Post on 07-Aug-2018
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
1/178
INSTUTL ECONOMIC' ROMÂSC
CERCETĂRI $ MATERAL DOCUMENTAR PRVTOR LA
ISTORIA ECONOMiCĂ A ROMÂNII
I
T E ZA �R U L OM Â N
DEA' OSCOVADE
MHIL GR ROMAŞCANU
u RT R O M Â NE A S C". BCRŞT 1 934
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
2/178
I N S T I T U T U L E C O N O M I C R O M A N E S C
C E R C E T A R I $ 1 M A T E R I A L D O C L I M E N T A R P R I V I T O R L A
I S T O R I A E C O N O M I C A A R O M A N I E I
I I I
T E Z A L I R L I L R O M A N
D E L A M O S C O V A
D E
M I H A I L G R . R O M , M C A N L I
, , , C A R T E A R O M A N E A S C A , B U C L I R W - 1
1
9 3 4
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
3/178
D E A C E L A S I :
1 . C r e d i t u l
n e c e s i t a t e a r e g l e m e n t d r e i d e p u n e r i l o r s p r e f r u c t i f i c a r e i n R o m a n i a .
B u c u r e 0 1 9 3 0 .
2 . P r i v i n d b u g e t u l t d r e i . B u c u r e 0 1 9 3 1 .
3 . S i t u a t i a i n d u s t r i e i m a r l i n a i n t e a s t a b i l i z d r e i m o n e t a r e . B u c u r e 0 1 9 3 1 .
4 . B a n c a N a r i o n a M . f l c r e d i t u l a g r i c o l . B u c u r e § t i 1 9 3 1 .
5 . C o n s i d e r a f i u n i g e n e r a l e a s u p r a o r i g i n e i I n o n e t e i . C o n t r i b u f i u n i l a c u n o q t e r e a
c i r c u l a f i e i m o n e t a r e d i n D a c i a . T e z a u r u l d e l a C o l e n t i n a . B u c u r e q t i 1 9 3 2 .
6 . M o n e t e l e R e g e l u i C a r o l I . B u c u r e # i 1 9 3 2 .
7 . T e z a u r u l n e o l i t i c d e l a B r a t o v o e c t i - D o l j . B u c u r e . y t i 1 9 3 2 .
8 . C o n t r i b u f i u n i l a i s t o r i a m o n e t a r d a P r i n c i p a t e l o r . B u c u r e g i 1 9 3 2 .
9 . I n s e m n d r i . B u c u r e 0 1 1 9 3 2 .
1 0 , B a n c a N a t i o n a l d a M o l d o v e i . B u e u r e § t i 1 9 3 2 .
1 1 . C a l e n d a r u l p l u g a r u l u i . B u c u r e 0 1 9 3 3 .
1 2 . Z a r d f l a M i c h e l D a n i e l . B u c u r e § t i 1 9 3 3 .
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
4/178
P e n t r u c o l e c l i u n e a d e C e r c e t a r i q i m a t e r i a l d o c u m e n t a r p r i v i t o r
l a I s t o r i a E c o n o m i c s a R o m a n i a " s e g c i s e a u a p r o a p e g a l a , § i i n p a r t e
c h i a r c u l e s e , a l t e c l o u d l u c r a r i , c a n d d o m n u l M i h a i l G r . R o m w a n u
n e - a p r e z e n t a t , i n t r ' o c o n f e r i n f a , p a g i n i d i n e x p u n e r e a d e l a i d r e f e r i -
t o a r e l a i n t a i n p l a r i d e c u r e i n d t r a i t e § i c u r a s f r c i n g e r i h o t d r i t o a r e a s u p r a
a c t u a l e i n o a s t r e v i e f i e c o n o m i c e § i f i n a n c i a r e .
A m c r e z u t c a p u t e m a d u c e I n c a u n s e r v i c i u m e m b r i l o r § 1 c i t i t o -
r i l o r n o q t r i , p u b l i c a n d i n a c e a s t a c o l e c t i u n e n o u a c o n t r i b u f i u n e c e n i
s ' a p r e z e n t a t , l e i m u r i t o a r e a a v e n t u r e i d e p e s t e g r a n i f e l a t e z a u r u l u i
r o m a n e s c .
C h e s t i u n e a a c e a s t a p a s i o n e a z e i d e l a r a z b o i u i n c o a c e c u u n i n t e r e s
m e r e u v i u i n t r e a g a p o p u l a f i u n e r o m e i n e a s c a , § i c u d r e p t c u v a n t p e n -
t r u e d - b u n u r i l e t r a n s p o r t a t e l a M o s c o v a a p a r f i n e a u n u n u m a i S t a t u l u i
c i § i i n s t i t u f i u n i l o r p u b l i c e s a u p r i v a t e d e t o t f e l u l p r e c u m q i n e n u m a -
r a f i l o r c e t a f e n i ,
A d u n a r e a d e c i , i n t l . ' u n m a n u n c h i u , a § t i r i l o r u t i l e p e n t r u c u n o a q -
t e r e a a d e v a r u l u i a s u p r a t e z a u r u l u i r o m a n d e l a M o s c o v a e r a n u n u m a i
n e c e s a r a d a r § i d e m u l l d o r i t d .
L u c r u l a c e s t a s e i m p u n e a c u d e o s e b i r e f i i n d c ' d c h e s t i u n e a t e z a u r u l u i
r o m a n d e l a M o s c o v a d e p a p a , p r i n n a t u r a e i , i n t e r e s u l l o c a l - n a t i o n a l
p e n t r u a s e q u a i n c a d r u l p r o b l e m e l o r i n t e r n a l i o n a l e d e a c t u a l i t a t e .
D o m n u l M i h a i l G r . R o m a F a n u a r e m e r i t u l d e a f i f a c u t o a s t f e l
d e l u c r a r e .
P r e z e n k i n d - o c i t i t o r i l o r n o q t r i , n a d a j d u i m c i f v o m s t i m u l a
§ i m a i m u l l p a s i u n e a t a n a r u l u i
i h a r n i c u l u i e i a u t o r p e n t r u v i i t o a r e
l u c r e i r i d e c e r c e l a r e a t r e c u t u l u i n o s t r u e c o n o m i c .
G h e r o n N e t t a
D i f e c i o e u l I n s t i t u t a l u i E c o n o m i c R o m d n e s c
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
5/178
T E Z A U R U L R O M A N D E L A M O S C O V A
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
6/178
I N T R O D U C E R S
M a i b i n e d e u n d e c e n i u s i j u m a t a t e a t r e c u t , d e c a n d t e z a u r u l
r o m a n a f o s t t r a n s p o r t a t I n R u s i a . A s u p r a l u i , I n a c e s t t i m p , s ' a
s c r i s d e s t u l d e m u t t .
C e r c e t a t o r i i s e r i o s i s i i u b i t o r i i d e s e n z a t i o n a l
s i - a u s p u s c u v a n t u l . C u t o a t e a c e s t e a o p i n i a p u b l i c s e s t e t o t a t a t
d e p u t i n l a m u r i t a a s t a z i , c a s i a c u m c i n c i s p r e z e c e a n i .
C i r c u l a f e l d e f e l d e s v o n u r i . Z i a r e l e s e i n t r e c i n a l e i n r e g i s t r a .
C a p i t a n u l e n g l e z G e o r g e H i l l i n t r ' o l u c r a r e d e c u r a n d t i p a r i t g , s u s t i n e
e l a r e p a t r i a t a t r e i a p a r t e d i n t e z a u r u l a u r . P o z i t i a a u t o r u l u i d s
a c e s t e i a f i r m a t i u n i u n c a r a c t e r s e m i - o f i c i a l . L u m e a n u m a i s t i e c e s a
t r e a d s . T e z a u r u l r o m a n d e l a M o s c o v a , a d e v e n i t s u b i e c t u l u n e i p o -
v e s t i f a n t a s t i c e .
A c e s t e a s u n t m o t i v e l e c a r e m ' a u d e t e r m i n a t s ä b l e e p c e r c e t a -
r i l e .
C h e s t i u n e a t r e b u i a p u s s l a p u n c t . E r a n e c e s a r a o l u c r a r e c a r e
s ä r a m u r e a s c s p e d e p l i n o p i n i a p u b l i c s . A p a r i t i a e i n u p u t e a f i a m a -
n a t l . L u i G e o r g e H i l l t r e b u i a s s i s e e a s p u n d a g r a b n i c .
y S i a m p o r n i t
l a l u c r u .
R e z u l t a t u l ?
C a r t e a d e f a l l .
D e l a i n c e p u t d e c l a r c a n u a m o c o l i t n i m i c s i n u a m s o v a i t p e
a l o c u r i s a i n t r u c h i a r i n e x p u n e r e a u n o r s p i n o a s e c h e s t i u n i d e o r d i n
p o l i t i c , p e n t r u a p r e c i z a m a i b i n e t e r m e n i i p r o b l e m e i c e m i - a m p r o p u s .
R e v o l u t i e i r u s e i - a m a c o r d a t o a t e n t i u n e d e o s e b i t a . E x p l i -
c a t i a e s i m p l a . R e v o l t a a i z b u c n i t i n I m p a r a t i a R o m a n o v i l o r i n p r i -
m e l e l u n i a l e a n u l u i 1 9 1 7 s i c u s c u r t e i n t r e r u p e r i a d a i n u i t p a n s
a t r e s f a r s i t u l a c e l u i a s i a n , c a n d b o l s e v i c i i a u c u c e r i t p u t e r e a . C u - .
n o a s t e r e a e v o l u t i e i p o l i t i c e a R u s i e i d i n a c e s t t i m p , p r e z i n t a p e n t r u
n o t u n d e o s e b i t i n t e r e s . N u m a i a s a v o m p u t e a u r m g r i n e c o n t e n i t
p r o b l e m a t e z a u r u l u i n o s t r u d e p o z i t a t l a
M o s c o v a , i n l u n i l e I a -
n u a r i e s i A u g u s t 1 9 1 7 .
D e a s e m e n i n u a m p u t u t t r e c e p e s t e f a p t e l e c a r e a u d e t e r m i n a t
p e v r e d n i c i i c o n d u c a t o r i a i R o m a n i e i , d i n a c e l e t u l b u r i v r e m u r i , s a
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
7/178
2
I i . a x . R O M A k i C A N I T
h o l a r a s c a p u n e r e a i n s i g u r a n t 6 a s f i n t e l o r n o a s t r e c o m o r i i n t a r a c e l u i
m a i a p r o p i a t a l i a t . R e a m i n t i n d d u r e r o s u l n o s t r u z b u c i u m l a u n t r i c
d i n z i l e l e c r a n c e n u l u i r a z b o i
i n t r e g i t o r d e n e a m
W A , a m f o s t
s t A p a n i t d e g a n d u l s ä i n f A t i s e z i n a d e v A r a t a s a l u m i n a o p e r a t i u n e a
t r a n s p o r t u l u i .
C e l e l a l t e p r o b l e m e t r a t a t e i n l e g A u r 6 d i r e c t a c u t e z a u r u l r o -
m a n d e l a M o s c o v a , i n t r e g e s c l u c r a r e a , d a r n u s e a c a i z v o r u l m a t e r i a -
l u l u i v a s t d o c u m e n t a r c a r e m a i p o a t e f i
P e n t r u c a s e r i o z i t a t e a s t u d i u l u i s a n u f i e p u s A l a i n d o i a l s a , a m
p u b l i c a t t o a t e d o c u m e n t e l e i m p o r t a n t e p e c a r e l e - a m c e r c e t a t . C i t i -
t o r u l v a p u t e a a s t f e l s a m a c o n t r o l e z e l a f i e c a r e p a s s i v a j u d e c a m a i
u s o r s i n g u r , d a t a a m i z b u t i t , c a d e l a p r i m u l S i p a n a l a u l t i m u l r a n d ,
s a f a c o e x p u n e r e e x a c t a o b i e c t i v a .
V o i u r a m a n e r e c u n o s c a t o r t u t u r o r b i n e v o i t o r i l o r c a r i i m i v o r
a t r a g e a t e n t i u n e a a s u p r a l i p s u r i l o r
g r e s e l i l o r , i n e r e n t e u n e i l u c r a r i
c a r e m ' a o b l i g a t s a c l a d e s c d e l a t e m e l i e , c e r c e t a n d i n t r ' u n t i m p r e -
l a t i v s c u r t , n u m e r o a s e a c t e
d o c u m e n t e r a z l e t i t e p r i n a r h i v e
p u -
b l i c a t i u n i c o n t e m p o r a n e .
g a s i t .
s i
s i
A i
s i
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
8/178
C A P I T O L U L I
S T R A I M U T A R E A T E Z A U R U L U I B A N C I I N A T I O N A L E
L A I A S I
C a t r e s f a r s i t u l a n u l u i 1 9 1 6 , i n a i n t a r e a v i j e l i o a s a a v r a j m a s i l o r
p u n e p r o b l e m a m u t a r i i C a p i t a l e i t a r i i d e l a B u c u r e s t i l a I a s i .
