Alin Disli Carklar

download Alin Disli Carklar

of 128

Transcript of Alin Disli Carklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    1/128

    z

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    2/128

    Giri

    ,

    gerekiletilebilenggerekseula

    labilenevreh

    zlar

    bulunanmekanizmalardr.

    Me anizmayo uturante te e eman ara arveyaksacadili,

    kidiliarktanoluanmekanizmadakkolan,yani

    di saysazolandiliyepinyon, Byneisearkdenir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    3/128

    Genelzellikler

    . , .

    Bu,biriftdiliileoluanmekanizmadadilileritayanmillerdenbirininasalkonumu

    belliisedierinindekesinliklebelliolmasanlamnagelir. a nz er a ea n n a r ma r veya ac m anag e m apas es en

    bykolanmekanizmalardr.Bugnekadar,gerekenenbykgleriindiliarkmekanizmalaryaplabilmitir.

    ze yapm e se ar me an zma ar e m s evre z arnn a zer neklabilmitir.Ancak,uygulamalarnokbykounluundaevrehznn20m/sninaltndakaldsylenebilir.

    o evre z ar n a,ya amagere t renme an zma ar r.Bune en eounluklakapalbirhacimiindebulunmalargerekir.Budurumfazladanbirarlkve

    maliyetgerektirir. Dililer,kendinezgteknolojisi(imalatmetotlar,takmtezgahlar,kesicitakmlar,

    lmemetotvecihazlar),standartlarvehesapyntemleriolanelemanlardr.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    4/128

    Snflandrma AlnDiliark Mekanizmalar

    .dikkatealndnda

    Dzalndiliarkmekanizmalarve Heliselalndiliarkmekanizmalarolarakikiyeayrlr.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    5/128

    Snflandrma AlnDiliarkMekanizmalar

    dairesibirdoruhalinialr.Budorununbirparaskullanldtakdirde

    ortayakandiliyeubukdiliyadakremayerdenir.

    Dzdi likrema er

    Heliselkremayer

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    6/128

    Snflandrma KonikDiliarkMekanizmalar

    .

    Dzkonikdiliarkmekanizmas

    Helisel(Eikdili)konikmekanizma

    Spiral(eriseldili)konikdiliarkmekanizmas

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    7/128

    Snflandrma VidaMekanizmalar

    Aykreksenlerarasndakiinaedilenmekanizmalarvidamekanizmalargrubunu.

    davidahareketininyuvarlanmahareketiilekombinasyonuszkonusudur.Bu

    gruptakimekanizmalarspiraldiliarkmekanizmas,sonsuzvidamekanizmas ve.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    8/128

    Snflandrma PlanetMekanizmalar

    sen er me an a are e me an zma ar r.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    9/128

    alndiliarkmekanizmalardenir.

    kesenveeksenlerinedikolandzlemeveyabunaparaleldzlemlerealndzlemidenir.

    Alndzlemindeyaplacakbirinceleme,geometrikvekinematikzelliklerbakmndantemeldeikisiarasndabirfarkolmadngsterecektir.

    Bunedenle,aa

    dadzal

    ndililervebunlarlaoluturulanme an zma ar a n aver ece ro g e se er ndegeerliolacaktr.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    10/128

    DZALIND L ARKMEKANZMALARI

    YuvarlanmaDaireleri sterdzisterseheliselolsunbiriftdiliileoluan

    mekanizmadaalmasrasndabirbirizerindekaymaolmadanyuvarlandvarsaylandaireleryuvarlanmadaireleridir.

    aplarbudairelerinaplarnaeitikisilindir,diliarkmekanizmasnniinegmlm olarakdnlebilecekve

    nema o ara me an zmasnae e ero ans r nme arkmekanizmasnnarklarntemsileder.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    11/128

    YuvarlanmaDaireleri

    Yuvarlanmadairelerizerindeherikidilininevrehzlarnneitolmasndanhareketle

    2211 = ww rr

    211 zn

    i ==

    =122

    evrimoran

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    12/128

    YuvarlanmaDaireleri

    )i(rrra www 1

    121 +=+=Buradanyuvarlanmadairelerininyaraplar a

    irw +

    =1

    1

    1

    airw += 12Grldgibi,yuvarlanmadaireleriyalnzevrimorannadeilaynzamandaeksenaralnadabaldr.

    ,ekildeyerletirilirse(monteedilirse)yenibiriftyuvarlanma

    dairesiortayakar.Yuvar anma aire erininte te ii ere e i , iri t ii enYuvar anma aire erininte te ii ere e i , iri t ii enoluanmekanizmayaaitdairelerolduuhususugzdenoluanmekanizmayaaitdairelerolduuhususugzden

    karlmamaldrkarlmamaldr..

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    13/128

    Taksimat Dairesi Taksimat Modl

    Di bavedi dibi daireleri

    dahatanmlanmtr.Bu

    dairedilileriinreferans

    taksimatdairesidenir.apd0ilegsterilentaksimat

    a res zer n eyay

    uzunluuolarakbirdi vebirdi boluundanoluanuzunluataksimat(p)denir.

    Di say

    s

    pzd = 0

    = p

    zd0

    p/ oranmilegsterilirvemodladnalr

    MakinaElemanlarIIDiliarklarTaksimatdairesid0=m.zdir.

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    14/128

    Modl

    .

    Modlndilieometrisive

    boyutunaetkisi

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    15/128

    KavramaDurumu

    Mekanizmadabirdi iftinintemasnnbalangcndan

    olmadurumu(inmesh)denir.

    ,kavramadank noktasszkonusudur.

    edennoktalarnnsabitdzlemdekigeometrikyeriolaneriyekavramaerisidenir

    kavramadankmas

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    16/128

    KavramaE risi

    e an zma a zg n are eiletimi,1/2orannnkavrama

    boyuncasabitkalmasdemektir.Buzelliesahipprofiliftleriealabilenprofillerdir.Yuvarlanmadaireleribelliolanbir

    mekanizmadadililerdenbirininprofilibilindiitakdirde, =sabitko ulundan hareketle kavramaerisinoktanoktaizilebilirveyahesaplanabilir.

    ,dierprofiliindegeerliolacandandierprofildeizilebilir

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    veya u una r.

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    17/128

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    18/128

    Di liAnaKanunuCO1T1veCO2T2genlerininbenzerliindenhareketle

    1=2=

    Vp1=1.rp1 ve Vp2=2.rp2

    Buh

    zlar

    nnormalzerindekibileenlerieitolmal

    d

    r)cos(V)cos(V pp 2211 +=

    evrehzlarasalhzlarcinsindenyazlrsa

    )cos(r)cos(r

    11p

    22p

    2

    1

    +=

    O1T1PveO2T2Pdikgenleridikkatealndnda

    )cos(/cosr)cos(/rr11w11t1p

    ==

    coscosrcosrr 22w22t2p +=+=

    Bunlar bantdayerinekonursa

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    sabit

    rw

    w ==

    12

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    19/128

    Di liAnaKanunu

    kinematikolarakdzgnhareketiletimianlamnagelen

    =sabit sonucubulundu.Buvarsa mvesonucudikkatealnarak,e alabilmezelliinesahipdi profilleriiinugenelkoulortayakar:

    Kavramasresinceheraniindiprofillerinintemasnoktasndakiortaknormalyuvarlanmanoktasndan

    gemelidir.

