MEB İdari Personel Eğitimi

30 Ocak – 03 Şubat 2017, Antalya

Dezavantajlı Çocuklar ve Akademik Başarı

‘’Okul Müdürü - Akademik Başarıya İlişkisi’’

Yrd. Doç. Dr. M. İkbal YETİŞİRDr. Nedim ÖZDEMİR

Sunu AkışıSlayt No

─ Neden Akademik Başarı………………………………………………….… 03

─ Tarihsel Gelişim…………………………………………………….………..….. 05

─ Akademik Başarı Üzerinde Etkili Değişkenler………….…… 09

─ Okul Müdürü Akademik Başarı Üzerinde Etkili midir?… 13

─ ???

─ Sonuç ……………………………………………….………………………………… 27

Çoc

uğun

Eğitim H

akkı

Ayırım Gözetmeme

Nitelik

Erişim

izleme ve değerlendirme

Öğrenci Başarısı Hesapverebilirlik Moral

Temel ok

ur-yazarlık A

lanlarına

ilişk

in

OECD o

rtalamaları (OECD, 2016)

79%

21%

Fen

77%

23%

Matematik

80%

20%

Okuma

Temel ve Üstü Yeterlik DüzeylerineUlaşmış Öğrenci Oranı

Temel Yeterlik DüzeyineUlaşamamış Öğrenci Oranı

Temel Yeterlik Düzeyi

• PISA’da öğrencilerin Temel Yeterlik Düzeyi olan 2. yeterlik düzeyindetanımlı bilgi ve becerilere sahip olması beklenmektedir.

Fen okuryazarlığı alanında Türkiye’de 1. düzey ve altında (alt yeterlik düzeyi) bulunan öğrenci oranları PISA 2012’de %26,9 iken bu oran PISA 2015’te %44,4’e yükselmiştir. PISA 2015’te OECD ülkelerindeki 1. düzey ve altında bulunan ortalama öğrenci oranı ise %23,3’tür.

PISA 2015 verilerine göre Dezavantajlı Öğrenci Oranları

• PISA’da her bir öğrenci için sosyo-ekonomik ve kültürel durum indeksi (EKSD) hesaplanmaktadır. Bu indeks; anne-babanın mesleği ve eğitim düzeyi, öğrencinin evde sahip olduğu eğitim ile ilgili kaynaklar ve ailenin evindeki bir takım araç gereçler değişkenleri dikkate alınarak hesaplanmaktadır (MEB, 2016).

Dezavantajlı Öğrenci Oranı ile Akademik Başarı Arasındaki İlişki

• Türkiye’de ESKD indeksi -1’in altında olan öğrenci oranı yaklaşık %64’tür (MEB, 2016).

Neden Akademik Başarı?

─ Eğitimin bireysel ve toplumsal getirisi

─ Ülkeler arasında gelir ve büyüme rakamları üzerinde yaşanan farklılaşma

o %20 - %40 = insan sermayesi

─ Çalışanların üretkenliğini artırma

─ Sağlıklı birey sayısında ilerleme

─ Düşük suç oranı

─ Ekonomik büyüme oranına yaptığı katkı

─ …

öğrenme çıktılarının düzeyi

Öğrencilerin Akademik Başarılarının İzlenmesi: Tarihsel Gelişim

─ 1948: İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi

─ 1960’lı yıllar:

o Öğrenci başarılarının izlenmesi

o Öğrenci başarısında okulların etkisizliği ve SED’in önemi (1966, Coleman ve ark.)

o Okul müdürünün rolünün sorgulanması (10 – 15 yıl süren tartışmalar)

─ 1980’li ve 1990’lı Yıllar:

o Etkili okul araştırmaları (Edmons: Düşük SED’e rağmen başarılı Okullar/Müdürün doğrudan etk)

o Risk Altındaki Ulus (1983: Herşeye rağmen kaya değer ilerleme olmaması ve acil eylem çağrısı)

o Yöntemsel Tartışmalar: Doğrudan ve Dolaylı İlişkiler

o Öğretimsel ve Dönüşümcü Liderlik Tartışmaları

─ 2000’li yıllar:

o Hiçbir Çocuk Geri Kalmasın (NCLB) – Hesap verebilirlik tartışmaları

o Liderlik Tartışmalar

o Alternatif liderlik yaklaşımlarının incelenmesi

– Bütünleşik Liderlik (Hem motive eder hem de Öğretime dahil olur)

– Dağıtımcı Liderlik (Yetki paylaşır)

– Öğrenme için Liderlik (Bütünleşik Liderlik + Değerler vurgulanır)