C o - .
r o a n a , G u v e r n u l s i a u t o r i t a t i l e , u r m a u s a - s i s t a b i l e a s c a r e s e d i n t a i n
v e c h e a C a p i t a l s a M o l d o v e i . B a n c a N a t i o n a l e a R o m a n i e i , i n j u r u l
c a r e i a g r a v i t a a t u n c i m a i p u t i n v i e a t a e c o n o m i c s a - O r l i d e c a t a c e a
p o l i t i c a , n u p u t e a f a c e a l t f e l . E a t r e b u i a s t r a m u t e C e n t r a l a
a c o l o , u n d e n a d e j d e a i n d r e p t a t e a s e n t i n t e i t r i b u n a l u l u i i s t o r i c , a r u n c a
v a l u l u i t a r i i a s u p r a s u f e r i n t e l o r s i u m i l i n t e l o r p e c a r e l e i r r d u r a n e a m u l
r o m a n e s c . I n s e d i n t a d i n 2 9 S e p t e m v r i e 1 9 1 6 , v i c e - g u v e r n a t o r u l
I . G . B i b i c e s c u c o m u n i c a C o n s i l i u l u i G e n e r a l c a G u v e r n u l i m p a r -
t a s e s t e a c e i a s i p a r e r e 1 ) .
C o n f o r m i n t e l e g e r i l o r a v u t e c u m i n i s t r u l
j u s t i t i e i , m u t a r e a B a n c i i l a I a s i u r m a s a s e h o t a r a s c a p r i n t r ' u n d e -
c r e t - r e g a l .
0 c l i p s d e n a d e j d e . A p o i t o t u l s e s p u l b e r a . D u s m a n i i i n a i n -
t e a z a . P l a i u r i l e r o m a n e s t i s u n t r a n d p e r a n d c o t r o p i t e . P e n a l a i n -
t i m p i c a t u r a d e s a n g e , v i t e j i i n o s t r i s o l d a t i l u p t a . C u f a t a s p r e p u -
h o a i e l e n a v a l i t o r i l o r , e i m o r c u m i i l e . M o m e n t u l i n t r a r i i R o m a n i e i
i n a c t i u n e , n ' a f o s t b i n e a l e s 2 ) . A l i a t i i n ' a u s t i u t s a p r e g a t e a s c a
t e m e i n i c i n t e r v e n t i u n e a n o a s t r a . O f e n s i v a a r m a t e i d i n M a c e d o n i a
a f o s t n e s e r i o a s a . P r e g a t i r e a m i l i t a r a s i s u f l e t e a s c a a s o l d a t i l o r r o -
m a n i l a s a d e d o r i t . R u s i a n e t r a d a s e , i a r v r a j m a s i i s i - a u s t r a m u t a t
1 ) C . I . B A l e o l a n u , I s t o r i a p o l i t i c e i n o a s t r e m o n e t a r e s i a B e r n e l l N a t i o n a l e , 1 9 1 4 -
1 9 2 8 , I I I , p a g . 1 3 2 , B u e u r e § t i 1 9 3 3 .
2 ) C o n s t . K t r i t e s e u , I s t o r i a r e a b o i u l u i p e n t r u i n t r e g i r e a R o n l n i e t , 1 9 1 6 - 1 9 1 9 ,
I I , p a g . 3 3 2 I d u r m . , e d . I L
s a - s i
s i
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
9/178
4
M . G R R O M W A N U
a c t i u n e a p r i n c i p a l s p e f r o n t u l r o m a n , n a p u s t i n d u - s e c u t o a t a f u r i a
a s u p r a n o a s t r a . T o t u l e r a z a d a r n i c . I n g r i j o r a r e a s p o r e a n e c o n t e n i t .
B u b u i t u l t u n u l u i s e a u z e a l a B u c u r e s t i d i n c e i n c e m a i d e s l u s i t .
F a t a d e g r a v i t a t e a e v e n i m e n t e l o r , v i c e - g u v e r n a t o r u l c o n v o a c a
d i n n o u C o n s i l i u l G e n e r a l a l B a n c i i . S e d i n t a s ' a t i n u t l a 1 1 O c t o m -
v r i e 1 9 1 6 . D u p e i n d e l u n g a t e s i f u r t u n o a s e d e s b a t e r i , s ' a u l u s t u r r n a -
t o a r e l e h o t a r i r i
C o n s i l i u l g e n e r a l a v a n d I n v e d e r e c a B a n c a N a t i o n a l e f i i n d
o b a n c a d e e m i s i u n e , t r e b u i e a l b a , p o t r i v i t l e g i i s i s t a t u t e l o r o r -
g a n i c e s i m e n i r i i s a l e , s e d i u l i n o r a s u l u n d e G u v e r n u l i s i a r e r e s e d i n t a , ,
h o t a r a s t e c a , d a t a G u v e r n u l i s i m u t e r e s e d i n t a d e l a B u c u r e s t i i n a l t
o r a l , s a f i e s t r a m u t a t a s i r e s e d i n t a s i s e d i u l l e g a l s i d e f a p t a l B a n c i i
N a t i o n a l e I n a c e l o r a l , I n c a r e e a v a f u n c t i o n a i n p l e n i t u d i n e a d r e p -
t u r i l o r s i p u t e i i l o r c e a r e I n v i r t u t e a l e g i i s i s t a t u t e l o r s a l e , c u c a r e
a f u n c t i o n a t s i p a n s a c u m . "
D e c i z i u n e a e r a d e f i n i t i v e . S u c c e s i u n e a g r a b n i c a a e v e n i m e n -
t e l o r p o l i t i c e , s ' a r f i p u t u t s a n u m a i I n g a d u i e C o n s i l i u l u i B a n c i i s a
t i n a o n o u a s e d i n t a .
S ' a m a i h o t a r i t c u a c e s t p r i l e j , O . s e c o m u n i c e s e d i i l o r d i n M u n -
t e n i a s i O l t e n i a s a r a m a n a p e l o c , c o n t i n u a n d o p e r a t i u n i l e . I n c e
p r i v e s t e s e d i u l c e n t r a l , C o n s i l i u l a v a n d i n v e d e r e e a e s t e n e v o i e
c a u n e l e o p e r a t i u n i i n c e p u t e s i I n c a I n c u r s l a B u c u r e s t i , s ä f i e c o n -
t i n u a t e s i d u p e s t r a m u t a r e a s e d i u l u i B a n c i i i n a l t o r a l , s e v a l a s a
I n a c e s t c a z l a B u c u r e s t i o d e l e g a t i u n e i n s a r c i n a t a i n m o d l i m i t a t i v
c u o p e r a t i u n i l e m a i j o s s p e c i f i c a t e
1 . S A ' s c o n t e z e p o r t o f o l i u l c a s e l o r d e b a n e a s i p e r s o a n e l o r c a r i
a u d e j a u n c o n t c u r e n t c u f a c u l t a t e a d e s c o n t l a B a n c a N a t i o n a l e s i
m a x i m u m p a n g l a l i m i t a s u m e l o r , d e c a r e d e l e g a t i u n e a v a d i s p u n e
e f e c t i v I n m o m e n t u l i n t r a r i i s a l e i n f u n c t i u n e i c a r e s e v a s p e c i f i c a
i n t r ' u n d e o s e b i t p r o c e s - v e r b a l a l C o n s i l i u l u i d e A d m i n i s t r a t i e ;
2 . I m p r u m u t u r i s i m p l e s a u i n c o n t c u r e n t p e e f e c t e l e d e f e l u l
c e l o r p r e v a z u t e I n s t a t u t e l e B a n c i i N a t i o n a l e s i i a r a s i n u m a i p a n a
l a l i m i t a a r a t a t a m a i s u s ;
3 . S A p r i m e a s c a d e p o z i t e l e c e s e v o r f a c e ;
4 . S ä i n c a s e z e s u m e l e c e s e d a t o r e a z a B a n c i i N a t i o n a l e s i s a
a c h i t e s u m e l e c e d a t o r e s t e a c u m I n a c e l e a s i l i m i t e c a a c e l e p r e v a z u t e
l a N r . 1 s i
1 ) C . I . H a t e o l a n u , 1 .
c . , p a g . 1 3 3 . C i t a t u l e s t e s u b l i n i a t i n t e x t u l o r i g i n a l .
2 ) I b i d .
:
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
10/178
S T R A M U T A R E A T E Z A U R U L U I B I N C I I N A T I O N A L E L A I A O I
5
5 . S A e l i b e r e z e r e c i p i s e l a v e d e r e p o t r i v i t s t a t u t e l o r B a n c i i s i
s ä e m i t s m a n d a t e d e p l a t a n u m a i i n i n t e r i o r u l t a r n .
P r i c e a l t e o p e r a t i u n i f i i n d c u d e s a v a r s i r e i n t e r z i s e d e l e g a l i u n i i ,
d e l e g a l i u n e a n u v a p u t e a a v e a n i c i u n f e l d e r e l a t i u n e c u s t r a i n a t a t e a . "
P r i n d e c r e t u l N r . 3 . 1 2 0 d i n 1 7 N o e m v r i e 1 9 1 6 1 ) ,
s e d i u l c e n -
t r a l a l B a n c i i N a t i o n a l e a R o m a n i e i a f o s t s t r a m u t a t d e l a B u c u r e s t i
l a I a s i , p e z i v a d e 1 5 N o e m v r i e 1 9 1 6 .
B a n c a u r m a s a L e a l a I a s i
u n d e e r a s i r e s e d i n t a C o n s i l i u l u i s a i l G e n e r a l s i a l c e l u i d e A d m i n i s -
t r a t i e , t o a t e o p e r a t i u n i l e p r e v a z u t e d e l e g e a s i s t a t u t e l e s a l e . A c t i -
v i t a t e a d e l e g a t i e i r a m a s a l a B u c u r e s t i , f o r m a t s d i n N . B . ' r b u l e s c u
d - I C .
I . B a i c o i a n u , e r a m a r g i n i t a l a o p e r a t i u n i l e a p r o b a t e d e C o n -
s i l i u l G e n e r a l a l B a n c i i i n s e d i n t a d e l a 1 1 O c t o m v r i e . D e c r e t u l a f o s t
r a t i f i c a t p r i n l e g e a v o t a t a l a 2 4 D e c e m v r i e a c e l a s i a n . A s u p r a a c e s t e i
l e g i v o m r e v e n i .
F a m i l i a r e g a l a , G u v e r n u l , P a r l a m e n t u l , a u t o r i t a t i l e s i c e a m a i
m a r e p a r t e d i n t r e i n s t i t u t i u n i l e p a r t i c u l a r e , a u l u a t o d a t a c u B a n c a
N a t i o n a l e d r u m u l p r i b e g i e i , s p r e c e a d e a d o u a c a p i t a l s a V a l l i . . T e -
z a u r u l B a n c i i a f o s t p u s i n s i g u r a n t a l a I a s i , d e s i o p a r t e d i n t r e c o n d u -
t a t o r i i n e a m u l u i i n a c e l e v r e m u r i d e r e s t r i s t e , i n t e m e i a t i p e p r e v e d e r i l e
c o n v e n t i e i d e l a H a g a c a r e a s i g u r a u p r o t e c t i u n e a a v e r i l o r p a r t i c u l a r e ,
e r a u d e p a r e r e c a i n t r e g u l s t o c m e t a l i c a l I n s t i t u t u l u i n o s t r u d e E m i -
s i u n e
r a m a n a l a B u c u r e s t i . A r f i l o s t d e s i g u r m a i b i n e d a t a c u v a n -
t u l f o r e r a a s c u l t a t . D a r t i n e m a i p u t e a o a r e p u n e t e m e i a t u n c i p e
t r a t a t e l e s i c o n v e n t i u n i l e d i n a i n t e d e r a z b o i u , c a r e d e v e n i s e p e n t r u
n a v a l i t o r i p e t e c e d e h A r t i e f a r e v a l o a r e ? F o r t a i n v i n s e s e d r e p t u l .
B e a l i t a t e a d u r e r o a s a c o m a n d a r a t i u n i i .