    Bukouladilianakanunuveyadilitemelkuraldenir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    20/128

    Dilerinbirbirizerindeki

    PTPTrw,PTw11

    1

    111

    11 ===rrv ppp 111 222

    O1T1CveO2T2Cgenleribenzerliinden

    COCO2

    2

    1

    1 =

    +

    2

    2 =

    wPT

    1

    1

    1

    =w

    PT Denklemdzenlenirse

    ww2121

    +=

    DilerinbirbirizerindekihareketiDilerinbirbirizerindekihareketi

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ww11ww22

    ayma yuvar anma r.ayma yuvar anma r.

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    21/128

    Diliprofillerinin

    e ee mes izimilee rofilinbulunmasizimilee rofilinbulunmas

    Birmekanizmadaevrimoranveeksen

    aralbelliiseyuvarlanmadaireleridebelliolacaktr.

    nce,profilibilinendiliyeaitkavrama

    erisiizilir. Bueriaynzamandadierdiliyedeait

    avramae r s o aca r.

    Diertaraftan,1/2=sabitolma

    aralndayuvarlanmadairelerizerindee itmiktarda olalnaca dikkate

    alndndadierprofildenoktanoktaeldeedilir. MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    22/128

    Di li rofillerinin

    eldeedilmesi Profilivedi geometrisibelliolanProfilivedi geometrisibelliolan

    dilininyuvarlanmadairesinidierdilininyuvarlanmadairesinidier

    yuvarlamak.(Yuvarlanmametodu)yuvarlamak.(Yuvarlanmametodu)

    Yuvarlanmametoduilediliarkprofilinineldeedilmesi

    Di sayssonluolanbirtakmla

    oluumu

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    23/128

    Yuvarlanmametodu

    Di profilininyuvarlanmaileeldeedilmesi

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    24/128

    Di li arklardaKullanlanProfiller

    SikloidSikloid Dndrenelemannarkolduu

    yanihzarttrcolarakkullanlan

    okbykevrimoranlmekanizmalardasrtnmedenkaynaklanankilitlenmelerien elle ebilmeki insikloid di

    profilievolvent profiletercihedilir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Mekaniksaatler;gnmzdebazdiliya pompalar,

    vidalkompresrlervefleyiciler.

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    25/128

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    26/128

    Di li arklardaKullanlanProfiller

    vo venvo ven Gnmzdekullanlmakta

    tamamnnprofilievolventerisidir.

    Evolvent,sabitbirdaire(temeldaire)zerinde

    zerindebulunanbir

    noktanndzlemdeizdiiyarsonsuzeridir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    27/128

    Evolvent

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    28/128

    Evolvent Fonksi onu

    ekildegrldgibibuevolventlerin birininzerindekibirPnoktas.

    Buradanhareketle:

    =+ tanr)(r bb

    == invtan

    tan fonksiyonunaevolvent

    eklindegsterilir

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    29/128

    Evolventin zellikleri

    TemeldaireyeizilenteetTemeldaireyeizilenteetevolventievolventi kestiikestii..eme a re a s ma ,ppbb

    yayACAD=Anadorutarafndankesilenikikomuevolvent arasndakiuzakla

    temeldairetaksimatnaeittir

    Anadoru,komuevolventlerin deortak

    .evolventin erilikyarap,PTdoruparasnaeittirvebue rilik ar a r .sin

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    olacaktr.

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    30/128

    Di rofiliolarakevolvent

    Evolventprofilde

    kavramaerisiirdo rudo ruo ur.

    e en er:

    a0, ,dw,C

    ekillerdekidikgenlerinbenzerliindenrw2/rw1=rb2/rb1=iolduukolaylklagrlebilir.Dililerhangieksenaralnamonteedilirseedilsin

    w:e almakavramaas

    cos w=rb1/rw1=rb2/rw2

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    profillerinortaknormalinin(kavramadorusunun)

    merkezlerdorusunukestiiCnoktasyuvarlanmanoktasdr.

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    31/128

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    32/128

    KavramaDo rusu

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    33/128

    Evolvent ubukDi liKrema er

    eldeedilir.lginbirsonuolarakbudilininprofilininbirerideilbir

    doruolduugrlrvedilertrapezeklinial

    r.

    Taksimatdorusuzerindedi kalnlve ou u r r nee r.

    0ilegsterilenayaimalatkavramaasveyaksacakavramaasdenirvebuaevolvent profilli

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    dililerdebelirleyicibyklklerden

    biridir.

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    34/128

    Taksimatdairesi temeldaire

    = rbTemel

    daire

    0cos

    Taksimat

    dairesi

    malatkavrama

    as

    malatkavramaasiinounlukla20

    lik standartdeer

    kullanlr.Dahanceleri14,5,15,25ve30gibideerlerdekullanlmtr.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    35/128

    malat

    kavrama

    asnn

    di

    geometrisine

    etkisi

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    T k Di li K l

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    36/128

    TakmDiliKoulu

    Evolvent profillidililerdekavramaerisininbirdoruolmas,budorununyuvarlanmanoktasnagresimetrikolmasanlamnagelirvebununsonucu

    alndndadzgnhareketiletimikoulunuyerinegetirmelerigerekir.

    Aynandabirdenfazlaprofilintemastaolabilmesiisteidedikkatealndndaunemlisonukar;TemeldairetaksimatlareitolanTemeldairetaksimatlareitolanevolventevolvent profillidiliarklare alabilir.profillidiliarklare alabilir.

    u ze e a m zea m ze en r.

    Birgrupevolvent profillidilitemeldairetaksimatlareitolmakkouluile

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    R f fil

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    37/128

    Referansprofil

    Yuvar anmameto unagreima e i me ou ui e irgrupevolvent profillidilidenherhangibiriteorikolarakdierlerinin.

    Bukesicitakmolarakkullanlandilininbirubukdiliolmas

    da mmkndr. Bylebirkesicitakmkullanlarakimaledilecekbtndililer

    kendiaralarndaeletirilebilirler.

    Buradan,ubukdilininevolvent profillidiliarklariinreferansreferansolabilmezelliiortayakar.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Di Ykseklii ile lgili Oranlar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    38/128

    Di YksekliiilelgiliOranlar

    almayksekliibykbirounluklastandartbirdeerolarakmodlnikikatdr.

    Diingvdeyebalandblgedekigerilmeylmalarn

    azaltmak,yumuakbirgei salamakvekardiinbanndidibinetemasnengellemekiinbirdi dibiboluubraklr.

    Bubolukiinde0,167.mile0,3.marasndadeerleru anma a r te , .mve , .men az a u anan

    deerlerdir.

    hhaa=y=yaa.m.myaounlukla1dir

    hf=yf.myfiin1,2veya1,25

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    standartdeerleri

    kullanlr

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    39/128

    AlttanKesme

    ekildekibazdilerdegrlenvedi dibineyaknblgedeortaya,

    dilinindipksmnnoyulmaseklindekiolayaalttankesilmealttankesilme

    ve aalttankesmealttankesmedenir.Bununnedeni,diliarkeklindekitakmndi badairesinin(ubukdilieklindekitakmiindi badorusunun)kavrama

    dorusunutemeldaireyeteetolduuTnoktas

    n

    nd

    ndakesmesidir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    40/128

    AlttanKesme

    Dililerindi badairesihibirzamankavrama

    dorusunuT veTnoktalardndakesmemelidir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    41/128

    AlttanKesmeAlttakiekilalttankesilmeolmayanenkkdi sayl,profilkaydrmaszbirdilidekidurumugstermektedir.ekildekidurumdatakmnba dorusutemeldaireyikavramadorusununtemeldaireyeteetolduuTnoktasnda

    esme e r.

