u l u i u n d e s a l a s l u e s c a s t a z i . I n c o n t r a p a r e r i i d i n u r m am i l i t e a z a i n s a i m p r e j u r a r e a , c i z v o a r e l e t i m p u l u i f a c m e n -t i u n e d e S e c u i i a s e z a t i s i i n r e g i u n i l e n o r d - v e s t i c e a l e U n g a r i e i ,a s a i n p a r t i l e P o j o n u l u i , O e d e n b u r g u l u i s i i n v a l e a r a u l u iW a g S i c u l i d e W a g h 1 ) . D e a c e e a n u p u t e r n i n t e l e g e c u ms ' a r p u t e a i m p a c a m a r t u r i i l e a c e s t e a c u p r e t i n s u l r e f u g i u a lS e c u i l o r i n C a r p a t i i M o l d o v e n e s t i s i i n s p e c i a l i n v a l e a s u p e -r i o a r a a O l t u l u i ; a r f i d o a r a s a d m i t e m c S e c u i i d i n C a r p a t ia r f i f o s t c o l o n i z a t i i n U n g a r i a n o r d v e s t i c a c a g r a n i c e r ic u s t o d e s c o n f i n o r u m , s p e c u l a t o r e s c u m s u s t i n e H 6 m a 1 1 2 ) .D a r o r i c a r e a r f i o r i g i n e a S e c u i l o r , v e c h e a l o r a s e z a r e i nj u d e t e l e s u s m e n t i o n a t e n u p o a t e f i c o n t e s t a t a . D e a s e m e n e ar a m a n e b i n e s t a b i l i t a o r g a n i z a r e a g r a n i c e r e a s c a , c u c o m a n -d a n t i p r i m o r e s c a l a r e t i p r i m i p i l i i p e d e s t r a s ip i x i d i a r i O r i g i n e a l o r d e c o l o n i s t i r e i e s e d i n f a p t u l c a e if u s e s e r a i m p r o p r i e t a r i t i a c o l o c u l o t u r i e r e d i t a r e s i c u l a h a e -r e d i t a s e t b o n a p r i m a e o c c u p a t i o n i s C o m a n d a n t i i u n i t t i l o rs e c u e s t i i n d e p l i n e a u f u n c t i u n e a d e c d p i t a n i d e g r a n i t d s a ub a n i , p r e c u m a r a t a n u m e l e l o r d e r a b o n b a n i p e c a r ea l e g e a u e i i n s e s i d e o p o t r i v a c u j u z i i d u l o i a i s c a u n e l o rl o r d e j u d e c a t a s e d e s , s z k , S t u h l , d e u n d e d e r i v n u m e l e j u d e t u l u i T r e i - S c a u n e H a r o m s z e kC a e l e m e n t c o l o n i z a t o r i c c u m i s i u n e m i l i t a r a , S e c u i i c o n s t i -t u i a u o c o m u n i t a t e e t n i c a a p a r t e , a v a n d i n f r u n t e u n c o m i t ea l l o r c o m e s S i c u l o r u m , S z e k l e r g r a f d e s p r e c a r e s e f a c em e n t i u n e n u m a i i n 1 2 3 3 s a u m a i s i g u r i n 1 2 8 0 3 ) . E l e r a n u m i td e r e g e d i n t r e c u r t e n i i d e s e a r n a i u r m a i n r a n g d u p v o i e v o d u lD a c i e i . C o m i t e l e S e c u i l o r c o m a n d a c o n t i n g e n t e l e s e c u -e s t i . C a n c e l a r i a l u i e r a i n s t a n t a d e a p e l i n t r e b u r i l e a d m i -n i s t r a t i v e s i j u d e c a t o r e s t i 4 ) . L i m b a s e c u i a s c a e s t e i d e n t i c ac u l i m b a m a g h i a r a , a f a r a d o a r a d e f a p t u l c e a e s t e m a i d e s

    v a r s t a t a d e e l e m e n t e i m p r u m u t a t e d e l a D a c o - R o m a n i i , i n1 ) B . H 6 m a n , i . c . , p . 2 1 .L ) I b i d e m .3 ) F e j 6 r , C o d e x D i p l . , I V . 1 . 2 2 .4 ) B . H 6 m a n , I . c . , p . 1 5 .

    ,s i

  • 8/2/2019 Ion I. Nistor - Ungurii n Dacia Carpatin - 1942

    23/37

    2 2 I O N I . N I S T O R 4 9 0m i j l o c u l c A r o r a t r i a u i c a r e i n b u n p a r t e a u f o s t a b s o r b i t id e S e c u i . S i m o n d e K e z a c a r e t r a i a l a c u r t e a r e g e l u iL a d i s l a u ( 1 2 7 8 - 1 2 9 0 ) a r a t a i n c r o n i c a a r , c h . S e c u i i t r a i a ui n m u n t i i n s i m b i o z a c u R o m a n i , d e l a c a r e a r f i d e p r i n s c h i a rl i t e r e l e Z a k u l i n o n t a m e n i n p l a n o P a n n o n i a e , s e d c u mB l a c k i s i n m o n t i b u s c o n f i n i s s o r t e m h a b u e n i n t , u n d e B l a c k i sc o m m i x t i l i t t e r i s i p s o r u m u t i p e r h i b e n t u r 1 ) .

    * *D e s p r e e s t i n d e r e a s u p r e m a t i e i ' u n g u r e s t i a s u p r a r e g i u n i -l o r d i n N o r d u l D a c i e i , a d e c a a s u p r a m e l e a g u r i l o r m a r a -m u r e s e n e , n u g a s i m i n c r o n i c e l e u n g u r e s t i n i c i o m e n t i u n e .$ t i m d o a r a d i n t r ' u n d o c u m e n t d i n 1 1 9 9 e l r e g e l e E m e r i cs u f e r i s e u n a c c i d e n t l a o v n a t o a r e i n M a r a m u r e s t e r r aM a r a m o r o s i e n s i s a d e c a t a r a p e M a r a , n u m i t c u v e c h i m eM a r a m u r e s . R e g e l e s c a p a c u v i e a t a n u m a i g r a p e i n t e r v e n t i e il a t i m p a c o m i t e l u i L a u r e n t i u 2 ) .

    P r i n t r e c e r e a s u p r e m a t i e i p o l i t i c e a s u p r a n o i l o r c u c e r i t o r ib a r b a r i , s i t u a t i a p o p u l a t i u n i i a u t o h t o n e d a c o r o m a n e d i n c u -p r i n s u l D a c i e i c a r p a t i n e n ' a i n c e r c a t s c h i m b a r i p r e a m a r i . C as i i n v r e m e a s u p r e m a t i e i h u n i c e , g e p i d i c e i a v a r e , p o p u l a tb a s t i n a s a , a l c a r e i n u m a r s p o r i s e p r i n a b s o r b i r e a n u m e r o a s e l o re n c l a v e s l a v o n e , c o n t i n u a s a - s i c u l t i v e o g o a r e l e , s a - s i p a z e a s c at u r m e l e , s a l u c r e z e l a l e m n i n p a d u r e i s e x p l o a t e z e b o g a t e l ez a c a m i n t e d e s a r e , d e c a r e a v e a u n e v o i e , n u n u m a i b a r b a r i ic u c e r i t o r i c i i p o p o a r e l e a s e z a t e i n v e c i n a t a t e .