1 ) A n e x a I . A p . M o n i l o r u l O f i c i a l N t . 1 8 9 d i n 2 0 N o e m v r i e 1 9 1 6 .
s 1
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
11/178
C A P I T O L U L I I
P R I M U L T R A N S P O R T L A M O S C O V A
L a i n c e p u t u l l u n i i D e c e m v r i e a a n u l u i 1 9 1 6 , l i n i a d e r e z i s t e n t a
p e n t r u a p a r a r e a p e t e c u l u i d e p a m a n t r o m A n e s c c e m a i r a m a s e s e l i b e r ,
n u s e I n c h e g a s e I n c a . A r m a t a e r a i s t o v i t a d e s o r g a n i z a t A . T r e i l u n i
p u r t a s e l u p t e n e c o n t e n i t e . D e m a i b i n e d e o l u n a s e r e t r a g e a m e r e u
s u b p l o a i a d e f o c . P r e a m u l t a n a d e j d e n u s e p u t e a p u n e i n b r a v u l
o s t e a n , c a r e n u - $ i p i e r d u s e c r e d i n t a i n i n f a p t u i r e a i d e a l u l u i c e - i I n a r -
m a s e b r a t u l .
Z i l e l e e r a u a p a s a t o a r e p e n t r u i n d r u m a t o r i i I n t r e g u l u i
p o p o r .
0 c l i p s d e d e s o r i e n t a r e .
A p o i l u c r u r i l e s e l a m u r e s c . L u p t a
p a n s l a u l t i m a p i c a t u r a d e s A n g e , a f o s t h o t a r i r e a c e a d i n u r m a . G e -
m e t e l e f r a t i l o r s u b j u g a t i s i d r a g o s t e a d e C a r i n a s t r a b u n g , I n v i n s e s e .
I n c a z u l c a n d s i M o l d o v a a r f i f o s t n e v o i t a p i e c e c a p u l s u b
s a b i a ' A g a n a , e v a c u a r e a i n R u s i a a p a r e a i n e v i t a b i l a . F a t s d e a c e a s t a
s i t u a t i u n e , B a n c a N a t i o n a l e n u p u t e a s t a c u b r a t e l e i n c r u c i s a t e .
R o l u l e i d e v e n e a d i n c e i n c e m a i i n s e m n a t . E a t r e b u i a s ä d e s a v a r -
s e a s c a o p e r a i n c e p u t a I n c a d i n 1 9 1 4 , f i n a n t a n d m a i d e p a r t e C a r a
p e n t r u c a s a d u c e l u p t a d e s r o b i t o a r e . A l a t u r i d e a r m a t a t a r i f f , I n s t i -
t u t u l n o s t r u d e E m i s i u n e d e v e n i s e a l d o i l e a f a c t o r d e c a r e d e p i n d e a
v i c t o r i a f i n a l s . D a r s a c r i f i c i i l e c e i s e c e r e a u , e r a u s t r a i n l e g a t e d e
p u n e r e a i n s i g u r a n t a a t e z a u r u l u i c a r e g a r a n t a e m i s i u n e a . E l t r e b u i a
t r a n s p o r t a t i n R u s i a .
S i i n a c e a s t a p r i v i n t a , d o u a a u f o s t c u r e n t e l e
c a r e s ' a u d e s e m n a t i n s a n u l c o n d u c e r i i B a u c h 1 ) .
P r i m u l s u s t i n e a
e v a c u a r e a t e z a u r u l u i d e c a t r e B a n c a i n l o c a l i t a t e a i n d i c a t e , d u p e c e
s e v o r d u c e t r a t a t i v e l e i n a c e s t s e n s c u G u v e r n u l . C e l d e a l d o i l e a c u -
r e n t , p r i v i a a l t f e l l u c r u r i l e . G u v e r n u l s a r e c h i z i t i o n e z e a u r u l
s a - 1
1 ) C . I . B f i l c o l a n u , 1 .
c . , p a g . 1 3 9 § i u r m .
s a - $ i
s i
s i
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
12/178
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
13/178
P R I M U L T R A N S P O R T L A M O S C O V A
9
T o a t e v i c i s i t u d i n e l e r a z b o i u l u i c e b a n t u e s t e t a m n u s e p o t
p r e v e d e a s i n u s e p o a t e a f i r m a i n t o a t a l i n i s t e a , c a s t o c u l m e t a l i c a l
B a n c i i e s t e i n o r i c e c a z a s i g u r a t l a I a s i .
I n c o n s e c i n t a s ' a r i m p u n e
p o a t e t r e b u i n t a d e a s e l u a s i d e B a n c a n o a s t r a N a t i o n a l a p r e c a u t i u n i
c e s ' a u l u a t d e p u t e r n i c a B a n c a N a t i o n a l a a F r a n t e i , a s i g u r a n d s t o c u l
m e t a l i c i n t r ' o t a r a s t r a i n s .
D a c e B a n c a N a t i o n a l a a n o a s t r a a r c r e d e , p r e c u m c r e d e m
s i n o i , c a o a s e m e n e a p r e c a u t i u n e n ' a r f i d e p r i s o s , a t u n c i v ' a m p r o p u n e
m u t a r e a s t o c u l u i m e t a l i c s i a o r i c a r o r v a l o r i a r c r e d e B a n c a , l a M o s -
c o v a , u n d e t e z a u r u l I m p e r i u l u i , a f l a t i n K r e m l i n , o f e r a o m a i m a r e
s e c u r i t a t e d e c a l : o r i u n d e . T r a n s p o r t u l i n a l t l o c , s p r e e x e m p l u l a L o n -
d r a , e s t e s i m u l l m a i g r e u s i e x p u s p e r i c o l u l u i t r a n s p o r t u l u i p e m a r e ,
a m e n i n t a t d e s u b m a r i n e l e g e r m a n e .
D e m e r s u r i s u n t a c u t e d e p e a c u m p e t a n g s G u v e r n u l r u s e s c ,
p e n t r u c a m u t a r e a a v e r e i S t a t u l u i d e l a C a s a d e D e p u n e r i s i d e l a M i -
n i s t e r n 1 F i n a n t e l o r s a s e p o a t a e v e n t u a l f a c e t o t l a M o s c o v a
1 ) I n t i m p c e s e d u c e a u t r a t a t i v e l e c u G u v e r n u l r u s p e n t r u p u n e r e a I n s i g u r a n t a
a t e z a u r u l u i r o m a n , p r e i e d i n t e l e C o n s i l i u l u i d e M i n i s t r i , m a r e l e I o n I . C . B r a t i a n u , a
c e r u t I n a c e a s t a p r i v i n t a
p i V e r e a l u i M a u r i c i u B l a n k .
C u n o s c R u s i a " ,
a r a s p u n s b a t r a n u l f i n a n c i a l * ,
c u n o s c m o b i l i t a t e a s p i r t -
t e l o r d e a c o l o
h e s i g u r a n t a t e r e n u l u i p e c a r e s e t a l c s I n a c e l v a s t i m p e r i u . U n a s e m e n e a
d e p o z i t I n m a n a M o s c o v e i n u e s i g u r I n c l i p e l e a c t u a l e ,
v o m a v e a d e s i l u z i i a m a r n i c e .
M u l t m a i i n d i c a t a r f i s a t r i m i t e m T e z a u r u l l a L o n d r a . "
I s ' a r e p l i c a t l u i M a u r i c i u B l a n k , c a R u s i i s ' a r A m p
p r i n f a p t u l c a p r e -
f e r i m p u t e r n i c a A n g l i e % A r a i l o r . s S i a p o i c a l a t o r i a t e z a u r u l u i p a n s l a c o a s t a N o r v e g i e i
d e a c o l o c u v a p o r u l s p r e L o n d r a a r c o s t a c a p r i m a d e a s i g u r a r e v r e o z e c e m i l i o a n e . "
R e p l i c a n u 1 - a d e s c u r a j a t . C o n s i d e r " ,
s p u n e a e l , c a I n t r ' o v r e m e c a n d s e
p r a p a d e s c m i l i a r d e p r i n r a z b o i , o p r i m a d e a s i g u r a r e c h i a r d e z e c e m i l i o a n e p e n t r u
T e z a u r u l t a r i f f n o a s t r e , n u e e x a g e r a t a . D a r m a i e s t e s i o a l t s t a l e . C e a r f i d a t a a m I n -
c r e d i n t a T e z a u r u l n o s t r u B a n c i l o r d i n C r i s t i a n i a ? A m l u a e v e n t u a l c u c u r i e l a a c e l e
B a n d a t f i t e a s a f e u r i c a t e t r e b u e
v o m a v e a t o a t a l i n i s t e a . "
O b i e c t i u n e a c 3 R u s i a s ' a r s i m t i o f e n s a t a I n c a z u l c a n d R o m a n i a a r d e p o z i t a
t e z a u r u l I n a l t s t a r a , a f o s t d i n n o u r i d i c a t a f a t s d e s o l u t i a d a t a p r o b l e m e i d e b a n c h e r u l
M a u r i c i u B l a n k , c a r e n u s ' a M a t i n v i n s . B i n e " ,
a c o n t i n u a t e l , I n a c e s t c a z a m
p u t e a r e c u r g e l a u r m a t o a r e a c o m b i n a t i e , c a r e s ä s t o a t s R o m a n i a d i n j o c . V o m s p u n e
g u v e r n u l u i r u s e s c c a R o m a n i a i n c h e e l a L o n d r a u n i m p r u m u t i m p o r t a n t s i c a I n a c e s t
s c o p n i s e c a r e c a g a j T e z a u r u l . V o m i n t e r v e n i p e l a n g a g u v e r n u l e n g l e z c a s a c o n f i r m e
a c e a s t a , I n l e s n i n d u - n e a s t f e l a s i g u r a r e a T e z a u r u l u i n o s t r u f n t r ' o t a r s n e u t r a . D a r , p e n t r u
D u m n e z e u , n u - I t r i m i t e t i i n R u s i a . "
U l t i m a p r o p u n e r e a a v u t a c e i a i i s o a r t a c a
c e l e l a l t e . T e z a u r u l n o s t r u a P o s t p u s
Y n s i g u r a n t a , a c o l o u n d e n e s i g u r a n t a e r a a t o t s t a p a n i t o a r e . ( A r g u s , 1 9 M a r t i e 1 9 2 2 . A p .
A r i s t i d e B l a n k , E c o n o m i c e , I , p a g . 6 4 s i 1 5 1 - 2 , B u c u r e l t i 1 9 3 2 ) .
P u b l i c a c e s t e i n f o r m a l i u n i s u b t o a t a r e z e r v a § i n u m a i p e n t r u m o t i v u l e l a u o t e g d t u r d
d i r e c t i i c u s u b i e c t u l t r a t a t .
C e r c e t d r i l e p e c a r e l e - a m f c i c u t p e n t r u a v e r i i c a
t e m e i n t e i a
t o r , a u l o s t z a d a r n i c e . N i m e n i n u m i - a p u t u t d a r e l a f i u n i p r e c i s e i n a c e a s t d p r i v i n f d .
j i g n i t i
s i
e l
s i
e l
f t
e l
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
14/178
1 0
M . O R . R O M A § I C A N I I
C h i a r i n a c e i a s i z i ( 8 D e c e m v r i e 1 9 1 6 ) , a d r e s a m i n i s t r u l u i d e
f i n a n t e a f o s t s u p u s a C o n s i l i u l u i G e n e r a l a l B a n c i i , c a r e a c c e p t s i n
p r i n c i p i u p u n c t u l d e v e d e r e a l G u v e r n u l u i , c u c o n d i t i u n e a r e s p e c t a r i i
h o t a r i r i l o r s a l e l u a t e i n s e d i n t a d e l a 2 D e c e m v r i e 1 ) . P r i n s c r i s o a r e a
N r . 5 2 . 2 9 9 d i n 8 D e c e m v r i e , g u v e r n a t o r u l i n s t i i n t e a z a p e m i n i s t r u l
f i n a n t e l o r c a , , . . . C o n s i l i u l s ' a u n i t i n t o t u l c u v e d e r i l e e x p r i m a t e , f i i n d
d e a c o r d a s u p r a n e v o i i p u n e r i i - i n s i g u r a n t i l a t e z a u r u l u i B a u c h N a t i o -
n a l e c a r e e s t e a v e r e a s a p r i v a t e , i n c o n t r a u n e i e v e n t u a l e i n v a z i u n i
a i n a m i c u l u i s i m a g a G u v e r n u l s ä i s m a s u r i l e n e c e s a r e i n a c e a s t a
p r i v i t a 2 ) " .
I n v r e m e c e s e d u c e a u t r a t a t i v e l e c u G u v e r n u l , d i r e c t o r u l G .