    )cos(rcosrrh baP 02

    000 1 ==

    Busnrdurumiin

    hap

    aynzamanda

    myh aPaP =

    r0=m.z/2yazlarakikidenklemdzenlenirse,alttankesme

    olmayanenkkdi says

    2

    aPmin

    y2z

    =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    42/128

    AlttanKesme Takmnba yksekliinibelirleyenyaP

    boyutsuzsaysounluklaokkullanlan , , .

    malatkavramaasiin0=20lik

    standartdeerkullanldtakdirdehaP=1,2.mvehaP=1,25.miinenkkdisayssrasyla20 ve21bulunur.

    yuvarlatlmtr. Bu,alttankesmedeoyulanksmnbiraz

    mes nevee o ara raz a auygunbirkavakerisiolumasnaimknverir.

    Keleriyuvarlatlm takmlarlaalttankesilmesizenkkdi sayspratikolarak1717dir.Uygulamalardabirmiktaralttan

    02

    aPmin

    sin

    y2z

    =

    kkdi says1414olabilir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    43/128

    AlttanKesilme

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    44/128

    DzAlnDi liMekanizmalarndaProfilKavramaOran

    Birdzalndiliarkmekanizmasndabirdi iftinintemasagetiiandanitibarenayndi iftininayrlmasnakadargeensreiindeyuvarlanmadairelerindenherhangibirizerinde

    w

    wl=wp

    pw,mekanizmayaaityuvarlanmataksimat.

    Doalolarak,birdi iftiayrlmadangeridengelmekteolandiiftitemasagemelidir.Bu,hareketinsrekliliiiingereklidir.

    >1olmaldr>1olmaldr

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Evolvent ProfilliAlnDili

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    45/128

    MekanizmalarndaProfil

    KavramaOran

    21

    2k1k2k1kk lllll +=+==wbb cosmpp

    2222 = wa

    2222 rrrrl =

    22222222

    rrrrrrrr +bp

    =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    46/128

    TekilKavramaNoktalar

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Di li kl d hih

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    47/128

    Di li arklarda tashih

    ,yksekgveiletmeemniyetiisteklerinecevapveremezhale

    elmi tir. Enuygundi formu,diliarktanistenenzelliklerbilindii

    takdirde belirlenebilir.

    Balangtakiamacalttankesilmeninnlenmesiolantashihyntemlerizamaniindeokgelimitir.

    Uyguntashihyntemleriilediliarklarnyktamakabiliyetleri1,22katarttrlabilir.

    Planetmekanizmalarndakimontajartlarnancaktashihyaparaksalamakmmknolmaktadr.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    48/128

    Tashih yaplrken dikkat edilecek hususlar

    1. Birevolvent diliiftinde

    asnrldr.Dililerindi ba

    dairelerikavramadorusununveNnoktalardndakesemez.

    Bunagre

    22

    +

    +

    222

    1

    0

    21

    0

    1

    1

    zsin

    zzcos

    zm)h( maxa

    22

    +

    222

    2

    0

    21

    0

    2

    2 sincosm)h( maxa

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    T hih l k dikk dil k h l

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    49/128

    Tashih yaplrken dikkat edilecek hususlar

    2.Kavramaoran>1olmaldr.Pratiktedzalndililerde

    =1,081,10tercihedilir.

    b

    1b1w1b1a2b2w2b2a

    p

    rrrrrrrr +

    =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    T hih l k dikk t dil k h l

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    50/128

    Tashih yaplrken dikkat edilecek hususlar

    3.Dilidekiaktifprofilmmknolabildiikadarbykveuygunblgedeolmaldr.

    ,almayaitirakedenksmdr.Evolventin temel

    a reyeya n sm arn a

    erilikyarapokkldiinburadakiHertzgerilmeleriokbykolur.Ayrca,bunoktalardakikaymahzdabykolduuiinanmaartar

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    T hih l k dikk t dil k h l

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    51/128

    Tashih yaplrken dikkat edilecek hususlar

    4.Yksekglvehzldiliarkmekanizmalarndatashihyae

    di dibimukavemetiynndeveyaminimuma

    nmameydanagetirecekyndegelitirilmelidir.

    5. Di bageniliininbirminimumdeerinaltnainmemesigerekir.

    Serletirilmi dililerdedi bakalnl

    Bykmodllerde0,25.m

    Kkmodllerde0,4.m

    dendahakkolmamaldr.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Tashih Yntemleri

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    52/128

    Tashih Yntemleri

    1.Kavramaasndeitirmek vo ven pro er e y n n a a res

    kavramadorusunuhibirzaman,budorununtemeldaireye

    . ,dilinindi banoktas,kkdilininaktifprofilinikeservedi dibinizayflatr(alttankesme).Snrdurumda 2

    2

    1z

    0

    21

    0

    2

    2

    2

    sinzyz aP

    aP

    =Byk dilide disays>

    1

    2 yz aP

    0

    Kavrama as( 0), Minimumdisays(zmin),pratik

    15 25

    20 14

    MakinaElemanlarIIDiliarklar30 7

    Tashih Yntemleri

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    53/128

    Tashih Yntemleri

    1.Kavramaasndeitirmek Kavramaoran0nenbykdeerlerindedahiyeterli

    dercede byktr.Ancak0

    >25halindedi saylarsnre ere nme en ao s vr eme te r.

    0=30dez=14ikendi bakalnl0,25.m naltna.

    0nbytlmesiiledi tabangenilii,dolaysiledili

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Tashih Yntemleri

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    54/128

    Tashih Yntemleri

    2.Di yksekliinindeitirilmesi Di ykseklikfaktrnn(yaP)standartdeerdenbykveya

    kkalnmas,snrdi saysvekavramaoranndeitirir.

    yaP1 Uzundili zmin

    ButrtashihsadeceA.B.D.desnrlolarakuygulamaalanbulabilmitir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Tashih Yntemleri

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    55/128

    Tashih Yntemleri

    3.Di a n nn e itiri mesi

    okenderolarakuygulananbirtashihy n em r. ze o ara n e ara ilenmesinigerektirir

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Tashih Yntemleri

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    56/128

    Tashih Yntemleri

    . Enokkullanlantashihyntemidir.Bununnedeniilemin

    yaplabilmesidir.

    Bu nteminesasn evolvent rofillidi lilerdesistemin

    kinematikdurumunateketkenintemeldaireolmas

    ,yanitemeldairemerkezlerininbirbirlerinegreeitlikonumlaragetirilebilmeleritekileder.

    Buekilde,ikitemeldaireyeaitevolventleri eitliksmlarnda

    r r er y e ana anununauyguno ara e a ra r z.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Profil Ka drlm Di liler

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    57/128

    ProfilKa drlm Di liler

    Standarttakmyerletirmesiilekesmeilemi.Buekildekesilendiliye00dilisidilisidenir.