– …

o Okul müdürü davranışlarının boyutlandırılması (kategorilere ayırma-meta analiz sonuçları)

– Amaç Oluşturma (Okuldaki paydaşlarla amaç oluşturma)

– Yüksek Başarı Beklentisi Sağlama (Öğrencide)

– Güvenli ve Düzenli Bir Ortam Oluşturma

– Öğrenci Gelişimini İzleme

– …

Okul Müdürü

İklim (okuldaki tüm iç

süreçler)

Öğretim (yapı ve süreç)

Organizasyonu

Öğrenci Başarısı

Aracı Değişkenler

Okul Müdürü

Öğrenci Başarısı

BağlamsalFaktörler

Şekil 1. Doğrudan Etki Modeli (Brookover vd., 1979; Edmonds, 1979; Rutter vd., 1979)

Şekil 2. Dolaylı Etki Modeli ((Bossert vd., 1982; Dwyer vd., 1987; Dwyer vd., 1985)

Okul Müdürü Başarıyı Nasıl Etkiler?

Bireysel Özellikler

Aile

Sınıf Okul

Öğr

enc

i Başa

rısı

Bazı okullar neden diğerlerine göre daha yüksek öğrenci

başarısına sahiptir? (Edmonds)

Okul müdürünün öğrenci başarısı üzerinde etkisi var mıdır?

Okul müdürü hangi davranışları sergileyerek sınıf ve okul başarısında değişiklik meydana getirir? (Liderlik Meselesi)

O

K

U

L

M

Ü

D

Ü

R

Ü

Okul müdürü okuldaki hangi değişkenleri etkileyerek öğrenci başarılarına katkı sunar? (Aracı Değişken Meselesi)

A

K

A

D

E

M

İ

K

B

A

Ş

A

R

I

Okul müdürü ile akademik başarı arasındaki ilişkiyi destekleyen araştırmalar

Öğrenme için liderlik kavramı üzerine evrensel düzeyde artan ilgi

Hesap verebilirlik ekseninde gerçekleşen eğitim reformları

Okulun performans göstergesi olarak neden akademik başarı?

Okul Müdürünün Etki Düzeyi (1. soru)

• Okul müdürünün liderliğinin etkisi ile öğrenci çıktıları arasındaki ilişki .38 olarak bulunmuştur (Hallinger & Heck, 1996)

• 1970-2000 yılları arasını kapsayan meta-analizi çalışmasında etki büyüklüğü .25 olarak hesaplanmıştır (Waters vd., 2003)

• Liderliğine ilişkin tanımlanan 21 sorumluluk alanı üzerine okul müdürünün gösterdiği bir standart sapmalık iyileşme, öğrencilerin test sonuçlarında %10’luk bir yükselişle ilişkilendirilmiştir. 1978 ile 2001 yıllarını kapsayan bu çalışmada, okul müdürünün liderlik davranışları ile öğrenci başarısı arasındaki korelasyon .25 olarak hesaplanmıştır (Marzano vd., 2005).

• Robinson, vd. (2008)’nin yapmış olduğunu meta analizinde etki büyüklüğü 0.42 olarak bulunmuştur.

• Witziers ve arkadaşları ise etki büyüklüğünü zayıf düzeyde bulmuştur (0.02).

Liderlik Tipleri Boyutları Örnek Çalışmalar

Öğretimsel Liderlik

Misyon tanımlamaÖğretim programını yönetmeOlumlu öğrenme iklimi oluşturma

Heck vd., 1990; Kleine-Kracht, 1993; Leitner, 1994; Hallinger vd.,1996; Wiley, 2001; Hallinger, 2010

Dönüşümcü liderlik

Vizyon geliştirme ve yön vermeİnsanları anlama ve geliştirmeÖrgütü yeniden tasarlamaÖğretimi ve öğrenme programını yönetme

Leithwood, 1994; Silins,1994; Leithwood &Jantzi, 1999, 2000;

Paylaşımcı Liderlik

Eğitimsel gelişme odaklı işbirliğine dayalı karar verme.Öğrenci öğrenmelerine yönelik hesapverebilirliği paylaşmaOkulun akademik gelişimini değerlendirme

Barth, 1990; Hallinger & Heck, 2010; Heck & Hallinger, 2009; Marks & Printy, 2003; Pounder vd., 1995

Okul Müdürü ve Akademik Başarı (2. soru)

Boyutlar Çalışma

Amaç Oluşturma (.42) Hallinger & Murphy, 1985; Goldring & Pasternak, 1994; Leithwood,1996; Hallinger, vd., 1996; Cotton,2003; Witziers, vd., 2003; Robinson vd., 2008;