G . D a n i e l o p o l a f o s t a u t o r i z a t d e c o n d u c e r e a B a n c i i s a d i s c u t e c u
m i n i s t r u l R u s i e i l a
I a s i , g e n e r a l u l A . M o s s o l o f f , a s u p r a t r i m i t e r i i
t e z a u r u l u i l a M o s c o v a s i s a - i i n m a n e z e o n o t e d i n p a r t e a g u v e r n a t o -
r u l u i , c a r e c u p r i n d e a i n c e l e m a i m i c i a m a n u n t e c o n d i t i u n i l e i n c a r e
u r m a s a s e f a c e a c e a s t a o p e r a t i u n e 3 ) .
D e s i i n t e l e g e r e a d i n t r e G u v e r n s i B a n c a N a t i o n a l e n u e r a p e r -
f e c t a t a , t o t u s i s e p u n e a u m a r i s t a r u i n t e p e n t r u e v a c u a r e a u r g e n t a
a t e z a u r u l u i . B a n c a N a t i o n a l e c o m u n i c a a c e s t l u c r u m i n i s t r u l u i d e
f i n a n t e p r i n s c r i s o a r e a N r . 5 3 . 4 0 2 d i n 1 1 D e c e m v r i e 1 9 1 6 a ) :
S e p u n s t a r u i n t i c a s a i n c a r c a m t e z a u r u l B a u c h c h i a r a s t a z i
s p r e a - 1 p o r n i i n R u s i a .
S t r a m u t a r e a t e z a u r u l u i i n t a r s s t r a i n s p r e z i n t a n d o g r a v i t a t e
e x c e p t i o n a l a , a v e m o n o a r e a v a a d u c e l a c u n o s t i n t a , D o m n u l e M i n i s t r u ,
c a , c o n f o r m v o t u l u i C o n s i l i u l u i G e n e r a l a l B a n c i i , n u v o m p u t e a p r o -
c e d a l a i n c a r c a r e a t e z a u r u l u i , a d i c a l a p r e d a r e a l u i i n m a m a u n o r f u n c -
t i o n a r i s t r e i n i , d e c a t d a t a n i s e v a c o m u n i c a c o n v e n t i u n e a i n c h e i a t a
c u G u v e r n u l I m p e r i u l u i r u s p e n t r u g a r a n t a r e a a c e s t u i t e z a u r s i a u -
t o r i z a r e a d a t a u n o r a n u m e f u n c t i o n a r i d e a p r i m i a c e l e v a l o r i i n m a i -
n i l e s i s u b r e s p o n s a b i l i t a t e a G u v e r n u l u i I m p e r i a l r u s . "
A c e s t e i a d r e s e , m i n i s t r u l d e f i n a n t e E . C o s t i n e s c u i - a d a t r a s -
p u n s i n a c e i a s i z i ( 1 1 D e c e m v r i e 1 9 1 6 ) 6 ) :
R a s p u n z a n d a d r e s e i D - v . N o . 5 3 . 4 0 2 d i n 1 1 D e c e m v r i e 1 9 1 6 " ,
s t r i a m i n i s t r u l g u v e r n a t o r u l u i B a n c i i , v a c o m u n i c c a p u t e t i
1 ) C . I . R a t e o l a n n , 1 . c . , p a g . 1 4 1 .
2 ) C o n s t . C o n t e s e u , I s t o r i c u l s t r a r n u t d r i i l a M o s c o v a a t e z a u r u l u i B a r t e l l N a t i o n a l e
; i a v a l o r i l o r c e l o r l a l t e i n s t i t u f i u n i f i n a n c i a r e ( n e t i p A r i t ) , p a g . 4 , I a 5 1 , 1 0 ( 2 3 ) A u g u s t 1 9 1 8
3 ) A n e x a I I . A p . C . I . B a l e o l a n u , 1 .
c . , p a g . 1 4 2 - 3 ( n o t a ) .
4 ) L G . B I b l e e s e u , 1 .
c . , p a g . 2 5 .
5 ) I b i d . , p a g . 2 5 - 6 .
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
15/178
P R I M U L T R A N S P O R T L A M O S C O V A
1 1
e x p e d i a i n t o a t a l i n i s t e a s t o c u l m e t a l i c a l B a n c i i N a t i o n a l e l a M o s c o v a ,
s p r e a f i p u s i n t e z a u r u l i m p a r A t e s c l a K r e m l i n , c a d , d e o s e b i t d e t r i -
m i t e r e a d e l a P e t r o g r a d a u n u i t r e n s p e c i a l c u g a r d e p u t e r n i c a p e n t r u
t r a n s p o r t u l a c e s t u i s t o c , m i n i s t r u l R u s i e i , d - 1 g e n e r a l M o s s o l o f f , d e
f a t a c u d - 1 D a n i e l o p o l u , s ' a a n g a j a t a s e m n a p r o t o c o l u l a c e s t e i o p e r a -
t i u n i , a s a c u m n e v a c o n v e n i , s p r e a n e d a d e p l i n a a s i g u r a r e , a t a t p e n -
t r u c a l a t o r i a l a d u c e r e s i i n t o a r c e r e , c a t s i p e n t r u p a s t r a r e a i n t e z a u r u l
d e l a K r e m l i n . "
A d o u a z i c h i a r ( 1 2 D e c e m v r i e 1 9 1 6 ) , m i n i s t r u l d e f i n a n t e s u p u n e
c h e s t i u n e a C o n s i l i u l u i d e M i n i s t r i , c a r e p r i n j u r n a l u l N r . 2 0 . 9 0 1 b i s
d i n a c e i a s i
g a s e s t e c 5 e s t e n e v o i e s a s e p u n 5 i n s i g u r a n t a i n R u s i a
t e z a u r u l B a n c i i N a t i o n a l e s i a p r o b 5 t r a n s p o r t a r e a l u i " 2 ) . L e g e a v o -
t a t a i n a c e i a § i z i § i p r o m u l g a t e l a 2 4 D e c e m v r i e 3 ) , s a n c t i o n e a z a a c e a s t a
d i s p o z i t i u n e s i r a t i f i c a d e c r e t u l d e l a 1 7 N o e m v r i e p r i n c a r e B a n c a a
f o s t a u t o r i z a t a s a - s i s t r a m u t e s e d i u l d e l a B u c u r e s t i l a I a s i . C a t e v a n o u i
d i s p o z i t i u n i I n t r o d u s e i n l e g e , s u n t v r e d n i c e d e m e n t i o n a t . B a n c a
e r a a u t o r i z a t a s a - s i s t r a m u t e s e d i u l s i t o a t e d e p o z i t e l e s i v a l o r i l e , i n
l o c a l i t a t e a t e i n c a r e G u v e r n u l s i - a r f i f i x a t r e s e d i n t a . M a s u r a p u t e a
f i e x e c u t a t a d u p e a p r o b a r e a m i n i s t r u l u i d e f i n a n t e , d a t a p e b a z a u n u i
j u r n a l a l C o n s i l i u l u i d e M i n i s t r i . C o n d u c e r e a B a n c i i i s i a v e a r e s e d i n t a
i n a c e l a s i l o c c u i n s t i t u t i u n e a , c a r e e r a i m p u t e r n i c i t a s a f a c e a c e l e a s i
o p e r a t i u n i c a s i l a B u c u r e s t i . C o n v o c a r e a a d u n a r i i g e n e r a l e e r a a m a -
n a t e c u u n a n , i n c a z u l c a n d B a n c a g a s e a m a s u r a n e c e s a r a . B a n c a
p u t e a f i a u t o r i z a t a p r i n t r ' u n d e c r e t d a t p e b a z a p r o p u n e r i i m i n i s t r u l u i
d e f i n a n t e , s ä - s i s t r a m u t e s e d i u l s a i l c e n t r a l l a B u c u r e s t i , a t u n c i c a n d
i m p r e j u r a r i l e a v e a u s e p e r m i t a a c e s t l u c r u .
D i n p u n c t u l d e v e d e r e l e g a l , c h e s t i u n e a e v a c u a r i i t e z a u r u l u i
B a n c i i e r a p e d e p l i n l a m u r i t a f a t a d e G u v e r n u l r o m a n . N e r a m a n e
s a e x a m i n a m a r a n j a m e n t u l i n t e r v e n i t p e n t r u s t a b i l i r e a r a p o r t u r i l o r
c a r e i z v o r a u d i n a c e a s t a o p e r a t i u n e i n t r e G u v e r n u l r u s p e d e o p a r t e ,
G u v e r n u l r o m a n s i B a n c a N a t i o n a l e p e d e a l t a p a r t e .
M i n i s t r u l R u s i e i l a I a s i , g e n e r a l u l A . M o s s o l o f f , c a r e i n l o c u i a
p e d - 1 P o k l e w s k y K o z i e l l c h e m a t i n C a r a p e n t r u u n c o n c e d i u m a i i n -
1 ) A n e x a I I I . A p . I . G . B i b l e e s e u , I . c . , p a g . 2 6 .
2 ) I n t e r e s a n t e s t e s l i a m i n t e s c n u m e l e m i n i s t r i l o r c e a u f a c u t p a r t e d i n C o n -
s i l i u l c a r e a a u t o r i z a t t r a n s p o r t a r e a t e z a u r u l u i B a n c i i N a t i o n a l e l a M o s c o v a : I o n I . C .
B r i i t i a n u , V i c t o r A n t o n e s c u , V i n t i l l
B r A t i a n u , A l .
C o n s t a n t i n e s c u , M . P h e r e c h i d e ,
C . I . I s t r a t e , M . G . C a n t a c u z i n o , E . C o s t i n e s c u , I . G . D u c a , D . G r e c e a n u , T a k e I o n e s c u
G h . M d r z e s c u .
3 ) A n e x a I V . A p . M o n i t o r u l O f i c i a l N r . 2 2 3 d i n 2 5 D e c e m v r i e 1 9 1 6 .
z i 1 )
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
16/178
j 2
M . G E . R O M A § C A N U
d e l u n g a t 1 ) , c o m u n i c a s e p r i n n o t a N r . 1 4 8 d i n 1 1 D e c e m v r i e 1 9 1 6 2 )
m i n i s t r u l u i d e f i n a n t e r o m a n , c a e s t e a u t o r i z a t t e l e g r a f i c s a s e m n e z e
p r o t o c o l u l r e l a t i v l a i n c a r c a r e a i n t r ' u n t r e n s p e c i a l a t e z a u r u l u i B a n c i i
N a t i o n a l e , a d a u g a n d c a . G u v e r n u l r u s g a r a n t e a z a i n t e g r i t a t e a
l u i
a t a t i n t i m p u l p a r c u r s u l u i , c a t p e t o t t i m p u l c a t d e p o z i t u l v a r a -
m a n e l a M o s c o v a . N o t a g e n e r a l u l u i M o s s o l o f f a f o s t t r i m i s a B a n c i i
N a t i o n a l e d e m i n i s t r u l f i n a n t e l o r c u s c r i s o a r e a N r . 1 . 1 5 1 d i n 1 1 D e -
c e m v r i e 1 9 1 6 , c a r e a r e u r m a t o r u l c u p r i n s 3 ) :
I n u r m a a s i g u r a r i l o r v e r b a l e a l e d - l u i g e n e r a l M o s s o l o f f , m i -
n i s t r u l R u s i e i , c a v a s e m n a p r o t o c o l u l d e p r e d a r e a s t o c u l u i m e t a l i c
a l B a n c i i , a v e n i t a c u m c u a u t o r i z a t i a d a t a d e m i n i s t r u l d e f i n a n t e
a l R u s i e i d - l u i g e n e r a l M o s s o l o f f d e a s e m n a a c e l p r o t o c o l i n n u m e l e
G u v e r n u l u i i m p e r i a l , d a n d t o a t e a s i g u r a r i l e t r e b u i n c i o a s e
a t a t p e n t r u t r a n s p o r t u l a c e l u i s t o c . c a t S i p e n t r u p a s t r a r e a l u i i n t e -
z a u r u l i m p e r i a l d i n K r e m l i n . A c u m p u t e t i a c c e l e r a c a t m a i m u l t i n -
, c a r c a r e a s t o c u l u i , o p e r a t i u n e a f i i n d d e n a t u r a a s e f a c e c a t m a i
r e p e d e .
P u t e t i l u a i n a c e l a § i t i m p i n t e l e g e r e c u m i n i s t r u l R u s i e i p e n t r u
r e d a c t a r e a p r o t o c o l u l u i , c a r e s e v a s e m n a i n d a t a c e s t o c u l v a f i i n -
c a r c a t . "
I n t e m e i n d u - s e p e a p r o b a r e a G u v e r n u l u i r o m a n § i p e a s i g u r a r i l e
( l a t e d e R u s i a , C o n s i l i u l G e n e r a l a l B a n c i i N a t i o n a l e a R o m a n i e i a
a p r o b a t t r a n s p o r t a r e a t e z a u r u l u i l a M o s c o v a .