    Budurumdataksimatdairesizerindeyayuzunluuolarakdi= =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Profil Ka drlm Di liler

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    58/128

    ProfilKa drlm Di liler

    Pozitifprofilkaydrmaiintakmyerletirmesi;X=Lk/m>0

    (+)dili

    oran

    m

    L

    X k

    =

    Budurumdas0=epvee0=spolur.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Profil Ka drlm Di liler

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    59/128

    ProfilKa drlm Di liler

    Negatifprofilkaydrmaiintakmyerletirmesi;X=Lk/m

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    60/128

    ro ay rma,aynevolventin farklblmlerininkullanlmasnaimknverir.Doalolarak,dilerintoplamyksekliivealmayksekliininaynkalmasistenirse,profilkaydrmal

    dililerindi badairelerinina larda0di lilerine rebir

    miktarfarklolacaktr.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Sivri Te e

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    61/128

    SivriTe e Pozitifprofilkaydrmailekkdi sayldililerdealttankesmenlenebilir

    veeilmeyekarmukavemetiarttrlm dililereldeedilir.Dahakkdisaylarnnkullanlmasmmknolur.Ancak,kkdi sayldililerdepozitifprofilkaydrmailedi dibimukavemetiarttrldhaldedi ucunda

    sivrilemeortaya

    kar.zelliklesertletirilmi dililerdedi ba

    ndakidikalnlnn0,25.m0,25.mdendahakkolmastavsiyeedilmez.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Di kalnlklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    62/128

    ss00,u u e n e a m a esme em n epro ay rma urum n

    takmnimalattaksimatdorusuzerindekidi boluunaeitolmakdurumundadr.

    000 tanmX22

    mtanmX2

    2

    ps +

    =+=

    == 000 tanX2

    2mspe

    zm

    s

    r

    s

    == 0

    0

    0

    0

    2ssoo dikalnlngren merkez a

    bb rinvzm

    s

    s

    +

    = 00

    22 Temeldairezerindeki

    di kalnl

    rb=rx.cosx=r0.cos0

    B1B2yayngrenmerkeza

    o . nv0 nvx

    +

    = x0

    0xx invinv

    zm

    sr2s

    MakinaElemanlarIIDiliarklarx

    x

    x

    sz

    r2e

    =

    Kiri olarak di kalnl nn l lmesi

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    63/128

    Kiri olarakdi kalnl nnl lmesi

    x=sx/rxyazlrsakiri olarakdi kalnl

    )2/sin(r2sxx

    x =

    llenkiriindi bandan

    )2/cos(rd

    h xxa

    x =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    di lilerdedi bo lu uvedi kalnl

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    64/128

    dililerdedi kalnlnnyerinidi boluualacaktr.

    A t i pro i eri i atea n n a iri iiningeometrisii ebuidilininiinidolduranevolvent profillid dilinin

    .

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ProfilKaydrmalveKaydrmaszDililerle

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    65/128

    0mekanizmas:

    Ta simat aire erite eto ara montee i eni is r iisin enoluanmekanizmaya0mekanizmasdenir.

    a s ma a re er aynzaman ame an zmannyuvar anmadaireleriolur.

    )zz(

    22

    aa 210201

    0 +===

    2,12,1a =

    E al

    makavramaa

    s

    imalatkavramaa

    s

    ae itolur.0=20vedililerinalmayksekliide2.myeeitalndtakdirdebumekanizmayastandartmekanizmastandartmekanizmadenir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ProfilKaydrmalveKaydrmaszDililerleap a en e an zma ar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    66/128

    apa en e an zma ar V0mekanizmas:

    Profilkaydrmaoranlarnncebrik toplamsfryaniX1+X2=0olmakkouluilebiripozitifdierinegatifprofilkaydrmaliki

    .

    Dilileryinetaksimatdaireleriteetolarakmonteedilir.

    0

    w= 0olacaktr.

    kaydrmannikikatkadardeitirilmelidir.

    mXdd ++= 2

    ,,,

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ProfilKaydrmalveKaydrmaszDililerle

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    67/128

    YaplabilenMekanizmalar Vmekanizmas:

    X +X 0olmakzereikidi li arktanolu anmekanizma aVmekanizmasdenir.

    kitrlVmekanizmasszkonusuolabilir.

    1)YanBolukluVYanBolukluVMekanizmasMekanizmas

    2)YanBoluksuzVYanBoluksuzVMekanizmasMekanizmas

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ProfilKaydrmalveKaydrmaszDililerle

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    68/128

    YanBolukluVYanBolukluVMekanizmasMekanizmas

    E senara ta myer etirmesin e i ay rma arnce ritoplamkadararttrlr.

    )XX2

    (mm)XX(aaa 2121

    2101v ++=++==

    00201

    w cosa2ddcos

    +=

    w

    1w2wb

    cos

    sec

    =Butrbiryanboluunsorunkarmad

    mmkndr

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ProfilKaydrmalveKaydrmaszDililerle

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    69/128

    YanBoluksuzVYanBoluksuzVMekanizmasMekanizmas

    Yan ou unistenme i i urum ar a iimekanizmalarndakieksenaralbirazkltld,yani

    ortadankalkar.

    bire al

    makavramaa

    s

    ortaya

    kar.== ++ww ww ww

    ++

    = v001

    1w1w invinv

    tanX22r2s

    1

    +

    02 tanX2v

    0

    0

    vw

    02

    2w

    01

    1w

    cos

    cos

    a

    a

    p

    p

    r

    r

    r

    r

    ====

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    += v02

    2w2w nvnvz

    rs

    ProfilKaydrmalveKaydrmaszDililerle

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    70/128

    YanBoluksuzVYanBoluksuzVMekanizmasMekanizmas

    E almakavramaas

    21 )XX(2 + 0021

    vvvzz +==

    Boluksuzeksenaral

    v

    0

    21v

    0

    0v cos

    cos

    )zz(2

    m

    cos

    cos

    aa

    +=

    =

    a2mX2dd ++=

    Di baksaltmas

    ,,,

    ya=1olanstandartdilileriin

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    a2)X22z(md 2,12,12,1a ++=

    Di saylarsrasylaz1=12vez2=25olanbirdiliiftinin

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    71/128

    X1=X2=0

    w=0=

    =1,28

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Di saylarsrasylaz1=12vez2=25olanbirdiliiftinin

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    72/128

    X1=X2=0,5

    w=0=

    =1,43

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Di saylarsrasylaz1=12vez2=25olanbirdiliiftinin .

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    73/128

    miktarksaltmayaplmtr. X =X =0 5

    w=25,15

    = =1,19

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ProfilKa drmannAvanta lar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    74/128

    yaplabilmesineimknvermesi,

    arttrlabilmesivebunabalolarakdi dibimukavemetininykseltilmesi,

    Di evolventinin erilikyarapdahabykolanblmnnkullanlmasvebuyollatemaszorlanmalarnnazaltlmas,

    Alttankesilmesizpinyonlarileprofilinaktifblmnnuzatlmassuretiylekavramaorannnbytlmesi,

    Belirlibireksenaralnayerleebilenmekanizmalaryapabilmeyeimknvermesieklindesralanabilir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    DzAlnDiliarkMekanizmalarnda

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    75/128

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    DzAlnDiliarke an zma arn a uvve er

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    76/128

    e an zma arn a uvve er Mekanizmadatemastaolandilerinbirbirineuyguladklaryk,

    i geni i ineyaym iryay y tr.Buyay y nbilekesinenormalkuvvetdenirveFnilegsterilir.