Yüksek Başarı Beklentisi Sağlama Cotton, 2003

Stratejiler Geliştirme Leithwood vd., 2004, 2008;

Olumlu ve Destekleyici Bir iklim Sağlama Hallinger & Murphy, 1985; Cotton, 2003

Kaynak Sağlama Andrews & Soder, 1987; Robinson vd., 2008

Güvenli ve Düzenli Bir Ortam Oluşturma Cotton, 2003; Robinson vd., 2008

Personelin Gelişimini Sağlama (.84) Leithwood vd., 2006; Robinson vd., 2008; Mulford dv., 2003; Harris, vd., 2010

Öğretimi ve öğrenme programını yönetme (.42)

Leithwood vd., 2004, 2008; Hallinger & Murphy, 1985

Öğrencilerin Gelişimini İzleme Cotton, 2003; Hallinger & Murphy, 1985

Okul Müdürü Akademik Başarıyı Artırmak için Neler Yapmalıdır? (liderliğin boyutları)

Öğretmenlerin bilgi, beceri ve yeterlik düzeyleri hakkında bilgi edinme

Öğrencileri tanımaya yönelik çalışmalar yapma Okulu Tanıma

Velileri tanımaya yönelik çalışmalar yapma

Okulda akademik başarının artırılmasına yönelik önceden yapılmış çalışmaları gözden geçirme

Okulun çevresinden yararlanabileceği olanakları araştırma

Okulun her yönüyle kapasitesini belirleme çalışmaları yapma

Öğrencilerin kendi akademik hedeflerini belirleme

Okulun akademik gelişim ihtiyaçlarını belirleme Amaca Odaklanma

Kurumsal hedefler belirleme

Okulun akademik hedeflerini ailelerle paylaşma

Ailelerin çocuklarına karşı akademik beklenti düzeyinin yüksek olmasını sağlama

Öğrencilerin kendi yeteneklerini tanımalarını sağlayacak çalışmalar yürütme

Çevre okulların akademik başarıya dönük iyi uygulamalarını öğretmenlerle birlikte değerlendirme

Öğretimi geliştirmeye yönelik yenilikçi fikirlerin uygulanmasını teşvik etmeÇalışmalarıPlanlama

Akademik başarıyı arttırmada izlenecek yolları paydaşlarla birlikte belirleme

Akademik başarıyı arttırmada paydaşların etkin olduğu ekipler oluşturma

Görev dağılımında öğretmenlerin ilgi ve yeteneklerini dikkate alma

Akademik çalışmalarla ilgili iyi örneklerin okula taşınmasında rol oynama

Okuldaki rutin işlerin düzenli biçimde yürütülmesini sağlama

Okul güvenliğinin günlük olarak takip edilmesini sağlama

Düzenli ve Güvenli bir

Ortam Sağlama

Öğrencilerin okul kurallarını benimsemesine özen gösterme

Öğrencilerin derslere devamını arttırmak için çalışmalar yapma

Okul çalışanlarının öğrenci sorunlarının çözümüyle ilgilenmesini sağlama

Okulda bulunan eğitim öğretim alanlarının kullanıma hazır olmasını sağlama

Sınıf içi öğretimi engelleyen davranışların çözümünde öğretmenlere yardımcı olma

Herhangi bir kesintiye karşı derslerin aksatılmadan yapılması için önceden gerekli tedbirleri alma

Okulda yıldırma (mobbing) türü davranışların oluşmasına engel olma

Öğrencilerin sosyal etkinlikler içerisinde yer almasını sağlayacak çalışmaları teşvik etme

Öğretmenlerle öğrenciler arasında olumlu bir iletişimin gelişmesine katkı sunma

Öğretimi Destekleme

Okulun çevresindeki olanakların öğrenci yararına kullanılması için çaba gösterme

Öğretmenler arasında dayanışmanın olduğu bir öğretim ortamı oluşturma

Fırsat bulduğu ortamlarda öğrencilerle akademik durumları hakkında konuşma

Öğretmenlerin ihtiyaç duyduğu materyalleri temin etme

Çocuklarına yardımcı olabilmeleri için ailelere yönelik rehberlik faaliyetlerinin yapılmasını sağlama

Öğretmenlerin okulda fazladan zaman ayırdığı çalışmaları destekleme

Zümre/şube toplantılarına katılarak sınıftaki öğretim programının planlanmasına katkı sunma (etkili katılım fark yaratmakta)

Öğretmenlerin derslerini farklı öğretim yöntemleri ile zenginleştirmesini teşvik etme