I n p r e z e n t a d e l e g a t u l u i G u v e r n u l u i i m p e r i a l r u s , g e n e r a l u l A .
M o s s o l o f f , a s i s t a t d e r e p r e z e n t a n t i i B a n a l N a t i o n a l e : d i r e c t o r u l T h .
C a p i t a n o v i c i , c e n z o r u l A . S a l i g n y § i c a s i e r u l c e n t r a l M . Z . D e m e t r e s c u ,
a i n c e p u t i n c a r c a r e a t e z a u r u l u i i n g a r a I a § i . I n z i v a d e 1 2 ( 2 5 ) D e c e m -
v r i e 1 9 1 6 s ' a u i n c a r c a t 7 v a g o a n e p u r t a n d n u m e r e l e : 2 1 8 . 8 7 3 P r i -
v i s l a n s k i , 3 2 4 . 6 0 9 P o , 1 7 0 . 6 0 7 P y , 9 8 3 . 0 0 2 H N K , 3 9 . 8 1 5 C z , 3 0 0 . 6 6 8
M P K * i 3 4 6 . 0 0 2 P M . F i e c a r e v a g o n c o n t i n e a 1 0 0 c a s e t e . A d o u a z i ,
1 3 ( 2 6 ) D e c e m v r i e 1 9 1 6 , s ' a u m a i i n c a r c a t 7 v a g o a n e n u m e r o t a t e :
8 8 9 . 1 3 5 A 2 M n u , 2 8 6 . 9 2 7 P y , 5 9 7 . 5 9 6 u q u b u c , 5 0 0 . 9 3 4 M K H u U ,
6 0 5 . 0 0 8 u q u b u c , 4 4 . 0 8 3 C z B M S i 1 1 2 . 1 5 0 I - 0 B . V a g o a n e l e c o n t i -
n e a u & L e 1 0 0 c a s e t e , a f a r a d e p e n u l t i m u l ( 4 4 . 0 8 3 C z B M ) , i n c a r e s e
i n c a r c a s e 1 4 0 c a s e t e . I n c e a d e a t r e i a z i , 1 4 ( 2 7 ) D e c e m v r i e 1 9 1 6 ,
s ' a u m a i i n c a r c a t 3 v a g o a n e :
2 9 0 . 2 2 1 C z B M , 5 2 8 . 2 5 9 H N K
2 2 5 . 6 9 2 1 - 0 B . I n c a r e a t u r a p r i m e l o r d o u a v a g o a n e e r a d e a t e 1 0 0
1 ) C o n s t . C o n i e s e u , 1 .
c . ,
p a g .
5 .
2 ) A n e x a V . A p . I . G . B i b i c e s e u ,
1 .
c . , 2 7 - 8 .
3 ) C . I . B 5 l c o l a n u , 1 .
c . , p a g . 1 4 5 ( n o t 5 ) .
B a n c i i ,
s i
s i
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
17/178
P R I M U L T R A N S P O R T L A M O S C O V A
l a
c a s e t e , i a r a l c e l u i d e a l t r e i l e a ( 2 2 5 . 6 9 2 I - 0 B ) , d e 9 8 c a s e t e . V a l o a r e a
t o t a l a a t e z a u r u l u i i n a u r e f e c t i v c o m p u s d i n m o n e t e d i f e r i t e
l i n -
g o u r i e r a d e 3 1 4 . 5 8 0 . 4 5 6 , 8 4 l e i a u r . I n a f a r a d e t e z a u r u l B a n c i i N a -
t i o n a l e s e m a i i n c a r c a s e a t r e i a z i ( 1 4 / 2 7 D e c e m v r i e 1 9 1 6 ) i n v a g o n u l
N r . 2 2 5 . 6 9 2 I - 0 B , ' I n c a d o u a c a s e t e , c o n t i n a n d b i j u t e r i i l e M . S .
R e g i n a M a r i a s i a c a r o r v a l o a r e e r a d e 7 . 0 0 0 . 0 0 0 l e i a u r . C a s e t e l e
p u r t a u s i g i l i i l e B a n c i i N a t i o n a l e s i e r a u t o a t e i n t a c t e . U s i l e f i e c a r u i
v a g o n a u f o s t i n c h i s e c u a t e o l a c a t a , a p o i s ' a u a p l i c a t c a t e d o u a
s i g i l i i : u n u l a l r e p r e z e n t a n t u l u i G u v e r n u l u i r u s , c e l d e a l d o i l e a d e
c a r e d e l e g a ( i i B a n c i i N a t i o n a l e . I n p l u s , f i e c a r e u s a a f o s t p l o m b a t a
d e B a n c a . I n t r e g u l u i t e z a u r i n c r e d i n t a t d e l e g a t u l u i G u v e r n u l u i r u s
s i I n c a r c a t i n p r e z e n t a s a , i i e r a a s i g u r a t a d e c a t r e R u s i a t r a n s p o r -
t a r e a l a M o s c o v a , s i g u r a n t a d e p o z i t a r i i s i r e i n t o a r c e r e a i n R o m a n i a .
I n v e n t a r i e r e a l u i a m a n u n t i t a u r m a s a s e f a c a l a d e p o z i t a r e .
C u o c a z i a t e r m i n a r i i i n c a r c a r i i t e z a u r u l u i ( 1 4 / 2 7 D e c e m v r i e
1 9 1 6 ) , s ' a r e d a c t a t u n p r o t o c o l ' ) i n t r e i e x e m p l a r e o r i g i n a l e , d i n t r e c a r e
u n u l a f o s t p r e d a t d e l e g a t u l u i G u v e r n u l u i r u s , a l t u l m i n i s t r u l u i d e
f i n a n t e r o m a n s i c e l d e a l t r e i l e a d e l e g a t i l o r B a n c i i N a t i o n a l e . P r o t o -
c o l u l a f o s t s e m n a t d e A . M o s s o l o f f m i n i s t r u l R u s i e i , T h . C a p i t a n o v i c i ,
A . S a l i g n y s i M . Z . D e m e t r e s c u , d e l e g a t i i B a n c i i N a t i o n a l e s i d - 1
V i c t o r A n t o n e s c u , m i n i s t r u d e f i n a n t e a l R o m a n i e i . M i n i s t r u l d e f i -
n a n t e s e m n a n d p r o t o c o l u l , a c e r t i f i c a t . . . c a B a n c a N a t i o n a l a a R o -
m a n i e i a t r a n s p o r t a t t e z a u r u l s a u p r i n i n t e r v e n t i a s i c u c o n s i m t i m a n t u l
G u v e r n u l u i r o m a n s i c a t e z a u r u l c o n s t i t u i e p r o p r i e t a t e a p r i v a t a a
B a n c i i N a t i o n a l e " .
° d a t a . t e z a u r u l i n c a r c a t s i p r o t o c o l u l r e d a c t a t s i s e m n a t , t r e n u l
a f o s t i n d r e p t a t s u b p a z a p u t e r n i c a s p r e M o s c o v a , u n d e a s o s i t i n
z i v a d e 2 1 D e c e m v r i e s t . v . 1 9 1 6 . C u a c e s t p r i l e j s ' a i n t o c m i t u n
p r o t o c o l 2 ) p r o v i z o r i u d e r e c e p t i o n a r e a c a s e t e l o r s o s i t e , c a r e a n f o s t
d e p o z i t a t e i n v e d e r e a v e r i f i c a r i i s i i n v e n t a r i e r i i c o n t i n u t u l u i i n P a l a t u l
A r m u r e l o r ( O r o g e i n a i a P a l a t a ) d i n K r e m l i n , i n t r ' u n c o m p a r t i m e n t
d e r e z e r v a a l s u c u r s a l e i B a n c i i d e S t a t d i n M o s c o v a .
C o n f o r m i n c h e i e r i i C o n s i l i u l u i G e n e r a l a l B a n c i i N a t i o n a l e d i n
2 D e c e m v r i e 1 9 1 6 , d i r e c t o r u l T h . C a p i t a n o v i c i , c e n z o r u l A . S a l i g n y s i
c a s i e r u l c e n t r a l M . Z . D e m e t r e s c u , a u f o s t d e l e g a t i
i n s e t e a s c a t r a n s -
1 ) A n e x a V I . A p . A c l e q i d o c u m e n t e r e f e r i t o a r e l a c h e s l i u n e a r e p a r a ( h m i l o r § i
d o -
t o r i i l o r i n t e r a l i a t e a l e R o m d n i e i ( a n e x e ) , p a g .
B u c u r e l t i 1 9 2 5 , I m p r i m e r i a S t a t u l u i .
2 ) A c e s t p r o t o c o l n u I - a m p u t u t g h s i . C h e l a f o s t r e d a c t a t n u m a i I n c a p e n i c i o
i n d o i a 1 6 , d e o a r e c e p r o t o c o l u l d e m a i t h r z i u I n c h e i a t l a 1 6
F e b r u a r i e 1 9 1 7 , a m i n t e s t e
d e s p r e ' J a m u l c h i a r d e l a I n c e p u t .
s a
4 5 . - 7 ,
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
18/178
1 4
M . G R . R O M A I O C A N I T
p o r t u l t e z a u r u l u i . L u i T h . C a p i t a n o v i c i i s ' a d a t d e C o n s i l i u l G e n e r a l
i n s a r c i n a r e a s a r a m a n a l a M o s c o v a
p a s t r e z e d o u a d i n c h e i l e c o r n -
p a r t i m e n t u l u i u n d e a v e a u s a s e d e p o z i t e z e v a l o r i l e 1 ) .
D e l e g a t i i R o m a n i e i s i a i R u s i e i a u i n c e p u t l a 9 I a n u a r i e 1 9 1 7
v e r i f i c a r e a s i i n v e n t a r i e r e a c o n t i n u t u l u i c a s e t e l o r . O p e r a t i u n e a s ' a
e x e c u t a t i n t i m p d e 1 9 z i l e , z i v a d e 4 F e b r u a r i e f i i n d c e a d i n u r m a .
A p r o a p e t o a t e v a l o r i l e a u f o s t m i n u t i o s v e r i f i c a t e , d u p e u n p l a n
m a i d i n a i n t e s t a b i l i t .
S ' a c o n s t a t a t c u a c e s t p r i l e j c a t e z a u r u l B a n c i i
N a t i o n a l e s e c i f r a l a 3 1 4 . 5 8 0 . 4 5 6 , 8 4 l e i a u r . i e r a i n c h i s i n 1 . 7 3 8 c a -
s e t e .
I n a f a r a d e t e z a u r u l B a n c i i , m a i e r a u d o u 5 c a s e t e c u b i j u t e r i i l e
M . S . R e g i n a M a r i a , a c a r o r v a l o a r e s e r i d i c a l a 7 . 0 0 0 . 0 0 0 l e i a u r .
R e z u l t a t e l e v e r i f i c a r i i s ' a u c o n s e m n a t z i l n i c i n p r o c e s e v e r b a l e , p e
b a z a c a r o r a s ' a r e d a c t a t p r o t o c o l u l d e f i n i t i v l a 1 6 F e b r u a r i e 1 9 1 7 2 ) ,
c a r e a f o s t s e m n a t d e d e l e g a t i i m i n i s t r u l u i d e f i n a n t e r u s : B a s i l e
J a c o w l e w i t c h K o w a l n i t z k y , N . W . W e n i a m i n o f f , W . I . J a c o w l e f f ;
d e l e g a t i i B a n c i i N a t i o n a l e . a R o m a n i e i : T h . C a p i t a n o v i c i , A .