    2wt2bn2d1wt1bn1d rFrFM,rFrFM ====2w2d1w1dt r/Mr/MF ==

    wtn cos/FF =

    wnwtr sinFtgFF ==

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    HELSELALINDL ARK

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    77/128

    Taksimatsilindirlerizerindekihelislerineaiteim(helis)alarbirbirineeitolmakzerebirsa helislibirsa helislidiliilebirsolhelislibirsolhelislidilidenoluan

    mekanizma,dzdililerebenzerekildeparaleleksenleraras

    ndakullanlanbirdiermekanizmadr.

    Kavramaorannnikidenbyk,okzamanoldukabykolmasnnbir

    duyarldrvezellikleyksekhzlarnszkonusuolduuuygulamalardakullanlr.

    evrehzlar200m/syi bileaanzelheliselmekanizmalaryaplmtr.

    Bumekanizmalardadilerkavramayabtngenilikleriiledeil,birkenarlarndanitibarentedricen irdiklerindendzdi lilere redahaazgrltolutururlar.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    HeliselAlnDi li arklar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    78/128

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    HeliselAlnDi liGeometrisi

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    79/128

    Alndzlemindeheliseldiliiledzdiliarasndaprensipolarakhibirfarkyoktur.

    Alndzlemindekigeometrieksenistikametindekaydrlrkenaynzamandadndrlrseheliseldiliortayakar.

    ro n er ang rno ase sen s ame n e a pe rse r e serisiizilmi olur.

    Profilzerindekifarklnoktalariinayneyyapldndaaynhelisadmnasahipfakathelisalarfarklolanhelislerizilecektir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    HeliselAlnDiliGeometrisi

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    80/128

    AlnmodlAlnmodl AlntaksimatAlntaksimat

    = /pm tt

    tt0 mz/pzd ==

    cospp,cos/pp ==

    NormaltaksimatNormaltaksimat

    0nx sin/pp =EkseneltaksimatEkseneltaksimat

    NormalmodlNormalmodl

    0nt cos/mm =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Evolvent ProfilliHeliselDi liler

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    81/128

    Heliseldilinindiininalndzlemindekiprofilievolvent olduu.

    Yine,alndzlemindekiprofiliinimalatkavramaas tile

    sterilirse temel dairenin temel daire eksen istikametindegeniletildiindetemelsilindirin)ap

    cos

    0

    nttt0bcos

    mzcosmzcos

    ===

    eme a reta s mat

    tcos

    0nttbb cos

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Edeerdi saysEdeerdi says

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    82/128

    erilikyaraprn=r0/cos

    20dr.

    0

    2

    0

    0

    00

    ===

    cos

    r

    r

    cosr

    b

    arn

    0

    2

    0

    2

    =

    =

    cos

    r nnn

    00

    2

    0

    2

    0

    2

    =

    =

    =

    cos

    mz

    cosmcosm

    r

    m

    rz n

    nnn

    nn

    0

    3 ==

    cos

    zzz en

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Helisel ubukDi li

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    83/128

    Normalkesittekiimalatkavramaasilealn

    asarasndakiiliki

    0

    0n

    t cos

    tantan

    =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    HeliselDi lilerdeDi Kalnl

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    84/128

    za n ere enzere eyap r

    Taksimatdairesizerindedi kalnl

    )tanX22

    (cos

    mtanmX2

    2

    ps 0n

    ntn

    t0t +

    =+=

    Herhangibirrxyarapndakibirdairezerindedi kalnl

    += )invinv

    d

    sr2s xt

    0

    0xxt

    cos x=d0.cos t/2rx ile xasbulunabilir

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ProfilKaydrlm HeliselDililerve

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    85/128

    Alndzlemindekiiz dmdikkatealndndaolaydzalndilileriingsterilenlerletamamenayndr.

    Alndzlemiesasalndndabudzlemdekigeometri,profil

    kaydrmaoranX.cos0olanbirdzdiligibidir. Heliseldililerlededzdililerdeolduugibi0,V0ve

    ou uve ou suz me an zma aryapa me

    mmkndr.

    yaplabilir.

    , t, tveprofilkaydrmaoranX.cos0olanbirdzdiligibidnlebilir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    HeliselAlnDiliarke an zma arn a avrama ran

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    86/128

    Heliselmekanizmadakavramaorandzdilimekanizmayagreoldukabyktr.

    Bumekanizmadaprofilkavramaorannaekolarakbiradmadm

    kavramaorankavramaorandaszkonusudur.

    AC yayuzunluu,aln

    dzlemindekiyuvarlanma w

    takdirdetoplamkavramaoraneldeedilecektir

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    HeliselAlnDiliarke an zma arn a avrama ran

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    87/128

    tanb 0veV0mekanizmalarnda

    wp= pw=pt=pn/cos0=.mn/cos0dr

    Admkavramaoran

    n

    0

    0n

    0

    m

    sinb

    cos/m

    tanb

    =

    =

    Toplamkavramaoran

    +=

    Profilkavramaoran.Aln

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    z em n z er eolduugibihesaplanr

    Heliseldi litemasdurumu

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    88/128

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Helisel Aln Dili ark

    M k i

    d Di K tl i

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    89/128

    Mekanizmas nda DiKuvvetleri

    Dzalndililerdenfarkl

    oluur

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Helisel Aln Dili ark

    M k i

    d Di K tl i

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    90/128

    Mekanizmas nda DiKuvvetleri

    022d011dt rr ==

    000 == cos/tanFsinFF ntnnr

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    0t00nne

    HeliselDilideEksenelKuvvetinYn

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    91/128

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Okdi limekanizmalar

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    92/128

    Okdililerileyaplmbirdilipompa

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ALINDL ARKMEKANZMALARINDA

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    93/128

    kaynaklar;

    Dilerintemasndaizafikaymadanilerigelenkayplar,

    Mekanizmadakiyataklardaveszdrmazlkelemanlarnntemas ze lerindekika lar

    Srklemekayplar,yanidnenelemanlarn

    havaysrklemesiileortayakankayplar

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ALINDL ARKMEKANZMALARINDA

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    94/128

    di srtnmekatsaysolmakzeredt zamanaralndakisrtnmeii

    kdi1 =

    EV =Dilerintemasnoktasnnkavramadorusuzerindekihareketindedt dtrdtrdE 2b21b1n ==kadarzamandaalnanyol

    n1b1 dE)r/1(dt = Yazlrveintegrasyon yaplrsa

    =2kl

    dE1

    VFW

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    =

    1kn lE 1b1 r

    ALINDL ARKMEKANZMALARINDA

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    95/128

    =

    2

    1 kl)i(

    1

    1kl

    nnbr

    Di lininbirdn ndez.W kadarka i szkonusuolacaktr. 1numaraldilininmekanizmadakidndrendiliolduuvarsaylrsabu

    dilininbirdnndemekanizmayayaplani

    = 1wt1d dF2M

    1111111d Wz1Wz

    1WzM2

    =

    =

    =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    1wt1d1d

    ALINDL ARKMEKANZMALARINDA

    Temas noktas ndaki ka ma h n n

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    96/128

    Temasnoktasndakikaymahznn,stat a e uvvet n nvean aypgcnkavramaktasboyuncadeiimleri(=sabitvarsaymile).