Sınıf İçi Öğretim

Çalışmalarına Dahil Olma

Derslerde kullanılan etkinliklerinin uygulanma düzeyi hakkında öğretmenlerden bilgi alma

Sınıf ziyaretlerinde bulunarak öğretim çalışmalarını gözlemleme

Ailelerin sınıf içindeki etkinliklere katkı sunmasını teşvik etme

Sınıflara ait haftalık ders programlarının hazırlanmasında eğitsel esasları göz önünde bulundurma

Ders gözlemlerinden sonra öğretmenlerle birlikte derslere yönelik iyileştirme önerileri geliştirme

Öğrencilerin ders çalışma yöntemlerini geliştirecek bilgilendirmelere önem verme

Branşlar arasında derslerin birbiriyle ilişkilendirilerek okutulmasını teşvik etme

Okulda yapılan ölçme ve değerlendirme çalışmalarını izleme

Öğrencilerin bilgi eksikliklerini gidermek için ek öğretim çalışmalarının yapılmasını sağlama

Akademik Gelişimi İzleme

ve Değerlendirme

Öğrencilerin ders performansıyla ilgili olarak ailelerin bilgilenmesini sağlayacak uygulamalar yapma

Akademik sonuçlara göre öğretme-öğrenme çalışmalarını öğretmenlerle birlikte gözden geçirme

Ölçme ve değerlendirme sonuçlarına göre öğrencilerin bilgi eksikliklerinin belirlenmesini sağlama

Akademik sonuçlara göre okulun akademik gelişimini paydaşlarla birlikte değerlendirme

Öğrencilerin kendi akademik gelişimlerini izlemelerini sağlayacak bilgilendirmelere önem verme

Okul dışından tarafsız kişilerin ya da kurumların akademik çalışmalarla ilgili değerlendirmesini alma

Okulun akademik sonuçlarının çevre okullar ile karşılaştırma

Aracı Değişkenler (3. soru)

Okul Müdürü

Öğretmen Motivasyonu (Leithwood & Jantzi, 2006; Louis vd., 2010)

Öğretmenin Mesleki Bağlılığı (sebastian & Allensworth, 2012; Ross & Gray, 2006; Louis vd., 2010)

Öğrenci Başarısı

Öğretmenin Çalışma Koşulu (Leithwood & Jantzi, 2006)

Okulun Gelişim Kapasitesi (Heck & Hallinger, 2010)

Öğretmenin öğretim uygulamaları (Supovitz vd., 2010)

Okul ve Sınıf Koşulları (Leithwood & Jantzi, 2008; Louis vd., 2010)

Kollektif Öğretmen Etkililiği (Fancera & Bliss, 2011; Ross & Gray, 2006)

Öğretmen İşbirliği (Goddard vd, 2010)

Öğretmenin Akademik Odaklanması (McGuigan & Hoy, 2006)

Öğretime Odaklanma (Louis vd., 2010; Wahlstrom & Louis, 2008)

Öğretmen Kapasitesi (Leithwood & Jantzi 2006)

İşbirlikçi Kültür (Day vd., 2009)

Öğretmen Akran Etkisi (Supovitz vd., 2010)

Sonuç Olarak,

• Okul müdürü öğrenci başarısında etkilidir.

• Bu etki daha çok öğretmenler aracılığıyla dolaylı bir şekilde gelişir.

• Okula ve sınıfa dair değişkenleri (iklim, kapasite, öğretmen akranetkileşimi, işbirlikçi kültür)olumlu bir şekilde etkileyerek öğrenmebaşarısına katkı sunabilir.

• TEŞEKKÜRLER

Kaynaklar

• Altun Akbaba, S., & Çakan, M. (2008). Öğrencilerin Sınav Başarılarına Etki Eden Faktörler: LGS/ÖSS SınavlarındakiBaşarılı İller Örneği. İlköğretim-Online, 7(1), 157-173.

• Andrews, R. L., & Soder, R. (1987). Principal leadership and student achievement. Educational Leadership, 44(6), 9-11.

• Balyer, A. (2013). Okul Müdürlerinin Öğretimin Kalitesi Üzerindeki Etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 19(2), 181-214.

• Bossert, S. T., Dwyer, D. C., Rowan, B., & Lee, G. V. (1982). The instructional management role of the principal. Educational administration quarterly, 18(3), 34-64.

• Coleman, J. S., Campbell, E., Hobson, C., McPartland, J., Mood, A., Weinfeld, F., & York, R. (1966). Equality of educational opportunity. Washington DC: US Government Printing Office.