S a -
l i g n y , M . Z . D e m e t r e s c u S i r e p r e z e n t a n t u l G u v e r n u l u i r o m a n ,
c o n s u l u l d e l a M o s c o v a , P . G u e r i n . P r o t o c o l u l a f o s t r e d a c t a t
i n
p a t r u e x e m p l a r e ,
d i n t r e c a r e d o u a a u f o s t i h m a n a t e
r e p r e z e n -
t a n t i l o r R u s i e i s i c e l e l a l t e d o u a d e l e g a t i l o r r o m a n i . C u a c e s t p r i l e j
G u v e r n u l i m p e r i a l r u s c o n f i r m a p r i n r e p r e z e n t a n t i i s a i a u t o r i z a t i
a n g a j a m e n t e l e a n t e r i o a r e . C a n d B a n c a N a t i o n a l e a v e a s a - s i r i d i c e
t e z a u r u l , d e s c h i d e r e a c a s e t e l o r e r a l i m i t a t a l a a c e l e a a l e c a r o r s i -
g i l i i a r f i f o s t c o m p l e t s t r i c a t e . D e t e r i o r a r e a s i g i l i i l o r d i n c a u z a l o -
v i r i i s a u s c h i m b a r i i d e t e m p e r a t u r e , n u p u t e a c o n s t i t u i u n m o t i v
p e n t r u d e s c h i d e r e a c a s e t e i s i v e r i f i c a r e a c o n t i n u t u l u i . I n t i m p u l c a t
v a l o r i l e s e a f l a u l a M o s c o v a , r e p r e z e n t a n t i i a c r e d i t a t i a i B a n c i i N a t i o -
n a l e p u t e a u i n t r a l a o n c e o r e i n c o m p a r t i m e n t u l u n d e e r a u d e p o z i t a t e
s i a v e a u d r e p t u l s a f a c e i n s p e c t i u n i s i v e r i f i c a r i p a r t i a l e . I n s p e c t a r e a
c o m p a r t i m e h t u l u i s a u o n c e o p e r a t i u n i a s u p r a t e z a u r u l u i , t r e b u i a u s a
s e f a c e i n p r e z e n t a f u n c t i o n a r i l o r a u t o r i z a t i a i s u c u r s a l e i B a n c i i d e
S t a t d i n M o s c o v a , a v i z a t i d e s p r e a c e s t l u c r u d i n t i m p . P e n t r u o n c e
i n t r a r e i n c o m p a r t i m e n t s i p e n t r u o n c e o p e r a t i u n e a s u p r a t e z a u r u l u i ,
r e d a c t a r e a u n u i p r o c e s - v e r b a l s u m a r e r a n e e e s a r a . R e s t i t u i r e a v a -
l o r i l o r a v e a s a s e f a c e d e l e g a t i l o r B a n c i i N a t i o n a l e a R o m a n i e i , i n -
v e s t i t i c u p u t e r i s p e c i a l e i n a c e s t s t o p .
R e z u l t a t e l e c i f r i c e a l e v e r i f i c a r i i t e z a u r u l u i , c o n s e m n a t e I n p r o -
1 ) I . G . B l b i e e s e u , I .
c . , p a g . 2 8 .
2 ) A n e x a V I I . A p . A c t e ; I d o c u m e n t e e t c . , p a g . 4 7 - 5 0 .
s äi
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
19/178
P R O M T R A N S P O R T L A M O S C O V A 1 5
c e s e l e - v e r b a l e i n c h e i a t e z i l n i c , a u f o s t c o n c e n t r a t e i n d o u a t a b l o u i i
c a r e s ' a u a n e x a t p r o t o c o l u l u i r e d a c t a t l a 1 6 F e b r u a r i e 1 9 1 7 . N e p u t a n d
r e p r o d u c e i n a n e x e a c e s t e i m p o r t a n t e d o c u m e n t e d i n c a u z a m a r i m i i
l o r , m ' a m m a r g i n i t s a l e r e z u m i n u r m a t o r u l t a b l o u , c a r e c u p r i n d e
t o a t e e l e m e n t e l e v r e d n i c e s a f i e c u n o s c u t e s i e e r c e t a t e :
S
c u
E
Z Q
C o n t i n u t u l c a s e t e l o r
S u m a
V a l o a r e a t o t a l g
i n l e i a u r
1 1 1
L i r e e n g l e z e
8 8 6 . 4 8 2
2 5 , 2 2
2 2 . 3 5 7 . 0 7 6
0 4
5 5 0
C o r o a n e a u s t r i a c e
8 7 . 7 9 8 . 5 6 0 1 , 0 5 9 2 . 1 8 8 . 4 8 8
7 2 6
M a n i g e r m a n e .
1 1 6 . 0 5 0 . 0 0 0
1 , 2 3 5
1 4 3 . 3 2 1 . 7 5 0
4 8
L i r e o t o m a n e . . . .
3 7 9 . 0 7 4
7 5
2 2 , 7 0
8 . 6 0 4 . 9 9 6
8 2
7
C a r o l i n i ( l e i r o m . ) .
.
1 . 0 6 5 . 7 0 5
1 , 0 0
1 . 0 6 5 . 7 0 5
2 8 8
N a p o l e o n i
4 6 . 1 1 7 . 1 4 0 1 , 0 0
4 6 . 1 1 7 . 1 4 0
3
M o n e t e r u s e s t i n o u i
v e c h i
1 7 7 . 2 1 2
1 0
2 , 6 6
4 7 1 . 3 8 4
2 0
1
M o n e t e d i f e r i t e 1 ) .
.
1 0 3 . 6 0 5
1 2
1 , 0 0 1 0 3 . 6 0 5
1 2
3
L i n g o u r i d e a u r 2 ) .
3 3 7 . 2 4 7
8 0
1 , 0 0 3 3 7 . 2 4 7 8 0
1
D i f e r i t e v a l o r i 3 )
. .
1 3 . 0 6 3
8 6
1 , 0 0
1 3 . 0 6 3
8 6
2
B i j u t e r i i l e M . S . R e g i n a
M a r i a 4 )
7 . 0 0 0 . 0 0 0
1 , 0 0 7 . 0 0 0 . 0 0 0
1 . 7 4 0 c a s e t e i n v a l o a r e t o t a l s d e l e i a u r
3 2 1 . 5 8 0 . 4 5 6 , 8 4
E x a m i n a n d d a t e l e c u p r i n s e i n t a b l o u l d e m a i s u s , p u t e m t r a g e
u r m a t o a r e l e
c o n c l u z i u n i :
a ) T e z a u r u l B a n c i i N a t i o n a l e , i m p a c h e t a t i n 1 . 7 3 8 c a s e t e , a v e a
o v a l o a r e d e 3 1 4 . 5 8 0 . 4 5 6 , 8 4 l e i a u r , i a r b i j u t e r i i l e M . S . R e g i n a M a r i a
c u p r i n s e i n 2 c a s e t e e r a u e v a l u a t e l a 7 . 0 0 0 . 0 0 0 l e i a u r . I n t o t a l d e c i ,
v a l o a r e a i n t r e g u l u i d e p o z i t f a c u t l a M o s c o v a p e n u m e l e B a n c i i N a t i o -
n a l e i n 1 . 7 4 0 c a s e t e , e r a d e 3 2 1 . 5 8 0 . 4 5 6 , 8 1 l e i a u r . C a i n f o r m a t i u n e
s u p l i m e n t a r a a d a u g c a n u m a r u l s a c i l o r i n c a r i s e a f l a u m o n e t e l e
B a n c i i e r a 1 3 . 8 2 3 . C u o c a z i a m i n u t i o a s e i v e r i f i c a r i s i i n v e n t a r i e r i
c e s ' a f a c u t , a u f o s t c a n t a r i t i t o t i s a c i i s i s ' a n u m a r a t c o n t i n u t u l
a 3 . 5 6 5 s a c i .
1 ) P r i m i t e p e v a l o a r e a a r g t a t a p e e t i c h e t e l e s a c i l o r s i g l l a t i .
2 ) A c c e p t a t e p e n t r u v a l o a r e a
g r e u t a t e a d e c l a r a t a .
3 - 4 ) A c u t e t r e i c a s e t e a u f o s t p r i m i t e p e v a l o a r e a d e c l a r a t a M a a f l d e s c h i s e .
i t
n
. . . 3
U .
s i
. .
. . .
.
.
.
4 1
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
20/178
1 6
M . G R . R O M A 4 0 A N I J
b ) M o n e t e l e s t r a i n e a u f o s t t r a n s f o r m a t e i n l e i a u r p e b a z a c u r -
s u l u i t e o r e t i c .
c ) S t o c u l . B a n c i i N a t i o n a l e t r a n s p o r t a t l a M o s c o v a l a s f a r s i t u l
a n u l u i 1 9 1 6 , s e c o m p u n e a i n c e a m a i m a r e p a r t e d i n m a r c i g e r m a n e
( 4 5 , 5 6 % ) s i c o r o a n e a u s t r i a c e ( 2 9 , 3 1 % ) , l i r e l e e n g l e z e s t i , l i r e l e t u r c e s t i ,
c a r o l i n i i
n a p o l e o n i i , m o n e t e l e r u s e s t i n o u i s i
v e c h i , l i n g o u r i l e ,
d i f e r i t e l e m o n e t e s i v a l o r i , r e p r e z e n t a n d a b i a 2 5 , 1 3 % d i n v a l o a r e a
t o t a l l i a t e z a u r u l u i . A c e s t f a p t n u e s t e g r e u d e e x p l i c a t . I n t i m p u l
n e u t r a l i t a t i i , R o m a n i a a m e n i n t a t a d e P u t e r i l e C e n t r a l e 2 ) l e - a p r o c u r a t
c e r e a l e l e d e c a r e a v e a u n e v o i e p e n t r u p o p u l a t i a f o r s i i n d e s t u l a r e a
a r m a t e l o r i n f o m e t a t e . P u n a n d l a d i s p o z i t i u n e m i j l o a c e l e d e p l a t a
n e c e s a r e , B a n c a N a t i o n a l e a r e u s i t M a r e a s c a d e p e u r m a a c e s t e i
o p e r a t i u n i s t o c u l m e t a l i c , c u m a r c i l e g e r m a n e s i c o r o a n e l e a u s t r i a c e
a u r 3 ) .
T o a t e o p e r a t i u n i l e d e v e r i f i c a r e a l e t e z a u r u l u i f i i n d t e r m i n a t e ,
p o r t i l e c o m p a r t i m e n t u l u i a u f o s t z a v o r i t e . P e p o a r t a i n t e r i o a r a
( g r i l a d e f i e r ) , s ' a a p l i c a t s i g i l i u l B a n c i i N a t i o n a l e . S i g i l i u l d e l e g a t i l o r
m i n i s t r u l u i d e f i n a n t e r u s , a f o s t p u s p e p o a r t a e x t e r i o a r a . C h e i l e
d e l a g r i l a i n t e r i o a r a s i e x t e r i o a r a a u f o s t l u a t e d e T h . C a p i t a n o v i c i ,
i a r c h e i a d e l a p o a r t a e x t e r i o a r a 4 ) d e B a s i l e J a c o w l e w i t c h K o w a l -
n i t z k y , c o n s i l i e r d e s t a t s i c o n d u c a t o r a l s u c u r s a l e i B a n c i i d e S t a t d i n
M o s c o v a . P a z a t e z a u r u l u i s ' a I n c r e d i n t a t u n e i g a r z i r u s e .
I n s t a l a r e a t e z a u r u l u i l a M o i c o v a a f o s t c o m u n i c a t a o f i c i a l C o n -
s i l i u l u i B a n c i i N a t i o n a l e l a 2 3 F e b r u a r i e 1 9 1 7 5 ) .
I n r a p o r t u l d i n 1 9
1 ) L e i a u r , M O s u b g l o r i o a s a s i r o d n i c a d o m n i e a R e g e l u i C a r o l I .
I n t r e a c e s t e
m o n e t e s e a f l a u c 5 t e v a p i e s e d i n c e l e 1 0 0 b u c a t i d e p r o b e a 2 0 l e i M u t e I n G e r m a n i a
l a 1 8 5 8 s i c a r e a s t a z i s u n t e x t r e m d e r a r e . A m r e p r o d u s u n a d i n t r e a c e s t e m o n e t e ( a v e r -
r e v e r s u l ) f n l u c r a r c a : M o n e t e l e R e g e l u i C a r o l I , p l . I , f i g . 9 , B u c u r e l t i 1 9 3 2 . V e z i
d e s c r i e r e a m o n e t e i I n a c e i a s i l u c r a r e l a p a g . 3 4 - 5 .
2 ) C a r a c t e r i s t i c e s u n t I n a c e a s t a p r i v i n t a m a r t u r i s i r i l e p e c a r e l e f a c e d - 1 C . I .