    SvSv filminfilmin oluabileceioluabilecei koullarakoullara

    sahipsahip alnaln mekanizmalarndamekanizmalarnda didisrtnmelerindensrtnmelerinden ka naklananka naklanan

    kayplarkayplar genelgenel olarakolarak %%11 denden

    kktrkktr..

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ALINDL ARKMEKANZMALARINDA

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    97/128

    eksantrikliidir.Dililerindi saylarnnarttrlmaseksantrikliinalabileceienbykdeerisnrladndansrtnmekayplarnkaydadeerldedrr.

    ,olmasnnnedenibudur.

    Kavramaktasnnyuvarlanmanoktasnagresimetrikliibozuldukakayplarartar.Profilkaydrlm mekanizmalardakavramaktassimetrikyaplabildii

    takdirdebu,kayplarasndanyararsalar.

    kuvvetolanteetselkuvvetarasndakifarkarttrr.Normalkuvvetinbymesisrtnmekuvvetinibytsedediertaraftankavramaasnnbymesi

    . ,kavramaasnnetkisifazladeildir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ALINDL ARKMEKANZMALARINDA

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    98/128

    dahadabykolacandankayplarnartmasbeklenir.Ancak,helisa snnb mesialndzlemindekavramaktasnksaltacandanbuannkayplarzerindenemlibiretkisininolmadsylenebilir.

    Dndrendilininpinyonveyaarkolmasnnkayplarzerinde

    kaydadeerbiretkisiyoktur. Profillerinkkveublmlerindeyaplacakbazmodifikasyonlarla

    bublgedekitemaskuvvetikltlerekkayplarbirmiktar

    .

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ALINDL ARKMEKANZMASINDA

    Temasta olan di iftleri arasndaki yk paylam ve zellikle iki diin

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    99/128

    Temastaolandi iftleriarasndakiykpaylamvezellikleikidiinemas zg s n e yay y n a m er n a e er ne nem

    ldebaldr.

    sradilieksenlerindeidealdurumagreolansapmalardadahafazlaetkiliolabilir.

    Eksenlerdekibusapmalar(alndiliarkmekanizmalariin

    paralelliktenkaklklar)sistemdekimiller,yataklarveyataklarn

    kalanformsapmalarndankaynaklanr.

    Mekanizmaalrkenoluanyklerinetkisiyleortayakanelastik

    ekildeiimlerinindililerinyerletiiblgelerdemillerdenedenolduuasalsapmalartemasizgisindekiykdalmndaki

    .

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ALINDL ARKMEKANZMASINDA

    Daha nce belirtilen ve normal koullarda ortaya kmamas

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    100/128

    Dahancebelirtilenvenormalkoullardaortayakmamasgere en asar arn n aaa a i asar ar ertr mekanizmaiinszkonusuolabilecekhasarlardr;

    1.1. Tekrarlayaneilmeyklerialtndadi dibindenkrlma,Tekrarlayaneilmeyklerialtndadi dibindenkrlma,

    .. e rar ayan emasger me er n ne s a n aor aya ane rar ayan emasger me er n ne s a n aor aya an

    yzeyyorulmas

    vebununsonucuolarakyzeyyorulmas

    vebununsonucuolarakpittingpitting a

    nmas

    a

    nmas

    , ,

    3.3. Fazlayklenmi dililerdedi temasndakiizafikaymahznnFazlayklenmi dililerdedi temasndakiizafikaymahznnb koldu ubl elerdeorta a kan o unka namab koldu ubl elerdeorta a kan o unka nama

    anmaseklindekihasar(yenmeanmas).anmaseklindekihasar(yenmeanmas).

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    ALINDL ARKMEKANZMASINDA

    Dili hesab iin iki farkl yaklam sz konusudur. Bunlar;

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    101/128

    Dilihesabiinikifarklyaklamszkonusudur.Bunlar;

    1.1. DileregelenyaylykngenilikboyuncadzgndaldnDileregelenyaylykngenilikboyuncadzgndaldnvarsayarakdileribirerankastrekiri gibidnmekvestatikykvarsayarakdileribirerankastrekiri gibidnmekvestatikykaltndazorlanmalartemsiledengerilmelerihesaplamakeklindekialtndazorlanmalartemsiledengerilmelerihesaplamakeklindekiyaklam.D ykteolabilecekdeiimleri,dilerinyapsndanyaklam.D ykteolabilecekdeiimleri,dilerinyapsndankaynaklananekdinamikykleri,yaylykteolabilecekdzgnszlklerikaynaklananekdinamikykleri,yaylykteolabilecekdzgnszlkleri

    katsaylarla,dolaylyoldanhesabadahiletmekeklindekibuyaklamkatsaylarla,dolaylyoldanhesabadahiletmekeklindekibuyaklam

    gnmzdehalihazrdayaygnolarakkullanmszkonusuolangnmzdehalihazrdayaygnolarakkullanmszkonusuolan. ,. ,

    benzetilerekhesaplanr.Dililerinhesaplanmasileilgilibellibalbenzetilerekhesaplanr.Dililerinhesaplanmasileilgilibellibalstandartlardadabuyaklamesasalnmtr.standartlardadabuyaklamesasalnmtr.

    2.2. ncekiyaklamdadolaylolarakdikkatealnanhususlardorudanncekiyaklamdadolaylolarakdikkatealnanhususlardorudanhesabadahiletmeyeimknverendahakarmakmodellervebuhesabadahiletmeyeimknverendahakarmakmodellervebumodelleriesasalanbilgisayarzmlemelerininkullanldyaklamlar.modelleriesasalanbilgisayarzmlemelerininkullanldyaklamlar.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Di DibindeveTemasYzeyindedealDurumdakiDi DibindeveTemasYzeyindedealDurumdaki

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    102/128

    . n en or anma n om na er me

    hcosFM =

    BA

    AF rtgs

    cosrh =

    22

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Di DibindenZorlanmainNominalGerilme

    Di dibindekieilmegerilmesi

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    103/128

    g

    6/sbW 2F

    Fdi

    e

    ee

    ==

    Normalkuvvet,teetselbileenicinsindenFFdidi==FFtt didi//coscos wweklindeyazlrsa

    F

    w

    2F

    F

    dit

    2F

    2w

    e

    coss

    cosm

    6

    mb

    F

    sb

    mcos

    cos

    =

    =

    mm

    F cosh

    6

    F

    dit

    e

    w

    2

    F

    F Ymb,

    cosm

    smY =

    =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    FormfaktrFormfaktr

    FormFaktr

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    104/128

    Di kuvvetinindi bana

    faktrYFailegsterilir.