• Commission/EACEA/Eurydice, E. (2012). Avrupa’da Okullarda Temel Yeterlikler Geliştirme: Politik Fırsatlar ve Zorluklar. Luxembourg: Publications Office of the European Union.

• Cotton, K. (2003). Principals and Student Achievement: What the Research Says. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.

• De Maeyer, S., Rymenans, R., Van Petegem, P., Van Den Bergh, H., & Rijlaarsdam, G. (2007). Educational leadership and pupil achievement: The choice of a valid conceptual model to test effectsin school effectiveness research. School effectiveness and school improvement, 18(2), 125-145.

• Hallinger, P. (2005). Instructional leadership and the school principal: A passing fancy that refuses to fade away. Leadership and Policy in Schools, 4(3), 1-20.

• Hallinger, P., Bickman, L., & Davis, K. (1996). School Context, Principal Leadership, and Student Reading Achievement. The Elementary School Journal, 96(5), 527-549.

• Hallinger, P., & Heck, R. H. (1996). The Principal’s Role in School Effectiveness: An Assessment of Methodological Progress, 1980–1995. In K. Leithwood, J. Chapman, D. Corson, P. Hallinger & A. Hart (Eds.), International Handbook of Educational Leadership and Administration (Vol. 1, pp. 723-783). The Netherlands: Springer.

• Hallinger, P., & Heck, R. H. (1998). Exploring the Principal's Contribution to School Effectiveness: 1980‐1995. School effectiveness and school improvement, 9(2), 157-191.

• Hallinger, P., & Murphy, J. (1985). Assessing the Instructional Management Behavior of Principals. The Elementary School Journal, 86(2), 217-247.

• Hattie, J. (2008). Visible learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. New York, NY: Routledge.

• Korkmaz, M. (2005). İlköğretim okullarında örgütsel sağlık ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 11(4), 529-548.

• Krüger, M. L., Witziers, B., & Sleegers, P. (2007). The impact of school leadership on school level factors: Validation of a causal model. School effectiveness and school improvement, 18(1), 1-20.

• Kurul Tural, N. (2002). Öğrenci başarısında etkili okul değişkenleri ve eğitimde verimlilik. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri FakültesiDergisi, 35(1-2), 39-54.

• Leithwood, K., & Jantzi, D. (2006). Transformational school leadership for large-scale reform: Effects on students, teachers, and their classroom practices. School effectiveness and school improvement, 17(2), 201-227.

• Leithwood, K., Seashore Louis, K., Anderson, S., & Wahlstrom, K. (2004). Review of research: How leadership influences student learning. New York: The Wallace Foundation.

Kaynaklar

• Marks, H. M., & Printy, S. M. (2003). Principal leadership and school performance: An integration of transformational and instructional leadership. Educational administration quarterly, 39(3), 370-397.

• Marzano, R. J., Waters, T., & McNulty, B. A. (2005). School Leadership that Works: From Research to Results. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.

• May, H., Huff, J., & Goldring, E. (2012). A longitudinal study of principals' activities and student performance. School effectiveness and school improvement, 23(4), 417-439.

• Nettles, S. M., & Herrington, C. (2007). Revisiting the importance of the direct effects of school leadership on student achievement: The implications for school improvement policy. Peabody Journal of Education, 82(4), 724-736.

• Robinson, V. M., Lloyd, C. A., & Rowe, K. J. (2008). The impact of leadership on student outcomes: An analysis of the differential effects of leadership types. Educational administration quarterly, 44(5), 635-674.

• Sebastian, J., & Allensworth, E. (2012). The Influence of Principal Leadership on Classroom Instruction and Student Learning A Study of Mediated Pathways to Learning. Educational administration quarterly, 48(4), 626-663.

• Silva, J. P., White, G. P., & Yoshida, R. K. (2011). The Direct Effects of Principal–Student Discussions on Eighth Grade Students’ Gains in Reading Achievement An Experimental Study. Educational administration quarterly, 47(5), 772-793.

• Supovitz, J., Sirinides, P., & May, H. (2010). How principals and peers influence teaching and learning. Educational administration quarterly, 46(1), 31-56.

• ten Bruggencate, G., Luyten, H., Scheerens, J., & Sleegers, P. (2012). Modeling the Influence of School Leaders on Student Achievement How Can School Leaders Make a Difference? Educational administration quarterly, 48(4), 699-732.

• Valentine, J. W., & Prater, M. (2011). Instructional, transformational, and managerial leadership and student achievement: High school principals make a difference. NASSP Bulletin, 95(1), 5-30.

Kaynaklar