H a i c o i a n u I n c i t a t a l u c r a r e ( p a g . 9 1 ) :
N e v o i l e d e a p r o v i z i o n a r e c u c e r e a l e a l e G e r m a n i e i e r a u a t a t d e m a r l , b l e a t
D - r u l F r i s c h n u s ' a s f i i t s a - m i d e c l a r e c a d a t a R o m a n i a a r r e f u z a G e r m a n i e i v a n z a r e a
J o r , n e v o i a d e a p r o v i z i o n a r e a I m p e r i u l u i a r i m p u n e i n t r a r e a c u f o r t a a r m a t a I n R o m a n i a
p e n t r u a - l i a s i g u r a c e r e a l e l e n e c e s a r e . "
3 ) N u e s t e l o c u l s a i n t r u I n a m a n u n t e . T i n I n s a s a a d a u g C A p e n t r u a p u t e a s t a -
v i l i t r i m i t e r e a p r o d u s e l o r n o a s t r e s p r e G e r m a n i a s i A u s t r o - U n g a r i a , G u v e r n u l a s i m u l a t
v a n z a r e a a 8 0 . 0 0 0 v a g o a n e g r a i l A n g l i e i . A s t f e l n u m a i a m r e u l i t s a m e n % i n e m b u n e l e
r a p o r t u r i c u P u t e r i l e C e n t r a l e p i n s I n c l i p s I n c a r e n e - a m a v a n t a t i n r a z b o i u l d r e p t a t i i ,
c a r e n e - a g a s i t c u h a m b a r e l e p l i n e .
4 ) C o m p a r t i m e n t u l a v e a d o u a g r i l e I i o p o a r t a d e o l e l .
5 ) : C . I . B a l e o l a n u , I . c . , p a g . 1 5 5 .
s a - s i
s n i
. ) ,
e i
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
21/178
P R I M U L T R A N S P O R T L A M O S C O V A
1 7
F e b r u a r i e 1 9 1 7 a d r e s a t p r i m e i a d u n a r i g e n e r a l e a a c t i o n a r i l o r B a n c i i
N a t i o n a l e t i n u t a l a I a s i , I n t a l n i m u r m a t o a r e l e i n f o r m a t i u n i p e c a r e
C o n s i l i u l G e n e r a l l e d a a s u p r a t r a n s p o r t a r i i t e z a u r u l u i l a M o s c o v a 1 ) :
I n g r i j a d e a p u n e l a a d a p o s t d e o r i c e e v e n t u a l i t a t i a c e a s t a
a v u t i e I n o u r a B a n c i i , a d u n a t a c u m u n c a d e a n i l n d e l u n g a t i , C o n s i -
l i u l n o s t r u G e n e r a l a d i s p u s c u I n v o i r e a g u v e r n u l u i , s t r a m u t a r e a e i
l a I a s i , i a r i n t i m p u l d i n u r m a p r o f i t a n d d e m a r e a b u n a v o i n t a a g u -
v e r n u l u i M . S . I m p a r a t u l u i R u s i e i , c a r e n e - a p u s l a d i s p o z i t i u n e i n
P a l a t u l d i n K r e m l i n ( M o s c o v a ) u n c o m p a r t i m e n t s p e c i a l , a m s t r a m u t a t
a c o l o , c u a u t o r i z a t i u n e a g u v e r n u l u i s i p o t r i v i t l e g i i d i n 2 5 D e c e m b r i e
1 9 1 6 , c e l e 3 1 4 . 5 8 0 . 4 5 6 , 8 4 c e a v e a m i n t e z a u r u l n o s t r u d e l a I a s i . R e s t u l
S t o c u l u i n o s t r u m e t a l i c s e g a s e a d e m a i i n a i n t e i n d e p o z i t I n s t r a i n a -
t a t e , i n a f a r a d e s u m a c e a v e m i n c a s a .
y r , . r u g a m a V A u n i c u n o i , s e r e a e x p r i m a , s i c u a c e a s t a o c a z i u n e ,
r e c u n o s t i n t a B a n c i i G u v e r n u l u i r u s e s c " .
I n b e c i u r i l e d e l a K r e m l i n , t e z a u r u l e r a p u s i n s i g u r a n t a . P o -
p o r u l r u s p r i n r e p r e z e n t a t i i s a i l e g a l i , a s i g u r a s e B a n a l N a t i o n a l e a
R o m a n i e i s i G u v e r n u l u i n o s t r u , c o n s e r v a r e a s i r e s t i t u i r e a l u i .
1 ) R a p o r l u r i l e C o n s i l i u l u i d e A d m i n i s i r a t i u n e # C o n s i l i u l u i d e C e n s o r i M i r e
a d u n a r e a g e n e r a l d a a c t i o n a r i l o r d i n 1 9 F e b r u a r i e 1 9 1 7 , p a g . 5 , I a § i 1 9 1 7 . V e z i § i V i c t o r
S I & e m u , I s l o r i c u l B d n c i i N a t i o n a l e a R o m d n i e i , 1 8 8 0 - 1 9 2 4 , p a g . 2 2 0 , B u c u r e 9 t i 1 9 2 5 .
a
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
22/178
C A P I T O L U L I I I
T I P A R I R E A B I L E T E L O R B A N C I I N A T I O N A L E I N R U S I A
D u p e r e t r a g e r e a l a I a s i , B a n c a N a t i o n a l e s e g a s e a i n i m p o s i -
b i l i t a t e d e a m a i t i p a r i b i l e t e l e n e c e s a r e c i r c u l a t i u n i i , c a r e e r a i n c o n -
t i n u a c r e s t e r e . M a s i n e l e s p e c i a l e l i p s e a u , i a r h a r t i a s i c e l e l a l t e m a t e -
r i a l e s e a p r o p i a u d e s f a r s i t .
A d u c e r e a f o r d i n A n g l i a s a u F r a n t a ,
i n t a m p i n a g r e u t a t i d e n e i n v i n s .
S i n g u r a s o l u t i e e r a c a t i p a r i r e a b i -
l e t e l o r s a s e f a c e i n R u s i a . I n a c e s t s t o p , o d e l e g a t i u n e a B a n c i i N a -
t i o n a l e c o m p u s a d i n i n g i n e r u l G . D o b r o v i c i , M . G . V i d r a s c u , D . M a -
n o i l o f f m e c a n i c u l B a n c i i s i T h e o d o r A r d e l e a n u c a i n t e r p r e t , a p l e c a t
d i n I a s i s p r e P e t r o g r a d l a 1 8 F e b r u a r i e s t . v . 1 9 1 7 1 ) .
D e l e g a t i a a a j u n s i n C a p i t a l a R u s i e i l a 2 4 F e b r u a r i e s t . v . 1 9 1 7 .
P r i m e l e m i s c a r i r e v o l u t i o n a r e i n c e p u s e . M i n i s t r u l R o m a n i e i l a P e t r o -
g r a d , D i a m a n d i , n u o b t i n u s e I n c a a u t o r i z a t i a G u v e r n u l u i r u s p e n t r u
i m p r i m a r e a b i l e t e l o r l a T i p o g r a f i a B a n c i i I m p e r i u l u i .
A p r o b a r e a
a c e s t e i o p e r a t i u n i d e p i n d e a d e D i r e c t i u n e a C a n c e l a r i e i d e C r e d i t d i n
M i n i s t e r u l d e F i n a n t e , i n f r u n t e a c a r e i a s e a f l a d i r e c t o r u l S a a n e m ,
c u c a r e d - n i i G . D o b r o v i c i s i M . G . V i d r a s c u s ' a u g r a b i t s a i s c o n t a c t .
P r i n i i r e a a f o s t c u r t e n i t o a r e .
D e l e g a t i i r o m a n i i - a u e x p u s p e l a r g
s c o p u l v i z i t e i l o r . D e s i s i t u a t i a p o l i t i c a e r a d e s t u l d e g r a v e i n R u s i a ,
S a a n e m i - a a s i g u r a t d e t o t s p r i j i n u l , r u g a n d p r i n t e l e f o n p e T a b i l -
d a r r o f f , d i r e c t o r u l e x p e d i t i e i d e l a T i p o g r a f i a s i F a b r i c a d e H a r t i e a
B a n a l I m p e r i u l u i , s a l e d e a t o t c o n c u r s u l .
A j u n s i l a T i p o g r a f i e , c e i d o i d e l e g a t i r o m a n i a u f o s t i n t a m p i n a t i
c u m u l t a b u n a v o i n t a d e d i r e c t o r s i s e c r e t a r u l s a u M a n a c o f f . D i s c u -
1 ) V e z i i n a c e a s t a p r i v i n t 5 . C . 1 . D i l l e ° [ e a u , 1 . c . , p a g : 1 5 3 - 4 s i r a p o r t u l ( n e t i -
p A r i t ) a d r e s a t g u v e r n a t o r u l u i B a n c i i N a t i o n a l e d e d - 1 M . G . V i d r a f o s t s e f a l S e r -
v i c i u l u i C o n t r o l u l u i .
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
23/178
2 0
M . G R . R O M A § C A N I I
t i u n i l e a u i n c e p u t s i s ' a a j u n s r e p e d e l a u n a c o r d . D e l e g a t i i r o m a n i
a u a l e s h a r t i a p e n t r u i m p r i m a r e a b i l e t e l o r d e 5 s i 1 0 0 l e i , c a r e a v e a s ä
i n c e a p a c e l m a i t a r z i u l a 8 M a r t i e s t . n . A u f o s t t r a n s p o r t a t e l a T i p o -
g r a f i e s i c l i s e i e l e d e l a g a r s , a d u s e d e l a I a s i p e n t r u a s e r v i l a i m p r i m a -
r e a b i l e t e l o r . A c o r d u l u r m a s a f i e p e r f e c t a t p e s t e c a t e v a z i l e , . c e i a c e
n u s ' a m a i i n t a m p l a t d i n p r i c i n a t u l b u r a r i l o r .
G a u d d e l e g a i i s ' a u p r e z e n t a t d i n n o u l a T i p o g r a f i e , n ' a u m a i
g a s i t p e d i r e c t o r u l T a b i l d a r r o f f c a r e f u s e s e i n t r e t i m p i n l o c u i t c u u n
c a p i t a n s i c a r e l e - a d e c l a r a t c a n u - s i p o a t e l u a a n g a j a m e n t u l s a i m p r i m e
b i l e t e l e r o m a n e s t i , d e o a r e c e T i p o g r a f i a a b i a p o a t e f a c e f a t a m a r i l o r
c e r e r i d e r u b l e .
I n u r m a a c e s t u i r e f u z c a t e g o r i c , m i n i s t r u l r o m a n
a f o s t r u g a t s a i n t e r v i n a p e l a n g a G u v e r n u l p r o v i z o r i u d e c u r a n d
i n s t a l a t l a c a r m a I m p a r a t i e i . I n t e r v e n t i a a f o s t M u t h . ' i n z i l e l e d e
1 6 s i 1 7 M a r t i e s i a a v u t u n r e z u l t a t s a t i s f a c a t o r . L a M i n i s t e r u l d e
F i n a n t e s ' a c o n v o c a t o c o n f e r i n t a p e n t r u a c e r c e t a p o s i b i l i t a t i l e d e
t i p a r i r e a b i l e t e l o r r o m a n e s t i . A u l u a t p a r t e l a a c e a s t a c o n f e r i n t a n o u l
d i r e c t o r a l T i p o g r a f i e i B a n c i i I m p e r i u l u i s i d i r e c t o r u l T i p o g r a f i e i C a s e i
d e D e p u n e r i . D i r e c t o r u l T i p o g r a f i e i B a n a l I m p e r i u l u i a p e r s i s t a t i n
h o t a r i r e a s a .
I n s c h i m l d i r e c t o r u l T i p o g r a f i e i C a s e i d e D e p u n e r i a
d e c l a r a t c a p o a t e p u n e l a d i s p o z i t i a d e l e g a t i l o r r o m a n i c a t e v a m a s i n i
d e i m p r i m a t , f a ' r a c a s a - s i I a a n g a j a m e n t u l d e a c o n t r o l a , t a i a s i f m -
p a c h e t a b i l e t e l e . A c e a s t a o p e r a t i e s ' a o f e r i t s ' o e x e c u t e i n t e u n t i m p
m a i i n d e l u n g a t T i p o g r a f i a B a n c i i I m p e r i u l u i , d a r d e l e g a t i i r o m a n i a n
r e f u z a t p r o p u n e r e a p e n t r u a e v i t a t r a n s p o r t u l b i l e t e l o r i m p r i m a t e
d e l a u n c a p a t l a a l t u l a l o r a s u l u i .
I n a d o u a j u m a t a t e a l u n i i M a r t i e a a n u l u i 1 9 1 7 , a i n c e p u t i m p r i -
m a r e a b i l e t e l o r d e 2 l e i l a T i p o g r a f i a C a s e i d e D e p u n e r i s i p u t i n m a i
t a r z i u , a c e l o r d e 5 s i 1 0 0 l e i . H a r t i a a l b a ( a m e r i c a n a ) p e n t r u b i l e t e l e
d e 2 l e i s a c e i a f i l i g r a n a t a . d e p r o v e n i e n t a j a p o n e z a p e n t r u b i l e t e l e d e
5 s i 1 0 0 l e i , a f o s t p u s s l a d i s p o z i t i e d e T i p o g r a f i a B a n c i i I m p e r i u l u i .