    Di kuvvetinindi bandanetkimesidurumundakullanlabilecekformfaktrileilgilidiyagram.Budiyagramn0=20,haP=1.mn,hfP=1,25.mn,fP=0,375.mnolankesicitakmlakesilmi dilileriindir.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    E ilmea sndankritikkesit

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    105/128

    Di dibindekikavak

    e risinin i orta o rusuile300 lik ayapan

    Lewis Parabol

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    KritikBl e

    ekiye zorlanan blgede yzeye teet olarak oluan gerilme ayn

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    106/128

    ekiyezorlananblgedeyzeyeteetolarakoluangerilmeaynzamandabirasalgerilmedir

    a

    F

    F

    F

    FS

    2

    s

    h

    s13,02,1Y

    +=

    == SS..ee

    YS:Gerilmeylmafaktr1a=

    Fs3,221,1 +

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    GerilmeYlmaFaktr

    Kuvvetindi bandanetkimesi

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    107/128

    urumun ageri mey mafaktrYSailegsterilecektir.

    S F,hFveFnin bilinmesigerekecektir.

    zellikleFnin belirlenmesioldukakarmakbirincelemeyigerektirir.

    durumundadi dibiiingerilmeylmafaktrileilgilidiyagram.

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    KavramaOranFaktr

    Di iftininbiryaygibiekildeitirdiidnldnde,buyay

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    108/128

    toplamnormalkuvvetindi iftleriarasndakipaylamhesa lanabilirvebirdi iftineokonumdaetkiedennormaldi kuvvetiolanFdibulunabilir.

    Enbykzorlanma,di kuvvetiyadi banayadasttekilkavramanoktasnaetkidiindeolacaktr.

    Di iftleriarasndakiykpaylamvetekilkavramanoktasnnyeri,nispetenkarmakhesaplargerektirir.

    Fazlaayrntyagirilmedenyaplacakhesaplariindi bandantemas

    durumugznnealnabilirvebunoktayagelendi normalkuvvetiiinkavramaoranileilikilibirfaktrkullanlabilir.

    u urum a, u uvve dia= . ne n ea na r.

    BuradaY

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    109/128

    a y a u eTeetselkuvvet

    = YYYmb

    YY

    mb SaFa

    tSF

    dit

    0F

    DiligeniliiKavramaoranfaktr

    Formfaktr

    Gerilmeylmafaktr

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    HeliselDi lilerdekiDurum

    Heliseldililerdeaynandatemastaolandi iftisaysikidenbykolacaktr.

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    110/128

    E alandililerhataszolsabile,temasizgileriboyuncayaylyktededeiimgrlecektir.Buradan,heliseldililerindilerininbirerkiri gibidnlemeyecei

    .gerekdurumuhesaplarayanstabilmekzlmesizor,karmakmodellerigerektirir.

    Kavramaoranfaktr

    0cos,

    25,0Y

    +=

    o

    01Y

    =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Di DibindekiZorlanma

    a y a u e em z em e e se

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    111/128

    a y a u e em z em e e sealndilileriin:

    Te etselkuvvet

    F

    =

    mb SaFa

    n

    0F

    Diligenilii Kavramaoranfaktr

    orma mo

    Formfaktr Gerilmeylmafaktr

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    TemasYzeyindekiZorlanmainom na asn

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    112/128

    basncbirgstergeolarakalnr.

    =

    2

    H

    2

    maxb

    x1p)x(pHertz basndalm

    BasncnenbykdeeriolanveokzamanHertzbasnc

    diyeanlanbasnileFkuvvetiarasndakiiliki

    ==H

    maxHbb

    pp 2

    2/12

    2

    2

    1 RF411

    b

    +

    =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    21

    TemasYzeyindekiZorlanmainom na asn

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    113/128

    21/

    er z asnc2

    2

    2

    1 11e

    Hb

    EE

    Rp

    +

    =

    Poisson oran Elastiklikmodl

    Re,silindirlerinedeererilikyarapdrveaadakigibihesaplanr:

    21

    21e

    21e RRRRR,

    R1

    R1

    R1

    ==

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    +:d dililer;:idililer

    TemasYzeyindekiZorlanmainom na asn

    E1=E2=EvemetalmalzemeleriinPoisson orannda0,3civarndald dikk l

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    114/128

    olduudikkatealnrsa:

    Hertz basnc EF

    Di li arklari in:F=F ,F =F /cos , oldu u

    e

    HRb,p =

    varsaylrsaveEe=2.E1.E2/(E1+E2) kabulile

    EsinrR +=

    nw2w2 EsinrR =

    1iF1Ep t

    2

    e

    H

    =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    1www

    TemasYzeyindekiZorlanmainom na asn

    Pratikhesaplariin,heliseldililerdekidurumdzdililerdekinebenzerl k h d h d h li l di lil i i k ll l k d ki ibi

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    115/128

    varsaylarakhemdzhemdeheliseldilileriinkullanlmakzereaadakigibihesapmetotlargelitirilmitir.

    Arykfaktr

    VAt

    EHH KK1iF

    ZZZZp

    = Dinamikykfaktr

    01

    Elastiklikfaktr

    2/1

    wtb coscos2Z

    =

    Yuvarlanmanoktasfaktr e sas a r

    ( ) 2/10cosZ =

    2/1

    2

    e

    E)1(2

    EZ

    =

    wtt sincos

    2/1

    0veV0mekanizmalarnda Kavramaoranfaktr2/1 2/1

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    tt

    bH

    sincos

    cosZ

    = )1(3

    Z

    +

    =

    se Z

    =

    Ger ekZorlanmalarTemsilEdenGerilmeler

    n e zor anmay ems e en ger me

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    116/128

    n e zor anmay ems e enger me

    t

    FFVA0FF

    KKKKYYYYF

    =

    =

    nmb

    alma(aryk)faktr

    dealdurum Dinamikfaktr Ykpaylamfaktr

    Di dibizorlanmasiinykdalmfaktr(genilikfaktr)

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Ger ekZorlanmalarTemsilEdenGerilmeler

    zey zor anmasn ems e en ger me

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    117/128

    zeyzor anmasn ems e enger me

    HHVA0HH KKKKpp =

    emHHHVAt

    EH pKKKK1iF

    ZZZZ

    = 01

    alma(aryk)faktr

    dealdurum Dinamikfaktr Ykpaylamfaktr

    Yzeyzorlanmasiinykdalmfaktr(genilikfaktr)

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    K a r k al ma faktr

    Kuvvet makinas(Dndren)

    DzgnElektrik motoru

    Hafif darbeliTrbinler

    Orta darbeliok silindirli

    Kuvvetli darbeTek silindirli iten

    makinas iten yanmal yanmalmotor

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    118/128

    (Dndrlen)

    ymotor

    y

    DzgnJeneratrler, niform ykl

    1,00 1,10 1,25 1,50, yrler, trbo vantilatrler vekompresrlerHafif darbeliTakm tezgahlarnn ana tahrikmekanizmalar, krenlerindnme mekanizmas,pistonlu pompalar, homojen

    olmayan younluktakimalzemelerin kartrclarvb.

    , , , ,

    Orta darbeliKauuk ekstrderleri, kesintilialan kartrclar, hafifbilyal deirmenler, aa

    1,50 1,60 1,75 2,00

    ileme makinalarvb.Kuvvetli darbeliZmba, makas, kauukhamuru yourucular, demir 1,75 1,85 2,00 2,25

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    , ,ar pompalar, takrclar vb.

    K :Dinamikfaktr

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    119/128

    2

    21

    21

    V

    ivzK

    K1K

    ++=

    AbK

    K1DIN3962yegredilikaliteleri

    K2

    Dz dililer 2,1 3,3 5,7 9,6 15,3 24,5 34,5 53,6 76,6 122,5

    0,0193

    e se er , , , , , , , , , ,

    1

    ,

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Geni likFaktrleri

    Fve H eg s er envesrasy a vey zeyzor anma ar ny

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    120/128

    dalmfaktr(genilikfaktr)denilenfaktrlereitlinedenlerledigeniliiboyuncaykdalmndaortayakanfarklldikkatealmakiin

    kullanlmaktadr.Bufarkllnbellibalnedenleri;dililerdekidi dorultusuhatalar,millerineksenleriarasndaki aralelliktenka klklar atakbo luklar mil atakvegvdedeortayakanelastikekildeiimleri,kkaplpinyonlarda

    pinyonungeniliiboyuncaortayakaneilmeveburulmadeformasyonlar.

    Nis etenfazla klenmi di lilerdeK 1 25veK 1 2

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Yk a la mfaktrleri

    F H

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    121/128

    ykpaylamnbozucuvedolaysiledi iftininbazkonumlarndabunedenleorta a kanzorlanmaart n

    hesabakatmakiinkullanlanfaktrlerdir.

    DilikalitesiDIN3961(ISO1328)

    KF veKHiintavsiyeedilendeerler: iingeerlidir.mm/NKb At

    100>

    Sertletirilmi veyayzeysertletirmeyaplmdililer.

    Dzdilimek. 1 1 1,1 1,2

    Heliseldilimek. 1 1,1 1,2 1,4

    Sertletirilmemi veyayzeysertletirmeyaplmam dililer.

    Dzdilimek. 1 1 1,1 1,2

    Heliseldilimek. 1 1,1 1,2 1,4

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Emni etGerilmeleriDi dibi

    XrelTRrelTNTemF

    S=

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    122/128

    XrelTRrelTNT

    F

    emFS

    E ilmezorlanmasi indi li

    Di dibimukavemetiiinbyklk(boyut)faktrdr.

    Emniyetkatsays

    malzemesindenstandartreferansdililerikullanlarakdeneylerleeldeedilmi olanve Balyzeykalitefaktr.

    pratikolaraksreklimukavemetitemsiledengerilmedir.

    Dilimalzemesininbalentikduyarll

    , ,

    Sonlumresahip(zamanmukavemetiblgesindealan)dilileriindzeltme

    . , ,

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    katsays.Sreklimukavemetiin1dir.

    Emni etGerilmeleriYze

    limHp

    XWRVLNTH

    emHS

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    123/128

    HS

    Yzeyzorlanmasiin

    Yze zorlanmasi instandart

    Emniyetkatsays

    Malzemeiftifaktrdr

    y oyu faktrdr.

    referansdililerileyaplmdeneylerinsonularesasalnarakbelirlenmi olanve

    Balyzeyprzll

    faktr.0,81,1

    sreklimukavemetitemsiledenbasntr.

    Yalaycfaktrdr.Deeri

    evrehzfaktr.0,91,13

    Sonlumresahip(zamanmukavemetiblgesindealan)dilileriindzeltme

    0,871,15arasndaolabilir

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    katsays.Sreklimukavemetiin1dir.

    Malzeme tr Sembol Kullanm alanve zellikler FM[N/mm2] pH lim[N/mm

    2]

    Kr dkme demir GG20GG25

    Karmak ark ekillerine,uygunluk, dk maliyet, kolaytala alnabilme, grlt

    80110

    300360

    Siyah temper dkm GTS35GTS65

    Kk boyutlar iin uygundur.Dkme demir ve dkme elikarasnda zelliklere sahip

    330410

    320460

    Kresel grafitlidkme demir

    GGG40GGG60GGG100

    Byk boyutlar iin deuygundur. Dkme demir vedkme elik arasndaki

    370450520

    370490700

    zelliklere sahip, alevle veindksiyonla sertletirilebilir.

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    124/128

    Diliy

    Alamsz dkmeelik

    GS52.1GS60.1

    Byk boyutlar iin dkm g(dkm boluklar ve artkgerilmeler olabilir)

    280320

    320380

    Yapelii St37 yikaynakedilebilir. 250 320

    Malzemeleri (imalat elii) St50

    St60St70

    350

    410460

    430

    460530

    Islah elikleri Ck45N 34CrMo4V 42CrMo4V

    Kolay talaalnabiliryi kaynak edilebilirKolay talaalnabilir

    320...400430...580450...620

    430...530530...710580...770

    r o30CrNiMo8V34CrNiMo12.8V

    ...470...640490...650

    ...600...790650...840

    Alevle veya

    indksiyonlasertletirilmi slah

    Ck45

    34CrMo442CrMo4

    Uygulanan sl ileme ve dili

    ark

    n boyutlar

    na bal

    olarakbazlarnda di dibi yzeyi de

    Di dibiyzeyi

    sertise500...750 1000...1230

    . ise

    300...450Nitrrasyonla yzeysertletirme yaplmslah ve sementasyonelikleri

    42CrMo4V 16MnCr5V

    Nitrrasyon kalnl

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    125/128

    boyutlandrmahesabdr.

    .

    Zamanzamandierlleribelliolanbirmekanizmadauygundi eni li ininaranmas adal leritamolarakbelliolanbirmekanizmadadilileriinuygunmalzemelerinseilmesi

    amacyladahesapyaplabilir. nboyutlandrmaileilgilihesaplar,zorlanmalarlailgili

    bantlarnuygunekildedzenlenmesiilemodlhesabmodlhesab

    e neso ma m m n r. Konstrktr,bazbyklklerileilgiliseimleryaparak

    .

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    AlnDiliarkMekanizmalarndaoyu an rma esa

    cosM2

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    126/128

    3 FFVASaFa01d

    n KKKKYYYYz

    cosM2m

    =

    Di dibimukavemetinegre

    2 1icosM2 3 EHHHVA2

    emH

    2

    1

    nipz

    =

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Geni likOran

    en oran= pn n avs yee en e er er

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    127/128

    =

    (DIN)

    n

    11...12 Kaynak konstrksiyonu hafif esnek kutu 3...4,5

    ...

    6...7

    6...7

    Her iki tarafnda yataklarbulunan mekanizmalar

    Hassas imal edilmi, rijit yataklanmmiller zerindeki mekanizmalar

    , ...

    6,5...9,5

    8...11

    4...6 ok hassas imal edilmi ve rijit yataklanm miller zerindeki

    mekanizmalar

    12,5...19

    MakinaElemanlarIIDiliarklar

    Emni et Gerilmeleri

    Emniyetgerilmeleri,ncelikleseilecekdilimalzemesinea r.Ma zemeseimiyap r en iiima ii ei gi ite no o i

  • 7/26/2019 Alin Disli Carklar

    128/128

    gznndebulundurulmaldr.

    mu aveme nemn ye ger mesFM

    emF

    = Emniyetkatsays

    =F

    F , , ,ifttarafndanyklenendileresahipdilileriinS

    F=22,25

    Pitting anmasnakaremniyetliyzeybasnc

    limHp

    H

    emH

    S

    =

    S =1 21 4arasndaalnabilir

    MakinaElemanlarIIDiliarklar