P e n t r u a g r a b i i m p r i m a r e a , d i r e c t i u n e a T i p o g r a f i e i a c e r u t G u -
v e r n u l u i I n u r m a s t a r u i n t e l o r d e l e g a t i l o r r o m a n i , i n c u v i i n t a r e a o r e l c r
d e l u c r u s u p l i m e n t a r e . C e r e r e a a f o s t a p r o b a t a d e G u v e r n , d a r C o -
m i t e t u l C e n t r a l a l S o v i e t u l u i L u c r a t o r i l o r s i S o l d a t i l o r a r e s p i n s - o .
I n u r m a a c e s t e i h o t a r i r i , s ' a a n g a j a t l a i n c e p u t u l l u n i i M a i t i p o g r a f i a
p a r t i c u l a r s G o l i k e & C o . , c a r e a p u s l a d i s p o z i t i a d e l e g a t i l o r r o m a n i
m a s i n e l e n e c e s a r e p e n t r u n u m e r o t a r e a s i g r i f a r e a b i l e t e l o r d e 2 , 5
s i 1 0 0 l e i . T o t a i c i s ' a u t i p a r i t b i l e t e l e d e 1 I e u s i o p a r t e d i n a c e l e a
d e 2 l e i . . D e a s e m e n i i n c u r s u l l u n i i M a i T i p o g r a f i a B a n c i i I m p e r i u l u i
a i m p r i m a t , n u m e r o t a t s i g r i f a t , u n m i c n u m a r d e b i l e t e a . 5 l e i .
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
24/178
T I P X R I R E A B I L E T E L O R B X N C 1 1 N A T I O N A L E I N A U R A
2 1
I n t o t t i m p u l c a t s ' a u i m p r i m a t b i l e t e l e r o m a n e s t i l a P e t r o g r a d ,
n u a l i p s i t d e c a t o s i n g u r a c o a l s c u 8 b i l e t e a 1 0 0 l e i c o m p l e t t i p a -
r i t e , n u m e r o t a t e s i g r i f a t e .
S ' a u e x p e d i a t d i n P e t r o g r a d l a I a s i b i l e t e i m p r i m a t e
h a r t i e
a l b a i n t r e i r a n d u r i : 1 ) l a 3 0 M a r t i e ( a j u n u l P a s t e l o r ) p r i n L o u i s L a -
g e r q u i s t s i P a u l N i c a n a r o f f f u n c t i o n a r i l a B a n c a I m p e r i u l u i , 2 0 0 . 0 0 0
c o a l e h a r t i e a l b a s i 1 4 . 0 0 0 f o i a 1 6 b i l e t e d e 2 l e i n u m e r o t a t e s i n e g r i -
f a t e ; 2 ) l a 1 2 A p r i l i e c u u n t r e n s a n i t a r 3 2 . 0 0 0 f o i a 1 6 b i l e t e a 2 l e i s i
3 ) l a 1 2 I u n i e 1 9 1 7 p r i n d - 1 A l . Z e u c e a n u c a r e v e n e a p r i n A r h a n g h e l s k
d i n F r a n t a c u b i l e t e d e 1 0 0 s i 2 0 l e i t i p a r i t e a c o l o , b i l e t e d e 1 , 2 s i 5 l e i
i n t r ' u n v a g o n b l i n d a t a l B a n c i i I m p e r i u l u i .
L a s f a r s i t u l l u n i i I u n i e 1 9 1 7 , a i n c e t a t i m p r i m a r e a b i l e t e l o r l a
P e t r o g r a d . A c t i v i t a t e a a c o n t i n u a t l a M o s c o v a , u n d e B a n c a N a t i o -
n a l e a c u m p a r a t c u p r e t u l d e 2 2 5 . 0 0 0 r u b l e p r i n i n t e r m e d i u l l u i A l .
H e n e g a r u s i p e n u m e l e d - l u i i n g i n e r G . D o b r o v i c i , o t i p o g r a f i e d e l a
d o a m n a I . E . P e c i u g h i n a . B i l e t e l e s e p u t e a u t i p a r i a s t f e l m a i a p r o a p e
d e t a r s , i a r r e s e d i n t a d e l e g a t i l o r r o m a n i e r a i n o r a s u l i n c a r e a f o s t
d e p o z i t a t t e z a u r u l .
I n v e n t a r u l t i p o g r a f i e i c u m p a r a t e s e c o m p u n e a d i n :
2 m a s i n i m a r l . a u t o m a t e s i s t e m A u g s b u r g , a p r o a p e n o u i .
2
f f
s i s t e m a m e r i c a n , a p r o a p e n o u i .
2
R
m i c i p l a n e s i s t e m A u g s b u r g , i n N i n a s t a r e d e f u n c t i o n a r e .
2
b o s t o a n e .
1 m a r i n a m a r e p e n t r u d o u a c u l o r i , v e c h e .
1
d e t a i a t , d i n c e l e m a i n o u i m o d e l e .
1
f f
d e t a i a t m a i m i c a .
D i f e r i t e u s t e n s i l e n e c e s a r e t i p o g r a f i e i s i a p r o a p e u n v a g o n d e l i t e r e .
c e r n e a l a , h a r t i a a l b a ( a m e r i c a n a ) s i a c e a f i l i g r a n a t a
( j a p o n e z a ) , a u f o s t a d u s e d e l a P e t r o g r a d . A c t i v i t a t e a a i n c e p u t i n
p r i m a j u m a t a t e a l u n i i J u l i e 1 9 1 7 . D a r g r e u t a t i l e n ' a u i n t a r z i a t s a
s e i v e a s c a . C u t o a t e a c e s t e a t i p o g r a f i a a l u c r a t n e c o n t e n i t p a n g c a t r e
s f a r s i t u l l u n i i D e c e m v r i e 1 9 1 7 .
L a P e t r o g r a d
l a M o s c o v a s ' a u t i p a r i t u r m a t o a r e l e b i l e t e
:
7 1 7 a l f a b e t e d e
1 l e u = 1 7 . 9 2 5 . 0 0 0 b i l e t e = 1 7 . 9 2 5 . 0 0 0 l e i .
5 0 0
2 2
f f
2 l e i =
1 2 . 5 0 0 . 0 0 0
f f
=
2 5 . 0 0 0 . 0 0 0
1 5 4
9 9
5
=
3 . 8 5 0 . 0 0 0
9 2
= 1 9 . 2 5 0 . 0 0 0
4 2
2 9
1 0 0
=
1 . 0 5 0 . 0 0 0
9 9
=
1 0 5 . 0 0 0 . 0 0 0
1 . 4 1 3
= 3 5 . 3 2 5 . 0 0 0
f f
1 b i . 1 i p o t A 2 U
1 ) 1 . G . 1 1 I b i e e s e u , 1 .
c . , p a g . 3 1 .
s i
f
f f
s i
=
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
25/178
2 2
M . G R . R O M M C A N U
D - 1 C . V a s i l e s c u , a c t u a l s e f ' d e s e r v i c i u p r i n c i p a l l a B a n c a N a - t i o -
n a l a , a s o s i t l a M o s c o v a i n t i m p u l r e v o l u t i e i b o l s e v i c e , a v a n d m i s i u n e a
s ä t r a n s p o r t e i n t a l l b i l e t e l e t i p a r i t e . P a t r u n d e r e a i n o r a l i - a f o s t i m -
p o s i b i l a d i n c a u z a b o m b a r d a m e n t u l u i s i a i m p u s c a t u r i l o r . D - s a s ' a
r e t r a s l a K i e w , u n d e a a s t e p t a t z i l e m a i b u n e . C a n d l u c r u r i l e s ' a u m a i
l i m p e z i t , a l u a t d r u m u l M o s c o v e i . D e a i c i a i n c a r c a t b i l e t e l e c a r e e r a u
c o m p l e t i m p r i m a t e , n u m e r o t a t e s i g r i f a t e , } A r t i e a l b a s i a l t e m a t e r i a l e
n e c e s a r e t i p a r i r i i . T o a t e a c e s t e a a u f o s t t r a n s p o r t a t e l a
c u t r e n u l
s p e c i a l a l c o l o n e l u l u i c a n a d i a n B o y l e . T r a n s p o r t u l , c a r e a f o s t c e l
d i n u r m a , s ' a e f e c t u a t i n p r i m a j u m a t a t e a l u n i i D e c e m v r i e 1 9 1 7 .
L a t i p o g r a f i e a u m a i r a m a s p a t r u l a z i , c o n t i n a n d f i e c a r e c i t e 7 . 0 0 0 f o i
a 2 5 b i l e t e d e 1 l e u c o m p l e t i m p r i m a t e s i n u m e r o t a t e , i n s a n e g r i f a t e .
A b a t e r e a p e c a r e a m f a c u t - o i n a c e s t c a p i t o l d e l a s u b i e c t u l l u -
c r a r i i , e r a n e c e s a r a . D a t o r i t a e i v o i p u t e a e x p l i c a i n p a g i n i l e c a r e
u r m e a z a , l u c r u r i e x t r e m d e i m p o r t a n t e i n l e g a t u r a c u t e z a u r u l r o m a n
d e l a M o s c o v a .
www.dacoromanica.ro
8/20/2019 Tezaurul Roman de La Moscova
26/178
C A P I T O L U L I V
A L D O I L E A T R A N S P O R T L A M O S C O V A
L a 1 l a n u a r i e 1 9 1 7 , f r o n t u l r o m a n o - r u s d e f i n i t i v i n c h e g a t p e
g r a n i l a a p u s e a n a s i d e M i a z a - Z i a M o l d o v e i , . s t a v i l i s e i n a i n t a r e a v i j e -
l i o a s e l o r v a l u r i v r a j m a s e . I a s i i d e v e n i s e i n i m a t a r i i . A c o l o s ' a u s t r a p s
i n t r ' u n s i n g u r m a n u n c h i n t o t i c e i c e a v e a u i n c r e d e r e a n e s t r a m u t a t a
i n i m p l i n i r e a i d e a l u l u i c a r e d e l a M i h a i V i t e a z u i n c o a c e h r a n i s e c u g e -
t a r e a p o p o r u l u i r o m a n e s c s i t o t a c o l o s e i n d u r a u c e l e m a i c u m p l i t e
s u f e r i n t e m o r a l e s i m a t e r i a l e . R a n i l e r e t r a g e r i i e r a u a d a n c i s i t r e b u i a u
t a m a d u i t e . R e o r g a n i z a r e a g r a b n i c a i n t o a t e d o m e n i i l e s e i m p u n e a .
A r m a t a n u p u t e a f i u i t a t a . D e r e f a c e r e a e i d e p i n d e a v i c t o r i a p e c a r e
g a n d u l n i c i u n u i r o m a n n ' o p a r a s i s e . S i c e i c e s e a f l a u l a c a r m a t a r i i ,
a u a s c u l t a t p o r u n c a v r e m i i . D u p a o i a r n a l u n g s s i g e r o a s a , p r i m e l e
r a z e a l e s o a r e l u i d e p r i m a v a r a a u l u m i n a t f r u n t i l e i n s e n i n a t e . T o t u l
s e l i m p e z i s e . A r m a t a e r a r e f a c u t a s i i n e a d i n n o u i s i p u t e a p u n e
t a m n a d e j d e a .
D a r d u s m a n u l v e g h i a s e . A j u n s l a c a p a t u l p u t e r i l o r s a l e , e r a
h o t a r i t s a d e a l u p t a d e c i s i v a , c a r e s a - i a s i g u r e c u c e r i r e a M o l d o v e i .
P e l a i n c e p u t u l l u n i i J u l i e a a n u l u i 1 9 1 7 , e l s e p r e g a t e a c u m u l t a i n -
c o r d a r e i n v e d e r e a a t i n g e r i i t e l u l u i p e c a r e - 1 u r m a r e a .
R e v o l u t i a i s b u c n i s e i n R u s i a . S u f l e t e l e s o l d a t i l o r r u s i d e p e f r o n t ,
a u i n c e p u t s a f i e i n v e n i n a t e d e p u r t a t o r i i s t e a g u l u i r o s . E i r e f u z a u
s a m a i l u p t e , p a r a s i n d p o z i t i i l e p e d i s t a n t e d e z e c i d e c h i l o m e t r i . S i -
t u a t i a a p a r e p e n t r u n o t d i n n o u i n g r i j o r a t o a r e . I n r a p o r